Staats en bestuursrecht - Vrije Universiteit Amsterdam

Faculty of Law
Mastervoorlichting 12 maart 2016
Afstudeerrichting
Staats en bestuursrecht
[email protected]
VU staats- en bestuursrecht
VU sectie staats- en bestuursrecht
@SBRsectieVU
Faculty of Law
Welkom!
prof. mr. S.E. (Sjoerd) Zijlstra
Hoogleraar Staats- en
bestuursrecht
Coördinator afstudeerrichting
[email protected]
Faculty of Law
Doelstellingen van de afstudeerrichting:
1.Een degelijke en
grondige opleiding in
het staats- en
bestuursrecht
2.Zo goed mogelijke
Faculty of Law
Waarom staats- en bestuursrecht?
1. Fantastisch vakgebied
2. Goede carrièremogelijkheden
3. Flexibel vakkenaanbod met veel
keuzevrijheid
4. Interessante vakken
5. Begeleiding op weg naar werk
Faculty of Law
1. Fantastisch vakgebied
•Macro-niveau: oplossen van
problemen in de samenleving
(bankencrisis,
vluchtelingenvraagstuk, sociale
zekerheid) – jurist bij ministerie of
gemeente
•Micro-niveau: mensen helpen en
Faculty of Law
2. Goede carrièremogelijkheden
Wat kun je worden met
staats- en bestuursrecht?
Faculty of Law
Juridisch Adviseur Gemeente
Amsterdam
Fouzia Aharchaoui
Faculty of Law
Jurist Omgevingsrecht Gemeente
Rotterdam
Diederik Merckx
Faculty of Law
Jurist Bestuursrecht Provincie
Noord-Holland
Serpil Yuksel
Faculty of Law
Gerechtssecretaris sector
bestuursrecht, Rechtbank MiddenNederland
Niels Jak
Faculty of Law
Jurist Afdeling
bestuursrechtspraak Raad van
State
Lisanne Groen
Faculty of Law
Staatsraad Afdeling
bestuursrechtspraak Raad van
State
Nico Verheij
Faculty of Law
Advocaat vreemdelingenrecht
Everaert Advocaten
Bram van Melle
Faculty of Law
Advocaat omgevingsrecht en
energierecht Nauta Dutilh
Harald Wiersema
Faculty of Law
Advocaat bestuursrecht M2
advocaten
Ginio Beij
Faculty of Law
Strategie & Public Affairs
Netbeheer Nederland
Kirsten Wilkeshuis
Faculty of Law
Jurist Bestuursrecht DAS
Said Essakkili
Faculty of Law
Legal Counsel ABNAMRO
Laurens Venneman
Faculty of Law
Overheidsjurist Ministerie van
BZK
Alain Krijnen
Faculty of Law
Senior Juridisch Adviseur
Ministerie van Buitenlandse Zaken
Fatima Arichi
Faculty of Law
Wetgevingsjurist Afdeling
Advisering Raad van State
Leontine Weesing
Faculty of Law
Wetgevingsjurist ministerie van
Algemene Zaken Sint Maarten
Alexandria Defoe
Faculty of Law
Vice-president van de Raad van
State
Piet Hein Donner
Faculty of Law
MSc student Universiteit Oxford
Youssef Al Tamimi
Faculty of Law
Hoogleraar Bestuursrecht
Universiteit Leiden
Ymre Schuurmans
Faculty of Law
Coördinator Afstudeerrichting
Staats- en Bestuursrecht VU
Faculty of Law
Bijzonder carrièreperspectief
•Overheid is de grootste
werkgever in Nederland
•Als je binnen bent, ben je
binnen!:
