Algemene BouwplaatsKosten (ABK)

RRBOUWRAPPORT 140
Algemene
BouwplaatsKosten (ABK)
van B&U-projecten 2010
samenvatting
1
RRBOUWRAPPORT 140 - SAMENVATTING
Algemene BouwplaatsKosten (ABK) van B&U-projecten 2010
In opdracht van de Stichting Rationalisatie Bouw (RRBouw), de researchstichting van Bouwend
Nederland, is het onderzoek naar ABK uitgevoerd door:
• Dhr. drs. F.J. Jansen, Economisch Instituut voor de Bouw (EIB), Amsterdam
• Dhr. W. Brandhorst, MML Benchmarkadvies, Maarssen
Vanuit Stichting RRBouw is het onderzoek begeleid door:
• Mevr. drs. N.N. van Dalen MC, Bouwend Nederland, Zoetermeer
Het onderzoek is inhoudelijk ondersteund door een begeleidingscommissie:
• Dhr. R.M. van Essen, A.C. Borst Bouw B.V., Castricum
• Dhr. H.M.G. Versleijen, Haegens Bouw Horst B.V., Horst
• Dhr. E.G.M. van Zijl, Mens-Zeist Bouw B.V., Zeist
• Dhr. B.H.F. Wolferink, Olde Rikkert B.V., Oldenzaal
Tevens hebben benchmarkgroepen van Bouwend Nederland dit onderzoek ondersteund met inhoudelijk
advies en aanvullende informatie. Daarnaast hebben een groot aantal bedrijven deelgenomen aan het
pilotonderzoek en het daadwerkelijke onderzoek. Langs deze weg wil Stichting RRBouw alle personen
die hebben meegewerkt aan dit onderzoek hartelijk bedanken.
Bij het samenstelling van dit rapport is door Stichting Research Rationalisatie Bouw en de organisaties
die daaraan in opdracht van de stichting hebben meegewerkt een zo groot mogelijke zorgvuldigheid
betracht. Hoewel aan deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan voor de aanwezigheid van eventuele
onjuistheden en onvolledigheden niet worden ingestaan. Stichting RRBouw aanvaardt deswege geen
aansprakelijkheid.
Door de Stichting Research Rationalisatie Bouw kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard indien
gegevens uit dit rapport niet mochten leiden tot het bedoelde resultaat of aanleiding mochten geven
tot enigerlei schade. Deze uitsluiting van aansprakelijkheid geldt eveneens voor medewerkers die in
opdracht van de stichting of van de ingeschakelde organisaties en/ of bedrijven aan de samenstelling
van deze rapportage hebben meegewerkt.
De in deze publicatie beschikbaar gestelde informatie kan worden gekopieerd voor persoonlijk gebruik,
met uitsluiting van elke verdere verveelvoudiging, distributie, commercialisatie of exploitatie onder
derden, tenzij met voorafgaande toestemming van de auteur en/ of Stichting RRBouw.
Het volledige RRBouwrapport Algemene BouwplaatsKosten is te downloaden op
www.bouwendnederland.nl onder Publicaties > RRBouw.
Zoetermeer, februari 2011
Stichting Research Rationalisatie Bouw
Postbus 340
2700 AH ZOETERMEER
ISBN: 978-90-78963-14-1
2
1. Doel, aanleiding en opzet van het onderzoek
1.1 Doel en aanleiding van het onderzoek
Algemene BouwplaatsKosten (ABK) zijn onderdeel van de totale kosten van een bouwproject. Het gaat
om kosten die te maken hebben met de inrichting en instandhouding van de bouwplaats als tijdelijke
productielocatie. Deze kosten hangen niet samen met de verschillende onderdelen van een project en
kunnen om die reden niet per project worden toegekend.
Doel van het onderzoek is om, uitgaande van recent uitgevoerde projecten van verschillende type, aard
en omvang, aan te tonen hoe de hoogte en samenstelling van de ABK hiermee variëren.
