E Edwards (Jonathan) naam hinkstapspringer

ANDES SURVIVORS–QUIZ 2005
RONDE 1 – OPWARMRONDE
1. Wetenschappen
We zoeken een psychologisch fenomeen dat al vele eeuwen bestaat, misschien al zo lang als
er mensen zijn. Het kreeg vanaf de 19de eeuw meer aandacht. Zo werd het beschreven in
"David Copperfield" van Dickens, zonder dat die er een specifieke term voor gebruikte. Daarna
werden vele termen voorgesteld, o.a. "fausse reconnaissance" en "Empfindungsspiegelung". De
psycholoog Ebbinghaus bedacht zelfs de term – hou je vast - "Bewusstsein des
Schondagewesenseins". Uiteindelijk introduceerde de Franse arts Arnaud een term die veel
beter in de mond ligt en die nu courant geworden is, niet alleen in het Frans, maar ook in het
Nederlands en het Engels. Wat is dus die term voor dat psychologische fenomeen?
Déjà-vu
2. Actua
Eergisteren heeft Dixie Dansercoer zijn poging om de Beringstraat over te steken moeten
staken wegens slecht weer. Hij en zijn Amerikaanse compaan willen binnenkort een nieuwe
poging wagen. Hoe heet die Amerikaanse gezel van Dansercoer?
Troy Henkels
3. Aardrijkskunde
We hebben het in de lagere school allemaal geleerd: er zijn 3 stromen in België: de Schelde, de
Maas en de IJzer. 99,9% van het Belgische grondgebied ligt dan ook in het stromingsgebied
van die machtige rivieren. Kleine deeltjes van ons grondgebied ontsnappen er echter net aan.
Dubbele vraag:
a) Een deel van België ligt in het stromingsgebied van de Seine. In het uiterste zuiden van
Henegouwen, nabij Chimay, ontspringt namelijk een 300km lange rivier, die in Conflans-SainteHonorine in Frankrijk de Seine vervoegt. Welke rivier?
b) In de provincie Luxemburg, nabij Vaux-les-Rivières, ontspringt een 200km lange rivier, die in
Wasserbillig (in het Groothertogdom) samenvloeit met de Moezel en dus afwatert naar de Rijn.
Die samenvloeiing is trouwens het laagste punt van het land Luxemburg. Ook de zijriver van de
gezochte waterweg, de Our, loopt nog even over Belgisch grondgebied, maar dan in de
provincie Luik. Hoe heet die gezochte rivier?
Antwoorden: a) de Oise, b) de Sûre (of Sauer)
4. Allerlei
In Marokko en Tunesië worden allerhande eenpansgerechten bereid in een lemen pan of schaal
met een hoog kegelvormig lemen deksel. Ze kunnen lamsvlees bevatten, maar ook rund, kip of
vis; en verder groenten en vaak iets zoets erbij zoals dadels, abrikozen of ander fruit. Het
gaarproces verloopt langzaam (meer dan een uur), wat de smaak ten goede komt; de
ingrediënten krijgen de tijd om op elkaar in te werken. Hoe worden deze typische NoordAfrikaanse gerechten genoemd, of dus ook het aardewerk waarin ze bereid worden?
Tajine (tagine)
5. Film
De film “City of Angels” uit 1998, met o.a. Nicholas Cage en Meg Ryan, was een remake van
een film van welke Duitse regisseur?
Wim Wenders (“Der Himmel über Berlin”)
6. Allerlei
1
Zinnetjes die eigenlijk niks betekenen, maar die toch een rage worden. Vroeger had je ‘Kilroy
was here’, wat je als graffiti overal kon aantreffen. In 2001-2002 werd een nieuwe zinnetje een
rage. Het zinnetje was eigenlijk een slechte Engelse vertaling van een Japanse zin uit het
videogame ‘Zero Wing’, wat zoveel moest betekenen als ‘We hebben al je legerbases
veroverd’. Het zinnetje begon snel in allerlei vormen te verschijnen op het internet en is nu een
van de bekendste voorbeelden van Engrish – slecht vertaald Engels. Ondertussen is het
zinnetje al opgedoken in tientallen andere computergames en films. Wat is dat zinnetje dat
afgekort wordt tot ‘AYBABTU’?
All your base are belong to us
7. Muziek (jaren ’90)
Na deze vraag over slecht Engels is het nu tijd voor een streepje muziek. We gaan terug naar
de eerste helft van de jaren ’90, met een supergroep samengesteld uit ex-leden van Journey en
Babys. U geeft ons gewoon de naam van de groep.
Bad English met “Time stood still”
8. Sport
Boksen is een eeuwenoude sport. De oudste bronnen zijn 3000 jaar oud. Toch was het
eeuwenlang een ongereglementeerde sport. Dat veranderde pas in de 18e en de 19e eeuw. In
1867 stelde Chambers een eenvoudig reglement op dat onder andere stelde dat de boksers
bokshandschoenen moesten dragen, dat ze in gewichtsklassen werden ingedeeld, dat het doel
was de technische capaciteiten te tonen en niet de ander te verwonden, en dat de duur van een
partij op voorhand moest worden vastgelegd. Zijn regels vormen nog steeds de basis voor alle
huidige boksreglementen. De regels werden niet naar hun ontwerper genoemd, maar wel naar
een adellijke vriend van hem die bokswedstrijden organiseerde. Onder welke naam staan die
boksregels bekend?
de Queensberry-rules
9. Geschiedenis
Van 1585 tot ongeveer 1670 beleefde de Republiek der Verenigde Nederlanden een
economische, culturele en wetenschappelijke bloeiperiode, de Gouden Eeuw genaamd. Maar
door de militaire en economische opkomst van andere landen kwam hieraan een einde. 1672
was een bijzonder slecht jaar, toen in Nederland paniek heerste door een gezamenlijke aanval
van Engeland, Frankrijk, Münster en Keulen. De toestand werd omschreven als "de regering
radeloos, het volk redeloos, het land reddeloos". In datzelfde jaar 1672 doodde een Haagse
volksmeute de gebroeders de Witt. De Gouden Eeuw was toen wel helemaal voorbij. Welke
treffende benaming kreeg dat jaar in Nederland? Als je het niet weet, kan een simpel gokje al
juist zijn.
Het Rampjaar
10. TV
We zoeken de titel van een Amerikaanse TV-serie die draait rond de avonturen van een moeder
en een dochter, waarbij vooral de erg snelle en rake conversaties tussen die 2 de toon zetten.
De moeder Lorelai wordt gespeeld door Lauren Graham, en de dochter Rory is een rol van
Alexis Bledel. Welke reeks?
Gilmore Girls
2
11. Allerlei
Aardrijkskunde, geschiedenis en wat sport:
Het Great Salt Lake in de Amerikaanse staat Utah is een overblijfsel van een veel groter meer,
dat in het Pleistoceen ontstond, en met zijn 52.000 km 2 grote delen van Utah, Nevada en Idaho
omvatte. Dat meer is genoemd naar een Amerikaans militair en ‘frontierman’ van Franse
afkomst, met de prachtige voornaam Benjamin-Louis-Eulalie. De naam leeft ook voort in een
deel van de Great Salt Lake-woestijn en omdat de ondergrond zo egaal en hard is, is het de
plaats waar de meeste snelheidsrecords voor auto’s of moto’s werden gevestigd. Welk meer /
militair / speedway? Nog een tipje: een Pontiac-model en een legendarische Triumph-moto
werden ernaar vernoemd.
Bonneville
12. Literatuur
De Hongaar György Konrad en de Tsjech Vaclav Havel kennen we als politiek geëngageerde
auteurs uit Centraal-Europa. Ze hebben echter nog meer gemeen: als we de titels van hun
misschien wel bekendste werk in het Nederlands vertalen, krijgen we nl. eenzelfde titel.
Het semi-autobiografische boek van Konrad gaat over een joods jongetje in de nazi-tijd, en is
het eerste deel van een trilogie met “Melinda en Dragoman” en “De stenen klok”.
Bij Havel gaat het om een toneelstuk dat in 1963 zijn doorbraak betekende; met elementen uit
het absurde toneel bekritiseerde hij het communistische regime.
Op een lidwoord na kregen beide boeken in onze taal dezelfde titel – welke?
Tuinfeest / Het tuinfeest
3
RONDE 2
1. 20ste eeuw
De man die we zoeken werd in 1903 geboren in Madrid. In 1933 richtte hij de Falange op (de
Spaanse fascistische partij), en werd hij verkozen in de Cortes. Nadat in 1936 de linkse coalitie
de verkiezingen in Spanje had gewonnen, werd hij gearresteerd en zijn partij opgedoekt. Tijdens
de Spaanse burgeroorlog werd hij berecht en in 1936 in Alicante geëxecuteerd. Generaal
Franco beschouwde hem als een martelaar en nam wat resteerde van de Falange op in zijn
nationalistische beweging. Zijn geschriften vormden jarenlang de kern van de nationalistische
doctrine in Spanje. En ondanks dat alles, is de man die we zoeken toch het best gekend omdat
hij de zoon was van zijn veel bekendere, ook politiek actieve, vader.
José Antonio Primo de Rivera
2. Aardrijkskunde
Tussen Sjaelland en Skane bevindt zich één van de drukste waterwegen ter wereld: de
zeestraat die het Kattegat verbindt met de Oostzee. Deze doorgang van amper 4,5 km breed is
historisch van groot belang geweest, en daardoor ontstonden aan weerszijden ervan twee
belangrijke burchten: te Helsingor en te Helsingborg. Wat is de naam van die zee-engte tussen
Denemarken en Zweden, die sinds 1 juli 2000 door een monumentale brug overspannen is?
Oresund of Sont
3. Geschiedenis
Natal, 1879. Op de Islandhlwana-heuvel wordt een Britse legermacht van 1500 manschappen in
de pan gehakt door een overweldigende overmacht van Zoeloes. Nog diezelfde nacht trekt
Zoeloeleider Cetheswayo met 4000 man verder naar een missiepost op de Tugelu-rivier, waar
zo’n 140 Welshmen de wacht houden. Tegen alle krijgskansen in houden dezen stand; na twee
dagen worden de Zoeloes met zeer zware verliezen teruggedreven.
