Ebook - "improviseren over de 5 basisakkoorden"

eBook
“Improviserenoverde5basisakkoorden”
Leerstapvoorstapde5basisakkoordenbijhetimproviserenbeheersenen
toepassenopjazzstandardsuithetRealBook
WernerJanssen
onlineimprovisatiecursussenvoormuzikantendieimproviserenzienalsmiddelvoor
persoonljkegroei,opelkinstrument,inelkestijlenelkniveauwww.improcircle.nl
Inhoud
Pag.2 Pag.3 Pag.4 Pag.5 Pag.6 Pag.7 Pag.8 Pag.10
Pag.12 Inhoud
1.Introductie
2.Mijnverhaal
3.Help,improviserenhoemoetdat?
4.Beperkendeovertuigingenbijhetimproviseren
5.Watiseenakkoord?
6.DevijfbasisakkoordenuithetRealBook
7.Stappenplanvoorhetsuccesvolinstuderenvanjazzstandards
8.Hoeverder? 2
1.Introductie
Vindjehetookgeweldigomjeeigensolo’stespelenovermuziek?Metjouwfavorietepopsongmee
jammenofmeteenbegeleidingstrackvaneenjazzstandardimproviseren?Datgeeftlekkerveelenergie
endoorjefantasieenopjegehoorkomjeeenheeleind,maarjehoortookdatnietalleskloptenblijftin
herhalingvervallen.Hetstoortje,maarjeweetnietgoedhoejeverderkuntkomen.
Jehebtmisschienweleensakkoordsymbolengezien,maarweetnietgoedwatzebetekenenenhebtal
helemaalgeenideehoejejeditooiteigenkuntmaken.Jeweetnietwaarjemoetbeginnen.Ofmisschien
hebjejeweleensverdieptindezestof,maarmerktejedatjeeenstukspontantiteitverlooralsjeooknog
eensaanaldieregelsmoestdenken.
Misschiengeeftditjehetgevoeldatjenietallesuithaaltwaterinjezit,ofdatjemetanderemensenerbij
jenietzogoeddurftteuitenopjemuziekinstrument.Maarstiekumdenkje“datwilikook”alsjedan
anderenhoortspelendieogenschijnlijkmoeiteloosdeenenadeandereprachtigeimprovisatiespelenop
huninstrument.
Enhetgoedenieuwsisdatjijditookgewoonkuntleren!Alsjewiltlerenhoejeditallemaalkunt
doorbreken,leesdansneldetipsuitmijnEbookenpaszetoealsjegaatoefenen.Metgericht15minuten
oefenenperdagkaniedereenlerenimproviserenoverakkoorden!
Metalsresultatendatje
• meervrijheidervaartbijhetimproviseren
• meercontrolehebtoverwat,waaromenwanneerjespeelt
• beterhoortdatjouwnotenkloppenmetdeonderliggendeakkoorden
• metmeerzelfvertrouwenspeelt
• meertijdoverhoudtvooranderedingen,omdatjeefficiënteroefent
• meergeldoverhoudt,omdatjeminderengerichterleskuntnemen
InditeBookmaakjekennismetdevijfbasisakkoordenbijhetimproviseren.Zekomenvoorinpopmuziek
eninhetRealBook.DitboekwordtookwelhetAmericanSongbookgenoemdenbevatdieamerikaanse
songsdiehunoorspronghebbenindeBroadwaymusicalsvandejaren30vande20eeeuw.Bekende
componistenzijnIraenGeorgeGershwin,IrvingBerlin,HoagyCarmichael,HaroldArlen,ColePorteren
JeromeKern.
DenkaanAllofMe,Mysecretlove,StellabyStarlight,AutumnLeaves,BodyandSoul,LoverMan,Ilove
youenaldieanderehonderdenprachtigesongs.
VocalistenalsFrankSinatra,NatenKingCole,EllaFitzgerald,Sarah
Vaughn,MelTormeenmeerrecent,MichaelBubleenDianaKrall,zijn
bekendevertolkersvandeliederenuithetAmericanSongbook.
Ditoeuvrevormtookdebasiswaaropbekendeinstrumentalistenuitde
jazz,zoalsonderandereCharlieParker,MilesDavis,DizzyGillespie,Stan
Getz,BudPowell,DukeEllington,BillEvans,ChetBakerenJohnColtrane
hunjazztaalhebbenontwikkeldenverdervormgegeven.
