Gezinscoach in het onderwijs

De gezinscoach in / en het onderwijs
DE GEZINSCOACH IN/EN HET ONDERWIJS
Versie: 7 januari 2016
Status: samenwerkingsafspraken tussen de gemeente Venray en onderwijsorganisaties
De gezinscoach in / en het onderwijs
Gemeente Venray
Postbus 500
5800 AM Venray
Samengesteld door
Rob van de Zande
Yvet Arts
Document: 20160107 Samenwerkingsafspraken De gezinscoach in en het onderwijs.docx
De gezinscoach in / en het onderwijs
Inhoudsopgave
Inleiding
1
Wat is een gezinscoach?
4
2
De gezinscoach in/ en het onderwijs
7
2.1
Schoolmaatschappelijk werk
7
2.2
Algemene afspraken
7
3
Specifieke afspraken Primair Onderwijs
9
3.1
(Speciaal) Basisonderwijs
9
3.2
Speciaal Onderwijs
9
3.3
Ondersteuningsteam (OST PO)
9
4
Specifieke afspraken Voortgezet Onderwijs
11
4.1
Ondersteuningsteam Raayland (OOC)
11
4.2
Ondersteuningsloket VO (OSL VO)
12
4.3
Voortgezet Speciaal Onderwijs
12
4.4
Overig
13
5
Middelbaar Beroepsonderwijs (Gilde opleidingen locatie Venray)
14
De gezinscoach in / en het onderwijs
Inleiding
Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor alle vormen van jeugdhulp. Dit
schept kansen om zorg en ondersteuning op lokaal niveau beter te organiseren. Tegelijkertijd is
het beschikbare budget kleiner en is er ook een financiële noodzaak om dingen anders te
organiseren. De kern van het nieuwe stelsel is de gezinscoach.
Om een goede afstemming te realiseren tussen onderwijs en de gezinscoaches zijn er
samenwerkingsafspraken gemaakt. Per onderwijssoort verschillen de vorm en aard van de
afspraken. In deze notitie zijn de afspraken per onderwijssoort terug te vinden. Daarnaast
wordt er ingegaan op het werk van de gezinscoaches en het voormalig schoolmaatschappelijk
werk.
1
Wat is een gezinscoach?
De gezinscoach is een professional met een centrale rol in het nieuwe jeugdhulpstelsel. De
gezinscoaches spelen een cruciale rol in het verbeteren van de samenwerking met en rond
gezinnen, het verhogen van de kwaliteit van jeugdhulp en het terugdringen van het gebruik van
specialistische voorzieningen.
De gezinscoach is een generalistische professional die het gezin kent en een vertrouwensband
opbouwt. Daarnaast kent de gezinscoach de partners uit de wijk en schakelt hiermee indien
nodig, biedt het gezin (praktische) ondersteuning waar mogelijk en haalt gespecialiseerde hulp
erbij als dat de meeste passende optie is. De gezinscoach staat naast het gezin. De gezinscoach
biedt ondersteuning op het gebied van opvoeden en opgroeien aan jeugdigen van 0 tot 23 jaar
en hun ouders.
De gezinscoach heeft daarbij drie rollen:
1.
Partner van ouders en jeugdigen
Basishouding van de gezinscoach: de ouders en de jeugdige als vertrekpunt nemen, het
activeren en versterken van de eigen kracht van een gezin en de sociale omgeving. Ouders
en/of jeugdigen zijn partners in een traject en hebben hier ook een duidelijke eigen rol in.
2.
Ondersteuner bij vragen rond opvoeden en opgroeien
De gezinscoach ondersteunt ouders of jeugdige zelf. In principe wordt de inzet van de
gezinscoach vooraf niet afgebakend. De gezinscoach biedt of arrangeert alle ondersteuning en
hulpverlening die nodig is voor het gezin en/of de jeugdigen en voor zover de gezinscoach dit te
bieden heeft. Waar nodig haalt de gezinscoach er een specialist bij. De gezinscoach coördineert
en voert regie op de ondersteuning die hij/zij zelf niet uitvoert.
