File - portfolio aardrijkskunde Wout Geeraerts

Inleiding
Mallorca, het grootste eiland van de Balearen gelegen in de Middellandse Zee aan de
Spaanse kust. Dit eiland is tot over heel de wereld gekend. Behalve voor zijn schoonheid,
staat het eiland ook bekend om zijn populaire en zonnige vakantiebestemming, je kan zelfs
zeggen té populair. Het is niet alleen dé trekpleister tijdens de zomer, maar ook tijdens de
winter komen toeristen hier van het aangename weer genieten. Wat de gevolgen van dit
massatoerisme zijn worden verder besproken.
Figuur 1: De rode stippen wijzen op de plaatsen ingenomen door toeristen, het overgebleven deel is
waar de lokale bevolking leeft.
1. Systeemdenken met syndroombenadering
Het massa-toerisme-syndroom zal ik proberen toe te lichten met behulp van het
systeemdenken. Het leven op aarde kunnen we indelen in negen sferen. Deze sferen
staat voortdurend met elkaar in verbinding, het is moeilijk deze los van elkaar te
zetten. In dit verslag worden de invloeden op deze sferen zo goed mogelijk
besproken.
1.1.
Algemeen volgens de sferen
Massatoerisme in Mallorca heeft verschillende oorzaken en gevolgen in
verschillende sferen op aarde. Als vertrekpunt neem ik de hydrosfeer.
Mallorca is een eiland in de middellandse zee, en de grote troef van dit eiland
zijn de kusten. Als we een kijkje nemen naar de geologie van het eiland, dat
grotendeels bestaat uit kalksteen, en de invloed ervan op de hydrologie, zien
we dat de geologie een groot effect heeft op de watervoorraad. De
combinatie van een mediterraan klimaat enerzijds en de hoge
doordringbaarheid van de kalksteen betekent dat er enkel oppervlaktewater
stroming is in de wintermaanden en dat bijna alle stromen tijdelijk zijn. 75 tot
95 procent van Mallorca’s water wordt uit grondwaterbronnen gehaald.
Tijdens het hoogseizoen in de zomer is er dus maar weinig water beschikbaar
(zie figuur 2). Tijdens deze maanden wordt er meer bodemwater onttrokken
dan dat er door regenval bijkomt. Dit heeft nefaste gevolgen voor de bodem
en landbouw in dit gebied (zie pedosfeer). Door dit enorm zoetwater gebruik,
dringt het zout water van de zee het land binnen, waardoor de
grondwatertafel daalt en het zoete water schaarser wordt. Een toerist
gebruikt gemiddeld 900 liter water per dag (inclusief zwembaden,
golfbanen,…) terwijl een Spanjaard het met 250 liter per dag doet. Dit
overmatig gebruik trachtte men op te vangen met waterreservoirs. Deze
kunnen het massale verbruik niet opvangen (zie figuur 3). Door de
klimaatverandering valt er minder regen op het eiland waardoor deze
reservoirs niet genoeg water kunnen opslaan. Ook is er minder smeltwater
wat er voor zorgt dat de reservoirs het waterverbruik niet kunnen volgen.
Uiteraard gaat ook de waterkwaliteit van de zee achteruit. De immense
hoeveelheid toeristen brengen immens veel afval mee, waarvan er een deel
in de zee terechtkomt. Dit heeft grote gevolgen voor het leven in en rond het
water.
Fig 2: Bruikbaar water (bron: https://tourismtwohundred.files.wordpress.com/2014/02/water-usage-in-mallorca.pdf)
Fig 3: waterniveau in het waterreservoir Gorg Blau (bron: https://tourismtwohundred.files.wordpress.com/2014/02/water-usage-in-mallorca.pdf ), p359
Zoals bij de hydrosfeer vermeld staat trekt het zoute water steeds verder in
de bodem van het eiland, de pedosfeer. Enerzijds door het stijgen van
zeeniveau als gevolg van de opwarming van de aarde, en anderzijds door het
enorme watergebruik (zie figuur 4). Doordat er zoveel water verbruikt wordt
door de toeristen, kunnen de weinige landbouwers die zijn overgebleven hun
velden niet irrigeren wat nodig is in de zomermaanden. Hierdoor zijn hun
velden niet vochtig genoeg om gewassen te laten groeien. Ook is dit zeewater
zout. Dit maakt dat het water in de grond zout water wordt waarmee er niet
aan landbouw gedaan kan worden. Ook vind er een enorme kusterosie
plaats. De grote hoeveelheid toeristen zorgt ervoor dat de stranden
verdwijnen waardoor de overheid veel geld moet investeren om deze ‘bij te
vullen’.
A
B
Fig 4: conceptueel model van grondwater uitputting en zoutwater indringing aan Mallorcaanse kust als gevolg van overexploitatie en stijging van het
zeeniveau. (A) originele situatie, (B) gevolgen na stijging van het zeeniveau en overexploitatie.