Het werd in 1964 overigens allemaal knap verfilmd door Cy Enfield in de prent “Zulu”, met Chief
Buthelezi als zijn eigen voorvader, koning Cetheswayo. Naam van de missiepost?
Rorke’s Drift
4. Flora en fauna
De bloem op de foto kwam oorspronkelijk enkel in Amerika voor, maar werd al in 1614 naar
Europa gebracht vanwege de eetbare wortels. Deze tweejarige plant, met als Latijnse naam
Oenothera, wordt 50-100 cm hoog, is dicht bebladerd met kortgesteelde, langwerpige, getande
bladeren en heeft als opmerkelijke eigenschap dat ie vooral ’s nachts zijn geuren verspreidt en
dan bestuifd wordt. De bladeren werden tijdens de oorlog gebruikt als surrogaat voor tabak.
Welke bloem?
de teunisbloem
5. Mythologie
In sommige laat-heidense Noorse mythen zie je hoe het oude geloof zich probeerde te weren
tegen het oprukkende christendom – zo ook in deze mythe over een bard die bekend zou raken
om zijn hoge ouderdom. Bij zijn geboorte had iemand Skuld, één van de Nornen of
schikgodinnen, beledigd.
Woedend riep ze dat het kind slechts zou leven totdat de kaars op het nachtkastje opgebrand
was. Grote paniek – tot iemand op het nuchtere idee kwam de kaars gewoon uit te blazen.
De bard droeg de kaars steeds bij zich, verborgen in zijn harp. Toen hij de gezegende leeftijd
van 300 jaar bereikt had, werd hij door koning Olaf Tryggvesson gedwongen zich tot het
christendom te bekeren; om de onzin van zijn ‘heidense bijgeloof’ te bewijzen, moest hij het
stompje kaars aansteken. U raadt het al: toen de kaars opgebrand was, viel hij dood neer.
Naam van die bard?
Nornagest(a)
6. Geschiedenis
4
Op de foto zie je de ruïne van een 10e eeuws kasteel in de streek Emilia in Italië. Het kasteel
werd verwoest in 1255, maar zo’n 180 jaar eerder was het nog vrij populair: er kwam zelfs een
Duitse keizer naartoe gewandeld. Bismarck stelde de Pruisen tijdens hun Kulturkampf in 1870
echter gerust dat ze er niet naartoe zouden moeten gaan. Wat is de naam van dat kasteel?
Canossa
7. Kunst
Van welke Venetiaanse beeldhouwer uit 1757 is het beeld van Amor en Psyche op uw kopie?
Hij werd ook bekend om zijn beeld van Napoleon als de god Mars.
Antonio Canova
8. Film
We gaan op zoek naar een acteur, en die gaan we ver zoeken. De man werd geboren in Nigeria
in 1960, bracht zijn jeugd door in Zuid-Afrika en Engeland, en belandde in 1976 definitief in
Australië, waar zijn acteertalent ontdekt werd. Na heel wat kleinere rollen in TV-series viel hij in
1989 op in het driedelige “Bangkok Hilton” (met Nicole Kidman) en won hij Australian Film
Institute Awards als beste acteur in 1991 voor “Proof” (waarin hij uitstekend gestalte geeft aan
de blinde hoofdfiguur) en in 1998 voor “The interview”. Ondertussen schitterde de man ook in
“Priscilla, Queen of the desert”, en gaf hij zijn stem aan de herdershond Max in “Babe”. Echt
internationale bekendheid verwierf hij pas de laatste jaren, met de rol van Agent Smith in de
“Matrix”-reeks en die van Elrond in de “Lord of the rings”-trilogie. Wie?
Hugo Weaving
9. Allerlei
Vanop een heuvel in Dorset kijkt deze 60m lange figuur met knuppel je al van in de verte aan.
Wanneer deze menselijke figuur in de kalkgrond uitgegraven is, weet men niet zeker. Hoewel
de oudste bronnen tot het midden van de 17de eeuw teruggaan, is men het erover eens dat hij
veel ouder moet zijn; ook is het niet duidelijk wat hij voorstelt: Hercules, een Deense reus of een
Keltische vruchtbaarheidsgod. Dat laatste lijkt het meest waarschijnlijk; van oudsher komen dan
ook kinderloze koppels hoopvol de liefde bedrijven tussen de lijnen van de tekening. In welk
plaatsje treffen we deze reus aan, van wie in de Victoriaanse tijd een detail weggewerkt was?
Cerne Abbas
10. Literatuur
We zoeken een populair hedendaags cultschrijver met een bizar gevoel voor humor. Zo deelt hij
tijdens signeersessies vaak plastieken namaakhanden uit. Bij het voorlezen van zijn kortverhaal
‘Guts’, over ongelukken die kunnen gebeuren tijdens masturbatie, vallen gemiddeld een 30-tal
personen flauw, vooral mannen. Zijn bestverkochte boeken zijn ‘Choke’ en ‘Lullaby’, maar zijn
bekendste is wellicht ‘Fight Club’ (1996). Wat is de naam van deze Generation X-schrijver met
een geweldig grote internet-fanclub?
Chuck Palahniuk
11. Aardrijkskunde
De 3 toppen van de hoogste berg van Afrika, de Kilimanjaro, hebben elk een aparte naam. De
laagste is de Shira met een hoogte van 3962 meter. Welke namen worden gegeven aan de
andere 2 toppen met een hoogte van resp. 5895 en 5149 meter?
Kibo en Mawensi
12. Muziek (21ste eeuw)
We houden het recent met volgende fragmenten. Het eerste komt van een jonge Britse zangerpianist die naast eigen nummers ook jazz-standards met een popdraai en popcovers met een
jazzdraai brengt. Fragment twee is van een Britse groep met U2-invloeden.
Jamie Cullum met “I get a kick out of you”
en Travis met “Side”
5
RONDE 3 – ALFABETFOTORONDE
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
Adams (Ansell)
naam fotograaf
Bucky
voornaam onsympathiek TV-figuur
Caravaggio
naam schilder
Dakota
typenaam vliegtuig
Edwards (Jonathan)
naam hinkstapspringer
Firefox
naam internetbrowser
Giuly (Ludovic)
naam voetballer
Heilzamer
cryptogram
Ingoesetië
naam van deelrepubliek op kaartje
Judd (Ashley)
naam actrice
Kikker
naam van deze kikker
Lamsoor
naam plantje
Maserati
automerk
Noordkaap
naam groep
Ottomanen
cryptogram
Potto
naam schattige diertje
Qrandar
naam stripfiguur met slecht karakter
Reno (Jean)
naam acteur
Spongebob Squarepants
naam pedante TV-cartoonfiguur
Tom
voornaam acteur = voornaam personage
Unter den Linden
straatnaam op kaartje
Vier en een half uur
rekenpuzzel
Waldseemuller
naam van landkaart = naam van maker
Xanadu
filmaffiche
Yourcenar (Margueritte) naam schrijfster
Zebra(spring)spin
naam diertje
6
RONDE 4
1. Muziek – zonder fragment
In 1939 debuteerde een 23-jarige zwarte jongen in het orkest van klarinetist Benny Goodman.
Hij had daarvoor al samen met T-Bone Walker gespeeld, maar in zijn Goodman-jaren
ontwikkelde hij een eigen jazz-speelstijl, vol van dissonanten en ongebruikelijke akkoorden. De
pas uitgevonden elektrische gitaar werd plots een solo-instrument, nummers van drie kwartier
lang waren geen uitzondering. Door zijn liederlijke levenswandel ging zijn gezondheid helaas
zienderogen achteruit, en in maart 1941 overleed de eerste gitaarheld uit de geschiedenis aan
een longontsteking. Wie was deze jazzlegende?
Charlie Christian
2. Geschiedenis
In het begin van de 19de eeuw begonnen de Engelse handwevers de voortgaande
mechanisering meer en meer te zien als een bedreiging voor de werkgelegenheid, en kwamen
er opstanden tegen de invoering van stoomweefgetouwen. In de jaren 1811-1812 grepen de
wevers van wollen ondergoed in Nottingham-, Derby- en Leicestershire naar de sloophamer en
gingen de machines te lijf. Al snel verspreidde de beweging zich over Yorkshire en Lancashire.
Leider van de beweging was een jongeman met Robin Hood-allures. Volgens de overlevering
liet hij telkens een brief achter, ondertekend met zijn naam. De regering reageerde met
buitensporig geweld; in 1813 werden 17 van de slopers opgepakt en opgehangen. Na 1818 ging
de beweging op in een nieuwe radicale politieke beweging. Naam van de jongeman of zijn
aanhangers?
Ned Ludd  Luddieten
3. Actua
Op de topplaatsen in de industrie kom je niet zo vaak vrouwen tegen – maar soms toch wel.
Deze vrouw studeerde af in de filosofie aan Stanford University en werkte vervolgens 20 jaar
voor AT&T waar ze carrière maakte. Nu zit ze in de bestuursraad van de New Yorkse beurs en
in de US Space Commission. Bekendst is ze voor haar werk bij Hewlett-Packard, waarvan ze in
2000 voorzitter werd. Ze leidde in 2002 de fusie met Compaq, één van de grootste high-techfusies ooit. Enkele maanden geleden werd ze er echter aan de dijk gezet. Haar naam graag.
Carly Fiorina
4. Allerlei
Een sport- / taal- / film- / politiekvraag nu:
George was een gevierde American Footballspeler aan de Notre Dame-universiteit. Hij werd
echter ziek, en op zijn sterfbed gaf hij de trainer, Knute Rockne, een laatste wens mee: ‘Win
one for the ….’. Op de plaats van de puntjes kwam de achternaam van George. De uitdrukking
is in de Engelse taal blijven bestaan als een aanmoediging voor mensen om hun moeilijkheden
te overwinnen.
In 1940 kwam de film “Knute Rockne, all American” in de zalen, door sommigen beschouwd als
een van de beste sportbiografieën. De beroemdste scène uit de film was het afscheidsgesprek
van George met zijn coach. De rol van George werd gespeeld door Ronald Reagan en toen die
dan in de politiek ging, werd diens achternaam plots de bijnaam van Reagan. ‘Win one for the
…’ kreeg dan ook een 2e, politieke betekenis, nl. ‘ga en verdedig de erfenis van Reagan’.