3
2.Mijnverhaal
Opmijnvijfdeleerdeikvanmijnvaderdesopraansaxofoontebespelen.Toenikrondmijnzestiende
begonmetimproviserenwasikgefascineerddoorhetspelenmeteenritmesectieenspeeldehetenena
hetanderenummermeemetmijnmeespeelCDcollectie.Ikvondhetwellekkerklinkenenhetwaseen
leukemanierommezelfteuitenopmijnsaxofoon.Ikkwamnietechtverderenspeeldenatweejaarnog
steedsdezelfdedingen.Iksnapteweinigvandieakkoordsymbolenendeedmaarwat.Aanvankelijk
deerdemijdatniet,maarnaeentijdfrustreerdehetmijdatikgeenstructuurkonontdekkenomergripte
krijgen,terwijlanderen,geraffineerd,deenemooienootnadeandereuithunmouwlekenteschudden.
Opdemiddelbareschoolvondikhetaltijdalleukomaanmezelf‘savondsnogeensdelesstofvandiedag
testructurerenenhardopuitteleggen,zodatikhetechthelemaalbegreep.Indietijdhebikdebasis
gelegdomanderenteondewijzen.Hoewelikmetveelenthousiasmemuziekmaakteendiverseprijzenin
dewachtsleepte,koosikvoordestudieWiskundeaandeUniversiteitomzekerdertezijnvanwerk.Ik
werdsteedsbedrevenerindeWiskunde,maarhetUniversumhadandereplannenmetme.
Tijdenssommigeconcertendieikindietijdgaf,ikspeeldehoofdzakelijkklassiekemuziek,gebeurdehet
weleensdatikineensoorttranceraakte.Volmaaktgelukkigenvervuldvanvredekeekikvanboventoe
naarmijnlichaameninstrument,waaruitvanhogerhandbestuurd,klankenalseenwittegloedneerdaaldenophetpubliek.Ikdenkdatdithetbestetevergelijkenismetwatmensenmeteenbijna-doodervaring
weleenszeggen.Opvallendveelmensenuithetpubliekkwamendannaafloopgeëmotioneerdnaarme
toeenzeidendatmijnmuziekhunzohadgeraakt.Vanaftoenwildeikalleennogmaardezevrededelen.
IkkreegeengoedbetaaldebaanbijvliegtuigfabrikantFokker.Dezementalebezigheidbrachtmijniet
bepaaldindehogeresferenwaarikzograagwilzijn.Nawerktijdoefendeikdaaromstugdoorinde
verlatenkantorenvandeResearchafdeling.IkdeedtoelatingophetConservatoriumenwerdooknog
eensaangenomen.Mijngrotedroomzouweleensuitkunnenkomen,maarikhadookeengoedebaan.
Help,watnu?HetUniversumschootweer“tehulp”………dedagnadetoelatingwerdikalsenigeopde
afdelingontslagenvanwegeeenreorganisatie.
EenmaalophetConservatoriummoesthetroerom,wantmijnleraarwasgeïrriteerdoverallelelijke
notendieikspeeldeenikhadookniethetjuistevocabulaire.Ikmoestdusopmijninstrumentopniew
lerenpratenindetaalvandejazzmuziek.Ominmijnlevensonderhoudtekunnenvoorzienwerkteik
overdagbijeensoftwarebedrijfenhaddusmaarbeperktetijdenenergieomtestuderen.
Hierboodmijnwiskundestudieuitkomst,wantikwasgewendomoverzichttecreëreneninlogische
stappentedenken.Ikkonzoefficiëntstuderenenstapvoorstapbeterworden.Ikhadsneldoordaterin
hetAmericanSongbookinessentieeigenlijkmaarvijfakkoordenzijn.Datisteoverzien.Hetkwartjeging
vallentoenikmerealiseerdedatergeenéénopéénrelatieisoptussenakkoordentoonladder,maardat
hetvandesituatieafhangtwanneerjewelketoonladderopeenakkoordspeelt.
Ikgingsolo’snaspelenenonthielddebasiswoordjesdieanderenspeeldenopdeakkoordendieiktegen
kwam.Deze“licks”reegikaaneentotmuzikalebreiwerkjes.Ditgafmedevrijheidomopeenwillekeurige
toontebeginnenendanmijnimprovisatieopeengoedemanieraftemakenennooitverlegentezittenom
woordjes.Ookverbeterdeikmijntiming,jazzgeluidenopvattingdooranderentekopiëren.
