Aan de - Historische kring Zuidhorn

Sporen van de Hanckemaborg
Historische Kring Zuidhorn biedt ter plekke een programma
In de Hanckemalaan in Zuidhorn is nog altijd te zien waar de Hanckemaborg gestaan
heeft. Lage muurtjes en strepen op de weg markeren de contouren van het gebouw
en de ligging van de vertrekken van de benedenverdieping. Een beplanting van
buxushaagjes en eikenbomen geeft aan waar indertijd de binnengracht was.
Het geheel is opgenomen in de omgeving. Waar eens een grote zaal was, rijden nu
auto’s, bussen en fietsers. Wandelaars lopen zonder het te beseffen door de
prachtige sterrenkamer.
Deze plek heeft intussen een lange geschiedenis. In de middeleeuwen moet er al
een gebouw gestaan hebben, maar daar zijn geen gegevens over. Pas in 1540 wordt
de naam Hanckema genoemd in een schriftelijke bron, het gaat dan om een
eenvoudig, rechttoe rechtaan steenhuis. Maar dat verandert: zo’n tachtig jaar later is
dat gebouw uitgebreid tot een echte borg met beneden een grote zaal, een kamer,
een keuken en kelders. Er is een bovenverdieping met drie mooie kamers en een
grote tuin (een ‘hof’), met singels en een poort.
Het gebouw is nadien diverse malen aangepast aan de wensen, behoeften en
mogelijkheden van de bewoners. Maar het is niet meer te zien, want Maurits Clant
Bindervoet, liet het pand in 1877 compleet afbreken en verkocht alles wat daarbij vrij
kwam. De stenen en ornamenten zijn hergebruikt, onder andere in verschillende
villa’s aan De Gast.
Het Schathuis dat bij de borg hoorde, bleef staan. Het is in 1965 geheel herbouwd.
De straatnamen in de buurt herinneren aan de families die de borg bewoonden,
Broersema, Toe Nansum en Gelderman. De bekendste familienaam in verband met
Hanckema is die van de familie Clant. Derck Clant en zijn zoon Maurits waren zeer
belangrijke ‘heren van Hanckema’, zij speelden zowel in de omgeving als in de
landelijke politiek een rol van betekenis. De opvallendste persoon uit dit geslacht is
Josina Clant. Ze liet zich schaken door Pieter Bindervoet, een legerofficier die ver
beneden haar stand was, en bracht daarmee zichzelf en haar familie in de
problemen.
Het Hanckema-monument dat er nu staat, is sinds 1994 te zien. Het is gerealiseerd
door de Historische Kring Zuidhorn, die er de speciale Hanckemacommissie voor
instelde. Het was een interessante, maar ook lastige onderneming. Het was
bijvoorbeeld bekend hoe de borg er uit zag, want daar zijn afbeeldingen en
tekeningen van, en zelfs een mooie foto. Maar het was moeilijk de precieze locatie
van het gebouw te bepalen. Kaarten en metingen door het kadaster leverden niet
voldoende gegevens op. Tenslotte maakten grondboringen de plaats van de
grachten duidelijk en van daar uit kon de locatie van de borg bepaald worden. Toen
pas kon men beginnen met de bouw van de muurtjes en het aanbrengen van de
strepen op het wegdek.
De gemeente is vanaf het begin betrokken bij het project. Zij heeft gezorgd voor de
aanleg en het onderhoud van de beplanting. Sinds begin van dit jaar zorgt zij zelfs
voor het gehele monument, want de Historische Kring Zuidhorn heeft het project
afgelopen winter aan de gemeente overgedragen.
Daarbij is afgesproken dat de Historische Kring zich zal blijven inspannen om de
aandacht te vestigen op dit cultuurhistorisch erfgoed. Zij sluit dan ook graag aan bij
de activiteiten van Open Monumentendag. Op zaterdag 13 september 2008 wordt,
door de Hanckemacommissie van de Historische Kring Zuidhorn, een interessant
programma aangeboden met enkele spectaculaire onderdelen rondom de sporen
van de Hanckemaborg. Meer informatie is te vinden op de websites
www.openmonumentendag-zuidhorn.nl
www.historischekringzuidhorn.nl