Welke naam / bijnaam?
The Gipper (‘Win one for the Gipper’)
5. Mythologie
In de verhalen van JRR Tolkien wordt verteld dat de elfen zich terugtrokken naar het land Aman
dat zich ten westen van Midden-Aarde bevond. Daarin heeft Tolkien zich wel heel sterk laten
beïnvloeden door de Keltische mythologie. Die verhaalt van het land van eeuwige jeugd dat ten
westen van de grote oceaan ligt. De elfen daar worden de Tuatha de Danann, de kinderen van
de godin Dana, genoemd en genieten daar van een luilekkerleven. Welke naam wordt aan dat
eiland gegeven in de Ierse mythen?
Tir Na Nog
6. Sport
7
De tijd dat het internationale schaatsen door de Nederlanders overheerst werd, is alweer even
achter de rug. De voorbije jaren gingen Amerikanen met de all-round titels aan de haal. Begin
februari werd een onderdaan van Uncle Sam de eerste niet-blanke die het WK schaatsen won –
en wij vragen u toch wel zijn naam zeker!
Shani Davis
7. Geschiedenis
Stone Mountain, nabij Atlanta, is het zuidelijke equivalent van Mount Rushmore. Naast de
generaals Lee en Stonewall Jackson staat hier ook de in steen uitgehouwen figuur van de
eerste en enige president van de Geconfedereerde Staten van Amerika. Wie was deze
voormalige generaal uit de staat Mississippi, die zijn ambtstermijn van zes jaar niet zou uitdoen
en pas in 1978 in zijn burgerrechten hersteld werd – postuum uiteraard?
Jefferson Davis
8. Taal
In India worden meer dan 200 talen en dialecten gesproken, waarvan er een 15-tal een officiële
status hebben. In het noorden overheersen de Indo-Europese talen zoals het Hindi, het Urdu,
het Punjabi en het Bengali. In het zuiden van India worden vooral talen gesproken uit een
andere taalfamilie, die met zijn 135 miljoen sprekers de vierde grootste taalfamilie ter wereld is.
De belangrijkste vertegenwoordigers van die taalfamilie zijn het Telugu, het Kannada en het
Tamil. Hoe wordt die familie genoemd?
Dravidische talen
9. Wetenschap en techniek
We zoeken een veelzijdig man. In 1842 werd hij geboren als zoon van een prins in
St.Petersburg. Tijdens zijn legerdienst in Siberië zorgde hij voor een doorbraak in de cartografie
van Oost-Azië. Maar dat was slechts een hobby. Zijn nog steeds gezaghebbende
evolutietheorie plaatst samenwerking boven het Darwiniaanse beeld van ‘survival of the fittest’.
Dat leidde hem naar de antropologie, en vervolgens bestudeerde hij de evolutie van het
menselijke sociaal gedrag, van primitieve stammen tot initiatieven zoals het Rode Kruis. Verder
bereikte hij nog vermaardheid in de zoölogie en de sociologie en schreef hij een boek over de
geschiedenis van de Russische literatuur.
Het bekendst werd hij echter als de belangrijkste theoreticus van het communistisch
anarchisme, en zo werd hij de grootste beïnvloeder van de internationale anarchistische - zeg
maar libertijnse - beweging, wat hem verbanning uit Rusland opleverde van 1886 tot 1917. Wat
was de naam van deze man, die Oscar Wilde ooit omschreef als 1 van de 2 echt gelukkige
mensen die hij ooit had ontmoet?
Peter Alekseyevich Kropotkin
10. Allerlei
Oorspronkelijk was het de titel van een boek van Eleanor Porter uit 1913. Het titelpersonage gaf
haar naam in de Engelse taal aan een persoon met een ongebreideld optimisme en een neiging
om het goede te zoeken in al haar medemensen. Het verhaal werd verschillende malen
verfilmd, de bekendste versie is wellicht die van 1920 waar een 27-jarige Mary Pickford zich in
de rol van het 12-jarige weesmeisje wurmde. Het personage gaf ook haar naam aan een
principe in de psychologie dat stelt dat positieve informatie op een meer efficiënte manier wordt
verwerkt dan negatieve. Wat is de naam van dat personage?
Pollyanna
8
11. Aardrijkskunde
De Middellandse zee is eigenlijk een verzamelnaam voor een heleboel zeeën met meer
specifieke namen, zo onderscheidt men onder andere de Adriatische, de Egeïsche en de
Tyrrheense zee. Welke naam wordt er echter gegeven aan dat deel van de Middellandse Zee
dat zich tussen Spanje en Marokko bevindt, dus ten oosten van Gibraltar?
de Alboranzee
12. Muziek (Nederlandstalig)
U hoort twee nummers, wij vragen u telkens de uitvoerder/uitvoerster.
Jasperina De Jong met “Vivat Vivaldi”
en Peter Schaap met "Adem mijn adem"
9
RONDE 5 – RAKETRONDE
1. Intro Klassieke muziek
(Edvard Grieg: “Anitra’s Dans” uit de “Peer Gynt Suite”)
2. Intro Rockmuziek
(Joe Jackson: “Stepping out”)
3. Onder welke benaming kennen we daltonisme beter?
(Kleurenblindheid)
4. Welke Belgische regisseur is sinds vorig jaar, en in tegenstelling tot de titel van zijn
bekendste film, nu wel echt ‘even dood als de anderen’?
(Frans Buyens)
5. In het boek “De wereld van Sofie” van Joostein Gaarder beseft het hoofdpersonage Sofie
halverwege het boek dat ze niet echt een mens is. Wat, realiseert ze zich plots, is ze dan wel?
(een personage in een boek)
6. Welk land kan je cryptisch omschrijven als de “Gekke Boeven”?
(Malediven)
7. Hoe heette het papiergeld dat gedekt werd door de geconfisqueerde goederen van kerk en
adel, en dat na de Franse revolutie ook in onze contreien opgedrongen werd?
(assignaten)
8. Na zes verloren finales was het in februari eindelijk zover: Xavier Malisse won zijn eerste
ATP-tornooi. Welk tornooi won de X-man toen?
(Delray Beach)
9. Wat was de voornaam van de vrouw van René Magritte? Ze trouwden in 1922 en zij was zijn
muze en fotomodel.
(Georgette)
10. Met welk Frans voltooid deelwoord duidde men in Belgisch Congo zwarten aan die een
opleiding genoten hadden en er een Westerse levensstijl op nahielden?
(évolués)
11. In het boek ‘The Scarlet Letter’ van Nathaniel Hawthorne moet een jonge vrouw een
bepaalde letter op haar kleding dragen. Voor welk woord staat die ‘scarlet letter’? (Engels
graag)
(Adultress)
12. Van welke Vlaamse gemeente worden de inwoners ‘torenkruiers’ genoemd?
(Bocholt)
13. Voor de iets jongere quizzers: hoe heet het jeugdjournaal op KetNet?
(Karrewiet)
10
14. Een landschildpad is in het Engels een ‘tortoise’, maar welk specifiek diertje bedoelen de
Engelsen met een ‘porpoise’?
(bruinvis)
15. Wie was de eerste man die op een officiële wedstrijd de 100 meter liep in minder dan 10
seconden – 9,95 om precies te zijn?
(Jim Hines, op de OS te Mexico in 1968)
16. Welke statistiek beschrijft het gedrag van elementaire deeltjes met een heelwaardige spin
en staat daarmee tegenover de Fermi-Dirac statistiek?
(Bose-Einstein statistiek)
17. Hoe noemt men het Egyptische levensteken? Het wordt ook wel hengelkruis of crux ansata
genoemd en ziet eruit als een kruis met een lus bovenaan.
(ankh)
18. Zelf overleed ze vorig jaar, maar bekend werd ze door haar dood op het witte scherm.
Welke actrice speelde het slachtoffer van de moord in de douche in Hitchcocks film “Psycho”?
(Janet Leigh)
19. Welke jonge Europese hoofdstad met zo’n half miljoen inwoners wordt door de Duitsers
Pressburg en door de Hongaren Pozsony genoemd?
(Bratislava)
20. Welke jaar was – tot op heden – het laatste driepausenjaar?
(1978)
11
RONDE 6 – TERUG EVEN WARMLOPEN
1. Aardrijkskunde
Op de grens tussen Roemenië en Servië baant de Donau zich een weg van 134 km lang
doorheen een kloofdal, bestaande uit een hele reeks van versmallingen. De beroemdste en
nauwste kloof van het traject is de Grote Kazan, waar de rivier versmalt tot 150 meter. Het
laatste stuk wordt door de Roemenen Clisura Dunarii genoemd, in Servië staat het kloofdal
bekend als Djerdap. Onder welke naam kennen wij het?
Ijzeren Poort
2. Geschiedenis
Deze Romein, die leefde van 138 tot 78 v.C., begon zijn politieke carrière als quaestor in de
oorlog tegen de Numidische vorst Jugurtha. Hij onderscheidde zich door Jugurtha op slinkse
wijze gevangen te nemen, wat hem de jaloezie en wrok van zijn aanvoerder Marius opleverde.
Zijn consulaat, van 88 tot 82 v.C., werd gekenmerkt door de eerste grootschalige burgeroorlog;
toch verliet hij het woelige thuisfront om in Griekenland ten strijde te trekken tegen Mithradates
VI van Pontus. Hij bracht Griekenland grotendeels onder zijn controle en dwong Mithradates
opnieuw tot vazalschap. Maar ook hier kreeg hij stank voor dank, want intussen was hij in Rome
tot staatsvijand uitgeroepen. Hij wist zich echter als dictator te installeren en nam wraak op zijn
vijanden door talloze proscripties tegen hen uit te vaardigen. Vol zelfvertrouwen nam hij de
naam Felix, ‘de gelukkige’, aan. In 79 legde hij tot algemene verbazing vrijwillig zijn functie neer,
de reden is niet met zekerheid geweten. Hij stond bekend om zijn despotisme en wreedheid,
maar voerde toch ook juridische hervormingen door om het volk tegen excessen van de
magistratuur te beschermen. Naam van deze nogal tegenstrijdige figuur?
