Folder: Verwijderen blaas en aanbrengen urinestoma

Patiënteninformatie
Verwijderen van de blaas
en aanbrengen van een
urinestoma
Verwijderen van de blaas en aanbrengen van een urinestoma
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 1
1
06-11-15 11:44
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 2
06-11-15 11:44
Verwijderen van de blaas en aanbrengen van
een urinestoma
Polikliniek Urologie, route 2.5
Telefoon (050) 524 6920
Algemeen
• Neem bij ieder bezoek aan het ziekenhuis uw ziekenhuispasje en een geldig
identiteitsbewijs mee.
• Bent u verhinderd? Neem dan tijdig contact op met het secretariaat van de
afdeling Opnameplanning (als het gaat om de ziekenhuisopname) of het
secretariaat van de polikliniek Urologie (als het gaat om een afspraak op de
polikliniek).
Inleiding
In overleg met de uroloog heeft u een afspraak gemaakt voor het verwijderen
van uw blaas (cystectomie) en het aanbrengen van een urinestoma (urinedeviatie
volgens Bricker). Als uw blaas wegens kanker wordt verwijderd, wordt bij mannen
vaak ook de prostaat weggehaald. Bij vrouwen wordt in veel gevallen de baarmoeder verwijderd. Als deze situatie ook voor u geldt, verwijzen wij u naar de
speciale informatiefolders over prostaatverwijdering (prostatectomie) en baarmoederverwijdering (hysterectomie). De uroloog en de nurse practitioner hebben de diagnose en het behandelplan met u besproken. Zij begeleiden u ook na
de operatie en tijdens de controlebezoeken. De stoma- en urologieverpleegkundige bespreken met u alle aspecten van de stoma- en huidverzorging.
In deze folder kunt u lezen hoe de operatie verloopt en welke voorbereidingen u
moet treffen. Deze folder is bedoeld als aanvulling op de mondelinge informatie
van de uroloog. Wij adviseren u om deze folder mee te nemen tijdens elk bezoek
aan het ziekenhuis.
Verwijderen van de blaas en aanbrengen van een urinestoma
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 1
1
06-11-15 11:44
Preoperatief spreekuur
Voorafgaand aan de operatie heeft u een afspraak op de polikliniek Anesthesiologie (route 0.1). Tijdens dit preoperatief spreekuur vraagt de anesthesioloog of
u eerder operaties heeft ondergaan. Ook ontvangt u informatie over de soort
narcose die u tijdens de operatie krijgt. Uw bloeddruk, temperatuur, gewicht en
lengte worden gemeten en er wordt bloed afgenomen. Soms is aanvullend onderzoek noodzakelijk, zoals een hartfilmpje (ECG) of röntgenfoto van de longen.
Afhankelijk van uw voorgeschiedenis kunt u ook worden doorverwezen naar een
hart- of longspecialist. Verder heeft u een gesprek met de intakeverpleegkundige
die u vraagt naar uw medicatie, een eventueel dieet en uw thuissituatie. Als de
anesthesioloog geen bezwaren heeft tegen de operatie, krijgt u een schriftelijke
oproep voor opname in het ziekenhuis. Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt, staat in de brief vermeld wanneer u daarmee moet stoppen.
Voorlichtingsgesprek door de urologieverpleegkundige
Voorafgaand aan de operatie heeft u een afspraak met de urologieverpleegkundige van verpleegafdeling 2B en/of met de nurse practitioner. Die bespreekt met
u de lichamelijke en geestelijke veranderingen die de operatie en het dragen van
een urinestoma met zich meebrengen. Tijdens dit gesprek komen ook de mogelijke gevolgen voor seksualiteit aan de orde.
Laxeren
Tijdens de eerste dag in het ziekenhuis krijgt u een klysma. Daarbij wordt met
behulp van een slangetje een vloeistof via de anus in de darm gebracht. Na het
inbrengen hiervan krijgt u vrij snel darmkrampen en moet u naar het toilet. Binnen een uur na toediening is het klysma uitgewerkt.
Sondevoeding na de operatie
Om het herstel te bevorderen, is het belangrijk dat u na de operatie zo snel mogelijk voedingsstoffen binnenkrijgt. Omdat gewoon eten en drinken nog niet mogelijk is, krijgt u voeding via een sonde. Dat is vloeibare voeding die via een flexibel slangetje door uw neusgat en via de maag in de dunne darm terechtkomt. De
verpleegkundige brengt dit slangetje een dag voorafgaand aan de operatie bij u
in. Het inbrengen van de sonde kunt u als onprettig ervaren, maar als de sonde
2
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 2
Martini Ziekenhuis
06-11-15 11:44
eenmaal op zijn plaats zit, bent u er snel aan gewend. Hoe lang u de sondevoeding nodig heeft, is lastig te voorspellen. De arts bekijkt dit per dag.