Binnentweejaarhadikmediteigengemaakteninmiddelsbenikregelmatigte
zienopTV,treedikopmethetMetropoleOrkest,hetorkestvandeLuchtmacht,de
WDRBigBand,deKonradKoselleckBigBand,zangeresTaniaKrossenhetClazz
Ensembleengeefikworkshops,privelesenonlinecursussenoverimprovisatie.
Enhetmooieisdatjijooksnelbeterkuntlerenimproviserenmetmijnefficiënte
methodes!Ikgenieterontzettendvanalsmijnleerlingenmijntipstoepassenenin
kortetijderbeterdoorgaanspelenenmeerzelfvertrouwenontwikkelen.
Mijndroomisomeenmooierewereldtemakendooriederemuzikanttehelpen
demuziekdiediepvanbinnenzitmetvertrouwenenpleziertelatenspelen.Dat
doeikinonlinecursussen,liveworkshops,enspecialecompositiesvoorHaFa
orkestenwaarmeeechtiedereenkanlerenimproviseren.
4
3.Help,improviseren,hoemoetdat?
Alsjeimproviseertdanbedenkjejouweigenmuziekenvoertdezenagenoegtegelijkertijduit.Jebent
tegelijkertijdcomponistenuitvoerder!Waarkomtdiefantasievandaan?Diemuziekkomtergensdiep
vanbinnen.Hetheefttemakenmetjevoorstellingsvermogen.Afhankelijkvanjedurfendemuziekdieje
hebtopgeslageninjouwgeheugen,speeljebijvoorkeurheelklassiek,bluesy,ofmisschienlekkerfunky.
Meestalwordtergeïmproviseerdindejazz-enpopmuziek,maarerkannatuurlijkinelkestijlgeïmproviseerdworden,denkmaaraandeeeuwenoudetraditieomopkerkorgelteimproviseren.Hoeweljeook
vrijkuntimproviseren,ishetgebruikelijkteimproviserenineenbepaaldetoonsoort.Jekentvastweldie
boekenofBigBandstukkenwaarakkoordsymboleninstaan.Enomjoute“helpen”staatervaakper
akkoordeentoonladderbijdiejemoetgebruikeninjeimprovisatie.
Goedbedoeld,maarvaakzijndegekozenakkoordenenladdersdiscutabel.Bovendienkrijgjehele
“verticale”improvisatiesalsjeperakkoordsteedseenandereladder“moet”spelen.Opheteneakkoord
ladderAenmeteendaarnaladderBenzovoort.Moeilijkbijtehoudenterwijljespeelt.Hetisbijna
onmogelijkomzonogspontaantespelen.Zoginghetbijmijook,totdatikeenveelmuzikaleremanier
ontdekte1.
Alsjebegintmetimproviserenwordterdaaromvaakbegonnenmeteenakkoordenschemawaarjemet
éénladderoverhetheleschemakuntspelen.EenbekendvoorbeeldisdeBluesladder.SpeeljeeenBlues
inF,dankunjeopalleakkoordendeBluesladdervanFspelen.
Voordeelisdatjejekuntconcentrerenopjemuzikaleverhaal,jetimingenjegeluid.Maarerisookeen
belangrijknadeel:naeentijdjegaathetvoorjezelfenzekervoorjeeventuelepubliekvervelen.En
bovendienverdwaaljezomakkelijkinhetakkordenschema.Hetklinktveelgeraffineerderalsjejuist
gebruikmaaktvandeverschillendemogelijkhedendiedeonderliggendeakkoordenbieden.
InditEbookleerjestrategieënomditopeenmakkelijkeenefficiëntemaniertebeheersen.Danhoudje
ooknogeenstijdovervoorandereleukedingenenbespaarjegeld,wantjehoeftjeminderlessente
nemen.
1dezemethodemaaktgebruikvan“GuideToneLines”enkomtinhoofdstuk7aanbod
5
4.Beperkendeovertuigingenbijhetimproviseren
Alsjebeteroverakkoordenwiltlerenimproviseren,danweetjewaarschijnlijknietwaarjemoet
beginnenindeveelvoudaangoedbedoeldeadviezenenstudieboeken.Hetisooknietbepaaldaantrekkelijkomeerstinboekentemoetenduikenterwijljijnoujuistlekkerwiltspelenopjeinstrument.Theorie
lijktweleengrootoerwoudwaarinjesneljeoriëntatiekwijtraaktendaarombeginjeermaarlieverniet
aan,ofgeefjehetmaarop.Diekerendatjealeensprobeerdebewusttoonladderstegebruikenwerdje
waarschijnlijkooknogeenshierinbevestigd,omdatjemerktedatdittenkostegingvanjespeelplezieren
spontaniteit,tweebelangrijkeingrediënten.