De gezinscoach in / en het onderwijs
3.
Ondersteuner van pedagogische basisvoorzieningen
De gezinscoach is aanwezig bij pedagogische basisvoorzieningen waar ouders en/of jeugdigen
komen. De gezinscoach biedt consultatie en coacht de professionals of vrijwilligers van de
pedagogische basisvoorzieningen zodat zij vaak voorkomende vragen en problemen zelf kunnen
aanpakken en gaat binnen de pedagogische basisvoorzieningen in gesprek met ouders en
jeugdige.
Eén gezin, één plan, één regisseur
De gezinscoaches hebben een brede blik en nemen alle leefgebieden zoals opvoeding,
huisvesting, financiën, werk en gezondheid in hun analyse en aanpak mee. De bedoeling is dat
de juiste ondersteuning direct wordt ingezet: licht waar het kan, (meteen) zwaar waar het
moet.
Gezinnen die meer hulp nodig hebben dan de basisvoorzieningen bieden, krijgen ambulante
hulp. De gezinscoach hanteert de methodiek ‘één gezin, één plan, één regisseur’ en werkt met
het Leefzorgplan. Samen met het gezin wordt bekeken hoe zij het beste ondersteunt kan
worden. Als het nodig is, schakelt de gezinscoach specialisten in (bijvoorbeeld een
jeugdpsychiater) of ondersteuning vanuit andere domeinen (bijvoorbeeld schuldhulpverlening).
Wanneer de gezinscoach constateert dat de veiligheid/ ontwikkeling van het kind in het geding
is en de veiligheidssituatie met de ingezette ondersteuning niet verbetert, is de grens van de
vrijwillige hulp bereikt. De gezinscoach consulteert dan de Raad voor de Kinderbescherming en
doet eventueel een verzoek tot onderzoek.
Eén team gezinscoaches
De gemeente heeft de expertise van aanbieders van verschillende soorten ambulante hulp in
het team van gezinscoaches samengevoegd. De professionals in het team zijn afkomstig van
MEE, Synthese en Bureau Jeugdzorg. Het functieprofiel is voor elke gezinscoach gelijk, ongeacht
de achtergrond van de moederorganisatie. Daarmee beogen we dat het aanbod doelmatiger en
overzichtelijker wordt, dat kennis en expertise wordt uitgewisseld en er beter wordt
samengewerkt. De gezinscoaches houden elkaar onderling scherp en kijken kritisch naar elkaars
beslissingen. Daarnaast neemt de gezinscoach de gedragswetenschapper mee in het proces.
Alle vragen worden iedere maandag besproken in de casusverdeling van de gezinscoaches, waar
ook een preventiemedewerker bij aansluit. Tijdens de casusverdeling wordt besproken wat de
beste insteek is en indien een gezinscoach gewenst is, wordt de vraag verdeeld.
Vragen die tot een aanmelding leiden worden iedere week op de maandag en donderdag in het
teamoverleg van de gezinscoaches besproken en verdeeld. Reden hiervoor is het volgende:
-
De gezinscoaches bieden ondersteuning van vrijwillig tot drang. Dit betekent dat
sommige zaken voorrang hebben, omdat het een zorgmelding betreft of sprake is van
urgentie doordat de veiligheid van het kind in gevaar komt.
-
Voor urgente zaken en crisis is een gezinscoach tijdens kantooruren beschikbaar.
Tijdens de casusverdeling worden de casussen verdeeld en gekeken wie direct
De gezinscoach in / en het onderwijs
beschikbaar is. Indien het een aanmelding is vanuit school, wordt gekeken in hoeverre
de bij de school betrokken gezinscoach deze aanmelding kan oppakken (rekening
houdend met de overige urgente zaken).
-
De gezinscoach koppelt de gekozen aanpak terug naar de IB/OC-er en ze houden elkaar
wederzijds op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen. Vanuit het principe van eigen
regie wordt ouders gevraagd om goedkeuring voor deze uitwisseling van informatie,
behalve in geval van het veiligheidsprotocol.
