Colon en rectum : anatomie - AZ Sint-Jan

Colon en rectum : anatomie
Colontumor
Colonadenocarcinoma : APO
Colonadenocarcinoma : APO
Rectumtumor
CRC = Belangrijk
Gezondheidsprobleem
Derde meest frequente tumor in Westen (11%)
Tweede doodsoorzaak van kanker in Westen
Incidentie : België 8,000 Vlaanderen 5,000
Europa 400,000
Wereld 1,000,000
Mortaliteit : Vlaanderen 2,000
Colontumor :
Preventie
Preventie : Screening
Screening :
•
•
•
•
•
Nut?
Waarom?
Wie?
Hoe?
Wanneer?
Colon- en rectumcarcinoma :
Incidentie in Vlaanderen
CRC mortaliteit en
tumorstadium
Opportuniteit :
Lange Preklinische Fase
Adenoma-carcinoma sequens
Adenoma – Carcinoma Sequens
Screening kan CRC mortaliteit verminderen
door detectie van vroege tumoren en
verwijderen van precancereuse letsels
(1,2)
(1) : Winawer, NEJM, 1993 (2) Ries, LAG, 2007
Historiek Screening
Europa
2 december 2003 : European
Code against cancer and EU
council recommendation :
“Men and Women from 50 years of age should participate in
colorectal screening. This should be within programmes with
built-in quality assurance procedures”
“Fecal occult blood testing is actually the only recommended
screening strategy”
9 mei 2007 : Brussels Declaration :
“ Europe against Colorectal Cancer”
3 februari 2011 :
Screening Nationaal
Screening Opportunistisch
Screening Regionaal
Screening Piloot Programma
>40 % doelgroep in EU
:screening aangeboden
Vlaams Bevolkingsonderzoek
naar Dikkedarmkanker
https://www.bevolkingsonderzoek.be/dikkedarmkanker
Wie Screenen ?
Wie screenen ?
Personen met normaal risico :
bevolkingsscreening : 56-75 j, iFOBT / 2 jaar
en Coloscopie bij + iFOBT
Personen met duidelijk verhoogd risico
(fam.) :
Coloscopie
Personen met Erfelijk Syndroom :
DNA-test + Coloscopie
WIE ? : DOELGROEP
AARD RISICO
NORMAAL
>50 JAAR
LIFETIME RISK of CRC (%)
SCREENING METHODE
4-6
FOBT / 2 JAAR
FOBT +
COLO
20
COLO
10-20
COLO
≈ 100
GENETISCHE TEST
COLO
80
GENETISCHE TEST
COLO
MATIG VERHOOGD
CU/CROHN
FAM. RISICO
HOOG RISICO
FAP / AFAP
LYNCH
Screening NIET bedoeld voor :
•
•
•
•
•
•
•
Alarmsymptomen
colonCA of poliepen vastgesteld
< 10 j : negatieve colo
Lynch – (A)FAP
2 eerstegraadsverwanten met colontumor
1 eerstegraadsverwant met colontumor voor 60 j
CU – M. Crohn
Risico op ColonCA en
Familiale Anamnese
Incidentie ColonCA en
Familiale Belasting
CRC in Genetische syndromen
Screening : Guidelines
Hoe Screenen ?
Welke test?
iFOBT = Beste
Screeningsmethode
 1 staal – kwantitatief – automatiseerbaar
 Gevoeligheid : 65 % (- 90 %)
 Specifieke test : 99 % (Ab voor Humaan Hb)
 2,5 maal meer colonCA en 3,5 maal meer
gevorderde poliepen gevonden
 Meer VROEGE tumoren : minder invasieve
chirurgie, betere overleving
 Opkomst : (Ned) 60-62 %(i)- 47-50 % (g)
Welke Screeningstest ?
methode
SENS
Gevorderd
Adenoma
SENS
tumor
PPV
Gevorderd
Adenoma
PPV
tumor
Complic.
zonder
colo
Complic.
incl. colo
opkomst
COLO
>90
97
6,7
0,8
0,1
g FOBT
12
20
41
10
0
0,006
47
i FOBT
27
65
40
8
0
0,017
60
SIGMOIDO
55
60
79
6
0,002
0,026
30
Gezondheidsraad Nederland, 2009/13, tabel 4, p.78.