Tenzijjetotde0,0001%vandemensheidhoortdieopgehoorallenuancesvanakkoordenhorenendit
meteenintuïtiefkunnenvertalennaarhuninstrument,zijndemindenhetgehoortochdemeest
betrouwbareingangenomgeraffineerdertelerenimproviseren.InditEbookleerjeenkele
basisbeginselenvanakkoordenleerinJip-enJanneketaal,zodatjijopeenmakkelijkemanierzelfstandig
endoelgerichtbeterkuntlerenimproviseren.
Alsjehierbedrevenerinwordtervaarjezekermeercontroleenspeelplezier,omdatjehoortdatwatje
speeltverbandhoudtmetdeonderliggendeakkoorden.Enhoemeermogelijkhedenjeontdekt,hoe
makkelijkerjespontaankuntkiezentussenalleuitwegendiejekent.
Eenanderevaakvoorkomendebelemmeringisdatje“verdwaalt”inhetakkoordenschema.Eenmaalde
wegkwijtspeeljezomaarwatenopjemuzikaleintuïtiebrengjeheternogaardigvanaf.Ommeer
controletehebbenkunjehetbestezinnenmakenvanviermaten.Wenoemendittrouwensde
”viermatenfrasering”.InditeBookkrijgjeeenanderhouvastcadeau,zodatjenooitmeerhoeftte
verdwalenineenakkoordenschema.Endatmetslechts15minutenoefenenperdag!
Eenlaatstebeperkingvormtvaakdeangstomfoutentemaken.Improviserenkunjealleenmaarleren
doorhettedoen.StajezelftoedatjemaglerenenJOUWauthentiekeverhaalmagvertellenopje
instrument.Probeerjenietsaantetrekkenvananderen,behalvevanopbouwendefeedback.
Samengevatuitmijneigenervaringzijndebelangrijkstebelemmeringenbijhetimproviserendusangst
voordeondoorzichtigheidenmoeilijkheidvantheorie,hetonvermogendecontroletehoudenendante
verdwalenentenslottedurf,hetstemmetjeinjehoofddatzegtdatallesperfectmoet.Engelukkigkunje
hierbeterinworden.IkgeefjemijntipsinditeBook.
6
5.Watiseenakkoord?
Elkmuziekstukbestaatuitmelodie,ritmeenharmonie.Demelodieisdetekstdiegezongenwordtofde
lijndiejemeefluitbijeenlied.Hetritmeheefttemakenmetdebewegingindemuziek,dustempoende
“groove”.Jazzsongswordenvaakineen“swingfeel”gespeeld.AnderegrooveszijnFunk,dezwoeleBossa
Nova,ofmisschienwelReggae.Ookeenmarsofeenwalszijnvoorbeeldenvangrooves.
Deharmonieishetonderliggendeklankpaletdatervoorzorgtdathetmuziekstukeenbepaaldgevoel
oproepteneensfeerkrijgt.Denkaaneenvrolijklied,eenmysterieus,ofeenmelancholischgevoel.
Ditklankpaletkanbestaanuitéénenkeletoondieeentijdjeduurt.Misschieneenbeetjesaai,bijvoorbeeld
primavooreenoostersemeditatie.Hetklankpaletkanookbestaanuittweetonendietegelijkklinken.Dit
isalinteressanter,wanthetgeeftmeermogelijkheden.Indeouderewesterseklassiekemuziekwordtde
harmonischebasismeestalgevormddoordrieklanken,juist,drietonentegelijk.Luistermaareensnaar
Mozartwatjemetdezerelatiefeenvoudigeharmonieallemaalkuntdoen.Nagenoegallekinderliedjeskun
jeharmoniserenmetdrieklanken.Indejazzmuziekwordtermeestalgeïmproviseerdoverakkoorden,
tenminsteviertonentegelijk.EveneenstukjetheorieinJip-enJanneketaal,doejemee?
Eenpianoheeftwitteenzwartetoetsen.Detoonaftstandtussendewittetoetsenissteedsprecies
één,behalvetussenEenF,resp.BenC.Metde
zwartetoetsenkunjeeenhalvetoonafstand
verhogenofverlagen.DezwartetoetstussenCen
DheetCis(1/2verhogenvanuitC)ofDes(1/2
verlagenvanuitD).
