Curly of Cushing?!

Curly of Cushing?!
Geschreven door Lennart Denkhaus
September 2012
Als men in de paardenwereld over het cushing syndroom praat hebben veel mensen het
beeld van een paard met een krullende, lange vacht voor ogen, enigszins vergelijkbaar met
de vacht van ‘Curly Horses’. Echter houdt het qua kennis dan meestal ook snel op. Het
Equine Cushing Syndroom (ECS), of te wel Equine Cushing Desease (ECD), of te wel Pituitary
Pars Intermedia Dysfunction (PPID) is een ingewikkelde hormonale ziekte die voornamelijk
bij oudere paarden optreed met de krullende, lange vacht als een van de meest opvallende
kenmerken hiervan.
http://curlyhorsesnl.webklik.nl
http://americashorsedaily.com
Oorzaak
Het equine cushing syndroom is een hormonale ziekte welke in veel, maar niet alle gevallen
door een tumor/zwelling in de pituitaire klier veroorzaakt wordt. De pituitaire klier, of te wel
hypofyse, is een van de meest belangrijke klieren in het lichaam en is verantwoordelijk voor
de sturing van lichaamsprocessen met behulp van de productie en secretie van bepaalde
hormonen.
Een tumor in de hypofyse betekend een vergroting hiervan en hierdoor een verhoogde
productie en secretie van hormonen, waaronder het hormoon adrenocorticotropine (ACTH).
Een verhoogte secretie van deze hormonen heeft verreikende negatieve invloeden op het
paardenlichaam. Een van de meest belangrijke negatieve invloeden op het paardenlichaam
is een verhoogte productie van het stresshormoon cortisol (hyperadrenocorticism), welke
wederom invloed op onder andere het immuunsysteem en de glucoseregulatie/
insulinesecretie heeft.
Diagnose
Vaak wordt een diagnose voor ECS aan de hand van de klinische symptomen gemaakt, wat
echter niet altijd betrouwbaar is. Om een specifiekere diagnose te kunnen stellen zijn
specifieke tests nodig. Deze tests zijn vaak ingewikkeld, duur, en door onder andere de
afhankelijkheid van externe factoren niet altijd even nauwkeurig. Op het moment worden in
de praktijk twee tests toegepast van welke gebleken is dat deze het meest betrouwbaar zijn,
mits goed uitgevoerd.
1
De twee tests zijn:
1. Het meten van de basaalwaarden van het ACT hormoon. Plasma ACTH waarden van boven
50 pg/ml zijn een sterke aanwijzing op ECS.
2. De dexamethasone suppression test (ODST)
Omdat de kennis van deze ziekte bij dierenartsen nog regelmatig beperkt is, is ook de kennis
over de diagnosemogelijkheden en hun uitvoering beperkt en kan de uitkomsten vervalsen.
Kenmerken/Symptomen
Vooral bij oudere paarden met een gemiddelde leeftijd van 19 jaar wordt ECS vaak
gediagnosticeerd, alhoewel het ontstaan op jongere leeftijd niet uitgesloten kan worden.
ECS lijkt niet gerelateerd te zijn aan bepaalde rassen, of het geslacht. Wel werd
geobserveerd dat pony’s een grotere aanleg voor deze ziekte hebben.
Een van de meest opvallende kenmerken van cushing paarden is de krullende, lange vacht.
Dit kenmerk treed in meer dan 85% van alle betroffen paarden op. Het slecht door de vacht
komen en vroegtijdig aanmaken van wintervacht hoort hier ook bij.
Andere kenmerken zijn:
- Terugkerende hoefbevangenheid zonder duidelijke oorzaak (hoge gehalten van cortisol en
insuline zijn hier met grote waarschijnlijkheid voor verantwoordelijk)
- Verzwakt immuunsysteem
- Chronische infecties
- Vertraagde wondgenezing
- Insulineresistentie
- Abnormale vetverdeling over het lichaam
- Lethargie
- Veel eten, drinken, plassen en zweten
- Verminderde vruchtbaarheid
- In een gevorderd stadium treedt vaak gewichts- en spierverlies op
Deze lijst is niet perse compleet en niet elk paard vertoont altijd elk kenmerk. Ook hoeft niet
elk kenmerk te maken hebben met ECS.