Eenmaal een aanstelling, hoe klein of tijdelijk
ook, en je kunt solliciteren op de grote
hoeveelheden functies die bij de
rijksoverheid steeds vrijkomen. Aanstelling
Faculty of Law
3. Flexibel vakkenaanbod met veel
keuzevrijheid
1. Vakken worden gegeven door
toponderzoekers en - docenten
met veel praktijkervaring
2. Belangrijke rol voor
wetgevingsleer en Europees recht
3. Verder veel keuzeruimte
Faculty of Law
Kernhoogleraren met praktijkervaring
1. Prof.mr. Frank van Ommeren, oud-wetgevingsjurist Justitie;
o.a. docent en lid van het bestuur van de Academie voor
wetgeving, voorzitter juridische commissie VNG
2. Prof.mr. Jon Schilder, oud-wetgevingsjurist BZK, voorzitter
bezwaarcommissie AIVD
3. Prof.mr. Elies Steyger, oud-wetgevingsjurist VWS; hoogleraar
Europees bestuursrecht, advocaat te Den Bosch
4. Prof.mr. Jan Struiksma, oud-advocaat, oud-rechter plv.,
hoogleraar ruimtelijk bestuursrecht
5. Prof.mr. Sjoerd Zijlstra: oud-wetgevingsjurist BZK; o.a.
kerndocent Academie voor wetgeving en Academie voor
overheidsjuristen, raadsheer plv. Centrale Raad van Beroep,
Faculty of Law
Overzicht afstudeerrichting
1 verdiepend vak: Verdieping Staats- en
bestuursrecht (12 EC)
2 verplichte vakken:
• Europees Staats- en bestuursrecht (6 EC) en
• Methoden van Rechtswetenschap (6 EC)
1 gebonden keuzevak (6 EC)
1 integratievak (6 EC)
Vrije keuzeruimte:
• 2 vrije keuzevakken (totaal 12 EC) of
• 1 keuzevak (6 EC) en een stage (minimaal 6 EC)
Scriptie (12 EC)
Faculty of Law
Verplichte vakken 1e semester
1.Wetgevingsleer I en II
(Verdieping Staats- en
Bestuursrecht) – 12 EC
2.Europees Staats- en
Bestuursrecht – 6 EC
3.Methoden van
Faculty of Law
Integratievakken
• Media en communicatierecht
• Aanbestedingsrecht
• Gezondheidsrecht
• Jeugdrecht
• Publiekrechtelijke rechtshandhaving
• Rechtssociologie en rechtspleging
Faculty of Law
Gebonden keuzevakken
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Pensioenrecht
Ambtenarenrecht
Human Rights Protection in Europe
Omgevingsrecht
Onderwijsrecht
Sociale zekerheidsrecht
Bestuursprocesrecht
Financial Markets
Gemeenterecht
Migratierecht
Sport en Recht
Faculty of Law
Keuzeruimte
Bewust voor gekozen veel keuzeruimte te
laten (ook met het oog op combinatie van
richtingen). Naast de ‘bekende’ vakken ook
nog:
- VAR-pleitwedstrijd
- Studentenparlement
- Stages
Faculty of Law
Combinatie met andere
afstudeerrichtingen
• De verplichte vakken van beide richtingen.
• Van beide richtingen één integratievak, dus twee
in totaal.
• Van beide richtingen één gebonden keuzevak,
dus twee in
totaal.
• Twee scripties van elk 12 studiepunten
Tip: doe het achter elkaar! Zorg er in ieder geval
voor één zo snel en zo goed mogelijk klaar te
Faculty of Law
4. Interessante vakken
Semester 1: Wetgevingsleer
(Verdieping Staats- en bestuursrecht)
1. Eerste deel (6 EC) grondige inleiding
in de wetgevingsleer (hoe zitten
wetten in elkaar, hoe werken ze wel
en niet, hoe maak je een wet)
2. Tweede deel (6 EC) een clinic waarin
in groepen een wetsvoorstel wordt
Faculty of Law
Wet op de fondsenwerving
(ministerie
VenJ)
Faculty of Law
Faculty of Law
Amvb begeleid rijden
(ministerie Verkeer en
waterstaat)
Faculty of Law
Faculty of Law
Voetbalwet
(KNVB)
Faculty of Law
Faculty of Law
Wet op het college voor de
rechten van de mens
(ministerie BZK)
Faculty of Law
Faculty of Law
Regeling internetgokken
(min. VenJ)
Faculty of Law
Faculty of Law
Faculty of Law
Wijziging Wet wapens en munitie
(controle sportschutters) ministerie
VenJ
Faculty of Law
Faculty of Law
Aanvulling Awb (naming &
shaming)
(ministerie VenJ)
Faculty of Law
Faculty of Law
Faculty of Law
Faculty of Law
Wetgevingsleer (Verdieping Staats- en
bestuursrecht) II
Uit de laatste evaluatie:
• Het was een ontzettende leerzame en
interessante cursus.
• Het docentteam was erg goed en duidelijk
en stond altijd klaar om te helpen.