Deafstandtussentweetonennoemenweeeninterval.Zo’nhalvetoonnoemenweeen“kleinesecunde”en
eenheletooneen“grotesecunde”.Bijdrieklankenenakkoordenspeeltde“terts”eengroterol.Een“kleine
terts”isdriehalvetoonafstanden(bijvoorbeeldvanCnaarEs)eneen“groteterts“isvierhalvetoonafstanden(bijvoorbeeldC-E).
Jekuntjeeenakkoordvoorstellenalseenflatgebouwmetminimaaldrieverdiepingen.Elkeverdieping
ligteentertshogerdandevorigeverdieping.Debeganegrondishetfundamentwaarophetakkoordis
gebouwd,de“grondtoon”.Heefthetakkoordeenkleinetertsdanisdeeersteverdiepingvanhetflatgebouweenbeetjelagerdanwanneerdetertsgrootis.Detweedeetage,weereenkleineofgroteterts
hoger,heet“kwint”endederdeetage,weereentertshoger,heet“septiem”.
Jekuntjevoorstellendatjesteedsanderecombinatieskuntmakenalsjekleineofgrotetertsenopelkaar
stapelt.Alsjepianoofeenanderakkoordinstrumentbespeeltdanmoetjemaareensarchitectworden
vanflatgebouwenmetverschillendeetagesendeakkoordtonentegelijkindrukken.Ookalsjegeen
akkoordinstrumentspeeltkunjejetrouwenstocheenvoorstellingvanmakenvandezeakkoorden,door
deakkoordtonennaelkaartespelen.
Enwatisnuzoverrassend?HetheleAmericanSongbook,metmeerdan500prachtigesongsisbijna
helemaalteherleidentotslechtsvijfbasisakkoorden.Alsjedezeakkoordenbeheerstdanhebjeookde
basisomteimproviserenzonder“foute”noten,wantakkoordtonenklinkennatuurlijkaltijdgoed.
Zorgdusdatjevandezevijfakkoordenalleakkoordtonenkentengebruikdezeinjesolo.Deeerstekeer
lijktdatmisschienlastig,maarjekomtsteedsdezeakkoordentegenendanwordthetsteedsmakkelijker,
hetzijnerperslotvanrekeningslechtsvijf.Inhetvolgendehoofdstukstaanweindetailstilbijdevijf
basisakkoordenenhebikzevoorjeopeenrijtjegezet.
7
6.DevijfbasisakkoordenuithetRealBook
6.1Hetmajeur7akkoord
Alsweopdegrondtoonachtereenvolgenseengroteterts,eenkleineenweereengrotetertsstapelen,dan
noemenweditakkoordhet“majeur7akkoord”.AlswealsgrondtoonCkiezen,danbestaathetakkoordC
Majeur7uitC,E,GenB.Omditakkoordtebeluisteren,klikjeopdezelinkhttp://www.improcircle.nl/5basisakkoorden-c-majeur-7/.DitakkoordwordtgenoteerdalsCmaj7,CM7,CΔ, of CΔ7.
6.2Hetmineur7akkoord
Hetmineur7akkoordkrijgenwealsweopdegrondtooneersteenkleinetertsstapelenenvervolgenseen
grotetertsenweereenkleineterts.MetgrondtoonCdusC–Es–G–Bes,genoteerdalsCm7ofCmi7.
Beluisterditakkoordviadelinkhttp://www.improcircle.nl/5-basisakkoorden-cmi7-mp3-2/.
6.3Hetdominantseptiemakkoord
Alsweopdegrondtoonachtereenvolgenseengroteterts,eenkleineennogeenkeereenkleineterts
stapelen,dannoemenweditakkoordhet“dominantseptiemakkoord”,ofookwelkortweg“dominant”.
Ditakkoordspeelteenheelbelangrijkerolomdatjemetditakkoordvanuitdeenetoonsoortnaarde
anderekuntoverstappen.Hetisalseenloopbrugdiedeverbindendeschakelvormttussendeeneflaten
deandere.