Lucius Cornelius Sulla
3. Muziek – zonder fragment
Hij werd geboren in 1930 in New York en zou opgroeien tot één van de belangrijkste
musicalschrijvers van de 20e eeuw. Toen hij 25 was schreef hij al de liedjesteksten voor ‘West
Side Story’ van Leonard Bernstein. 1962 zag de première op Broadway van zijn eerste eigen
musical ‘A funny thing happened on the way to the forum’. Hij maakte heel verscheiden
musicals: sommige in Kabuki-stijl, andere met de plot achterstevoren, nog andere over
moordenaars van Amerikaanse presidenten of het leven van Georges Seurat. Enkele titels:
‘Follies’, ‘Merrily we roll along’, ‘Assassins’ en ‘Sunday in the park with George’. Het bekendste
nummer van zijn hand is wellicht ‘Send in the Clowns’ uit de musical ‘A little night music’. Wat is
zijn naam?
Stephen Sondheim
4. Flora en fauna
Op de foto zie je niet direct de mooiste vogel die er is. Met hun spanwijdte van bijna 3 meter zijn
ze de grootste ooievaarssoort. Ze leggen vaak lange afstanden af op zoek naar aas en voeden
zich in het gezelschap van gieren, die ze domineren, en hyena’s. Hoe heet deze ooievaarssoort
die in Afrika en Zuid-Azië leeft?
Maraboes
5. Strips
Begin dit jaar was een retrospectieve in Brussel van het werk van de Poolse tekenaar Gregorz
Rosinski, die momenteel in Zwitserland woont. Rosinski is wellicht vooral bekend van Thorgal,
maar zijn echte meesterwerk schreef hij in 1988. Een hobbitachtig volkje wordt bruut overheerst
door de drie oorlogvoerende onsterfelijken: Zembria de cycloop, Barr-Find de zwarte hand en
Jargoth de geurige. Een van die dwergjes krijgt de opdracht de oorlog te beëindigen. Wat is de
titel van die strip, die onlangs in een kleurenversie werd heruitgegeven?
(Le grand pouvoir du) Chninkel
6. Allerlei
Wanneer een autoconstructeur aan een nieuw model werkt, houdt hij dit liefst zo geheim
mogelijk. Maar ooit breekt toch de dag aan dat er testritten gereden moeten worden – liefst in
extreme omstandigheden. Om op een scoop beluste fotografen te vlug af te zijn, wordt zo’n
testauto sterk gecamoufleerd. De Duitsers bedachten een poëtische naam voor zo’n testmodel
– en wel naar een gedicht van Goethe, dat begint met de zin “ Wie rijdt er zo laat door nacht en
wind?”. Welk woord zoeken we?
Erlkonig of Elfenkoning
12
7. Film
Actrice Estelle Merle O’Brien Thompson, in 1911 in India geboren als kind van een Engels-Ierse
vader en een Engels-Singalese moeder, stond bekend om haar zwoele uitstraling. In 1938
overleefde ze een ernstig auto-ongeval en hield er zware littekens aan over. Ingenieuze
belichting maakte echter veel goed en zorgde ervoor dat ze haar filmcarrière, die in ‘33 goed op
gang gekomen was met haar rol als Anne Boleyn in “The private life of Henry VIII” , met succes
kon verder zetten.
Ze speelde ook opmerkelijke rollen in “The dark angel” (Oscar als beste actrice in 1935), “I
Claudius” (1937), “Wuthering heights” (1939) en “A song to remember” (1945) en was viermaal
getrouwd, o.a. met regisseur Alexander Korda. Ze stierf eind ‘79 na een beroerte. Haar
artiestennaam?
Merle Oberon
8. Literatuur
Amerikaanse schrijfster (1880-1968). Enkele werken: ‘The story of my life’, ‘The world I live in’,
‘Let us have faith’. Haar leven werd over de hele wereld bekend door het verfilmde toneelstuk
‘The miracle worker’. En het was ook een half mirakel dat ze sowieso boeken kon schrijven.
Toen ze 19 maanden oud was, werd ze doof en blind. Door de toewijding van haar lerares Anne
Sullivan leerde ze spreken en braille lezen. Ze haalde een universiteitsdiploma aan Radliffe
college en kreeg, voor haar moed en toewijding voor de blinden, ere-doctoraten van Harvard en
de universiteiten van Berlijn en New Delhi. Haar naam graag?
Helen Keller
9. Sport
De Fransen chauvinistisch, nee toch.
In 1966 verzweeg de officiële speaker van de Tour de France in de laatste zware bergrit tussen
Briançon en Turijn lange tijd dat ook een Franse favoriet deel uitmaakte van de leidersgroep. De
Nederlander en gele trui Jan Jansen reageerde daarom te laat en verloor de Tour met 1 minuut
verschil aan die Fransman, die maar 1 keer de Tour zou winnen. Wat was diens naam?
Lucien Aimar
10. Wetenschap
Over nu naar de streek van Tienen en de suikerraffinaderijen. Nadat het grootste deel van de
suiker uitgekristalliseerd is, blijft een donker, taai restant achter. Het bestaat voor 20% uit water,
uit toch nog 50% suiker, en voor de rest as, en stoffen als dextrine, aminozuren en
plantenzuren. Men geraakt het meestal kwijt als veevoeder en grondstof voor
gistingsprocessen. Hoe heet dit plakkerige spul?
melasse
11. Godsdienst
Het Evangelie van Thomas, de Handelingen van Johannes, de Openbaring van Petrus, het
Gebed van Azaria, het Gezang in de vuuroven en het boek Susanna: het is maar een kleine
greep uit de tientallen boeken die u niet in de gangbare Bijbel zal terugvinden. Ze zijn even
origineel en boeiend als de reguliere bijbelboeken, maar de Rooms-Katholieke Kerk en de
Protestantse Kerken erkennen ze niet als gezaghebbend. Met welke term, afkomstig van het
Grieks voor geheim, verborgen, worden deze versmade bijbelboeken aangeduid?
apocrief
(‘apocriefe geschriften’)
12. Muziek (Nederlands- noch Engelstalig)
U hoort alweer twee fragmenten – en geeft ons gewoon de uitvoerders.
Axel Bauer met “Cargo de nuit”
en Natalia Cardone met “Hasta siempre commandante Che Guevarra”
RONDE 7 – LINKRONDE
1. Actua.
13
Binnen enkele dagen wordt in Rome alweer de 265e paus gekozen. Wie weet misschien wel
Godfried Danneels. Wie het ook moge zijn, we wensen hem een pontificaat toe vol van respect
voor vrouwen en andersgeaarden; zonder moordaanslagen, ethisch fundamentalisme en vooral
zonder zoveel tijd in het ziekenhuis als zijn voorganger. Een ziekenhuis dat wel eens het 3e
Vaticaanse staatje wordt genoemd, na Vaticaanstad zelf en buitenverblijf Castel Gandolfo. Welk
ziekenhuis in Rome?
Gemelli-ziekenhuis (foto: de Olson-twins)
2. Aardrijkskunde.
Het noordelijkste stukje van de USA, buiten Alaska, bevindt zich in de staat Minnesota, in het
midden van een meer, op de grens met Ontario en Manitoba. Wat is de naam van dat meer?
Lake of the Woods (foto: Tiger Woods)
3. Kunst.
In Wenen staan klassiek en modern erg dicht bij elkaar. Net tegenover de befaamde
Stefansdom staat dit gebouw. Het werd tussen 1987 en 1990 gebouwd door de Oostenrijkse
architect Hans Hollein, die de Pritzkerprijs won in ‘85. Onder welke naam is dat gebouw
gekend?
Haus Haas (foto: Zoef de haas)
4. Astronomie.
Op dezelfde afstand tot de zon als Jupiter en Neptunus treffen we groepen planetoïden aan, die
van de zon af gezien 60° voor of achter de planeten lopen. Ze voeren rond deze twee punten waarvan de wiskundige Lagrange aangetoond heeft dat het stabiele punten zijn - een
schommelende beweging of libratie uit.
We vertellen er nog bij dat de eerste planetoïde van deze groep bij zijn ontdekking door Max
Wolf in 1906 de naam Achilles meekreeg; misschien helpt dat je om ons de naam van de groep
planetoïden te vertellen, ook ontleend aan de Griekse mythologie.
Trojanen (foto: filmaffiche “Troy”)
5. Allerlei.
In 1874 organiseerde Jenny Jerome een feestje voor de net verkozen gouverneur Samuel
Tilden. Ze wou haar gasten verrassen met een gloednieuw drankje: ze mengde rye whisky,
vermouth en bitters, gooide er nog een maraschino-kers bij, en een nieuwe cocktail was
geboren. De culinaire carrière van Jenny Jerome kwam daarmee ook aan een einde, want nog
datzelfde jaar huwde ze met Lord Randolph Churchill, en werd al snel de moeder van kleine
Winston. Wat was nu de naam van de cocktail die ze uitvond?
de Manhattan (foto uit de film ‘Manhattan’)
6. Film.
In de begindagen van de film, toen de special effects nog in hun kinderschoenen stonden, maar
ook later nog, maakte men vaak gebruik van tekenfilm- en stop motion-technieken. Een
Tsjechische voormalige reclameschilder maakte in 1945 zijn eerste tekenfilm, en legde zich
vanaf de jaren ’50 toe op de creatie van fantastische, in een geheimzinnige sfeer badende films
met de net vermelde technieken – meestal naar het werk van Jules Verne.
Enkele titels: “Cesta do praveku” (“Reis naar de oertijd”, 1954), “Vynalez zkazy” (bij ons “De
wereld van Jules Verne”, 1957) en “Na komete” (“Op de komeet”, 1970). Naam van deze
Tsjechische regisseur die leefde van 1910 tot 1989?
Karel Zeman (foto: logo winkelketen “De Zeeman”)
7. Strips.
Bruno Brazil, een agent met stalen zenuwen, elegant, ongedwongen en onweerstaanbaar, heeft
rondom zich een hoop mensen verzameld, stuk voor stuk geselecteerd omwille van hun
buitengewone moed en zin voor actie: Gaucho Morales, Whip Rafale, Texas, Billy Brazil etc.