• Verreweg het meest praktijkgerichte vak
wat ik tot nu toe heb gehad. De student
heeft niet alleen veel kunnen leren over
Faculty of Law
Semester 1: Europees Staats- en
bestuursrecht
• Veel van de grote uitdagingen aan onze
samenleving lopen via de EU
• EU is het enige institutionele vehikel om
dergelijke grootschalige problemen op te lossen
• Democratisch deficiet
• Ingewikkelde vervlechting met onze rechtsorde:
kan een nationale Awb eigenlijk nog wel bestaan?
Faculty of Law
Enkele van onze keuzevakken
•
•
•
•
•
•
Pensioenrecht
Ambtenarenrecht
Omgevingsrecht I
Omgevingsrecht II
Onderwijsrecht
Socialezekerheidsrecht
• Bestuursprocesrecht
• Gemeenterecht
• Migratierecht
• Sport en Recht
• VAR-pleitwedstrijd
• Studentenparlement
(1x per 2 jaar)
Faculty of Law
5. Begeleiding op weg naar werk
1. Gedurende de hele master begeleiding op
punt van keuzes wat betreft vakken,
scripties, stages en sollicitaties
- Begin september ‘intakegesprek’; na de Verdieping
follow-up
2. Eén vast aanspreekpunt voor vragen en
begeleiding op punt van keuzes wat betreft
vakken, scripties, stages en sollicitaties.
3. Advies over carrièreplanning op basis van
grondige kennis van ‘het veld’
4. Groot netwerk voor stages
Faculty of Law
Stages I
Centrale overheid
1. Ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties, Directie Constitutionele
Zaken en Wetgeving (bezet)
2. Ministerie van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid, Directie Wetgeving en
Juridische Zaken (bezet)
3. Ministerie van Veiligheid en Justitie, Directie
Wetgeving
4. Ministerie van Veiligheid en Justitie, Directoraat-
Faculty of Law
Stages II
5. Ministerie van Veiligheid en Justitie, Juridisch
Adviseur (bezet)
6. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport, hoofddirectie Wetgeving en Juridische
Zaken (bezet)
Gemeenten
7. 4 gemeenten in Noord-Holland (per 2016-2017;
waarschijnlijk)
Faculty of Law
Stages III
Rechterlijke macht
7. Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State
8. Centrale Raad van Beroep
Advocatuur
9. Stibbe
10. NautaDutilh
Overzee
11. Sint Maarten, ministerie van Algemene Zaken,
directie Wetgeving
Faculty of Law
Stages IV
Wordt nog veel meer
(werk in uitvoering)
Faculty of Law
Scriptieonderwerpen
–
–
Grondwet en grondwetsherziening
• De herzieningsprocedure (achtergrond, voorstellen voor andere procedure in vergelijking met
buitenland);
• Het karakter van onze Grondwet (in vergelijking met die van andere landen);
• De grondwettelijke beperkingensystematiek/verhouding met systematiek ERVM/IVBPR (zie
daarvoor ook het eerder genoemde rapport van de Staatscommissie Grondwet)
• Grondwetswijziging, functie en procedure.
Openbare orde en veiligheid
• Welke bevoegdheden heeft de burgemeester op dit gebied? Welke recente ontwikkelingen
hebben zich voorgedaan? Hoe is de afbakening met de positie van het OM? Wat is de verhouding
met het strafrecht? Welke rol spelen de grondrechten bij bestuurlijk maatregelen waarmee
vrijheden van burgers (kunnen) worden beperkt? Welke functie hebben APV’s?
• Eveneens is het mogelijk een bijzonder thema op het terrein van openbare orde en veiligheid als
uitgangspunt te nemen: de aanpak van huiselijk geweld, straatoverlast, woonoverlast,
drugsoverlast/hennepteelt. Actueel op dit terrein is het initiatiefvoorstel van de Wet aanpak
woonoverlast. Dit onderwerp leent zich uitstekend voor een scriptie (zie:
https://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/34007_initiatiefvoorstel_tellegen)
• Publiek-private samenwerking voor openbare orde en veiligheid, integraal veiligheidsbeleid.
Faculty of Law
•
• De rol van de politie in een integraal veiligheidsbeleid, in relatie tot de politietaak.
• Grenzen aan het integrale veiligheidsbeleid, in relatie tot de doorkruisingsleer, context
overheid en privaatrecht.
• Ordehandhaving in het openbaar vervoer, bv. reis- en verblijfsverboden.
• Openbare orde en risicobeheersing bij evenementen.
• Vergelijking lokale regelgeving en lokaal beleid rondom voetbalwedstrijden in de
verschillende voetbalsteden.