Behandeling
Management
Het management van cushing paarden is van groot belang. Zo kan de vacht in de zomer
geschoren worden om het paard in zijn thermoregulatie te ondersteunen. Omdat cushing
paarden in veel gevallen een gevoelige suikerhuishouding hebben kan een voeding laag in
suiker vaak zeer behulpzaam zijn om vooral hoefbevangenheid te voorkomen. Een
regelmatige controle en snelle verzorging van wonden is bovendien ook van belang, dit
omdat cushing paarden vaak een vertraagde wondgenezing en een algemeen verzwakt
immuunsysteem hebben.
2
Medicatie
Het medicijn Pergolide staat bekend om ACTH en andere circulerende hormonen te
onderdrukken. In de paardengeneeskunde wordt dit middel steeds vaker met succes
toegepast, ook al zijn wetenschappelijke studies over de effecten (op lange termijn) nog
beperkt. In studies waar het effect van pergolide op cushing paarden onderzocht werd, zijn
duidelijke verbeteringen van de ACTH waarden zichtbaar. Ook in de praktijk laat dit middel al
naar een aantal weken duidelijke verbeteringen van de symptomen zien. De dosering van
pergolide is sterk afhankelijk van het individuele paard en een goede communicatie met
deskundigen is hiervoor nodig. Omdat ECS niet is te genezen wordt vaak geadviseerd om
pergolide voorgoed toe te dienen.
Op natuurkundig gebied wordt vaak te toediening van monnikspeper (agnus castus)
geadviseerd, de werking hiervan werd in een wetenschappelijk onderzoek uit 2002 echter
betwijfelt.
Overeenkomsten met EMS
ECS wordt vooral in het begin van de ziekte vaak met EMS door elkaar gehaald, dit omdat de
symptomen in dit stadium op elkaar kunnen lijken. Alle twee ziektes brengen een verhoogd
risico voor hoefbevangenheid met zich van welke de oorzaak in eerste instantie niet helder
is. Ook is de glucose- en insulinegevoeligheid bij alle twee ziektes verstoord. Een abnormale
vetverdeling over het lichaam kan ook bij alle twee ziektes optreden.
Vooral in een gevorderd stadium van ECS worden de verschillen duidelijker en is het
makkelijker deze twee ziektes uit elkaar te houden.
Endocriene tests kunnen betrouwbaar aantonen om welke ziekte het gaat.
Conclusies
Het equine cushing syndroom is een hormonale ziekte welke voornamelijk bij oudere
paarden optreedt en waarvoor tot nu toe nog geen geneesmiddelen bekend zijn. Echter is
het wel mogelijk, afhankelijk van het stadium van de ziekte, om een paard nog wel een
aantal jaren een waardig leven te kunnen bieden. Dit met behulp van goed management en
medicatie. Hoefdeskundigen kunnen hier een belangrijke bijdrage leveren, zoals inlichting
geven en informatie verstrekken over het algemene management en natuurlijk op het
gebied hoefgezondheid en hoe, zowel preventief als ook orthopedisch, om te gaan met het
verhoogde risico voor hoefbevangenheid.
3
Referenties
Beech J., Donaldson, M.T., Lindborg, S., 2002.Comparison of Vitex agnus castus Extract and
Pergolide in Treatment of Equine Cushing’s Syndrome. AAEP PROCEEDINGS , Vol. 48; pp. 175177
www.ivis.org [bekeken op 22-09-12]
Couëtil L.L., 2006. EQUINE CUSHING'S DISEASE: DIAGNOSIS AND TREATMENT. Proceedings of
the 9th International Congress of World Equine Veterinary Association, 2006 - Marrakech,
Morocco, pp. 402-406
www.ivis.org [bekeken op 22-09-12]
Oke, S. 2010. Cushing's Disease or Equine Metabolic Syndrome?
http://www.thehorse.com/ViewArticle.aspx?ID=16042 [bekeken op 23-09-12]
Tan, JY., 2011. Making Sense of the Cushing's-EMS-Hypothyroidism Puzzle
http://www.thehorse.com/ViewArticle.aspx?ID=18919 [bekeken op 23-09-12]
Thehorse.com. Equine Cushing’s Disease, Fact sheet.
http://www.thehorse.com/pdf/factsheets/cushings/cushings.pdf [bekeken op 22-09-12]
4