Het effect op de atmosfeer is uiteraard ook zeer groot. De toeristen komen grotendeels met
het vliegtuig, wat al niet goed is voor de opwarming van de aarde. Ook is Mallorca het eiland
met de meeste auto’s per persoon. Al de toeristen die hun toevlucht nemen naar dit eiland
zorgen voor enorme uitstoot die bijdraagt tot de opwarming van de aarde. La Palma, de
hoofdstad van het eiland staat bij de meest vervuilende steden van het land, samen met
Madrid.
Deze toenemende CO2 in de atmosfeer,de vervuiling van het zeewater en het tekort aan
zoet water in de hydrosfeer tast op zijn beurt de biodiversiteit aan. Eerst en vooral is er een
groot verlies aan plaats op het eiland omdat de toeristische faciliteiten uitdrukkelijk
aanwezig zijn op het land. Versnippering van de leefomgeving op zicht tast de biodiversiteit
hard aan. Soorten kunnen zich niet voldoende verspreiden en worden het slachtoffer van
verkeer,…. Vervuiling van de middellande zee is niet enkel een probleem rond Mallorca. Ten
gevolge van overbevissing, dumping van afval, massatoerisme,… zijn tal van vissoorten en
zeedieren bedreigd. Toeristen brengen een hoop afval mee op de stranden die niet
meegenomen wordt en zo in de zee terechtkomt. Het grootste probleem dat ook hier weer
terug komt is het gebrek aan water. Dit zorgt ervoor dat het leven van planten en dieren op
het eiland bedreigd wordt en natuurlijke vegetatie zoals wetlands verdwijnen.
Het effect op de economie op dit eiland is zeer groot. Toerisme zorgt voor 80% procent van
het inkomen op het eiland. Door het massale toerisme zijn er heel wat jobs gecreëerd.
Tijdens de ontwikkeling hiervan moesten er heel wat faciliteiten aangelegd worden om te
voldoen aan al de eisen van de toeristen. Dankzij het toerisme is Mallorca nu een van de
meest welvarende delen van Spanje. Dankzij het toerisme is ook de infrastructuur verbeterd.
Wegen werden aangelegd, restaurants, hotels, sportgelegenheden,… werden voorzien op
het eiland. Door de grote instroom van toerisme is het erg achteruit gegaan met de
landbouw. Vroeger leefde de bevolking van Mallorca puur door opbrengst van de landbouw.
Door de groei van het toerisme is dit verdwenen. Er werkt nog 10% van de bevolking in de
landbouw. De overige +- 90% is tewerkgesteld in de toeristische sector. Het massatoerisme
maakt van deze economie ook een kwetsbare economie. Wanneer het toerisme wegvalt, zal
het land er enorm hard onder leiden. Ze zijn dus afhankelijk geworden van de toeristen. Ook
zijn ze op dit eiland afhankelijk van import. Alles op Mallorca moet worden geïmporteerd. Ze
hebben zelfs water laten importeren maar dit bleek geen goede oplossing te zijn. Wel zijn er
al maatregelen genomen om het toerisme er duurzamer te maken. Ze willen de negatieve
impact van het toerisme gaan verminderen door de bestaande omgeving terug te creëren,
‘off peak’ toerisme promoten, ze willen kansen bieden aan de lokale landbouw om mee te
genieten van de massatoeristen (lokale producten te kopen).
Door de toeristische ontwikkeling zijn bijna alle boeren in de nieuwe sector gestapt. Een
klein deel van de bevolking blijft trouw aan de oude gebruiken. Ook ontstaan er conflicten
tussen de lokale bevolking en de toeristen. Veel toeristen kopen op het eiland een tweede
vakantiewoning, maar dit zorgt ervoor dat de prijzen van de huizen op Mallorca met meer
dan 30 procent zijn gestegen. Voor de lokale bevolking worden de huizen dus zeer duur en
zij kunnen deze extra kosten niet betalen. Er is dus een betere maatschappelijke organisatie
voor een goede samenwerking tussen de toeristen en de lokale bevolking.
Oplossingen?
Of er echte oplossingen voor dit massatoerisme bestaan is niet geweten. Het verbruik van
water op dit eiland moet enorm dalen en dat is ook het grootste probleem. De toeristen
blijven met immense aantallen naar het eiland komen, wat voor problemen gaat blijven
zorgen tot het toerisme in het verval stadium komt. Er moet een oplossing komen voor dit
waterverbruik, want dit gaat voor meer problemen zorgen. Ook de erosie van de kusten is
een probleem en het geproduceerd afval.
Bronnen
https://tourismtwohundred.files.wordpress.com/2014/02/water-usage-in-mallorca.pdf
http://www.fairtourism.nl/massatoerisme-in-spanje/
http://blog.mca-hotels.com/uk/2011/02/03/the-impact-of-tourism-on-rural-life-in-mallorca/
http://www.scholieren.com/werkstuk/20021
http://www.markedbyteachers.com/as-and-a-level/geography/discuss-the-positive-and-negativeeconomic-impacts-of-tourism-in-mallorca.html
http://www.am-inmobiliaria.com/en/real-estate/majorca-real-estate-implications-of-mass-tourismon-mallorca.html
http://www.ukessays.com/essays/tourism/the-development-of-mass-tourism-mallorca-tourismessay.php
http://www.no-burn.org/downloads/Bad%20News%20for%20Recycling%20Final.pdf