In de praktijk is lang niet altijd duidelijk hoe hoog de ABK zijn, waaruit zij zijn samengesteld en hoe zij
tussen projecten verschillen. Dit onderzoek verschaft bouwbedrijven informatie over de ABK, waarbij is
uitgegaan van een uniforme definitie en het Standaardmodel ABK, waarin de kosten naar functie zijn
gerubriceerd. Het onderzoek geeft inzicht in het verschil in hoogte van de ABK, afhankelijk van type,
aard en grootte van de bouwprojecten.
Het komt daarnaast regelmatig voor dat opdrachtgevers inzicht willen hebben in de omvang van de
ABK op een moment, dat nog veel onbekend is over de wijze waarop en de omstandigheden waaronder
een project moet worden uitgevoerd. Desalniettemin wordt aan het bouwbedrijf vaak gevraagd vooraf
opgave te doen van de omvang van de ABK. Dit schept behoefte aan inzicht in de mate waarin de ABK
samenhangt met bepaalde kenmerken van bouwprojecten. Op basis van dit inzicht kan, vooraf, beter
een beeld worden verkregen van de omvang van de ABK van een bepaald project.
Het onderzoek zal bedrijven uitdagen om tot een nauwkeuriger toekenning van de ABK te komen en de
uitkomsten daarvan te toetsen aan de uitkomsten van het onderzoek. Als blijkt dat bedrijven structureel
hogere percentages kennen dan de landelijke uitkomsten, zal dit bij die bedrijven kunnen leiden tot
verbetering van de ABK.
1.2 Opzet van het onderzoek
Voor de opzet van het onderzoek zijn drie stappen doorlopen.
In de eerste stap is het Standaardmodel Algemene BouwplaatsKosten geconstrueerd. Het
Standaardmodel ABK sluit aan op de gangbare bouwkostennormering volgens NEN 2634: 2002 en
volgt grotendeels een indeling van de ABK in rubrieken en kostensoorten, zoals door RRBouw op grond
van onderzoek in 2003 is opgesteld.
In de tweede stap is de vragenlijst en de checklist getest bij een beperkt aantal bedrijven
(pilotonderzoek).
De derde stap betreft de uitvoering van het hoofdonderzoek: een schriftelijke enquête onder
bouwbedrijven, werkzaam in de sector b&u, en met ten minste 20 werknemers in dienst.
Het volledige RRBouwrapport Algemene BouwplaatsKosten is te downloaden op
www.bouwendnederland.nl onder Publicaties > RRBouw.
3
2. Het Standaardmodel Algemene BouwplaatsKosten
2.1 Definitie Algemene BouwplaatsKosten (ABK)
Aan het Standaardmodel ABK ligt de volgende ABK-definitie ten grondslag:
“Algemene BouwplaatsKosten zijn kosten, die direct samenhangen met het bouwobject, maar geen
direct verband hebben met de onderdelen van het bouwobject.
ABK zijn kosten van voorzieningen, productiemiddelen en daaraan verbonden arbeid, die:
- in het project worden gebruikt,
- niet direct aan onderdelen van het bouwobject kunnen worden toegerekend,
- die niet in het project achterblijven.”
2.2 De plaats van ABK in de begroting
Figuur 2.2 geeft een beeld van de plaats van de ABK in de begroting van een bouwproject.
Daaruit blijkt dat de ABK onderdeel zijn van de totale directe kosten van een bouwproject en
niet verward moeten worden met de algemene bedrijfskosten (AK), die geen projectgebonden
kosten zijn.
De ABK zijn in het onderzoek weergegeven als een percentage van de totale directe
projectkosten, exclusief het aandeel van de ABK daarin: dus als percentage van het totaal van de
begrotingsonderdelen 1 tot en met 4.
Figuur 2.2 Begrotingsopbouw van een te realiseren bouwproject
Nr. Projectgebonden kosten
1.
Kosten van directe materialen
€
2.