20-25?
Opbrengst van coloscopie bij screening,
symptomen en na pos. iFOBT
75
DIAGNOSE
COLO
SCREENING
(n=52.346) (1-4)
COLO
SYMPTOMEN
(n=4.623) (5)
COLO
NA POS. iFOBT75
(n=9.136) (6,7)
TUMOR
0,8
6,1
8,2
GEVORDERD
ADENOOM
6,7
7,4
43,4
(1) Betes et al. Am J. GE, 2003; 98(12):2648-52.
(3) Segnan, Gastroenterology 2007;132(7):2304-12.
(5) Terhaar sive Droste, World J GE 2009;15(9):1085-92.
(7) Hol, Br. J Cancer 2009;100:1103-10.
(2) Regula NEJM,2006 355(18):1863-72.
(4) Hüppe, Z. Gastroenterol.2008;45:1-8.
(6) van Rossum LG, Gastroenterology 2008;135(1):82-90.
Preventie van
colontumor en
levensstijl
Colontumor : risicofactoren
ORGANISATIE van
SCREENING
 POLITIEKE WIL
 ADMINISTRATIEVE CAPACITEIT
 SAMENWERKING MET PROFESSIONALS
A PREVENTIVE MIND
AIM :
Reducing suffering and costs
Vlaams Bevolkingsonderzoek
naar Dikkedarmkanker
https://www.bevolkingsonderzoek.be/dikkedarmkanker
Politieke wil
a preventive mind
suggesties voor Uw gezondheid
SP a
VLD
CD&V
BLOK
NVA
GROEN
Screenen van Patienten en Aanverwanten
Sporten Aanbevolen
Vlaanderen Leren Diëten
Cholesterolarm, Diabetesdieet & Vermageren
Becel, Look en Olijfolie in de Keuken
Niet Veel Alcohol
-ten eten
Vlaams Bevolkingsonderzoek
naar Dikkedarmkanker
https://www.bevolkingsonderzoek.be/dikkedarmkanker
Vlaams Bevolkingsonderzoek
naar Dikkedarmkanker
•
•
•
•
Oktober 2013
56 – 74 jaar
(evt. later 50 – 55 jaar?)
iFOBT / 2 jaar
iFOBT +
 COLOSCOPIE
Vlaams Bevolkingsonderzoek
naar Dikkedarmkanker
• In 2013 :
66 – 68 – 70 – 72 – 74 jaar
• In 2014 :
66 – 68 – 70 – 72 – 74 jaar
56 – 58 – 60 – 62 – 64 jaar
• Eind 2015 : volledige doelgroep bereikt
groep “2013” : 2° iFOBT
Kwaliteitsbewaking bij
COLOSCOPIE
Sedatie
CO2 Insufflatie
 150 maal vluggere absorptie
 Bij perforatie: veiliger (luchtembool)
 Patient – COMFORT
CRC mortaliteit en
tumorstadium
Prognose vermijden sterfte door
colontumor in Nederland
Colontumor :
Preventie en
Diagnostiek
Colontumor :
Diagnostiek
Klacht
Onderzoek
Diagnose
Staging
ALARM - Klacht
Colontumor : Alarmklachten
• RBPA of Melena
• Verandering van stoelgangspatroon
• Fijnere stoelgang dan voorheen
• Obstipatie of gevoel van onvolledge lediging na
defecatie; tenesmen
• Algemeen abdominaal ongemak, bijv. Abdominale
krampen, opgezet abd. gevoel
• Vermagering zonder goede reden
• Slepende vermoeidheid, bleekheid
• Frequent braken
Onderzoek
Colontumor : Staging
Klinisch onderzoek :
• Bleekheid
• Abdominale massa
• Obstructietekens : klangor, abd.