Opnamedag
Een dag voorafgaand aan de operatie wordt u opgenomen op de verpleegafdeling Urologie (afdeling 2B). Het tijdstip van de opname staat vermeld in de brief.
De verpleegkundige brengt u naar uw kamer en geeft u uitleg over de gang van
zaken op de afdeling. Vervolgens neemt de verpleegkundige formulieren met u
door die tijdens het preoperatief spreekuur zijn ingevuld. Belangrijk: neem de
medicijnen (inclusief verpakkingen) die u thuis gebruikt, mee naar het ziekenhuis.
De verpleegkundige noteert uw thuismedicatie. Tijdens dit gesprek krijgt u eveneens informatie over het (verwachte) tijdstip van de operatie.
Op de opnamedag wordt bloed bij u afgenomen en wordt u gevraagd urine in te
leveren voor onderzoek. Daarna zal de verpleegkundige u scheren (vanaf navel
tot en met schaamhaar). Vervolgens krijgt u bezoek van de fysiotherapeut die u
tips geeft voor ademhalingsoefeningen na de operatie, zodat u na de operatie
meteen goed doorademt. Dit verkleint de kans op longontsteking. U verblijft na
de operatie minimaal één nacht op de Intensive Care (IC). Voorafgaand aan de
operatie mag u de IC bekijken.
Locatie van de stoma
Een dag voor de operatie bepaalt de verpleegkundige van de afdeling de plek
op de buik waar de stoma wordt geplaatst. Op die plek wordt een stomazakje,
gevuld met een beetje water, op uw huid geplakt. Zo kunt u gedurende die dag
ervaren hoe het voelt om een stoma te dragen. ‘s Avonds wordt het stomazakje
weer verwijderd. Uiteindelijk bepaalt de uroloog tijdens de operatie de definitieve locatie van de stoma. Deze plek kan soms afwijken van de eerder bepaalde
plek.
Nuchter zijn
U moet nuchter zijn voor de operatie. Dit betekent dat u de avond vóór de ingreep na 00:00 uur niet meer mag eten. Het niet naleven van deze regel kan leiden tot complicaties tijdens en/of na de operatie.
Verwijderen van de blaas en aanbrengen van een urinestoma
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 3
3
06-11-15 11:44
Voorafgaand aan de operatie
De verpleegkundige geeft u rond 6.00 uur de medicatie die u moet innemen voor
de operatie. De soort en hoeveelheid medicijnen zijn vastgesteld door de anesthesioloog. Het is mogelijk dat u thuis andere of meer/minder medicatie gebruikt.
Ongeveer een uur voor de operatie helpt de verpleegkundige u in de operatiekleding en krijgt u een slaaptablet. Als u een gebitsprothese draagt, moet u deze
uitdoen. Het dragen van sieraden of een horloge is ook niet toegestaan. Vervolgens brengt de verpleegkundige u in uw bed naar de operatiekamer. Daar brengt
de anesthesioloog een dun slangetje in uw rug aan (ruggenprik). Via dit slangetje
krijgt u tijdens en na de operatie continu pijnstilling toegediend (epidurale pijnbestrijding). Daarna kan de operatie beginnen.
Operatie
In sommige gevallen worden bepaalde lymfeklieren verwijderd en direct microscopisch onderzocht op uitzaaiingen. Als blijkt dat deze lymfeklieren uitzaaiingen
bevatten, wordt van verder opereren afgezien. De uroloog zal dan met u bespreken hoe u in dit geval verder behandeld kunt worden. Als de lymfeklieren geen
uitzaaiingen bevatten, start de uroloog met de cystectomie, oftewel het verwijderen van de blaas. Meestal worden ook de blinde darm (appendectomie), de
prostaat (bij mannen) en de baarmoeder (bij vrouwen) verwijderd.
Ter vervanging van de blaas wordt een zogeheten incontinent urinestoma aangebracht. Dit betekent dat de urine niet wordt verzameld in een reservoir (zoals de
blaas), maar continu doorstroomt en via een opvangzakje op uw buik wordt opgevangen. De twee urineleiders (ureteren) tussen de nieren en de blaas worden
bij de blaas los geknipt en op een stukje dunne darm gehecht. Het stukje darm
dat hiervoor uit de dunne darm wordt geknipt, heeft een lengte van circa 15 cm.
Er blijft genoeg darm over waardoor deze niets van zijn functie verliest.