MetgrondtoonChebbenweC–E–GenBesenhetwordgenoteerdalsC7.Omditakkoordtebeluisteren
klikjeopdezelinkhttp://www.improcircle.nl/5-basisakkoorden-c7-mp3-2/
6.4Hethalfverminderdakkoord
Alsweopdegrondtoonachtereenvolgenstweekeereenkleinetertsentenslotteeengrotetertsstapelen,
dannoemenweditakkoordhet“halfverminderdakkoord”.MetgrondtoonCkrijgenwedanC–Es–Ges–
Bes.HetwordtgenoteerdalsCΦ,Cm7b5,ofCmi7b5.Beluisterditakkoordviadeze
http://www.improcircle.nl/5-basisakkoorden-cm7b5-mp3-2/
6.5Hetverminderdakkoord
Alsweopdegrondtoondriemaaleenkleinetertsstapelen,dannoemenweditakkoordhet“verminderd
akkoord”.MetgrondtoonChebbenwedanC–Es–Ges–A.Ditiseengrappigakkoord,wantalsweeen
willekeurigeandere“etage”vanditakkoordalsbegangegrond(grondtoon)zoudennemenendansteeds
eenkleinetertszoudenstapelendanhoudenweprecieshetzelfdeakkoord.Hetverminderdakkoord,ook
wel“dimished”ofkortweg“dim”geheten,noemenwe“symmetrisch”.Beluisterhetakkoordviadelink
http://www.improcircle.nl/5-basisakkoorden-cdim-mp3-2/
Zijnerdangeenandereakkoorden?Ja,erzijnnogandereakkoorden,zekerindeklassiekmuziek.Maar
deakkoordendiejeinhetRealBooktegenkomtzijnvariantenvandevijfbasisakkoorden.Hierondervind
jedevijfbasisakkoordenuithetAmericanSongbook,vanuitgrondtoonC.
8
De vijf meest voorkomende akkoorden
uit het Real Book (Jazz standards)
1. MAJEUR 7 AKKOORD, notatie : CŒ„Š7 (spreek uit "C majeur 7", ook wel genoteerd als C
& 44 w
w
w
w
formule : grote terts + kleine terts + grote terts (of 4 x 1/2 + 3 x 1/2 + 4 x 1/2 )
Ü
2. MINEUR 7 AKKOORD, notatie : C‹7 (spreek uit "C mineur 7")
2
formule : kleine terts + grote terts + kleine terts (of 3 x 1/2 + 4 x 1/2 + 3x1/2 )
& bbw
w
w
w
3. DOMINANT SEPTIEM AKKOORD, kortweg "DOMINANT" genoemd, notatie : C7 (spreek uit "C 7")
3
formule : grote terts + kleine terts + kleine terts (of 4 x 1/2 + 3 x 1/2 + 3 x 1/2 )
& nbw
w
w
w
4. HALF VERMINDERD AKKOORD, notatie : C‹7(b5) (spreek uit "C halfverminderd", vaak genoteerd als C ø)
4
formule : kleine terts + kleine terts + grote terts (of 3 x 1/2 + 3 x 1/2 + 4 x 1/2 )
& bbbw
w
w
w
5. VERMINDERD AKKOORD, notatie : Cº (spreek uit C verminderd of C dim(inished), ook wel genoteerd als Cdim)
5
formule : kleine terts + kleine terts + kleine terts (of 3 x 1/2 + 3x 1/2 + 3 x 1/2 )
w
& bbw
w
w
Copyright © www.improcircle.nl 2016
9
7.Stappenplanvoorhetsuccesvolinstuderenvan
jazzstandards
Alsjedevijfbasisakkoordenenigszinsbeheerst,dankunjezetoegaanpassenopdesongsvanhet
AmericanSongbook.Daargaathettenslotteom.Ikhebeenstappenplanvoorjegemaakthoejecontrole
kuntkrijgenoverelkejazzstandard.Leessnelverderenalsjeca15minutenperdaggerichtoefent,gaje
metsnellestappensteedsbeterspelen!
Stap1.LeerdemelodieUITJEHOOFD
Jekuntdemelodiezienalsdemooisteimprovisatiedieerooitgemaaktisbijhetakkoordenschema.Een
goedesologrijptsomsterugopdemelodie.Hetisdeleidraadvoorjezelfendeluisteraarwaarjebentin
hetakkoordenschema,dusprobeersteedsdemelodiemeetehoreninjehoofdalsjeimproviseert.Speel
meemeteenopnameofmeteenplayalongtrackengadoortotdatjedemelodiebeheerst.Jemagvanblad
beginnen,maardemelodiebeklijftbeteralsjehetmeteenuithethoofdleert.