Distensie
• PPA: rectale massa
Technisch
Onderzoek
Colontumor : Staging
Bloedname : anemie, ferriprivie, leverfie, nierfie, CEA
Echo abdomen
Coloscopie met biopsie : K-RAS, N-RAS, B-RAF…
CT thorax-abdomen : standaard
NMR lever : aanvullend indien levermeta’s resecabel
lijken op CT en PET-CT
• PET-CT : aanvullend indien potentieel resecabele
metastasen, ter uitsluiting van andere metastasen
• EUS rectaal : lokale staging van rectumtumor
• NMR rectaal : CRM, T4? Lokale staging rectumtumor
•
•
•
•
•
Echografie
abdomen
Sigmoidtumor
Levermetastase
Coloscopie
Kwaliteitsbewaking bij
COLOSCOPIE
Sedatie
CO2 Insufflatie
 150 maal vluggere absorptie
 Bij perforatie: veiliger (luchtembool)
 Patient – COMFORT
Colontumor
Acute linker colonobstructie :
rol van colon-stent
1.
2.
Bridge to Surgery
minder definitief stoma (OR = 0.66)
gedaalde mortaliteit (OR = 0.84)
Definitieve R/ in palliatieve setting
MOC
Cave: anti-VEGF-Ab
Colonstent
Very few kids dream
of being a gastronaut
APO : Pathologie
Colonadenocarcinoma : APO
Colonadenocarcinoma : APO
Colonadenocarcinoma : APO
Differentiatiegraad (Grading) :
Goed – Matig - Weinig
Levermetastase
Levermetastase
Levermetastase
CT-SCAN
Thorax - abdomen
Levermetastasen
EUS rectum
Lokale Staging Rectumtumor
= Echo-endoscopie (EUS)
NMR
NMR : levermetastasen
NMR : staging (T3 CRM- en T4)
PET - CT
PET
PET-CT
Staging
Colontumor : Staging
1. Ziekte beperkt tot primaire tumor? Zo ja :
primaire tumor resecabel?
2. Zo
metastasen: beperkt tot de lever (of
long?) Zo ja : resecabel?
3. Zo
niet resecabele lever- (of long-)
metastasen : beperkt tot abdomen? Zo ja :
kandidaat voor debulking en HIPEC?
Colontumor : Staging TNM
Primary Tumor (T)
TX – primary tumor cannot be assessed
T0 – no evidence of primary tumor
Tis – carcinoma in situ: intraepithelial or invasion of lamina propria
T1 – tumor invades submucosa
T2 – tumor invades muscularis propria
T3 – tumor invades through muscularis propria into subserosa or into nonperitonealized
pericolic or perirectal tissues
T4 – tumor directly invades other organs or structures and/or perforates visceral
peritoneum
Regional Lymph Nodes (N)
NX – regional lymph nodes cannot be assessed
N0 – no regional lymph node metastasis
N1 – metastasis in one to three regional lymph nodes
N2 – metastasis in four or more regional lymph nodes
Distant Metastases (M)
MX – distant metastasis cannot be assessed
M0 – no distant metastasis
M1 – distant metastasis
Colontumor : T - Staging
Colontumor : Staging
Colontumor : Staging
CRC mortaliteit en
tumorstadium
Klacht
Onderzoek
Diagnose
Staging
 MOC
D/  Staging  MOC
Chirurg
GE
Dietist
Psycholoog
Patholoog
ONCOPATIENT
Radioloog
Oncoloog
HA
Dioverpleging
Radio
therapeut
Colontumor : MOC
• Lokaal?
• Meta’s?
- Lever?
- Long?
* Resecabel?
* Potentieel resecabel?
* Niet-resecabel?
R/ levermetastasen
• Resecabel?  heelkunde (+/- chemo?)
Simultaan/liver first? : Simultaan zo mogelijk
+/- RFA?
• Potentieel resecabel  chemo + herevaluatie
• Niet-resecabel  - Chemo-embolis.?:PFS – OS
- SIRT : PFS – OS
- SBRT : OS?
R/ rectumtumor
• ≤ T2 N0
 R/heelkunde
• ≥ T3 en/of N+  R/preop RCT
+ heelkunde