Samen vormen ze het meest geduchte wapen van de Geheime Diensten. Naam van dit
Commando uit de strips van Albert en Vance?
Commando Kaaiman (foto: een kaaiman)
8. Flora en fauna
Deze merkwaardige klasse insecten meten 2 tot 6 mm, en hoewel ze al lang bestudeerd
worden, zijn van veel soorten enkel de mannetjes gekend. De vrouwtjes zijn nl. vrij moeilijk op te
sporen, want ze leven als parasiet in het lichaam van andere insecten (bijen, sprinkhanen,
wantsen). Vaak heeft het vrouwtje ogen noch poten; ze steekt enkel haar kop uit het lichaam
van haar gastheer of gastvrouw – en laat zich dan ook langs haar mond bevruchten. Daar de
14
mannetjes na het ontpoppen amper een uur of twee leven, hebben ze weinig tijd om – afgaande
op haar lokstoffen – een vrouwtje te vinden … en dan maar hopen dat de gastheer niet te lastig
doet.
Hun wetenschappelijke naam is strepsiptera; over welke soort van vleugeligen hebben we het in
het Nederlands?
Waaiervleugeligen (foto: een waaier)
9. Wetenschap.
Wanneer je in een strook papier een slag legt en de uiteinden aan elkaar plakt, dan krijg je een
band van Möbius. Wij vragen u nu naar het 3-dimensionale equivalent daarvan. Hierbij worden
de twee uiteinden van een cilindrisch oppervlak gedraaid met elkaar verbonden. De torus die je
zo bekomt is wel gesloten, maar heeft geen binnenkant. Hoe wordt zo’n oppervlak genoemd?
Fles van Klein (foto van enkele flessen met pijl naar kleinste)
10. Sport.
Na de succesvolle EK- en WK-campagnes van 1982, '84 en '86 kreeg het Franse voetbal
behoorlijk megalomane trekjes - remember Bernard Tapie.
Ook Jean-Luc Lagardère, topman van één der grootste Franse concerns, stortte zich op een
vergane Parijse glorie. Tegen 1990 diende Europacup I in de prijzenkast te staan. Op vijf jaar
tijd werd het equivalent van twee miljard Belgische frank uitgegeven; Maxime Bossis, Luis
Fernandez, Ruben Paz, Enzo Francescoli, Pascal Olmeta, David Ginola en tientallen anderen
togen voor grof geld naar het Prinsenpark, om er voor meestal lege tribunes te spelen.
Resultaat van deze politiek waren een vierde plaats in het seizoen '87-'88, een verloren
bekerfinale in 1990, en een definitieve duik uit eerste klasse datzelfde jaar. Naam van deze
club, die aantrad in blauwwitte shirts? De club droeg in die periode meerdere namen, in eentje
ervan zat de naam van het concern - en daarvoor vindt u een link op het fotoblad.
Racing Matra, Racing Paris 1 of Racing Club de Paris (foto: Matra-auto)
11. Aardrijkskunde.
Eindeloze witte zandstranden, boerderijen, wijngaarden, golvende weilanden, gezellige
haventjes, historische huizen uit de Burgeroorlog: het zijn dingen die men niet onmiddellijk
associeert met New York. En toch, wanneer je Route 27 oostelijk volgt, kom je terecht in een
mini-paradijs, dat zich uitstrekt over de zuidelijke vork van Long Island, met stadjes als Eastport,
Sag Harbor, Montauk en Amangansett. Hier hebben mensen als Billy Joel, Jerry Seinfeld en
romanfiguur Patrick Bateman (uit “American psycho”) hun buitenverblijf. Onder welke benaming
– naar het suffix in de naam van de stadjes die wij nu net niet genoemd hebben – kennen we
deze toeristische trekpleister?
Hamptons (foto: vibrafonist Lionel Hampton)
12. Taal.
De eerste betekenis van het woord volgens Van Dale is: ‘seksuele betrekkingen hebben met
een merrie’ en de naam is blijkbaar afgeleid van het voorwerp dat de Kozakken gebruikten als
hulpmiddelen om hun paarden te ‘bestijgen’. Een hulpmiddeltje dat we trouwens allemaal in huis
hebben. De meer gekende betekenis is ‘zeuren, zaniken’. Welk werkwoord?
Emmeren (foto: Mrs. Bouquet, eigenlijk gewoon Bucket)
15
RONDE 8
1. Aardrijkskunde
Deze paal uit oude rode zandsteen moet zowat de grootste en meest gefotografeerde in zee
staande rots zijn van de Britse eilanden. Vanop zijn basalten basis rijst hij 137 meter hoog uit
boven de golven van de Atlantische oceaan.
Wie de rots nog wil zien, mag overigens niet te lang meer wachten: omstreeks 1750 werd ze
nog geschilderd als een massieve rotswal, maar zeventig jaar later hadden de golven de rots
uitgeslepen tot een pilaar en een stenen boog, die later tijdens een hevige storm in zee zou
verdwijnen. De huidige pilaar vertoont bovenaan ook al een barst van 40 meter, terwijl onderaan
de golven hun nimmer aflatende sloperswerk verrichten. Welke naam kreeg deze rots?
Old Man of Hoy
2. Allerlei
Zonder het misschien te weten, kennen de meesten van ons een woordje Piemontees dialect.
Het is een slang-woord en betekent gewoon zoiets als 'wauw'.
Het werd wereldwijd bekend vanaf 1970, toen autoconstructeur Lamborghini er zijn ultieme
sportwagen LP 400 mee doopte. Volgens de legende was het de eerste reactie van een
arbeider bij Bertone toen hij het prototype zag staan op de lakeerafdeling van de fabriek. Hoe
heet dus die Lamborghini LP 400?
Countach
3. Kunst
Deze in Parijs geboren designer (1893-1986) emigreerde in 1919 naar New York, waar hij net
op tijd aankwam om de spreekwoordelijke “American way of life” mee vorm te geven en zo uit te
groeien tot één van de belangrijkste ontwerpers van de vorige eeuw. Zijn filosofie was simpel:
een voorwerp moest niet enkel functioneel zijn, maar ook prettig in het gebruik, en diende er
boven alles mooi uit te zien – of het nu ging om auto’s, lippenstift, tandenborstels, typmachines,
locomotieven, keukens of ruimtestations.
Zijn bekendste creaties waren het Shell-logo, het Lucky Strike-pakje, de American kitchen en de
Studebaker-modellen Champion en Avanti. Laat je echter niet wijsmaken dat hij ook het Coca
Cola-flesje ontwierp: daarvan heeft hij alleen maar het oorspronkelijke buikje een beetje
weggewerkt. Naam van deze toonaangevende ontwerper?
Raymond Loewy
4. Literatuur
In zijn klassieker “The time machine” laat H.G. Wells het hoofdpersonage honderdduizend jaar
in de toekomst reizen. Daar blijkt dat het proletariaat en de burgerij tot twee verschillende
mensensoorten geëvolueerd zijn. Hoe worden deze soorten genoemd?
Eloi en Morlocks
5. Film
De Duitse regisseur Murnau oogstte in 1922 veel succes met zijn griezelfilm “Nosferatu – Ein
Symphonie des Grauens”. Producer Nicolas Cage en regisseur E. Elias Mehrige baseerden hier
in 2000 een andere film op, uitgaande van een origineel en vrij geniaal idee: in hun film is Max
Schreck, die gestalte gaf aan de bloedzuigende Graaf Orlock, geen acteur, maar gewoon een
echte vampier.
Hoofdrolspelers in deze onderkoelde satire zijn John Malkovich als Murnau, en Willem Dafoe met uitzinnige puntoren en ellenlange vingernagels - als Schreck, die door Murnau in natura
betaald wordt en zo af en toe zijn tanden in de filmploeg zet. Titel van de film?
Shadow of the Vampyre
16
6. Flora en Fauna
In de Lage Landen tref je het verschijnsel meestal aan in berkenbomen: een soort van
pruikerige woekering van takken, waarbij de plant in een enkele tak een groot aantal zijtakjes
maakt. Oorzaak van deze afwijking zijn schimmels en mycoplasma’s. Een enkele boom kan er
soms tientallen van hebben en ze vallen uiteraard het meest op in herfst en winter – en worden
dan vaak verward met een verlaten vogelnest. Hoe noemen we zoiets?
heksenbezem
7. 20ste eeuw
Slechts drie vrouwen kregen een erebegraafplaats aan het Kremlin: revolutionaire Vera Figner,
Lenin-minnares Inessa Armand en pilote Marina Raskova. Deze laatste werd geboren in 1912
en was in de jaren ’30 luchtvaartpionier. Tijdens WO II formeerde ze drie luchtregimenten,
uitsluitend bestaande uit vrijwilligsters van 19 of 20 jaar oud. In het holst van de nacht voerden
ze, fanatiek en vol doodsverachting, in hun gammele, uit linnen en triplex bestaande Polikarpov
P2-toestellen op lage hoogte succesvolle bombardementen uit op Duitse doelen. Wanneer ze
geraakt werden, brandden hun vliegtuigjes als fakkels – een lot dat ongeveer 1 op 8 overkwam.
Welk was de bijnaam die de Duitsers hen gaven?
Nachtheksen
8. Strips
In dit klassiek geworden Suske en Wiske-album hopen onze vrienden op een rustig verblijf op
de Ganzenhoeve, uitgebaat door de mooie en mysterieuze Alwina. De vondst van een
eeuwenoud houten kistje door Suske, en de legende over een door mistbanken omgeven
zwarte toren in de nabije moerassen beslissen daar anders over. Om de raadsels op te lossen,
reist het hele gezelschap naar de Middeleeuwen, waar ze een pak spannende en grappige
avonturen meemaken; vooral het consequente gebruik van het voegwoord “ende” zorgt voor de
nodige hilariteit. Titel van verhaal?