Stap2.LeerdebaslijnUITJEHOOFD
Jekuntdebaslijnlezenuithetakkoordenschema.Ditisdegrondtoon(ookwel“root”geheten)vanelk
akkoord.Alsjegrondtonenuitjehoofdkent,danweetjewaarjebentenwaarjenaartoegaatinhet
akkoordenschema.Ziehetalseenschipdatnavigeertvandeeneboeinaardeandereomzijnbestemming
tebereiken.Speeldezebasnotenalshelenoten,dusgeenanderetonenerbij.Netzolangtotdathetje
helemaaluithethoofdkent.Jekuntditookoefenenenjegeheugentrainenalsjeonderwegbentnaarje
werkdoordebaslijnzachtjesmeetezingenmeteenopnameofplayalongtrack,ofgewoonuithethoofd.
Stap3.LeeralleakkoordenUITJEHOOFD
Elkeakkoordheefteengrondtoon(diehebjeinstap2aluithethoofdgeleerd),eenterts,(3)eenkwint
(5)eneenseptiem(7).Opeenakkoordinstrumentkunjedezetegelijkspelen,maaropeenblaasinstrumentkunjealleendeafzonderlijkeakkoordtonenspelen.Ditheeteen“arpeggio”.Zokrijgjetoch
eenideevandeklankvanhetakkoord.
Deakkoordtonenklinkennatuurlijkaltijdgoedinjesolo.Leerdusdevierakkoordtonenuitjehoofden
speelzevanbenedennaarbovenenomgekeerdenookdoorelkaar.Alsjegaatimproviserendanverpak
jeeenofmeerdereakkoordtonenperakkoordinjeimprovisatietoteenmooimuzikaalverhaal.
Ditismisschienweldelastigstestap,vooralinhetbegin.Alsjehetlastigvindtomdezeakkoordenuithet
hoofdteleren,kunjeookstapvoorstapopbouwen:Beginmetdegrondtoonenterts,(allebeialshalve
noten,ofeenritmedatbeterpastbijdegroovevanderitmesectie).Voegdandekwintentenslottehet
septiemtoe.Jekuntdanvierkwartnotenspelen.
Jekunthiermeevariërendoorsomsindevolgorde1-3-5-7tespelen,maarookomgekeerd7-5-3-1.Alsje
watverderbentkunjeditookmeerrandomdoen.Somswordtergeenakkoordgespeeld,maareen
drieklank,danontbreekthetseptiem.
Stap4.Speeleen“walkingbass”lijn
Indevoorgaandestappenhebbenweheel“verticaal”geoefend.Wehebbensteedselkakkoord
afzonderlijkbekeken.Eenjazzstandardbevatnatuurlijkmeerdereakkoordeneneengoedelijninjesolo
krijgjealsjedezeakkoordenmetelkaarverbindt.Danisdefocushorizontaal.
Eengoedemethodeomtehorenhoedeakkoordenelkaaropvolgenishetspelenvaneen“walkingbass”
lijn.Ditiseenlijnvankwartnoten,waarbijdeakkoordtonengespeeldworden.Beginmetdegrondtoonen
10
speeldaneenlogischelijnkwartnotennaarhetvolgendeakkoordtoe.Dekunstisomdenootwaarje
uitkomtzodichtmogelijktelatenaansluitenbijdelaatstenootvanhetakkoordwaarjevandaankwam.Je
hoeftdusnietsteedsbijelkakkoordopdegrondtoontebeginnen,maareenbassistzalwelaltijdde
grondtoonindebaslijnverwerken.
Alsjehierbedrevenerinwordt,merkjedathetookleukisombehalveakkoordtonen,somsook
chromatischetonentespelen.Ditwordendoorgangsnotengenoemd.Dezewerkenalseensoortcement
tussendeakkoorden.
Stap5.OnderzoekdeGuideToneLines,of“slootjespringentussendeakkoorden”
Denummeréénmethodeomgriptekrijgenophethorizontaalverbindenvanakkoordenishet
onderzoekenvande“guidetonelines”.Ditiseenhorizontalelijnvaneenwilekeurigeakkoordtoonuithet
eneakkoordnaardedichtstbijzijndeakkoordtoonuithetvolgendeakkoordenweerverder,etc.
Aangezieneenakkoordinprincipeviertonenheeft,hebjeviermogelijkevertrekpunten.Onderzoekvan
elkvertrekpunthoediedoorhetschemazoumoetenbewegen.Datwilzeggen,zoelegantmogelijk,met
kleinestappen.Sommigelijnenblijkenmooiertezijndanandere.
Denkaanakkoordenalsweilandenmeteenslootjeertussen.Alsjevanhetenenaarhetandereakkoord
speelt,stapjealshetwareovereenslootje.Jedoetditliefstwaarhetslootjezosmalmogelijkis,misschien
zelfswaarhetslootjezosmalisdatjeniethoefttespringen.
