Stamcelonderzoek en kloneren

Stamcelonderzoek en kloneren:
ethische aspecten
Dr. Katrien Devolder
Bioethics Institute Ghent (BIG)
Universiteit Gent
Planning:
Wat is kloneren?

Kloneren voor onderzoek en therapie
(stamcelonderzoek)
Reproductief kloneren



Ethische vragen?

Discussie
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Wat is kloneren?

Kopiëren van een DNA sequens of van het
volledige genoom van een organisme

Somatische celkerntransplantatie
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Somatische celkerntransplantatie
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Dolly
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Een belangrijk onderscheid:

Reproductief kloneren
(Geassisteerde reproductie)

Kloneren voor onderzoek en therapie
(stamcelonderzoek)
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
A. Kloneren voor onderzoek en therapie
Stamcelonderzoek:

Stamcellen:

Ongedifferentieerde cellen met vermogen tot:



Proliferatie
Differentiatie
Elke cel in ons lichaam stamt af van een stamcel
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Waar vinden we stamcellen?

Prille embryo’s (embryonale stamcellen)

Geaborteerde Foetussen (foetale stamcellen)

Navelstrengbloed (neonatale stamcellen)

Na de geboorte (volwassen stamcellen)
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Hartspiercellen uit embryonale stamcellen
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Kloneren voor therapie: zelftransplantatie
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Kloneren voor therapie

Cellulaire modellen van ziektes



Kennis over ziektes
Testen van medicatie en toxiciteit
Kennis over menselijke ontwikkeling en de
onderliggende mechanismen van celregulering
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Ethische vragen
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
1. Creëren en doden van embryo’s
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Dilemma…
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
1. Creëren en doden van prille embryo’s
voor onderzoek
Immoreel
 Embryo is persoon
 Embryo moet beschermd
worden als een persoon *
26/11/2007
Morele plicht
 Embryo is cluster cellen
 Embryo heeft geen
morele status en moet
dus niet beschermd
worden
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
1. Creëren en doden van prille embryo’s
voor onderzoek
Soms te rechtvaardigen
 Embryo heeft morele of
symbolische waarde
 Embryo moet behandeld
worden met respect



IVF embryo’s
Belangrijke doeleinden
Geen minder controversiële
alternatieven
Als verlies beschouwen
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
2. Nood aan eicellen

Eiceldonatie:




Financiële aanmoediging



Risico’s en ongemakken
Geen voordeel voor de donor
Onzeker of beloftes zullen waargemaakt worden
Commodificatie van reproductieve weefsels
Vrijwillige beslissing?
Alternatieven
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
3. Economische bezwaren, rechtvaardigheid
en alternatieve oplossingen

Kost
Arbeidsintensief

Alternatieven?



Gentherapie, pharmacogenetica, nanotechnologie,...
Andere stamcelbronnen:




26/11/2007
Navelstrengbloed, volwassen stamcellen, ...
iPS cells
Takahashi et al. (2007). Induction of Pluripotent Stem Cells from Adult Human Fibroblasts by Defined Factors
Cell:131(5):861-72
Yu et al.(2007). Induced Pluripotent Stem Cell Lines Derived from Human Somatic Cells, Science 318(5858):1917-20
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Kloneren voor Onderzoek en Therapie:
Ethische Aspecten
1.
Creëren en doden van
prille embryo’s
2.
Nood aan eicellen
3.
Economische
overwegingen,
rechtvaardigheid en
alternatieven
4.
Hellend vlak naar
reproductief kloneren
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
4. Het hellend vlak naar reproductief kloneren


Is er een hellend vlak?
Is het onwenselijk om naar de bodem te
glijden?
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
B. Reproductief kloneren




Voortplantingswens
Voorkomen dat ziektes overgeërfd worden
door kind ‘gezonde’ genen mee te geven
Een kind genen geven van een persoon met
gewenste eigenschappen
Een kind creëren als stamceldonor voor een
ziek broertje of zusje (‘saviour siblings’)
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
1. Veiligheid en efficientie
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
Principiële bezwaren tegen reproductief
kloneren








Identiteit, individualiteit, autonomie
Onsterfelijkheid en vervangingskinderen
Vooroordelen en respect voor klonen
Verwarde familierelaties
Menselijke waardigheid
Adoptie
Genetische diversiteit
Eugenetica
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
2. Identiteit, individualiteit en autonomie
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten
26/11/2007
Stamcelonderzoek en kloneren: ethische
aspecten