LB- Vitaal burgerschap: Gezonde voeding

LB-Dossier - Vitaal Burgerschap
Gezonde voeding
Beschrijving dimensie Vitaal Burgerschap
De burger informeert zich over allerlei zaken die invloed hebben op zijn gezondheid. De
burger neemt op deze terreinen verantwoorde beslissingen en voert deze uit. Hij laat
activiteiten na die de gezondheid schaden en voert activiteiten uit die de gezondheid
bevorderen, zowel in zijn dagelijks leven als in het werk. Indien nodig zoekt de burger daarbij
advies en hulp.
Toelichting
De burger is verantwoordelijk voor de eigen gezondheid. Zowel fysiek, psychisch als sociaal
welbevinden. Daarom moet hij ervoor zorgen op de hoogte te blijven van informatie over de
invloed van factoren als voeding, voldoende en afwisselend bewegen, persoonlijke hygiëne
(waaronder het terrein van seksualiteit), omgaan met stress en het gebruik van verslavende
middelen (onder andere drugs, alcohol en tabak).
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
1
Fase 1 Opdracht
Zoek kwaliteitseisen voor gezonde voeding
BeroepsVitaal burgerschap betekent dat je voor gezonde voeding kunt zorgen. Je
context van
hebt dus kennis en inzicht nodig over wat gezond is, wat je nodig hebt, en
de opdracht
wat je beter kunt vermijden.
In deze opdracht verzamel je hier informatie over.
Wat leer je
Je krijgt kennis en inzicht in:
door de
 Voedingswaarde.
opdracht?
 Wat je dagelijks nodig hebt.
 Wat niet erg goed voor je is.
 Wat gezonde voeding kost.
Waar voer je
Thuis, op school, in winkels
de opdracht
uit?
Hoe voer je
Voorbereiden:
de opdracht
 Spreek met je docent af wanneer de opdracht af moet zijn.
uit (stappen)?
Uitvoeren:
 Begrippen over het onderwerp gezonde voeding
 Het voedingscentrum
 Uitspraken boordelen
 Goed of slecht eetgedrag
 Productinformatie
 Begrippen en omschrijving
 Calorieën per product
 Hoe gezond eet ik
 Wat weet ik nu over gezonde voeding
 Bijhouden van eigen eet – en drinkpatroon op een inactieve dag en
actieve dag.
Verwerken:
 Maak een volledig overzicht van gezonde voeding. Zo krijg je gevoel
voor de variaties die er mogelijk zijn.
 Maak een kort verwerkingsverslag op basis van de opdracht
gezonde voeding
Bewaren / Aanleveren:
 De uitwerkingen
 Het verwerking-/reflectieverslag
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
2
Waar word je
op
beoordeeld?
Waar kun je
informatie
vinden?
Wie kan je
helpen bij de
opdracht?
Gewenst
resultaat



Uitwerken van de opdrachten die behoren bij ‘Gezonde voeding’
Reflectieverslag
Inlevermoment
In je verslag of in het gesprek heb je de volgende punten beschreven:
1. aan welke opdrachten of projecten over vitaal burgerschap (gezond
leven) je gewerkt hebt.
2. wat je geleerd hebt over gezond leven
3. wat je mening is over gezond leven
4. of wat je geleerd hebt over gezond leven, invloed heeft op je eigen
gedrag
Studieopdracht: LB- Vitaal burgerschap: Gezonde voeding
Je docent en je klasgenoten en je (eigen)omgeving.
1. Je bent je bewust geworden van wat voedingswaarde is, en welke
voedingsmiddelen welke voedingswaarde hebben.
2. Je hebt inzicht in hoe je gezonde voeding kunt samenstellen en wat
daar de kosten voor zijn.
3. Je hebt overzicht over verschillende manieren om gezonde voeding
samen te stellen.
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
3
Gezonde voeding
Doel:
Inleiding:


Je weet waarom gezonde voeding belangrijk is
Je weet wat kenmerken zijn van gezonde voeding
Het voedsel dat je eet, bevat voedingsstoffen,
zoals eiwitten, vetten en koolhydraten.
Eiwitten dienen als bouwstenen voor je
lichaam, vetten en koolhydraten leveren
energie voor de dingen die je doet. Ook bevat
voeding allerlei stoffen die nodig zijn om je
lichaam gezond te houden, dat zijn vitamines
en mineralen.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Voedingsstoffen
Eiwitten
vetten
koolhydraten
vitamines
mineralen
Als je gezond eet, krijgt je lichaam alle
noodzakelijke voedingsstoffen en vitaminen en
mineralen binnen in de juiste hoeveelheden.