• Juridische toelaatbaarheid van combiregelingen rondom voetbalwedstrijden.
• De positie en bevoegdheden van de stadswacht, de gemeentelijke boa’s.
• De positie en werking van klachten- en geschillencommissies in de (semi-)publieke
sector, bv. openbaar vervoer. Verhouding tot rechtsbescherming bij de rechter.
• Het wetsvoorstel ‘aanpak woonoverlast’ tot invoering van de gedragsaanwijzing als
bevoegdheid van de burgemeester.
• Het belanghebbende-begrip in de Awb en kwesties van ‘zaaksoverstijgende
maatschappelijke en juridische belangen’ (n.a.v. Zwarte Pieten uitspraak en Monstertruck
Haaksbergen)
Politiek staatsrecht
– Goedkeuring van verdragen
– Wijziging staatsrechtelijke positie van de Tweede Kamer als gevolg van de Europese
integratie.
Faculty of Law
–
•
Deelonderwerpen uit staatscommissie parlementair stelsel (als die commissie er
komt)(politieke ministeriële verantwoordelijkheid, vertrouwensregel; controlerende
bevoegdheden van het parlement; kiesstelsel; handhaven tweekamerstelsel;…)
– Vergelijkend staatsrecht en staatsrecht van andere landen, bv. verhouding regering(en) –
parlement(en) in andere staten (federale staten, eenheidsstaten).
– (Strafrechtelijke) immuniteit volksvertegenwoordigers (bv: EHRM-jurisprudentie /
rechtsvergelijkend)
Grondrechten
– Vrijheid van meningsuiting/demonstatierecht, privacybescherming, godsdienstvrijheid/recht
van levensovertuiging: hoe zijn deze onderwerpen geregeld, welke knelpunten zijn er, wat
zijn de belangrijkste ontwikkelingen in de jurisprudentie, welke voorstellen zijn er gedaan
voor herziening.
– Horizontale werking, positieve verdragsverplichtingen.
– Terrorismemaatregelen in relatie tot grondrechten.
– Groepsrechten, rechten van minderheden (politieke participatierechten / vgl. historische,
nieuwe minderheden / minderheden in onderwijs / taalminderheden (Fries, taaldiversiteit in
andere staten: België, Zuid-Afrika, Spanje)
– Vrijheid van vereniging en vergadering, vrijheid van meningsuiting (persvrijheid), bescherming
private levenssfeer (huisrecht).
– Onderwerpen op het terrein vrijheid van godsdienst / kerk&staatverhoudingen
Faculty of Law
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Grondrechten van anderen als beperking van de vrijheidsrechten van de journalist
Grondrechten van ambtenaren. Is beperking in de uitoefening van grondrechten mogelijk? ,
zoals de vrijheid van godsdienst (feestdagen, hoofddoek/keppeltje), vrijheid van
meningsuiting
Grondrechten van medewerkers // grondrechten identiteitsgebonden ondernemingen
(tendensorganisaties)
Weerbare democratie (rechtsstaat): positie organisaties, personen, partijen die in doel of
daden bepaalde fundamentele rechten miskennen.
Positieve / negatieve verplichtingen bij klassieke grondrechten
Verplichtingen overheid om grondrechten in horizontale relaties te verwezenlijken
Religieuze voorschriften die raken aan het recht op lichamelijke integriteit (van minderjarigen)
Religieuze voorschriften die raken aan het welzijn van dieren (ritueel )
Kiesrecht (actief, passief); kiesstelsel (ook vergelijkend)
EHRM over uitsluiting actief en/of passief kiesrecht
EHRM en zichtbare religieuze tekens in openbare ruimte (en betekenis van “margin of
appreciation”) (zie o.m. Grote Kamer-arrest Lautsi t. Italië).
EHRM en grondrechten van medewerkers van identiteitsgebonden ondernemingen
(tendensbedrijven)
Vreemdelingen en het discriminatieverbod
Faculty of Law
•
•
Wetgeving
– Europees recht en Awb:
• De implementatie van Europees rechtelijke regels in het nationale algemene
bestuurs(proces)recht (bijv. Dienstenrichtlijn);
• De Awb en Europese 'model' rules op het terrein van het bestuursrecht (zoals die zijn
ontwikkeld in het kader van ReNEUAL, zie http://www.reneual.eu/); naar een Europese
Awb?
– Kaderwetgeving: probleem op oplossing
Algemeen bestuursrecht
– Openbaarheid van bestuur:
• De verhouding tussen algemene wetten in formele zin, meer in het bijzonder de
verhouding Awb-Wob (integratie?).
