Brein in beweging” Welke krachten in de hersenen

Brein in beweging”
Welke krachten in
de hersenen
bewegen ons?
RAP 10 jaar
Symposium: In beweging
16 oktober 2015
Prof. dr. Margriet Sitskoorn
Professor of Clinical Neuropsychology
Director Topperformance laboratorium
University of Tilburg
Opbouw
Algemene kennis
werking, ontwikkeling
en beinvloeding vd
hersenen
Waarom doen we wat we doen?
En hoe kunnen we dat veranderen?
Hoe komen we in beweging?
Voor zowel hulpverlener als client
We zijn geprogrammeerd om wetmatig te denken,
veel van onze reacties zijn al bepaald, we zijn vastgeroest
Voor de uitleg ervaren
Gedrag en het
beïnvloeden hiervan
bestaat
bij de gratie van :
WETMATIGHEDEN
Inwaarts
Uitwaarts
Door steeds dezelfde ervaringen
leer je (wetmatigheden) over tijd
Wetmatigheden laten ons snel maar
op een vaste manier denken en doen
Hersenen
Gedrag
Herhaalde blootstelling
Herkennen van patronen
Specifieke netwerken
Verwachtingen
Wetmatige info
verwerking
Toekomst
Voorspellen
Gedrag
Over tijd ontstaan wetmatigheden in de hersenen
Als je die wetmatigheden kent kun je ze gebruiken
om te sturen en te binden
Hersenen
Gedrag
Geldt voor alle zintuigen, emoties, vaardigheden en cognities.
Kun je iemand snel mee beïnvloeden. Is een voortdurend proces.
Kan van simpele beïnvloeding tot zeer complexe
Multi-tasking
‘Chronic multitaskers are suckers for irrelevancy’
Continu afgeleid, slechter geheugen en slechtere zelfcontrole
C.Nass Stanford
Parallelle verwerking
Seriële verwerking
Waarom is in beweging
komen soms zo moeilijk?
.
Omdat we wetmatigheden in onze
hersenen, voelen, denken en gedrag
hebben ontwikkeld waar we ons vaak
niet eens van bewust zijn en die
(daardoor) moeilijk te doorbreken zijn
Weerstand en Overleven
Efficiëntie van het brein
verandering
hersenen
Omgeving en gedrag
Hersenen slurpen energie:
Als energie laag dan,
- Alles minder goed kunnen overzien
- Minder goede beslissingen nemen
- Minder inhibitie ongewenst gedrag
-  Heftigere emoties
-  Eerder voor KT dan LT effecten kiezen
-  Nog meer weerstand tegen verandering
Waarom is in beweging
komen soms zo moeilijk?
.
Omdat onze hersenen efficiënte
hersenen zijn en de energie vaak op is
Ontdekkingreis naar belangrijke
regulerende krachten in de hersenen
We worden gestuurd door
primaire krachten
Laten we het wat persoonlijker maken
Wie verzamelt er hier?
Wat?
Van alles en nog wat
Laten we het wat persoonlijker maken
Wie verzamelt er hier?
Wat?
Van alles en nog wat
Waarom is verzamelen zo aantrekkelijk?
Omdat het genotsnetwerk in de hersenen gestimuleerd
wordt.
Laten we het wat verder
evalueren met een spel
Dictatorspel
Enveloppe 10.000 euro
Wat doe je?
Laten we een kleine verandering doorvoeren
en zien wat er gebeurt
Ultimatumspel (veto)
Wat doe je? En waarom?
(vanuit gezichtspunt verdeler)
Macht maakt hebzuchtig maar straf kan dat beperken
De ander
Hoe voelt degene zich
die oneerlijk is behandeld?
Pijnnetwerk (Insula, ACC)
Wat wil je doen als je
oneerlijk behandeld
wordt?
Wederkerig straffen. Nucleus caudatus
(De Quervain et al., 2004)
Genot en pijn reguleren ons gedrag.
Waarom is anders denken
en doen zo moeilijk?
Omdat we te vaak sturen op pijn
en genot of te wel kortzichtigheid
Maar genot en pijn sturen ons ook tav nobelere zaken
Dat kan ik u in
een oogopslag duidelijk
maken
Bekijk het volgende filmpje
en vertel me wat u voelt
Empathie
Je kunt voelen
wat een ander voelt
Iemand pijn zien hebben activeert ongeveer
dezelfde hersengebieden als zelf pijn hebben
(bv. insula en anterieure cingulate hersenschors)
(Singer & Lamm, 2009)
Onze hersenen zijn niet alleen hebzuchtig en a-sociaal
het zijn ook sociale hersenen.