Het uiteinde van het stukje darm wordt op de huid van de buikwand vastgehecht
en krijgt een opening naar buiten. Dit noemen we de stoma. Doordat het gebruikte stukje darm nog dezelfde beweging heeft als een gewone darm, wordt
de urine er als het ware uitgeperst. De urinestroom loopt vanzelf door en u kunt
het niet tegenhouden. Over de stoma wordt daarom een opvangzakje geplakt.
Een stoma steekt meestal enkele centimeters boven de huid uit. Het zit meestal
rechts onder op de buik. Tijdens de operatie wordt in beide urineleiders een slan4
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 4
Martini Ziekenhuis
06-11-15 11:44
getje (splint) geplaatst. Deze zorgt ervoor dat de urineleiders niet verstopt raken
tijdens de wondgenezing.
De operatie (die circa zes tot acht uur duurt) is ingrijpend en vraagt zowel lichamelijk als geestelijk veel van u. Het volledige herstel vergt zeker zes tot twaalf
weken, maar kan (afhankelijk van leeftijd en algemene conditie) soms ook een
half jaar duren.
Na de operatie
Na de operatie wordt u naar de Intensive Care (IC) overgebracht. Hier verblijft u
gemiddeld één nacht. De persoon die u bij opname als contactpersoon heeft aangegeven, wordt meteen na de operatie gebeld. Op de IC worden uw bloeddruk,
zuurstofgehalte in het bloed en urineproductie regelmatig gemeten. Op dat moment zijn verschillende slangen in uw lichaam aangebracht:
• een infuus in uw arm (voor het toedienen van vocht en eventueel medicijnen);
• een of twee wonddrains (nabij de operatiewond voor de afvoer van wondvocht);
• een stomazakje op het urinestoma waaraan een urine-opvangzak is bevestigd;
• een zuurstofslangetje in de neus (om tijdelijk zuurstofgebrek aan te vullen dat
na de operatie kan ontstaat);
• een dun slangetje in de rug voor pijnbestrijding (epidurale pijnbestrijding);
• een (dikkere) maagsonde (voert vocht uit de maag af ).
• een (dunnere) voedingssonde, die u voorafgaand aan de operatie is ingebracht.
Tijdens uw gehele opname krijgt u elke avond een injectie in het bovenbeen om
de vorming van een bloedpropje in de bloedvaten (trombose) te voorkomen.
Eerste dag na de operatie
Als uw ademhaling, bewustzijn, bloedsomloop en de operatiewond stabiel zijn,
wordt u teruggebracht naar uw kamer op de verpleegafdeling Urologie. De verpleegkundige helpt u bij de lichamelijke verzorging en u wordt gewassen. De
wond wordt geïnspecteerd en alle slangen worden gecontroleerd. De stoma en
de huid eromheen worden bekeken en er wordt een nieuw stomazakje opgeplakt.
Met behulp van de verpleegkundige probeert u even op de rand van het bed te
Verwijderen van de blaas en aanbrengen van een urinestoma
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 5
5
06-11-15 11:44
zitten. Uw bloeddruk, pols, temperatuur en urineproductie worden gemeten en
u krijgt bezoek van de uroloog. Op deze dag mag u vloeibare voeding proberen.
Als u pijn heeft of misselijk bent, kunt u dit melden aan de verpleegkundige. De
verpleegkundige kan u medicijnen geven of de epidurale pijnbestrijding bijstellen. Wij vragen u ook om de mate van de pijn in een cijfer uit te drukken. Aan de
hand van deze pijnscore kunnen wij de pijn sneller en beter behandelen. Op deze
dag wordt opnieuw bloed bij u afgenomen. Verder geldt: u moet nog bijkomen
van de operatie, rust is in dit stadium heel belangrijk.
Verder verloop
U mag de vloeibare voeding uitbreiden. De sondevoeding gaat ook nog door tot
het moment waarop u zelf weer voldoende eet en drinkt. De darmen moeten
weer op gang komen. Meestal voelt u geborrel in uw buik en ook ontstaat er winderigheid en vervelende krampen. Als u de eerste keer na de operatie ontlasting
heeft gehad, nemen de krampen af. Als u niet misselijk bent en geen maagsappen via de maagsonde terugkomen, wordt deze verwijderd.
Het opstaan wordt steeds verder uitgebreid: eerst op de bedrand zitten, de volgende dag even op de stoel en zo elke dag een beetje meer. Dit is afhankelijk van
de mate van uw herstel en uw conditie. Naarmate u verder opknapt, worden de
komende dagen ook de overige slangen verwijderd. Uiteindelijk blijft alleen het
stomazakje over dat op de urinestoma is aangesloten. De splints (zie Operatie)
worden na ongeveer tien dagen (en op aanwijzing van de uroloog) door de verpleegkundige verwijderd. Elke dag krijgt u bezoek van de uroloog of de zaalarts.