Dat helpt om gezond en fit te blijven.
Opdracht 1:
In de inleiding zijn een zestal begrippen gegeven. Deze begrippen staan in
de rechterkolom bij de inleiding.
Werk de begrippen uit in je eigen woorden. (je mag gebruik maken van
het woordenboek en/of internet.)
Geef aan of je gebruik hebt gemaakt van een woordenboek of van
internet.
Maak je gebruik van het internet- welke site(s) je voor het uitwerken van
de begrippen hebt bezocht.
Geef de gebruikte internetsite als bronvermelding weer.
Uitwerking van Begrippenlijst en verklaring
opdracht 1:
Voedingsstoffen
Woordenboek of
internet
woordenboek
internet
Eiwitten
woordenboek
internet
Vetten
woordenboek
internet
koolhydraten
woordenboek
internet
vitamines
woordenboek
internet
Mineralen
woordenboek
internet
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
4
De schrijf van 5
De schrijf van 5
Schijf 1
Schijf 2
Schijf 3
Schijf 4
Schijf 5
De schijf van 5 is een hulpmiddel om gezond te
kunnen eten. De schijf heeft vijf vakken:
Groenten en Fruit
Groenten en Fruit leveren allerlei belangrijke vitaminen en mineralen. Om
goed te functioneren, heeft je lichaam de vitaminen A tot en met E nodig
en mineralen zoals, zink, calcium en ijzer.
Groenten en fruit bevatten ook veel voedselvezels. Die zijn belangrijk voor
het goed verteren van voedsel en voor gezonde darmen.
Aardappelen, brood, rijst en pasta
Aardappelen, brood, rijst en pasta bestaan grotendeels uit koolhydraten
(zetmeel), een voedingsstof die veel energie levert. Profwielrenners eten
daarom veel pasta. Volkorenbrood of –pasta en zilvervliesrijst bevatten
bovendien veel voedingsvezels, net als groenten en fruit
Zuivel, vlees, vis en vleesvervangers
Zuivel, vlees, vis en vleesvervangers leveren eiwitten die je nodig hebt als
bouwsteen voor je spieren. De hoeveelheid vet in deze producten is erg
verschillend. Volle melk bevat bijvoorbeeld 3-4 procent vet, halfvolle
melk 1,5 procent en magere melk minder dan 0,5 procent
Vetten
Halvarine, margarine en oliën bestaan vooral uit vetten. Van vetten wordt
vaak gezegd dat ze ongezond zijn, maar je lichaam heeft vet nodig. Wel is
het zo dat je met verzadigde vetten in bijvoorbeeld: chips, friet of koekjes
beter zuinig kunt zijn. Deze vetten zijn slecht voor hart en bloedvaten.
Onverzadigde vetten in bijvoorbeeld zalm en olijfolie helpen juist om
hart- en vaatziekten te voorkomen. Daarnaast bevatten vetten belangrijke
vitaminen,
Dranken
Dranken bestaan grotendeels uit water. Je lichaam heeft veel water nodig:
voor het vervoer van voedings- en afvalstoffen in je lichaam, om
afvalstoffen af te voeren via urine en om je lichaamstemperatuur te
regelen. Drink liever water of thee zonder suiker dan frisdranken,
vruchtensappen of alcoholische dranken. Die bevatten veel suiker!
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
5
Belangrijke
regels bij de
schijf van 5
Bij de schijf van 5 horen belangrijke regels:
 eet gevarieerd;
 eet niet te veel en beweeg;
 eet minder verzadigd vet;
 eet veel groenten, fruit en brood;
 eet veilig.
De schijf van 5 laat zien wat je eigenlijk elke dag zou moeten eten. Je
lichaam krijgt dan voldoende van alle onmisbare voedingsstoffen binnen
Het voedingscentrum
Opdracht 2
Het voedingscentrum
Het Voedingscentrum heeft als doel consumenten te stimuleren om
gezonder te eten en bedrijven ertoe aan te zetten om gezonder voedsel
aan te bieden. Het belangrijkste instrument van het Voedingscentrum is
de ‘Schijf van Vijf’
Beschrijf wat je weet van het voedingscentrum.
Uitwerking van
opdracht 2:
Het voedingscentrum
 Wat is het voedingscentrum?
 Wat is het doel van deze organisatie?
 Hoe wordt deze organisatie gefinancierd?
 Wie (welke professionals ) maken gebruik van het
voedingscentrum?
 Welke informatie kun je opvragen bij het voedingscentrum?