De duistere diamant
9. Wetenschap
Tegenwoordig zou de medisch-ethische commissie van een ziekenhuis het experiment
ongetwijfeld afschieten, maar in 1796 bestond dat probleem niet. Een dorpsdokter uit het
Engelse Berkeley zuigt vloeistof uit de koepok van het melkmeisje Sarah Nelmes en spuit daar
de achtjarige James Phipps, de zoon van zijn tuinman, mee in. Zeven weken later – het ventje
is dan weer de oude – wordt James via een huidkras besmet met het echte pokkenvirus en
ziedaar: hij wordt niet ziek. Wie was de dorpsdokter (1749 – 1823) die deze eerste vaccinatie
verrichtte en daarmee jaarlijks het leven zou redden van honderdduizenden mensen?
Edward Jenner
10. Geschiedenis
In het jaar 1202 wist men amper tienduizend gegadigden warm te krijgen voor de 4de Kruistocht.
Ze kwamen bijeen in Venetië, van waaruit een armada van 480 schepen hen tegen
woekerprijzen naar de Levant zou voeren. Toen bleek dat men de overtocht niet kon betalen,
wisten de sluwe Venetianen raad: in ruil voor de overtocht moesten de kruisvaarders en passant
een opkomende havenstad in Noord-Dalmatië veroveren. De stad was vroeger in Venetiaanse
handen, maar was overgelopen naar het Hongaarse kamp en dus ongewenste concurrentie
voor de Dogestad.
Ondanks fel protest van Innocentius, de paus van dienst, roofden de kruisvaarders het stadje
leeg en brandden het plat. Om praktische redenen – het Heilige Land moest nog altijd bevrijd
worden – maakte de paus zijn excommunicatie van alle kruisvaarders gauw ongedaan. Wij
vragen u naar de toenmalige naam – in modekringen niet onbekend – óf de huidige naam van
de bewuste havenstad?
Zara/Zadar
17
11. Allerlei
We schrijven 2 augustus 1947. Een Lancastrian-passagiersvliegtuig met aan boord vijf
bemanningsleden en zes passagiers stijgt op te Buenos Aires; een vlucht over de Andes moet
hen naar Santiago de Chili brengen. Op Pudahuel ontvangt men om 17u41 een mysterieuze
boodschap in morse, enkele minuten later verdwijnt het toestel. Zoektochten leveren niets op,
de spionage- en UFO-verhalen beginnen welig te tieren; de laatste boodschap wordt zelfs de
titel van een Spaans UFO-magazine.
Bijna 53 jaar later worden aan de voet van de Tupangato-berg de wrakstukken gevonden, na
tientallen jaren in een gletsjer gestoken te hebben. Oorzaak van de crash was vermoedelijk de
destijds nog weinig bekende straalstroom. Beroemd werd echter de laatste boodschap, waarvan
de betekenis voor eeuwig een raadsel zal blijven. Wat waren deze zeven letters?
STENDEC
12. Muziek
Tijd nu voor de jaren ‘60 en ‘70. Voor de jaren ‘60 hoort u een niet bepaald onbekend nummer,
voor de jaren ‘70 mag het wat moeilijker – hopelijk ziet u er geen sterretjes van.
The Band met “The weight”
en
Big Star met “Way out west”
18
RONDE 9
1. Geschiedenis
Al 80 jaar voordat Sir Robert Peel in 1829 de London Metropolitan Police oprichtte, bestond in
de stad een cel met wat we nu politionele bevoegdheden zouden noemen. Henry Fielding, ook
bekend als de schrijver van “Tom Jones”, was blijkbaar een soort van Brice De Ruyver avant-lalettre, en richtte in 1750 een groep van acht mensen op die zich bezighielden met
detectivewerk, het arresteren van overtreders en het betekenen van exploten; vaak reisden
deze efficiënte agenten het hele land rond op zoek naar misdadigers. Vanwege hun rode vesten
werden ze wel eens de Robin Redbreasts genoemd, maar officieel werden ze genoemd naar de
straat in Covent Garden waar hun hoofdkwartier gevestigd was. Naam van deze agenten of van
de bewuste straat?
Bow Street Runners
2. Allerlei
Omdat van 1639 tot 1853 enkel de Nederlanders handelsrechten hadden met Japan, ontstond
er tijdens de 18e en 19e eeuw een massale beweging in Japan van intellectuelen die Nederlands
wilden leren. Nederlands was namelijk voor de Japanner het enige mogelijke medium om in
contact te komen met het westen. Nederlandstalige boeken en vertaalwoordenboeken
Nederlands-Japans werden gepubliceerd, Nederlandse cultuur stond in het middelpunt van de
belangstelling. Wat was de naam van die beweging in Japan? Het woord betekent
‘Nederlandkunde’.
Rangaku
3. Televisie
De Familie Viool, bestaande uit vader Bass, moeder Celine, zoon Stradi en dochter Viola, leeft
in een magisch wereldje waarin ook de andere bewoners muziekinstrumenten zijn van een
klassiek symfonisch orkest. Ze spreken amper met elkaar, maar communiceren vooral via
klassieke muziek. Dit levert een aantal dolle avonturen op, mooi getekend en met mooie muziek
erbij.
Naam van deze volledig Vlaamse productie die intussen al op tientallen zenders over de hele
wereld te zien geweest is – en ook 52 afleveringen lang op KetNet?
Symfollies
4. Wetenschap en techniek
In 1911 voerde een Amerikaans natuurkundige een proef uit waarmee hij aantoonde dat er een
kleinste hoeveelheid elektrische lading bestaat. Tussen 2 geleidende platen bracht hij een
potentiaalverschil aan, en tussen de platen werden heel kleine oliedruppeltjes gespoten. Als hij
dan de totale lading van verschillende druppeltjes berekende, bleken die allemaal een veelvoud
te zijn van de lading van een elektron, wat dus de elementaire lading is. De proef is genoemd
naar de natuurkundige. Welke proef?
Proef van Millikan
5. Aardrijkskunde
Een vraagje over kleine landen: het kleinste land in Europa is Vaticaanstad met een oppervlakte
van amper 44 ha. Al wat groter is Monaco, maar daar stap je toch ook gemakkelijk in een uurtje
door. Het derde kleinste land is San Marino, één berg groot. Het vierde kleinste land van Europa
noemen we niet of de vraag wordt te gemakkelijk. Wat u voor ons mag noteren is welk het 5e
kleinste land van Europa is met een oppervlakte van 316 km 2? Nog een tip misschien: als u
tussen 2 landen zou twijfelen, het is veruit het minst bergachtige…
Malta (Liechtenstein is 4e en Andorra is 6e)
6. Allerlei
Tijd voor een beetje cryptozoölogie en daarvoor trekken we naar Assam. In het uiterste
noordoosten van India, in een door Himalaya-toppen omsloten dal, bevindt zich een moeras dat
bewoond zou worden door monsters. Al generaties lang vertellen de plaatselijke stammen, de
Apa Tani en de Dafla, over deze wezens, die zowat 3,5 meter lang waren, een donderblauw/wit
gekleurde reptielenhuid hadden, met stompe stekels op de rug, een lange snuit en poten met
klauwen. Tijdens droge perioden verscholen ze zich in het moeras, maar in de regentijd
verlieten ze hun schuilplaats om te spelen.
19
Een Britse expeditie in het voorjaar van 1948, gesponsord door de Daily Mail en lord
Mountbatten, leverde niets op. De onderzoekers zagen enkele schaduwen op het water, maar
dat waren slechts door de wind veroorzaakte golfjes. De poel zelf bleek nauwelijks een meter
diep en had niet eens een otter kunnen bevatten. En de verhalen van de stamleden dan?
Misschien had er ooit een merkwaardig dier geleefd in het moeras, maar was het uitgestorven
toen de lokale bewoners het land bij het moeras bebouwden.
Naam dus van dit monster uit de Indiase deelstaat Assam, waarvan enkel nog maar de
verhalen van de stamleden resten?
Buru
7. Muziek
Het hiphopduo Gang Starr trachtte rap met jazz te combineren. Jamie Oliver zou dat
waarschijnlijk "a wicked combo" noemen. Een echt geslaagde fusie kwam er toen één van de
leden ook soloplaten begon te maken, en in 1993 het project "Jazzmatazz, Volume 1"
realiseerde. Dat was een CD waarop allerlei bekende namen uit de werelden van jazz en rap
elkaar ontmoetten, en waarop hijzelf ook af en toe te horen was. Dadelijk hoort u het hitje uit die
CD. Zijn echte naam is Keith Elam, maar welk onbescheiden pseudoniem gebruikt hij?
Guru (met "No time to play")
8. Astronomie
Een dubbele vraag over kleinere objecten in ons zonnestelsel:
a) Voor wie eraan zou twijfelen, de hel bestaat echt en ze draait in een baan rond Jupiter. De
op twee na grootste satelliet van de reuzenplaneet staat bloot aan een dergelijk grote
getijdenwerking dat ze deze energie constant dient af te voeren door krachtige
vulkaanuitbarstingen. Grote hoeveelheden verdampte zwavel en zwaveldioxide worden
hierbij uitgebraakt. Meest opvallende vulkanen op de solfergeel en bruine bol zijn Loki en
Pele. Naam van deze satelliet, die in de loop van haar bestaan vermoedelijk al enkele keren
binnenstebuiten gekeerd moet zijn?
Io
b) In 1801 werd de eerste planetoïde ontdekt. Met een doorsnede van 690 km is zij nog altijd de
grootste gekende planetoïde. Zij werd genoemd naar de Oud-Italische godin van de groei en de
veldvruchten, later meer specifiek van het koren en het huwelijk. Ze komt ongeveer overeen
met de Griekse godin Demeter. Hoe heet de planetoïde en dus ook de godin?
Ceres
9. Sport
In 1994 verbaasde een tennisser Roland Garros met een wel heel speciale techniek: door de
handpalm op de onderkant van het handvat te houden (de zogenaamde ‘extreme western grip’),
sloeg hij zowel de forehand als de backhand met dezelfde kant van de racket, steeds met
enorm veel topspin. Op die manier sloeg de man die we zoeken zich zonder setverlies tot in de
finale, waar hij echter verloor tegen Sergei Bruguera. Dat succes kon hij nooit meer herhalen.
Wat is zijn naam?