Pilot gezinscoaches
De inzet van gezinscoaches is in oktober 2013 gestart als pilot. Een experiment waarmee
onderzocht is of de zorg en ondersteuning aan gezinnen in hun eigen omgeving versterkt kon
worden en of hiermee zwaardere problemen voorkomen konden worden. Met ingang van de
nieuwe Jeugdwet is de pilot beëindigd en zijn de gezinscoaches onderdeel van de gemeentelijke
toegang. De functie van gezinscoach is een nieuwe manier van werken, die vraagt om een
transformatie. Dit is een groeiproces dat vanaf 2015, al werkende in de praktijk, nader vorm
krijgt.
De gezinscoach in / en het onderwijs
2
De gezinscoach in/ en het onderwijs
De Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs PO, VO en de gemeenten in Noord Limburg
hebben respectievelijk in de ondersteuningsplannen Passend Onderwijs en beleidsplan
jeugdzorg afspraken gemaakt over de verbinding tussen onderwijs en zorg. Schematisch ziet
dat er als volgt uit:
2.1 Schoolmaatschappelijk werk
Met de komst van de gezinscoaches is het schoolmaatschappelijk werk (SMW), dat door de
gemeente bij Synthese werd ingekocht, vervangen door de gezinscoaches. De gezinscoach blijft
beschikbaar voor het onderwijs voor vragen, advies en consultatie.
Bij vragen omtrent zorg of ondersteuning van het kind en/of het gezin heeft de gezinscoach de
mogelijkheid om samen met jeugdigen en ouders buiten de bestaande kaders te zoeken naar
mogelijkheden voor ondersteuning.
De inzet wordt niet beperkt tot een ‘x’ aantal gesprekken, maar per situatie wordt gekeken wat
de beste ondersteuning is en welke andere partners hierbij nodig zijn. De gezinscoach werkt
niet direct ‘voor’ een school maar heeft een breder werkgebied.
2.2 Algemene afspraken
Het onderwijs heeft haar verantwoordelijkheid voor het pedagogisch didactisch handelen binnen
de muren van de school. Daar waar het onderwijs problemen zelf kan opvangen met
inschakelen van partijen lost het onderwijs de problematiek op en blijft het de
verantwoordelijkheid van de school. Zodra er echter ook problemen op de domeinen “gezin” of
De gezinscoach in / en het onderwijs
“vrije tijd” dreigen of zijn, wordt door het onderwijs contact gezocht met de gezinscoach die
daarmee de regisseursrol krijgt bij het oplossen van de problemen en als aanspreekpunt voor
verdere zorg fungeert. De IB-er/Bovenschools Ondersteuningscoördinator (BOC-er)/
zorgcoördinator is de schakel tussen onderwijs en gezinscoach.
De betreffende gezinscoaches maken met de school afspraken over de aanwezigheid op school,
met als richtlijn 3 uur per week per school. Dit geldt voor de peutervoorzieningen,
basisonderwijs, speciaal basisonderwijs en het Raayland college en niet voor het speciaal
onderwijs en MBO. Voor kleine scholen en Brede Scholen / Integrale Kindcentra’s wordt hier een
uitzondering op gemaakt.
De school (lees: intern begeleider/BOC-er/ zorgcoördinator) kan ook altijd buiten deze
aanwezigheidsmomenten contact opnemen met de gezinscoaches bij vragen en/of
advies/consultatie.
Om goed invulling te kunnen geven aan de coachende rol van de gezinscoach, kan het wenselijk
zijn dat de gezinscoach het kind observeert in de klas, als één van de hulpmiddelen.
Als de betrokken gezinscoach niet direct de vraag van de school kan oppakken, wordt dit aan de
school teruggekoppeld en aangegeven op welk termijn de vraag wel opgepakt kan worden.
Indien gewenst kan in afstemming met de school besloten worden de vraag direct te laten
oppakken door een andere gezinscoach.