Kosten van onderaanneming
€
3.
Kosten van directe arbeid (eigen personeel)
€
4.
Materieelkosten, direct toerekenbaar
€
5.
Subtotaal nr. 1 t/m 4
Algemene BouwplaatsKosten (ABK)
6.
% van nr. 5
7.
Totale directe projectkosten
Niet projectgebonden kosten
8.
Algemene bedrijfskosten (AK)
% van nr. 7
9.
Totale projectkosten
Overige opslagen
10. Niet- calculeerbare risico’s
% van nr. 9
11. Winst
% van nr. 9+10
12. Stelposten, indien van toepassing
13. Aanbiedingsprijs (aanneemsom)
4
€
€
€
€
€
€
€
€
€
2.3 Standaardmodel Algemene BouwplaatsKosten
Het Standaardmodel ABK bestaat uit acht rubrieken. De eerste rubriek omvat de kenmerken van een
project (type, aard en grootte). In de overige zeven rubrieken zijn de ABK naar bouwplaatsfuncties
onderscheiden en omvatten éénmalige en tijdgebonden kosten. Figuur 2.3 geeft een overzicht van het
model. Een volledig overzicht met checklist treft u in het RRBouwrapport Algemene BouwplaatsKosten,
welke is te downloaden op www.bouwendnederland.nl onder Publicaties.
Figuur 2.3 Standaardmodel Algemene BouwplaatsKosten (ABK)
Rubriek 1 Projectkenmerken
Type
Aard
Grootte
Rubriek 2 ABK m.b.t. leidinggevend en ondersteunend personeel
Tijdgebonden kosten
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
Projectleiding
Uitvoering
Werkvoorbereiding
Calculatie
Inkoop
Werkenadministratie
Kopersbegeleiding
Loon- en salariskosten, inclusief reis-, verblijf- en parkeerkosten
Rubriek 3 ABK m.b.t. voorzieningen voor leidinggevend, ondersteunend en uitvoerend
personeel op de bouwplaats
Eénmalige kosten
Inrichtings- en ontruimingskosten
3.1
3.2
3.3
Voorzieningen voor tijdelijke
accommodaties
Voorzieningen communicatie en
databeheer
Voorzieningen voor VGA
(veiligheid, gezondheid)
Tijdgebonden kosten
Gebruiks- en verbruikskosten, huur en/ of
afschrijving
Rubriek 4 ABK m.b.t. inrichting en beheer van het bouwterrein en het bouwwerk
Eénmalige kosten
Inrichtings- en ontruimingskosten
Rubriek 5 ABK m.b.t. transport en logistiek
Eénmalige kosten
Inrichtings- en ontruimingskosten
Rubriek 6 ABK m.b.t. tijdelijke aansluitingen
Eénmalige kosten
Inrichtings- en ontruimingskosten
Rubriek 7 ABK m.b.t. inzet klein materieel
Eénmalige kosten
Inrichtings- en ontruimingskosten
Tijdgebonden kosten
Gebruiks- en verbruikskosten, huur en/ of
afschrijving
Tijdgebonden kosten
Gebruiks- en verbruikskosten, huur en/ of
afschrijving
Tijdgebonden kosten
Gebruiks- en verbruikskosten, huur en/ of
afschrijving
Tijdgebonden kosten
Gebruiks- en verbruikskosten, huur en/ of
afschrijving
Rubriek 8 ABK m.b.t. alle overige voorzieningen, voor zover niet in voorgaande posten
begrepen
Eénmalige kosten
Inrichtings- en ontruimingskosten
Tijdgebonden kosten
Gebruiks- en verbruikskosten, huur en/ of
afschrijving
5
3. Uitkomsten Algemene BouwplaatsKosten
In dit onderzoek zijn van 103 bouwprojecten financiële gegevens aangeleverd door 79 bouwbedrijven,
alle werkzaam in de B&U. De 103 projecten zijn onderscheiden naar type (woningbouw en utiliteitsbouw),
projectaard (nieuwbouw en herstel, verbouw, (groot) onderhoud en renovatie) en grootte (aanneemsom).