Alberto Berasategui
10. Taal
Hoe noemt men in de linguïstiek de theorie dat een taal die verdrongen wordt door een grotere
of cultureel machtiger taal sporen nalaat in die overheersende taal? Een voorbeeld uit het
Italiaans: in het Toscaans dialect spreekt men een k-klank tussen 2 klinkers uit als ‘kh’
[Arabisch-achtige keelklank]. ‘La casa’ (het huis) wordt daar ‘la KHassa’; deze eigenaardigheid
zou nog uit het Etruskisch stammen. Andere voorbeelden worden vaak gevonden in de namen
van bergen, rivieren enz., waarvan de naam vaak min of meer standhoudt door verschillende
taallagen heen. De naam van de theorie verwijst naar de term voor de taalkundige ‘onderlaag’
die invloed uitoefent op de nieuwe taal.
substraattheorie
20
11. Geschiedenis
Toen in 1580 de dynastie van Aviz uitstierf, ging Portugal over in Spaanse handen. De Spaanse
heersers lieten Portugal echter letterlijk en figuurlijk links liggen en in 1640 zorgde een revolutie
ervoor dat koning Joao IV aan de macht kwam. Hij stond daarvoor aan het hoofd van een
hertogdom in het noordoosten van Portugal. Die dynastie die hij stichtte werd genoemd naar de
hoofdplaats van dat hertogdom en zou Portugal besturen van 1640 tot het in 1910 een republiek
werd. Andere leden van het geslacht waren koningen van een onafhankelijk Brazilië van 1822
tot 1889. Hoe heet dat roemrijke Portugese geslacht?
Bragança
12. Muziek (klassiek)
Zoals het hoort bij een vraag over klassieke muziek: wie is de componist?
Carl Orff met “Ecce gratum” (uit de Carmina Burana)
21
RONDE 10 – SUPERRONDE
1. ZUID-AMERIKA
(voor één punt: 20e eeuw)
Deze man kan beschouwd worden als het archetype van de Zuidamerikaanse dictator van de
20ste eeuw. Hij werd in 1912 geboren als zoon van een Duitse brouwer, ging al jong in het
leger, en vocht als generaal in de Chaco-oorlog. Na een staatsgreep tegen president Frederico
Chaves werd hij in 1954 president van Paraguay, dat onder zijn kundige leiding veranderde in
een corrupt toevluchtsoord voor nazi’s – zoals Rudolf Mengele. Jarenlang bood enkel de Kerk
enig weerwerk tegen de man, tot in 1989 generaal Andres Rodriguez een einde maakte aan zijn
heerschappij, en opnieuw een democratie maakte van Paraguay. Naam van de dictator die
vluchtte naar Brazilië?
Alfredo Stroessner
(voor twee punten: sport)
Wie denkt aan zwemmen, denkt niet direct aan Zuid-Amerika. In 1988 werd de torenhoge
favoriet Matt Biondi op de 100 meter vlinderslag met een verschil van 1/100 seconde verslagen
door een zwemmer uit Suriname. Die werd daarmee niet alleen de eerste Surinamer ooit die
een Olympische titel haalde, maar ook de eerste kleurling die een gouden medaille haalde in het
zwemmen. Op hetzelfde onderdeel haalde hij 4 jaar later in Barcelona nog een bronzen
medaille. Wat is zijn naam?
Anthony Nesty
(voor drie punten: aardrijkskunde)
De Pan American Highway, die van Alaska tot in Patagonië loopt, moet slechts een enkele keer
het onderspit delven tegen de natuur. Op de grens van Panama en Columbië treffen we nl. een
oerwoudgebied aan van tropisch regenwoud, overwoekerde heuvels, moerassen, watervallen,
riviertjes en meren. Hier is het onmogelijk gebleken een weg aan te leggen.
De ontoegankelijke wildernis is enorm rijk aan exotische planten en vogels – en is een perfecte
schuilplaats en uitvalsbasis voor guerillabewegingen. Met de regelmaat van de klok verdwijnen
er reizigers, om in vele gevallen niets meer van zich te laten horen.
Naam van deze wildernis op de plaats waar Zuid- en Midden-Amerika elkaar raken?
Darrien
2. LITERATUUR
(voor één punt)
Deze Nederlandse schrijfster van boeken voor kinderen en jonge mensen werd in 1930 geboren
in Batavia. Tijdens WO II zat ze samen met haar moeder en zussen gevangen in een Japans
kamp, waar ze om de tijd te doden verhalen begon te verzinnen. Later in Nederland ging ze
daarmee verder, en in 1961 kwam haar eerste boek uit: Verhalen van de tweelingbroers. Je
vindt hier reeds de elementen die in haar werk voortdurend aanwezig zullen zijn: ze vertelt over
jonge mensen die op zoek zijn – vaak naar zichzelf, in een wereld vol raadsels en dubbele
bodems. Haar vaak bekroonde verhalen spelen zich meestal af in een vaag verleden, een verre
toekomst of een parallelle wereld.
Nog enkele titels (verschenen in de jaren ’60 tot ’80): “De brief voor de koning”, “Geheimen van
het wilde woud”, “Torenhoog en mijlenbreed”, “De torens van februari” en “Het geheim van de
klokkenmaker”. Wie?
Tonke Dragt
22
(voor twee punten)
Paul Everaart, een veertigjarige Antwerpenaar, gaat zoals elke zaterdagochtend zijn zoon Hans,
die tijdens de week in een kostschool zit, aan de bushalte ophalen. Groot is zijn verbazing
wanneer een totaal onbekende knaap in de wagen stapt en mordicus beweert dat hij Hans is.
Paul denkt dat het een grap is en besluit het spel mee te spelen – wanneer ook zijn vrouw Ellen
iemand anders blijkt te zijn, beseft Paul dat de grap wel erg consequent doorgedreven wordt
(vooral ‘s nachts dan) – of is het geen grap?
Titel van deze verwarrende roman van Jos Vandeloo uit 1963?
Het huis der onbekenden
(voor drie punten)
Ze is niet echt een veelschrijfster. Haar derde dichtbundel ‘Kindsbeen’ verscheen in 1995, haar
tweede bundel ‘Een vrouw bezoeken’ in 1985, en dat was bijna 20 jaar na haar bijzonder
succesvolle debuut ‘Voor wie ik liefheb wil ik heten’ (zie kopie), dat ondertussen aan zijn 21e
druk toe is en met 80.000 verkochte exemplaren één van de meest verkochte Nederlandse
dichtbundels van de 20e eeuw is. Hoe heet de dichteres?
Neeltje Maria Min
Mijn moeder is mijn naam vergeten.
Mijn kind weet nog niet hoe ik heet.
Hoe moet ik mij geborgen weten?
Noem mij, bevestig mijn bestaan,
Laat mijn naam zijn als een keten.
Noem mij, noem mij, spreek mij aan,
o, noem mij bij mijn diepste naam.
Voor wie ik liefheb, wil ik heten.
3. FILM
Iemand van onze ploeg – we zeggen niet wie – was vorig jaar dermate wild van een bepaalde
film dat we er een driedubbele vraag over durven te stellen. Het verhaal: Jim Carrey laat de
herinnering aan Kate Winslet uit zijn geheugen wissen, nadat zij hetzelfde gedaan had teneinde
hun relatie te beëindigen en te vergeten. Tijdens dit wisproces beleeft hij echter alle
herinneringen nogmaals en beseft hij dat hij hun relatie nog wel een kans wil geven; ook de
wetenschappers die de wisoperatie uitvoeren, worstelen met gevoelens en relaties. Dit is
uiteraard maar een korte samenvatting van een complexe en gevoelige film.
U krijgt van ons één punt als u ons de titel van de prent kan geven.
The eternal sunshine of the spotless mind
Twee punten krijgt u voor de naam van de man die, samen met de regisseur, het scenario
schreef. Deze creatieveling was ook verantwoordelijk voor “Adaptation” en “Being John
Malkovich”.
Charlie Kaufman
De regisseur kreeg een pak minder aandacht dan de scenarist. Eerder maakte hij videoclips
voor Bjork en Massive Attack; zijn eerste film was “Human nature”, en zijn naam is drie punten
waard.
Michel Gondry
23
4. OOSTERSE FILOSOFIE
(voor één punt)
Deze immens invloedrijke Chinese filosoof werd in 551 v.C. geboren in de kleine centrale staat
Lu. Hij geloofde sterk in de verbeterbaarheid van mens en samenleving door onderricht. Het
morele ideaal is menselijkheid (het volledig gerealiseerd hebben van je mogelijkheden als
mens); hieruit volgen andere deugden als plichtsbetrachting, trouw, eerbied voor de ouders. Zijn
uitspraken en dialogen met zijn leerlingen werden neergeschreven in “De gesprekken” (“Lunyu”
in het Chinees). Zijn vaak gevatte uitspraken lijken het nog steeds goed te doen, zoals “Mensen
struikelen niet over bergen, alleen over molshopen”. Welke filosoof?
Confucius, latinisering van Kong Fuzi (meester Kong), eig. naam Kong Qiu
(voor twee punten)
Deze Boeddhistische leermeester werd geboren als prins van den bloede in de Saadili-familie in
Zuid-India. Hij gaf echter zijn positie op om in de voetsporen van de Boeddha te treden. Rond
520 n.C. trok hij naar China, naar de Berg van het Berenoor in het Sung-gebergte, waar de
Shaolin-tempel gevestigd was. Hij trof de monniken van dit klooster in fysiek slechte staat aan.
Zij deden weinig anders dan mediteren, en verwaarloosden zo hun lichaam. Hij maakte daar
een einde aan en voerde de vechtkunst in als middel om beter aan de zware eisen van het
mediteren te kunnen voldoen. Hieruit ontwikkelde zich de Wushu of Kung Fu-vechtkunst. Ook
wordt hij beschouwd als de eerste patriarch van het Ch’an-boeddhisme, bij ons bekender
geworden in zijn Japanse vorm: Zen-boeddhisme. Welke Boeddhistische leermeester?