De gezinscoach in / en het onderwijs
3
Specifieke afspraken Primair Onderwijs
3.1 (Speciaal) Basisonderwijs
Iedere basisschool heeft twee gezinscoaches (contactpersonen), zodat ook in geval van ziekte of
verlof een vast aanspreekpunt voor de school beschikbaar is. Bij aanmelding via school voor de
inzet van een gezinscoach is het streven dat deze ondersteuning geleverd wordt door één van
de twee gezinscoaches die betrokken is bij de school, tenzij er al een andere gezinscoach bij het
gezin betrokken is.
3.2 Speciaal Onderwijs
SO Geijsteren (OG Buitengewoon: Poortje, Vijverhofschool en Ulingshof) en de
Wijnbergschool
Het speciaal onderwijs kent een stevige interne zorgstructuur. Toch kan de behoefte zich
weleens voordoen een gezinscoach te laten meekijken en denken. Of af te stemmen met een
gezinscoach die al bij het gezin betrokken is. Met het speciaal onderwijs is daarom afgesproken
om één contactpersoon en één achterwacht aan een school te koppelen. In principe is de
inschatting dat één contactpersoon voldoende is, echter bij afwezigheid of ziekte is het goed als
er een vaste vervanging is.
Het speciaal onderwijs heeft een regionale functie. Regionaal is er afgesproken dat het
woonplaatsbeginsel leidend is voor de hulp die wordt ingezet vanuit de gezinscoaches. Dit
betekent dat de gezinscoach die vanuit de Gemeente Venray wordt ingezet alleen betrokken is
bij casussen waarbij het gaat om Venrayse leerlingen. Bij leerlingen uit een andere
woongemeente, neemt de school zelf contact op met de gezinscoach van die betreffende
gemeente. Hiervoor is een lijst met regionale contactgegevens verspreid.
3.3 Ondersteuningsteam (OST PO)
Het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs PO maakt in haar ondersteuningsplan
onderscheid tussen het Toewijzen van ondersteuning en het afgeven van een
Toelaatbaarheidsverklaring (TLV) SBO-SO. Dit zijn twee verschillende grootheden binnen
hetzelfde continuüm ‘van licht naar zwaar’ of van ‘preventief naar curatief’. Beide stappen in de
procedure dienen te voldoen aan kwaliteitseisen: betrokkenheid ouders, interdisciplinair overleg
(indien nodig en in functionele samenstelling), afgestemd op ernst/zwaarte van de casus en
gebaseerd op Handelingsgerichte procesdiagnostiek.
Het ondersteuningsteam PO is een interdisciplinair overleg. Het overleg (en de voorbereiding
daarvan) is er op gericht om het functioneren van de leerling in de bestaande context en de
belangrijkste ondersteuningsbehoeften van het kind en de school van herkomst eenduidig in
beeld te brengen, het benodigde ondersteuningsarrangement te definiëren en daaruit al dan
niet de noodzaak voor plaatsing in het speciaal basisonderwijs respectievelijk speciaal onderwijs
De gezinscoach in / en het onderwijs
af te leiden. De in beeld gebrachte ondersteuningsbehoeften van de leerling vormen de basis
voor de verdere begeleiding binnen de (toekomstige) school van de leerling. Hierdoor ontstaat
er continuïteit in de ondersteuning. Zo nodig wordt in dit verband tevens geadviseerd over
aanvullende interventies die ten dienste staan van het kind en zijn/haar omgeving (school en
thuis). Hierbij valt te denken aan vormen van jeugdzorg.
De gemeente Venray heeft te maken met 2 ondersteuningsteams:
-
OST ten behoeve van de scholen van SPOVenray en Montessorischool
-
OST ten behoeve van de scholen van Dynamiek
Voor de ondersteuningsteams is de afspraak dat de gezinscoaches enkel aansluiten bij het OST
overleg indien het een casus betreft waarbij:
-
de inschatting is gemaakt dat er een gezinscoach nodig is.
-
er reeds een gezinscoach betrokken is. Hierbij wordt ernaar gestreefd de desbetreffende
gezinscoach aan te laten sluiten bij het overleg.
De gezinscoach in / en het onderwijs
4
Specifieke afspraken Voortgezet Onderwijs
Het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs VO heeft gekozen voor een ambitieuze
basisondersteuning voor elke reguliere school. De school verzorgt (al dan niet in samenwerking
met externe ketenpartners) de extra ondersteuning en heeft voor dit doel een
ondersteuningsstructuur ingericht, waarbij het ondersteuningsteam een belangrijke rol speelt.