Onderstaand treft u de belangrijkste uitkomsten.
3.1 ABK opslagpercentage van alle B&U-projecten
De ABK van alle 103 B&U-projecten (projecten met een aanneemsom tussen € 250 duizend en
€ 10 miljoen) bedroegen gemiddeld 13,0 % van de totale directe projectkosten, exclusief het aandeel
van de ABK daarin (zie figuur 3.1).
De grootste bijdrage aan dit percentage komt van loon- en salariskosten van leidinggevend en
ondersteunend personeel: 6,3 %-punt (rubriek 2).
Voorzieningen voor transport en logistiek maken voor 2,2 %-punt deel uit van het totale ABK- percentage
(rubriek 5).
Kosten van inrichting en beheer van de bouwplaats omvatten 1,4 %-punt van de ABK (rubriek 4).
Voorzieningen voor personeel op de bouwplaats (rubriek 3) maken voor 1,1 %-punt deel uit van de ABK.
De aandelen van de kosten van Tijdelijke aansluitingen (rubriek 6), Inzet van klein materieel (rubriek 7)
en Overige voorzieningen (rubriek 8) zijn elk minder dan 1 %-punt van de ABK.
Opslag % ABK
Figuur 3.1 Alle B&U-projecten
Gemiddeld opslagpercentage1) voor ABK en de samenstelling van het
opslagpercentage
14
13,0%
12
0,7
0,7
0,6
10
2,2
8
1,4
Rubriek 6 Tijdelijke
aansluitingen
1,1
Rubriek 5 Transport&Logistiek
6
4
6,3
Rubriek 8 Overige
voorzieningen
Rubriek 7 Inzet klein materieel
Rubriek 4 Inrichting&Beheer
bouwterrein
2
Rubriek 3 Voorzieningen
personeel op de bouwplaats
0
Rubriek 2 Salariskosten L&Opersoneel
Alle projecten
(103)
6
1)
In procenten van de totale directe bouwkosten, exclusief de ABK daarin. Gewogen op basis
van de directe bouwkosten.
3.2 Samenstelling van rubriek 2 van de ABK van alle B&U-projecten
De loon- en salariskosten van leidinggevend en ondersteunend personeel, het belangrijkste
onderdeel van de ABK, bestaat voornamelijk uit personeel dat:
•
•
•
uitvoerende functies uitoefent: 53% van de ABK m.b.t. loon- en
salariskosten,
betrokken is in de werkvoorbereiding: 22% van de ABK m.b.t. loon- en
salariskosten, en
tot de projectleiding behoort: 16% van de ABK m.b.t. loon- en
salariskosten en (zie figuur 3.2).
Figuur 3.2 Alle B&U-projecten
Samenstelling van de ABK m.b.t. loon- en salariskosten van leidinggevend
en ondersteunend personeel naar functie
Alle projecten
Uitvoering
Werkvoorbereiding
22%
Projectleiding
53%
Inkoop
16%
Calculatie
Werkenadministratie
4%
1%
2% 2%
Kopersbegeleiding
3.3 ABK opslagpercentage in de woningbouw naar projectaard
 Voor nieuwbouwprojecten in de woningbouw is het ABK-percentage 13,6.

Voor projecten in de herstel, verbouw, (groot)onderhoud en renovatie in de woningbouw is het ABK-percentage 13,1.
Verhoudingsgewijs is het aandeel van de belangrijkste ABK-kostenpost (loon- en salariskosten van
leidinggevend en ondersteunend personeel groter in de herstel en verbouw dan in de nieuwbouw (zie
figuur 3.3).