Jekuntdithetbesteaandehandvanhetvolgendereceptoefenen:
1. speelhelenoten(vanviertellen)
2. voegeenritmetoe,datbijdegroovevanderitmesectiepast,maarhouddenoothetzelfde.
3. Jekuntdenooteenbeetjeomspelenmetanderenoten.Ditkunnenandereakkoordtonenzijn,
maarooknotenuiteentoonladderdieophetakkoordpast.Aanheteindvandemaatspeeljede
oorspronkelijkenootendielosjeopnaardeoorspronkelijketargetnote.
Stap6.Avontuur
Jehebtnuallebasisprincipesdoor.Jebentnubijeenpuntaangekomenwaaropjecreativiteitvanpas
komt.Jekuntopdevolgendemanierenverder:
1. kopiëerandermansvocabulaireenverwerkpreciesopdieplekditinjouwsoloenopandere
vergelijkbareplekkeninhetakkoordenschema.Misschienmoetjehierbijdelicktransponeren.
2. Eenlickopeenakkoordaanpassenzodatdezeookopeenanderakkoordpast
3. Toonladders
4. Chromatischeleidklankengebruiken
5. Alternatieveakkoordenbedenkeneninstuderen
6. ETC,ETC.
11
8.Hoeverder?
Alsjede5baisisakkoordenbeheerstengripbeginttekrijgenoppopsolo’sofjazzstandardsdanzijner
allerleimanierenomjezelfverderteontwikkelen.
Jekuntvanzelfsprekendlesnemenen/ofworkshopsvolgen.Ookdeapp“iRealpro”metmeerdan1200
songsuitdejazzenpopiseengoedkoopenzeerbruikbaarstudiemiddel.Ikspeelzelfgraaguitdeboeken
vandeserie“JazzPlayAlong”vanHalLeonard,maarerzijnmeergoedeboeken.Pasopmetdebekende
Aebersoldserie.Deakkoordenkloppenvaaknietendetoonladdersdiezesuggererenzijndiscutabel.Ook
zijndetempo’svandetracksvaakerghoog.
Wiljemetefficiëntestapvoorstapmethodeslerenhoejemetcontrole,vertrouwenenplezierkunt
improviseren?Ikwiljegraaghelpen,wantikdroomvaneenbeterewereldmetdeallermooistemuziek
dievanuitiedersbinnenstemagklinken.
BijditEbookhebikdeonlineminicursus“5basisakkoorden”ontwikkeld.Indezegoedkopecursusleer
jehoejede5basisakkoordenkuntbeheersenmetalsvoordelen
• Jeleertmetmeercontrole,plezierenzelfvertrouwenimproviseren
• Jebespaarttijd,wantdeinstructiesdurennietlangerdan5minuten
• Jebespaartgeld,wantjelertzelfstandigenhebtmindermuzieklesnodig
Voormeerinformatiesurfjenaarhttp://www.improcircle.nl/minicursus-5-basisakkoorden/.
Omde5basisakkoordentoetepassenhebikooknogdeminicursus“6stappenplanvoorjazz
standards”gemaakt.Jeleertin6kortelessenmetspeciaalontwikkeldeopdrachten,meespeeltracksen
lesvideo’s:
• Improviserenmetdevijfbasisakkoordeninjazzstandards
• Eenbaslijnspelen
• Akkoordenmetelkaarverbinden
• Hoejezelfstandiginslechts6stappenjeELKEjazzstandardjehelemaaleigenkuntmaken
Voormeerinfosurfjenaarhttp://www.improcircle.nl/minicursus-6-stappenplan-jazz-standards
AlleonlineimprovisatiecursussenvanImproCirclevindjeopwww.improcircle.nl
OverliveworkshopsvanWernerJanssenopwww.wernerjanssen.nl
Maandelijksegratisblogmeteenleukeimprovisatietipwww.improcircle.nl/blog
EigenYoutubekanaalmetleukefilmpjeswww.youtube.com/channel/UChxBB6Voo8A_rzNNSU9aNeg
BekijkwelkesuccessenanderecursistenbehaaldenmetdecursussenvanimproCircleop
https://vimeo.com/185194482enhttps://vimeo.com/197394958
Opeenmooierewereldvolmuziek,opJOUWauthentiekemuzikaleverhaal,
WernerJanssen
Websitehttp://www.improcircle.nl
[email protected]
Telefoon0622600900(vanbuitenNederland0031622600900)
12