De nurse practitioner komt na de operatie twee keer (of vaker als dat nodig is) bij
u om vragen te beantwoorden en het behandeltraject te coördineren. Noteert u
eventuele vragen vooraf; zo bent u beter voorbereid op het bezoek van de uroloog of de nurse practitioner.
Ook in deze fase heeft u veel rust nodig. Wij adviseren u daarom om het bezoek
door uw contactpersoon te laten regelen. Bezoek wordt verzocht om met niet
meer dan twee personen tegelijk bij uw bed te zitten en de bezoektijd te beperken.
6
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 6
Martini Ziekenhuis
06-11-15 11:44
Verzorging van de stoma
Na de operatie vervangt de verpleegkundige dagelijks het stomazakje. Ook
wordt de huid rondom de stoma en de stoma zelf geïnspecteerd. Hiermee wordt
al tijdens de opname gestart, zodat u vertrouwd raakt met de verzorging van uw
stoma. Ook uw partner kan hierbij worden betrokken. Enkele dagen na de operatie krijgt u bezoek van de stomaconsulente. Samen met deze consulente maakt
u een keus uit het stomamateriaal. Zij stelt een pakket met materiaal samen voor
thuis en bestelt dit. De materialen worden bij u thuis bezorgd. U krijgt schriftelijke
instructie over de stomaverzorging mee naar huis. Voor ontslag uit het ziekenhuis wordt thuiszorg voor u geregeld, ook als u in staat bent de stoma zelf te
verzorgen. Zo kunt u in geval van nood of onzekerheid altijd op professionele
hulp terugvallen.
Ontslag
Afhankelijk van uw herstel mag u twee tot drie weken na de operatie het ziekenhuis verlaten. Van de verpleegkundige krijgt u het volgende ontslagpakket mee:
• instructie over de stomaverzorging van de stomaconsulente;
• het Stomazorgboek;
• eventueel recepten voor pijnstilling of andere medicatie waarmee u tijdens de
opname bent gestart;
• controleafspraak voor de uroloog en/of nurse practitioner op de polikliniek
Urologie, route 2.5;
• controleafspraak voor de stomaconsulente op de Stomapoli, route 0.3.
Adviezen bij ontslag
De eerste zes weken na de operatie moet u het rustig aandoen en op tijd rust te
nemen. Dit houdt in:
• geen zwaar huishoudelijk werk en niet zwaar tillen;
• geen lange autoritten maken en niet fietsen;
• geen alcohol gebruiken;
• veel drinken, ongeveer 2,5 liter per dag.
Na zes weken mag u uw activiteiten geleidelijk uitbreiden. Houd er rekening mee
dat het enkele maanden kan duren voordat uw conditie weer op het oude niveau
is. Als u koorts (hoger dan 38,5 C), rugpijn of bloederige urine heeft moet u contact op te nemen met uw huisarts.
Verwijderen van de blaas en aanbrengen van een urinestoma
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 7
7
06-11-15 11:44
Aanvullende informatie
www.kwfkankerbestrijding.nl
www.stomavereniging.nl
www.waterloop.nfk.nl
www.icaregezondheidswijzer.nl
www.urolog.nl
Tevredenheid
Wij gaan ervan uit dat de behandeling naar tevredenheid verloopt. Mocht dit
niet het geval zijn, bespreekt u dit dan allereerst met degene die hiervoor direct
verantwoordelijk is. U kunt in tweede instantie ook een afspraak maken met het
hoofd van de afdeling of met de ombudsfunctionaris van het Martini Ziekenhuis.
Meer informatie hierover vindt u op onze website of in de brochure Uw tevredenheid, onze zorg.
Tot slot
Heeft u naar aanleiding van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemen
met de polikliniek Urologie, tel. 050) 524 6920. De nurse practitioner is tijdens
kantooruren bereikbaar via tel. (050) 524 7983.
8
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 8
Martini Ziekenhuis
06-11-15 11:44
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 9
06-11-15 11:44
Martini Ziekenhuis
Postadres
Postbus 30033
9700 RM Groningen
Bezoekadres
Van Swietenplein 1
Algemeen telefoonnummer
11-2015
Groningen
(050) 524 52 45
1312800
www.martiniziekenhuis.nl
1312800 Verwijderen van de blaas en aanbrengen urinestoma..indd 10
06-11-15 11:44