7
Figuur 3.3 Woningbouw
Gemiddeld opslagpercentage1) voor ABK en de samenstelling van het
opslagpercentage
16
14
13,6%
13,1%
Rubriek 8 Overige
voorzieningen
Rubriek 7 Inzet klein materieel
Opslag % ABK
12
Rubriek 6 Tijdelijke
aansluitingen
10
Rubriek 5 Transport&Logistiek
8
6
Rubriek 4 Inrichting&Beheer
bouwterrein
4
Rubriek 3 Voorzieningen
personeel op de bouwplaats
2
0
Nieuwbouw
1)
Herstel, verbouw,
onderhoud
Rubriek 2 Salariskosten L&Opersoneel
In procenten van de totale directe bouwkosten, exclusief de ABK daarin. Gewogen op basis
van de directe bouwkosten.
3.4 ABK opslagpercentage in de utiliteitsbouw naar projectaard
Voor nieuwbouwprojecten in de utiliteitsbouw is het ABK-percentage 11,7.
 Voor projecten in de herstel, verbouw, (groot)onderhoud en renovatie in de utiliteitsbouw is het ABK-percentage 13,1.
Ook in de utiliteitsbouw is het ABK-aandeel van de loon- en salariskosten van leidinggevend en
ondersteund personeel in de herstel en verbouw groter dan in de nieuwbouw.
8
Figuur 3.4 Utiliteitsbouw
Gemiddeld opslagpercentage1) voor ABK en de samenstelling van het
opslagpercentage
14
Opslag % ABK
12
13,1%
11,7%
Rubriek 7 Inzet klein materieel
10
Rubriek 6 Tijdelijke
aansluitingen
8
Rubriek 5 Transport&Logistiek
6
4
Rubriek 4 Inrichting&Beheer
bouwterrein
2
Rubriek 3 Voorzieningen
personeel op de bouwplaats
0
Rubriek 2 Salariskosten L&Opersoneel
Nieuwbouw
Rubriek 8 Overige
voorzieningen
1)
Herstel, verbouw,
onderhoud
In procenten van de totale directe bouwkosten, exclusief de ABK daarin. Gewogen op basis
van de directe bouwkosten.
3.5 ABK opslagpercentage van alle B&U-projecten naar projectgrootte
De ABK-opslagpercentages variëren ook met de grootte van de projecten (zie figuur 3.5).
De opslagpercentages liggen bij kleine projecten (projecten met een aanneemsom tussen
€ 250 duizend en € 1 miljoen) gemiddeld hoger dan bij middelgrote projecten (aanneemsom tussen € 1
miljoen en 5 miljoen) en grote projecten (aanneemsom tussen € 5 miljoen en € 10 miljoen).
De verschillen worden vooral bepaald door het verschil in aandeel in de ABK van de loon- en
salariskosten van leidinggevend en ondersteunend personeel. Dit daalt bij toenemende projectgrootte.
Het tegenovergestelde zien we bij het aandeel van de kosten van transport en logistiek. Dit aandeel is
betrekkelijk groot bij de grote projecten en neemt af wanneer projecten kleiner worden.
9
Figuur 3.5 Projectgrootte
Gemiddeld opslagpercentage1) voor ABK en de samenstelling van het
opslagpercentage van alle B&U-projecten
18
16,5%
Rubriek 8 Overige
voorzieningen
16
13,3%
Opslag % ABK
14
12,1%2
12
Rubriek 7 Inzet klein materieel
Rubriek 6 Tijdelijke
aansluitingen
10
Rubriek 5 Transport&Logistiek
8
Rubriek 4 Inrichting&Beheer
bouwterrein
6
4
2
Rubriek 3 Voorzieningen
personeel op de bouwplaats
0
Rubriek 2 Salariskosten L&Opersoneel
0,250-1,0
1,0-5,0
5,0-10,0
Projectgrootte (mln €)
1)
In procenten van de totale directe bouwkosten, exclusief de ABK daarin. Gewogen op basis
van de directe bouwkosten.
2)
Het betreft hier uitsluitend nieuwbouwprojecten.