• Openbaarmaking van handhavingsinformatie (karakter? hoe te reguleren? waar te
reguleren?)
• Hoe kan misbruik van de Wob worden tegengegaan?
– Hoe gaat de rechter om met mandaatgebreken
– Het verschil tussen het vergunningsbegrip in het Nederlandse recht en in de dienstenrichtlijn
– De ontwikkelingen in de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de EU en het beleid van de
Europese Commissie betreffende de toepasselijkheid van het vrij verkeer van diensten en het
staatssteunrecht in de z.g. `zuiver interne situatie'.
Faculty of Law
•
•
Bestuursprocesrecht
– Integrale geschillenbeslechting in het sociale domein (notitie Scheltema VARstudiemiddag; voorstel titel ter zake in Awb), met als aanverwante onderwerpen:
• alternatieve criteria/maatstaven/concepten voor de toegang tot de
bestuursrechter (bestuursrechtelijke rechtsbetrekking, bestuurlijke
rechtsbetrekking e.d.)
• op welke andere terreinen zou integrale geschilbeslechting nog meer voor de
hand (kunnen) liggen
• op welke terreinen/voor welke onderwerpen leent een bestuursrechtelijke
verzoekschriftprocedure zich?
– Niet appellabele besluiten (8:3 e.v. Awb) en competentieverdeling burgerlijke
rechter/bestuursrechter; de uitzondering nog gerechtvaardigd?
– Onrechtmatige besluitvorming meer in het bijzonder titel 8.4 Awb
Hoe is de relatie tussen art. 8:69a Awb en 6:163 BW? Of; hoe vult de bestuursrechter
art. 6:163 BW in bij de materiele beoordeling van een schadeverzoek? Of, specifieker;
wat is het beschermingsbereik in dit licht van abbb
– Hoe gaan de hoogste rechters om met de toepassing van de judiciële lus (art.
8:113 lid 2 Awb)
• De uitvoeringsovereenkomst. Deze overeenkomst is namelijk nogal
onderbelicht (mogelijk met uitzondering van het specifieke voorbeeld van de
Faculty of Law
•
Onderwijsrecht
• Passend onderwijs: verdeling bevoegdheden tussen samenwerkingsverbanden en
aangesloten schoolbesturen
• thema’s onderwijsrecht waarin grondrechten betrokken zijn (actieve onderwijsvrijheid;
passieve onderwijsvrijheid, het recht op onderwijs; taalrechten; minderheden)
• Passend onderwijs: analyse oordelen CRM en betekenis voor het recht op onderwijs;
idem oordelen Geschillencommissie passend onderwijs
• Leerrecht of leerplicht? Bijvoorbeeld n.a.v. rapport Kinderombudsman of gevolgen van de
ratificatie van het verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met
een handicap
• Gevolgen Wetsvoorstel versterking bestuurskracht voor medezeggenschap
• Bekostiging funderend onderwijs: gelijkstelling openbaar/bijzonder, andere
financieringsbronnen dan van de centrale overheid, sponsoring, ouderbijdragen
• Veranderende rol en taken van de Onderwijsinspectie (‘legitimiteit’ toezichtskaders,
interventies, openbaarmaking)
• Algemene wet voor het onderwijs (Awo): welke onderwerpen in de sectorale wetten
zouden een plaats kunnen/moeten vinden in de Awo? Voor- en nadelen Awo?
Faculty of Law
–
•
Gemeenterecht
• Hoe is de onderlinge verhouding tussen raad, college van B en W en burgemeester?
Welke (mogelijke) knelpunten doen zich voor op het terrein van de
bevoegdheidsverdeling?
• De verordenende bevoegdheid
Integratie
– Inburgering en integratie
– Gezinshereniging in de internationale en Europese context
• Omgevingsrecht
• Het bestemmingsplan – omgevingsplan
• De omgevingsvergunning Wabo – omgevingsvergunning Ow
• Grondexploitatie – kostenverhaal Ow
• Onteigeningswet – Wet grondeigendom
• Instructieregels in de Wro en de Ow
• Rechtskarakter van het omgevingsprogramma
• Schadevergoeding en verkregen rechten
Faculty of Law
Enkele tips voor de toekomst
- Pak je kans
- Wees jezelf
- Laat zien waar je wat je beweegt
Faculty of Law
Wat je ook doet…
Heel veel plezier en
succes in je master!