Het ondersteuningsteam is een multidisciplinair team, onder leiding van de
ondersteuningscoördinator, dat gericht is op het organiseren van extra onderwijsarrangementen
(binnen de school) voor leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte.
De belangrijkste taken zijn:
-
het bepalen van de extra ondersteuningsbehoefte van (nieuwe) leerlingen (in goed
overleg met leerling, ouders en afleverende school),
-
het adviseren van de school, wanneer de school zelf deze ondersteuningsbehoefte niet
kan realiseren,
-
preventie en het ontwikkelen van de basisondersteuning binnen de school,
-
extra onderwijsondersteuning arrangeren,
-
het bemiddelen bij tijdelijke gespecialiseerde onderwijsarrangementen en de terugkeer
van de leerling binnen het reguliere systeem,
-
het inschakelen van het Ondersteuningsloket van samenwerkingsverband VO 31.01 in
verband met de toelaatbaarheidsverklaring tot de mogelijke gespecialiseerde
onderwijsvoorzieningen,
-
het opstellen van het jaarverslag “onderwijsondersteuning”, dat de doelen en resultaten
op leerling niveau inzichtelijk maakt.
Een andere belangrijke taak is het bemiddelen en mede coördineren met de gezinscoach van
samenwerkingsarrangementen jeugdzorg-onderwijs. Deze werkwijze is de vervanging van de
voormalige ZAT-structuur.
4.1 Ondersteuningsteam Raayland (OOC)
-
Met het ondersteuningsteam Raayland zijn de volgende afspraken gemaakt:
-
er zijn twee gezinscoaches contactpersoon, zodat er ook in geval van ziekte of verlof
een vast aanspreekpunt voor de school beschikbaar is.
-
Indien nodig is er een gezinscoach aanwezig bij de OOC besprekingen per sector. Deze
vinden plaats op een vaste dag per week.
-
De gezinscoaches kunnen gebruik maken van werkplekken binnen Raayland, dit geldt
ook voor afspraken met ouders.
De gezinscoach in / en het onderwijs
Voor alle sectoren zijn specifieke afspraken gemaakt met de leerplichtambtenaren over de
melding en aanpak van zorgleerlingen (oa bij veel spijbelen; ongeoorloofd te laat; hoog
ziekteverzuim; lesverwijderingen).
4.2 Ondersteuningsloket VO (OSL VO)
Voor het bepalen van de toelaatbaarheid tot het Voortgezet Speciaal Onderwijs, alsmede de
toelaatbaarheid tot “eigen” gespecialiseerde ondersteuningsvoorzieningen heeft het
Samenwerkingsverband VO een Ondersteuningsloket (OSL) ingericht. Dit regionale OSL wordt
ingeschakeld door de VO of VSO school (lees: ondersteuningsteam van de betreffende school)
en draagt zorg voor een goed ingevuld HGPD, communicatie met leerlingen ouders en eventueel
andere betrokkenen of infobronnen. Het OSL denkt mee over alternatieve arrangementen en
kan een “tijdelijke” toelaatbaarheidsverklaring afgeven voor een gespecialiseerde
onderwijsvoorziening.

zie ook volgende paragraaf Voortgezet Speciaal Onderwijs
4.3 Voortgezet Speciaal Onderwijs
Het Voortgezet Speciaal Onderwijs en andere gespecialiseerde voorzieningen zijn regionaal
georganiseerd. Het betreft hier: Pro Venray (Raayland), Pro Venlo (‘t Wildveld), Velddijk,
Vijverhofschool, Bovenschoolse Zorgvoorziening, Maasland, ISK.
Regionaal is afgesproken dat deze scholen bij zorgen over een kind contact leggen met een
gezinscoach van de woongemeente van de leerling. Hiervoor is een lijst verspreid met de
contactgegevens van de 7 gemeenten inclusief een korte beschrijving van de werkwijze van die
betreffende gemeente (sociale wijkteams, jeugdteams ed).