Bodhidharma (of Chinees: Ta Mo, of Japans: Daruma)
(voor drie punten)
Deze hedendaagse Iraanse intellectueel (geboren 1945) wordt omschreven als het boegbeeld
van de ‘nieuwe theologie’ in Iran na Khomeini en – met enige overdrijving – als de ‘Luther van
de Islam’. Hij studeerde medicijnen en filosofie in Teheran, en scheikunde en
wetenschapsfilosofie in Londen. Hij poogt religie te verzoenen met wetenschap, en creëert
ruimte voor vernieuwing door te stellen dat de openbaring – zoals neergeschreven in de Koran –
weliswaar feilloos is, maar de menselijke interpretatie ervan wel feilbaar en tijdsgebonden is; in
tegenstelling tot Khomeini beschouwt hij religieus gezag dus niet als een afdoende legitimering
voor politieke macht. In de jaren ’90 werden zijn bijzonder invloedrijke en controversiële
voordrachten regelmatig verstoord door knokploegen, en sinds ‘96 mag hij geen openbare
lezingen meer geven. Zijn naam graag.
Abdolkarim Soroush
5. KUNST
Een trio schilderijen over rivieren:
voor één punt: Welke beroemde Franse impressionist schilderde hier de Thames?
Claude Monet
voor twee punten: Welke vroege Vlaamse meester?
Joachim Patinir
voor drie punten: Welke schilder?
Thomas Eakins
24
6. ALLERLEI
Een driedubbele vraag over Sovjetrussische ruimtevaart: moet kunnen!
Voor één punt vragen wij u naar de naam van de bekendste lanceerbasis, van waar zowat alle
belangrijke Russische ruimtevaartmissies vertrokken. De plaats op de steppen van Kazachstan,
ten oosten van het Aralmeer, kan helaas meer en meer beschouwd worden als vergane glorie.
Baikonoer
Voor twee punten. Op 12 april 1961 werd Joeri Gagarin de eerste mens in de ruimte – of toch
niet? De dag ervoor ontstonden hardnekkige geruchten dat de Sovjets op 7 april al een
bemande Sojoezraket de ruimte in geschoten hadden. De piloot, een vermaard testpiloot en
zoon van een bekend vliegtuigbouwer, zou bij de landing ernstig gewond geraakt zijn. In
werkelijkheid was hij het jaar tevoren gewoon in een auto-ongeluk gewond geraakt, waardoor hij
nog steeds op krukken liep in de lente van 1961. Naam van deze fantoom-kosmonaut?
Vladimir Ilyushin
Dinsdag 24 oktober 1961 was een zwarte dag voor de Russische ruimtevaart. Op het
lanceerstation van Tyuratam leggen ingenieurs de laatste hand aan de R16, de eerste
Russische intercontinentale ballistische raket, waarmee rechtstreeks doelen in de VS geraakt
kunnen worden. De meest elementaire veiligheidsvoorschriften worden met voeten getreden:
tientallen militairen zitten op klapstoeltjes op nauwelijks enkele tientallen meters van de raket
toe te kijken. Bij de tiende lanceerpoging veroorzaakt een elektrische storing een gigantische
explosie, die raket en lanceerplatform totaal verwoest. In de hitte van drieduizend graden komen
vermoedelijk 126 mensen om het leven. Het drama wordt verzwegen en bereikt het Westen pas
in de jaren ’90. Het drama is genoemd naar de Russische admiraal die het bevel voerde over
het rakettenprogramma en die bij de explosie het leven liet. Wie?
Mitrofan Nedelin  de Nedelin-catastrofe
7. 20STE EEUW
Drie markante figuren uit de vorige eeuw.
(voor één punt)
In 1975 verdween de beroemdste Amerikaanse vakbondsleider uit de geschiedenis.
Waarschijnlijk werd hij vermoord. Zijn hele actieve leven werd hij tegengewerkt door machtige
personen. Die ‘connecties’ zorgden er wellicht ook voor dat hij in 1964 tot 8 jaar cel werd
veroordeeld voor het uitoefenen van vakbondsactiviteiten. Hoe heette hij?
Jimmy Hoffa
(voor twee punten)
Auschwitz, 1941. Als vergelding voor een ontsnappingspoging kiest de Duitse
kampcommandant willekeurig tien gevangenen uit om in de hongerbunker een trage dood te
sterven; een van de tien is Franz Gajowniczek, vader van vier kinderen. Een kleine man met
een grote bril neemt zijn plaats in, en sterft twee weken later na een dodelijke injectie. Wie was
deze in 1894 geboren Franciscaner pater en priester, die zijn leven in dienst van de maagd
Maria gesteld had, maar vanaf de Duitse inval in Polen tegen de nazi’s preekte en vele Joden
onderdak verschafte, tot hij in februari 1941 opgepakt werd? Hij werd in ‘71 zalig- en in ‘82 heilig
verklaard.
Maximiliaan Kolbe
(voor drie punten)
Nu een vraag over de man die ruim 21 jaar geleden je leven gered heeft. Ja, dat van jou! En die
iedereen dus zou moeten kennen. Op 26 september 1983 besloot een Russisch kolonel dat de
meldingen van Amerikaanse kernraketten, die volgens zijn computersysteem op Rusland waren
afgevuurd, het gevolg waren van een computerbug en besloot, tegen de uitdrukkelijke orders in,
niet de frontale nucleaire represailles te nemen tegen de VS en zijn westerse bondgenoten. Na
20 minuten bleek dat hij het bij het juiste eind had. Niettemin werd hij door zijn superieuren
vermaand en vanaf dan omschreven als een ‘onbetrouwbare militair’. Pas in ‘98 kwam zijn
verhaal in de openbaarheid, en in 2004 kreeg hij de World Citizen Award voor het redden van
miljoenen mensenlevens. Ook dat van jou wellicht. Wat is zijn naam, een naam die we eigenlijk
allemaal zouden moeten kennen?
Stanislav Petrov
25
8. SPORT – VOETBAL
(voor één punt)
Kunstliefhebbers kom je zo zelden tegen op de Belgische velden dat we gerust mogen stellen
dat deze sympathieke strenggelovige 31-jarige Kroaat uniek in zijn soort is. Hij kwam in de
zomer van 2003 over van Dinamo Zagreb naar Club Brugge, en verrastte al meteen vriend en
vijand in de voorronde van de Champions League tegen Borussia Dortmund. In zijn eerste
seizoen bij blauwzwart zocht hij nog de juiste koers, dit seizoen had hij een groot aandeel in hun
successeizoen. Naam van de doelman – en kunstverzamelaar - van Club Brugge?
Tomislav Butina
(voor twee punten)
Deze in 1984 te Buenos Aires geboren aanvallende middenvelder zou je wel de nieuwe
Maradona kunnen noemen. Net als Don Diego zelf is hij aan de kleine kant en oogstte hij zijn
eerste successen met de Boca Juniors – met rugnummer 10. De man paart techniek aan
inzicht, en kan zowel in de aanval als op het middenveld uit de voeten, kortom, het Braziliaanse
Corinthians, dat hem eind 2004 binnenhaalde, zal er nog veel plezier aan beleven. Naam van
deze grote ster van de Olympische Spelen te Athene?
Carlos Alberto Tevez
(voor drie punten)
Voetbaltrainers houden niet echt van spelers met een weerbarstig karakter, tenzij ze werkelijk
geniaal zijn. Toen destijds de Bulgaar Hristo Stoichkov ons met zijn fratsen en invallen
verblijdde, moesten velen onwillekeurig terugdenken aan een landgenoot van hem, die de
Bulgaarse aanval op de WK’s van 1962, ‘66 en ‘70 leidde. Gundi, zoals hij genoemd werd,
scoorde 19 maal in 49 interlands, was lang en op het doel gericht, en had als vedette alles wat
zijn hart begeerde; in 1966 sloeg hij dan ook op het arrogante af een aanbod van Benfica af.
Uiteindelijk reed hij zich in ‘71, amper 28 jaar oud, te pletter met zijn Alfa Romeo. Wie was deze
Bulgaarse James Dean?
Georgi Asparoukhov
9. 9 APRIL
Vandaag is het 9 april, vandaar drie vraagjes over dingen die op 9 april gebeurden.
(voor één punt: radio en TV)
Op 9 april 1979 werd een actrice geboren die vooral bekend zou worden door één van de
populairste TV-series uit de jaren ‘80. Haar echte naam was Keshia Knight Pulliam en in de
serie speelde ze de rol van Rudy. Wat was haar achternaam in de serie? Zoals je op de 2de
foto kan zien, is ze nu geen kindsterretje meer, maar een afgestudeerde in de sociologie.
Huxtable
(voor twee punten: geschiedenis)
Ook op 9 april, maar dan in 1682, ontdekte een Franse ontdekkingsreiziger de monding van de
Mississippi in de Golf van Mexico. Prompt claimde hij het hele stroomgebied van de rivier voor
Frankrijk en noemde het, ter ere van zijn koning, Louisiana. Wie was deze Franse ontdekker,
niet te verwarren met de oprichter van een broederorde?
René-Robert de la Salle
(voor drie punten: 20ste eeuw)
Op 9 april 1948 werd één van de populairste Columbiaanse politici tijdens zijn
presidentscampagne vermoord te Bogota. Hij was voordien vooral in het nieuws gekomen door
zijn steun aan de stakers op de bananenplantages, en zijn verzet tegen de United Fruit
Company. Zijn dood leidde tot hevige rellen, gekend als de Bogotazo, en een tien jaar lange
bloedige strijd, “la violencia” genoemd. Wie was deze Columbiaanse politicus, die ook Fidel
Castro beïnvloedde?
Jorge Eliecer Gaitan
26
10. MUZIEK
En tot slot muziek. We laten drie fragmenten horen van soulnummers en vragen telkens
gewoon de uitvoerder(s). Het derde fragment is niet zo simpel, zoals dat hoort in een
superronde, maar het zal sommigen allicht halvelings bekend voorkomen omdat het gesampled
werd in een grote hit van Beyonce uit 2003.
voor één punt:
voor twee punten:
voor drie punten:
Stevie Wonder (met “Superstition”)
Stylistics (met “You make me feel brandnew”)
Chi-Lites (met “Are you my woman”)
Ite, missa est.
27