Presentatie Kees Korrelboom

08-06-2016
programma
Experimentele psychologie en
psychotherapie; een paar apart
•
•
•
•
psychotherapie
experimentele/wetenschappelijke psychologie
de leerstoel
herstelgerichte zorg
Prof. dr. Kees Korrelboom; klinisch
psycholoog en psychotherapeut
psychotherapie
• 90 jaar strijd en 40 jaar polderen
– rond 1890 ontstaan psychoanalyse
• gebaseerd op inzichten en persoonlijke ervaringen
psychotherapie en polderen (1)
• vanaf 1980
– grote omslag in GGZ organisatie en financiering rond
• sekte-achtige organisatiestructuur
• ambulantisering
• en dus onderlinge strijd en afsplitsingen
• AWBZ financiering
– ideologie en autoriteit als strijdmiddel
– vanaf 1950 ontstaan andere methodes
• client centered psychotherapie
• gedragstherapie
• cognitieve therapie
• en dus strijd en verschansing in eigen clubs en journals
– wetenschap als strijdmiddel (en nog steeds ook ideologie en autoriteit)
• RIAGG vorming
• vestigingsvoorwaarden
• personeelsbelangen
– effectstudies lieten verschillen zien
• groot genoeg om CGT’ers van hun gelijk te overtuigen
• te gering om inzichtgevenden van hun ongelijk te overtuigen
» proces-onderzoek (binnen client-centered)
» outcome-onderzoek (GT vs CT en (C)GT vs de rest
1
08-06-2016
psychotherapie en polderen (2)
– leidend tot een aantal uitgangspunten
• alle bestaande therapieën zijn zinvol
– iedere instelling moet die zinvolle therapieën kunnen bieden
– vraag naar wat van al dat goede het beste is was niet aan de orde
• je moet wel even kijken welke therapie het beste bij wie past
– multimethodische indicatiestelling
» helaas: nooit enige evidentie voor het nut daarvan
» in de praktijk bleek beschikbaarheid relevanter dan indicatie
» van der Velden et al.,: indicatie voor psychotherapie als selectie
psychotherapie en polderen (3)
• met als gevolg
– algemene idee: we doen het eigenlijk best goed met ons allen
• naar binnen gerichte orientatie
– behandeleffecten nooit een centraal thema in de GGZ
• ROM metingen zijn irrelevant; effectstudies en richtlijnen ook
– vermenging onverenigbare ideeën uit verschillende methodes
• therapeutische relatie als primair veranderingsmechanisme
– veranderingsgerichte methodes doen er niet/beperkt toe
• iedereen investeert in een goed therapeutisch contact
– zowel patiënten als therapeuten houden van een goed gesprek
• therapieën zijn praat-therapieën en geen doe-therapieën
– en missen nogal eens focus
wetenschappelijke psychologie (1)
• ongeveer gelijk ontstaan met psychotherapie
• kennisverwerving door
– experiment, objectiviteit en transparantie
• opvallend weinig invloed op psychotherapie
– tot jaren 1950
• was weinig voor psychotherapie relevante kennis
• ook geen sterke neiging daarnaar op zoek te gaan
• eerste invloed middels effectstudies jaren ‘50
• (inzichtgevende) psychotherapie lijkt niet effectief
• 2 reacties
– wetenschappelijke psychotherapie: gedragstherapie
wetenschappelijke psychologie (2)
• er kwamen wetenschappelijk onderbouwde modellen
– klassieke en operante conditionering als model voor angst
– dual tasking en werkgeheugen belasting als model voor
traumabehandeling
– memory retrieval hiërarchie model als begrippenkader voor
verandering
– gedragsinhibitie als model voor depressie
– informatieverwerkingsmodellen als achtergrond voor
psychopathologische informatieverwerking
• die soms meer en soms minder gebruikt werden als
vertrekpunt voor diagnostiek en behandeling
– het is wel effectief maar je moet goed indiceren
2
08-06-2016
psychotherapie en psychologische
wetenschap; een paar apart.
• psychotherapie lappendeken van klinische noties
– waarbij de lappen zich weinig van elkaar aantrekken
– en alleen bij bedreiging onderling contact zoeken
• wetenschappelijke psychologie
– heeft de psychotherapie veel te bieden
• verantwoord effectonderzoek
• bruikbare modellen voor psychopathologie en therapie
– maar het veld luistert niet naar de wetenschap
– wetenschap verdiept zich onvoldoende in speciale situatie
de leerstoel
• bijdrage leveren aan het overbruggen van apartheid
– in onderzoek en onderwijs
– via verbinding met behandelpraktijk (Parnassia)
• drie speerpunten
– zelfwaardering: transdiagnostische factor in psychopathologie
• COMET studies; studies naar samenhang zelfbeeldaspecten en
psychopathologie
– incidentie en behandeling van positieve en negatieve intrusies
• dual tasking project; craving; e-health en apps
– wetenschappelijk verantwoord behandelen
• suboptimaal gebruik van evidence-based behandelingen; doelgerichtheid;
• klinische praktijk is minder te sturen dan psychologisch lab
ROM; doe therapieën ipv praat therapieën
herstelgerichte zorg (2)
herstelgerichte zorg (1)
•
•
•
•
•
•
•
•
niet klachtreductie primair
maar optimaal functioneren met gegeven beperkingen
patiënt is meer in de lead
therapeut is meer volgend en terughoudend
herstelgerichte zorg ontwikkeld binnen chroniciteit
vanuit het patiënten perspectief
is eerder emancipatoir dan evidence-based
op zich niks mis mee
• je moet wat als zorg geen perspectief op genezing biedt
• PG bestempelt HG tot leidend principe in algemene
hulpverlening
• dat is wel problematisch
• relatie HG met evidence-based is niet probleemloos
– instelling van patiënt en therapeut
»
vechten tegen ipv accepteren van
– rol therapeut
»
veranderingskundige mbt interventies vs procesbegeleider op afstand
– stuurbaarheid van de zorg
»
wanneer is het klaar
»
groeien doe je het gehele leven
– beslag op middelen scholing
»
NB: meeste patiënten krijgen niet de geïndiceerde EB therapie
»
ligt niet aan patiënten, maar aan (scholing) behandelaars
3
08-06-2016
herstelgerichte zorg (3)
tijd voor een mening
• er is weinig evidence voor HG in chronische zorg
• maar daar is ook weinig evidence voor genezingsgerichte zorg
• er is helemaal geen evidence voor HG in curatie
• daar is wel veel evidence voor genezingsgerichte zorg
• zij het dat die evidence suboptimaal wordt ingezet
• wetenschappelijke psychologie genereert veel kennis
waar klinische praktijk iets mee kan
• die kennis wordt veel te weinig gebruikt
• tradities en attitudes binnen GGZ vormen barrière om
die kennis te gebruiken
• leerstoelen moeten barrière tussen wetenschap en
praktijk helpen slechten
• HG als leidend algemeen behandelprincipe voor curatie
staat op gespannen voet met EB behandelen
afsluiting in stijl
• ik heb gezegd
4