Deze werkwijze sluit aan bij het woonplaatsbeginsel en de gezinscoach die bekend is met de
thuissituatie van de jongere. Gaat de jongere weer terug naar het regulier onderwijs dan blijft
dezelfde gezinscoach aanwezig. Ook de korte lijnen met de eigen leerplichtambtenaar zijn
belangrijk. Medio 2015 vindt een evaluatie plaats, maar bij eerdere signalen wordt met de
betreffende school in gesprek gegaan.
Met het voortgezet speciaal onderwijs zijn er in de regio Noord-Limburg de volgende afspraken
gemaakt:
-
Indien er zorgen zijn, wordt de gezinscoach uit de betreffende gemeente direct
betrokken. Er wordt niet gewacht totdat de zorgen zo groot zijn, dat er een zorgmelding
nodig is.
-
De gezinscoach wordt betrokken bij zorgen, die betrekking hebben op de thuissituatie.
-
Indien het onderwijs een volledig dossier en de gezinscoach een gezinsplan heeft
opgesteld wordt samen met het gezin gekeken welke specialistische hulp er nodig is.
Deze hulp wordt ingevlogen en afgestemd op de plannen die er al liggen. Er worden
geen nieuwe onderzoeken uitgevoerd als dat niet nodig is. (afspraken maken met
zorgaanbieders)
De gezinscoach in / en het onderwijs
-
Indien het proces met betreffende gemeente niet goed verloopt, wordt zo snel mogelijk
contact opgenomen.
-
De privacy regels zijn vastgelegd in afspraken en beleidsregels volgens de nieuwe
jeugdwet.
-
De gezinscoaches behouden dezelfde privacy regels die ze al hadden als hulpverlener/
professional.
Specifieke afspraak tbv de Bovenschoolse Zorgvoorziening Venlo (BZV)
Wanneer een jongere naar de BZV gaat, wordt hier direct een gezinscoach uit de betreffende
gemeente aan gekoppeld, zodat al duidelijk is wie de begeleider/ondersteuner voor de jongere
is.
4.4 Overig
CITAVERDE VMBO/MBO in Horst heeft vanwege haar specifieke opleidingen in de groensector
een regionaal voedingsgebied. Voor deze school geldt dan ook de regionale afspraak dat zij bij
zorgen over een kind contact leggen met een gezinscoach van de woongemeente van de
leerling.
De gezinscoach in / en het onderwijs
5
Middelbaar Beroepsonderwijs (Gilde opleidingen
locatie Venray)
Met ingang van 1 augustus 2014 kent ook het middelbaar beroepsonderwijs passend onderwijs.
Gilde opleidingen heeft voor haar hele werkgebied een notitie opgesteld met betrekking tot
passend onderwijs, de ondersteuning aan leerlingen en de zorgadviesteams. In hoofdlijnen
wordt de volgende ondersteuning aan leerlingen geboden:
-
Eerstelijns basisondersteuning: door kernteam Gilde (onder andere docenten en
trajectbegeleiders).
-
Eerstelijns basisondersteuning plus: bij eenvoudige ondersteuningsbehoefte krijgt
kernteam ondersteuning krijgt vanuit expertiseteam (dyslexie/ dyscalculiespecialist,
loopbaanadviseur, orthopedagoog, zorgadviseur).
-
Tweedelijns ondersteuning: aanvullende ondersteuning ten behoeve van leerling vanuit
expertiseteam (onder andere SMW, AB-er, lp/rmc).
-
Derdelijns ondersteuning: aanvullende ondersteuning extern: inschakelen of
doorverwijzing naar externen (onder andere de gezinscoach).
Gilde heeft twee contactpersonen aangewezen die schakelen met de twee aangewezen
gezinscoaches.
In afstemming wordt er per keer gekeken of het nodig is dat er een gezinscoach aansluit bij het
expertiseteam. Daar waar normaliter zou worden doorverwezen naar Synthese, MEE of Bureau
Jeugdzorg wordt nu een gezinscoach ingeschakeld.