Opdracht 3
Waar of niet waar
Lees de onderstaande uitspraken. Kruis aan welke uitspraak waar of niet
waar is
De volgende uitspraken zijn Waar / Niet waar
Waar
Niet waar
Uitwerking van
opdracht 3:
Uitspraak 1
Uitspraak 2
Uitspraak 3
Uitspraak 4
Vezels zijn belangrijker dan eiwitten
Als je maar elke dag groenten en fruit eet, zit
het met gezond eten wel goed
Veel eten is altijd slecht
Groenten, fruit en brood kun je onbeperkt
eten
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
Waar
Waar
Niet waar
Niet waar
Waar
Waar
Niet waar
Niet waar
6
Opdracht 4
Uitwerking van
opdracht 4:
Voorbeeld 1
Voorbeeld 2
Voorbeeld 3
Voorbeeld 4
Inleiding
Goed of slecht eetgedrag
Leg uit of het een voorbeeld van goed of slecht eetgedrag is:
De volgende voorbeelden zijn voorbeelden
Goed:
van goed of slecht eetgedrag
omdat…
Kees eet elke middag een saucijzenbroodje….
Richard heeft altijd een flesje water bij zich
waar hij regelmatig even uit drinkt….
Tineke eet vrijwel nooit fruit, want dat vindt ze
gewoon niet lekker….
Jamie is Surinaams. Hij eet als lunch liever rijst
en bonen dan brood…..
Het voedsel dat je eet, levert energie. Die
energie is de ‘brandstof’ waarop je lichaam
draait. Zelfs als je stilzit, verbruikt je lichaam
energie. Die is nodig om alle levensprocessen
(zoals bloedsomloop, ademhaling en
sijsvertering) op gang te houden. Je lichaam
functioneert het beste bij een regelmatige
aanvoer van energie. Het is daarom goed om
op vaste momenten te eten – ontbijt, lunch,
avondeten – en geen maaltijden over te slaan
of tussendoortjes te nemen.
De hoeveelheid energie die een
voedingsproduct bevat, wordt uitgedrukt in
calorie (kcal) of in joule (j).
Slecht:
omdat…
energie
calorie
1 kcal = 4,2 kj
Tabel
De hoeveelheid energie die je nodig hebt,
hangt onder andere af van je leeftijd, je
geslacht en je levenswijze (beweeg je veel – of
beweeg je juist weinig?). bij vrouwen kan ook
zwangerschap een rol spelen: als een vrouw
zwanger is of borstvoeding geeft, is haar
energiebehoefte hoger dan anders.
Deze tabel geeft je een indruk hoeveel calorieën een mens per dag nodig
heeft.
Geslacht
Leeftijd
Energiebehoefte Energiebehoefte bij een
bij een zittend
actief leven
leven
Vrouw
14-18 jaar
2200 kcal
2500 kcal
Man
14-18 jaar
2900 kcal
3300 kcal
Vrouw
19-30 jaar
2100 kcal
2400 kcal
Man
19-30 jaar
2700 kcal
3100 kcal
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
7
Opdracht 5
Uitwerking van
opdracht 5:
Op de verpakking van voedingsproducten staat vermeld hoeveel calorieën
er in voedingsproducten zitten. Zo kun je berekenen hoeveel calorieën je
binnenkrijgt.
Productinformatie
De consument wil dat de overheid met een standaardoplossing komt voor
etiketten op voedingsmiddelen. Daardoor kun je in één oogopslag zien:
 Het product (productnaam);
 Inhoud (milligram-gram-kilo-liter);
 Het e-keurmerk;
 In welke vorm;
 Ingrediënten;
 Allergie-informatie;
 Bereiden;
 Voedingswaarde per 100 g;
 Opslagvoorwaarde.
Ga op zoek naar 2 etiketten die op verschillende manieren de
voedingswaarden vermelden.
Geef hier de 2 etiketten met daarop de verschillende manieren van
vermelden van voedingsvoorwaarden
Product 1 (etiket voedingsvoorwaarden)
Product 2 (etiket
voedingsvoorwaarden)
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
8
Inleiding
Voorbeeld
Conclusie:
Als je voedsel meer calorieën levert dan je
overgewicht
nodig hebt, slaat je lichaam de ‘extra calorieën’
op in de vorm van lichaamsvet. Dat vet is een
reservevoorraad energie, die je later kunt
gebruiken. Als mensen voortdurend te veel
calorieën binnenkrijgen, slaat het lichaam te
veel vet op en dan krijg je last van
overgewicht.
Mensen met overgewicht lopen een groter
risico op ernstige ziekten en aandoeningen,
zoals gewichtsproblemen, hart- en
vaatziekten, diabetes en kanker.