3.6 Samenvattend overzicht uitkomsten ABK
De tabellen 3.6.1 tot en met 3.6.3 geven een samenvattend overzicht van de ABK-opslagpercentages
naar projectaard (nieuwbouw of herstel en verbouw) en projectgrootte (volgens aanneemsommen).
Tabel 3.6.1 geeft de ABK- percentages voor het totaal van de projecten. Tabel 3.6.2 betreft de uitkomsten
voor de woningbouwprojecten en tabel 3.6.3 betreft de utiliteitsbouwprojecten.
In het volledige rapport zijn de uitkomsten nog verder uitgesplitst naar de verschillende rubrieken en
opbouw hiervan. Ook wordt ingegaan op verschillen in ABK o.b.v. type, aard en grootte van de projecten.
Daarnaast kan ook de projectlocatie en toegepaste bouwtechniek aanleiding geven tot verschillen in
de ABK. Zo is er bijvoorbeeld een verschil tussen het bouwen in de binnenstad van een grote stad
ten opzichte van buitenstedelijk bouwen. Deze zijn in dit onderzoek niet nader uitgelicht, aangezien
een eenduidig onderscheid niet goed mogelijk is gebleken. In begrotingen worden ABK, die te maken
hebben met buitengewone (door de locatie bepaalde) omstandigheden, vaak afzonderlijk opgegeven.
Een verdere toelichting treft u in het volledige rapport.
10
Tabel 3.6.1 Algemene BouwplaatsKosten (ABK) van alle projecten als percentage van
de totale directe projectkosten1), exclusief het aandeel van de ABK daarin,
naar projectaard
Alle projecten
Projectgrootte
(aanneemsom x € 1.000)
Nieuwbouw
% ABK
17,6
13,5
12,1
12,8
250 - < 1.000
1.000 - < 5.000
5.000 - < 10.000
Totaal
1)
2)
Herstel, verbouw,
(groot)onderhoud,
renovatie
% ABK
14,3
12,7
.
13,1
Totaal alle
projecten
% ABK
16,5
13,3
12,12
13,0
Gewogen op basis van de directe bouwkosten.
Het betreft hier uitsluitend nieuwbouwprojecten.
Tabel 3.6.2 Algemene BouwplaatsKosten (ABK) van woningbouwprojecten als
percentage van de totale directe projectkosten1), exclusief het aandeel van
de ABK daarin, naar projectaard
Woningbouw
Projectgrootte
(aanneemsom x € 1.000)
Nieuwbouw
% ABK
17,8
14,4
12,7
13,6
250 - < 1.000
1.000 - < 5.000
5.000 - < 10.000
Totaal
1)
2)
Herstel, verbouw,
(groot)onderhoud,
renovatie
% ABK
12,3
13,4
.
13,1
Totaal
woningbouw
% ABK
16,0
14,3
12,72
13,5
Gewogen op basis van de directe bouwkosten.
Het betreft hier uitsluitend nieuwbouwprojecten.
Tabel 3.6.3 Algemene BouwplaatsKosten (ABK) van utiliteitsbouwprojecten als
percentage van de totale directe projectkosten1), exclusief het aandeel van
de ABK daarin, naar projectaard
Utiliteitsbouw
Projectgrootte
(aanneemsom x € 1.000)
Nieuwbouw
250 - < 1.000
1.000 - < 5.000
5.000 - < 10.000
Totaal
1)
2)
% ABK
17,8
12,1
11,0
11,7
Herstel, verbouw,
(groot)onderhoud,
renovatie
% ABK
16,3
12,4
.
13,1
Totaal
utiliteitsbouw
% ABK
17,1
12,2
11,02
11,9
Gewogen op basis van de directe bouwkosten.
Het betreft hier uitsluitend nieuwbouwprojecten.
Voor verdere uitsplitsingen, toelichtingen en ABK-profielen wordt verwezen naar het
volledige RRBouwrapport Algemene BouwplaatsKosten, welke is te downloaden op
www.bouwendnederland.nl onder Publicaties > RRBouw.
11