Ze zijn ook gericht op anderen en op hun belang.
Pijn en genot zijn gerelateerd aan de belangrijkste
vijf domeinen van sociale interactie
SCARF model
David Rock 2008
Status
Certainty
Autonomy
Relatedness
Fairness
Deze sociale emoties zijn belangrijker dan wat ook, op basis
daarvan wordt besloten bewust en onbewust.
Vijf domeinen
Activeren de pijn en
genotsnetwerken en bepalen of
je geneigd bent iets te willen
hebben of juist te willen
vermijden.
Belangrijk principe in de hersenen:
-  Minimaliseer gevaar, optimaliseer beloning
(pijn en genot)
- Verlies werkt sterker dan winst
Vermijden
Pijn
Willen, engaged
Status
Certainty
Autonomy
Relatedness
Fairness
Genot
Als je dat weet kun je daar op in spelen en optimaal effect uit
interactie halen
SCARF
Vraag je af wat je
kunt doen om ….
1.  Status/positie/inbreng van client/ander
te respecteren of te verhogen
2.  Certainty te verhogen
3.  Autonomy te verhogen
4.  Relatedness te verhogen
5.  Fairness duidelijk te maken
Je kunt nooit teveel sociale motivators geven
Pijn en genot verklaren veel maar een systeem
alleen op basis van pijn en genot werkt niet perfect
- Soc. en lich. behoeften
kunnen strijdig zijn
- Blijven schreeuwen om
bevrediging ook al niet meer
nodig voor overleven
- KT en LT bevrediging
- Macht doet sociale
behoeften vergeten
Pijn, Genot en Overleven
Pijn en genot
motiveren ons om
fysiek en sociaal
gedrag te vertonen
dat belangrijk is om te
overleven
•  Eten (honger, pijn, eten zoeken, eten, genot)
•  Drinken,
•  Voortplanten
•  Goederen verzamelen
•  Ontwikkelen, groeien, kennis verzamelen
•  Bij de groep horen, eenzaamheid
(oa eerlijk zijn, vriendelijk zijn, status
verwerven, sociale interactie, enz)
Pijn en Genot
S-R
Wees geen speelbal van je omgeving, gedachten en emoties:
Controle them, or they will control you!
Om succesvol te zijn, om te beslissen moet je iets
ontwikkelen
Derde kracht: Topmanager van het brein
planning, consequenties, sturen
door feedback, inhibitie, controle
emoties, abstract denken,
complexe beslissingen,
flexibiliteit, motivatie, LT denken,
LT geheugen. Creativiteit,
maatschappelijke betrokkenheid,
waarden, leiderschap,
verantwoordelijkheid
Client de hoofdrol in het revalidatieproces
Kunnen we de topmanager van onze hersenen ontwikkelen?
JA
Hersenen
Gedrag
Iedere ervaring heeft invloed op de ontwikkeling van de hersenen
Neuroplasticiteit
Ontwikkeling van het brein
Ontwikkelen van netwerken
Synaptogenese
Neurogenese
Pruning (ruis)
Myelinisatie
www.loni.ucla.edu/~thompson/DEVEL/dynamic.html
Verander de hersenen
Binnenkomende informatie verandert de hersenen
Negatief en positief
hersenen
gedrag
Ervaringen
Gedachten
Gevoelens
Motivatie
gedrag
Hersenen ↔ Gedrag
Ervaringen
Gedachten
Gevoelens
Motivatie
gedrag
Ervaringen
Gedachten
Gevoelens
Motivatie
gedrag
Neuroplasticiteit
Je brein bepaalt je zijn
Maar je zijn bepaalt ook je brein
Wijsheid
Neurobiologische
systeem van wijsheid
Meeks en Jeste (2009)
Optimale balans tussen de functies van de
evolutionair oudere hersengebieden (pijnen genotssysteem) en de nieuwere
gebieden (PFC)
Ontwikkelt over tijd
puberteit
Ontwikkelen PFC: Biologische systeem van wijsheid
Ontwikkeling
Stereotype gedrag
Creativiteit en Wijsheid
Ontwikkelt door automatische reacties onderdrukken
Blootstellen aan nieuwe ervaringen, kennis, beelden, oefening
inspirerende mensen
Embodied Cognition
In beweging komen
Onze bewegingen beïnvloeden
direct ons denken
Wetmatigheden motoriek
en denken
Meer lezen?
Speciale aanbieding setprijs: 30 euro
In november verschijnt het nieuwe boek IK2 over hoe we de pfc specifiek kunnen ontwikkelen