Wat?
Hoeveel calorieën?
Wat moet je doen om
die energie te
verbruiken?
620
2 uur fietsen of 1,5 uur
hardlopen
406
1 uur en een kwartier
fietsen of 1 uur
hardlopen
406
1 uur en 20 minuten
fietsen of 1 uur en 5
minuten hardlopen
Voedingswaarden die veel vet bevatten, zijn erg energierijk. Je moet een
flinke inspanning leveren om al die energie weer te verbruiken.
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
9
Opdracht 6
Welke omschrijving past erbij
calorie
eetmomenten
energie
overgewicht
vet
Uitwerking
opdracht 6
Omschrijving 1
Omschrijving 2
Omschrijving 3
Omschrijving 4
Omschrijving 5
Opdracht 7
Uitwerking
opdracht 7
omschrijving
Verbind omschrijving en
begrip
de vorm waarin je
lichaam reserve-energie
opslaat
de eenheid waarin je de
hoeveelheid energie
meet
het gevolg van
regelmatig te veel
calorieën innemen
de hoeveelheid
‘brandstof’ in een
voedingsmiddel
de (vaste of
veranderlijke)
tijdstippen waarop je eet
begrip
de vorm waarin je lichaam reserve-energie
opslaat
de eenheid waarin je de hoeveelheid energie
meet
het gevolg van regelmatig te veel calorieën
innemen
de hoeveelheid ‘brandstof’ in een
voedingsmiddel
de (vaste of veranderlijke) tijdstippen waarop
je eet
Product en calorieën
Kijk op de verpakking of zoek op internet hoeveel calorieën de volgende
producten bevatten
Product
calorieën
appel
beker cup a soup (tomaten-crème)
mueslibol
Mars, Twix
Chips naturel (100 gram)
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
…….
…….
…….
…….
…….
10
Opdracht 8
Uitwerking
opdracht 8
Opdracht 9
Uitwerking
opdracht 9
Hoe gezond eet jij? Vul onderstaand schema in
goed
Ik zorg ervoor dat ik per dag niet te veel
calorieën binnenkrijg
Ik vermijd producten met veel verzadigde
vetten en/of suiker
Ik eet de aanbevolen hoeveelheden
groenten en fruit
Ik eet gevarieerd, volgens de regels op de
schijf van 5
Ik eet drie maaltijden per dag (ontbijt,
lunch en avondeten)
Wat weet je nu over gezonde voeding
Verklaar je antwoord
kan beter
slecht















Waarom is variatie in je voeding
belangrijk?
Overgewicht kan lichamelijke
gevolgen hebben. Welke drie
gevolgen?
Variatie in voeding is belangrijk
omdat, ……………
Overgewicht kan lichamelijke
gevolgen hebben.
De drie gevolgen van overgewicht
zijn: ………..
Gevolg 1: ………………..
Gevolg 2: ………………..
Gevolg 3: ………………..
Verzadigde vetten dragen bij aan de Verzadigde vetten dragen bij aan de
ontwikkeling van hart- en
ontwikkeling van hart- en
vaatziekten. Wat is waar over
vaatziekten. De oorzaak hiervan is
verzadigde vetten?
dat verzadigde vetten ………………
Er zijn wetten die de veiligheid van Mij eigen bijdrage aan de
ons voedsel bevorderen. Je kunt
voedselveiligheid is, ………………..,
ook zelf bijdragen aan de
omdat hierdoor ……………………….
voedselveiligheid. Hoe
bijvoorbeeld?
Snacken is niet altijd schadelijk voor Snacken is niet altijd schadelijk voor
je gezondheid. Wanneer is snacken je gezondheid. Snacken is niet zo
niet zo erg ongezond?
erg ongezond wanneer …………….
Welke maatregelen kun je nemen
De maatregelen die ik kan nemen
om te helpen voorkomen dat je ziek om te helpen voorkomen dat ik ziek
wordt door verkeerde voeding.
wordt door verkeerde voeding zijn:
Maatregel 1, omdat …………….
Maatregel 2, omdat …………….
Maatregel 3, omdat …………….
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
11
Opdracht 10
Uitwerking
opdracht 10
Hoe gezond eet en drink je eigenlijk?
Je gaat voor opschrijven wat je op twee (2) verschillende dagen eet en
drinkt.
Hiervoor kies je een inactieve dag (stilzitten) en een actieve dag (veel
beweging)
Inactieve dag
Actieve dag
Wat eet en drink ik op een
Wat eet ik op een actieve dag
inactieve dag
LB–dossier- Vitaal Burgerschap
12