winden :passaat en moesson

WINDEN :PASSAAT EN MOESSON
Overzicht
• zon is de motor
• daardoor ontstaat lagedrukgebied bij de
evenaar met opstijgende lucht en neerslag,
daar ligt het tropisch regenwoud
• bij ca. 30 º breedte daalt die lucht, hier
hogedrukgebied, en keert weer terug en geeft
droogte, daar liggen de woestijnen
• bij de polen en gematigde breedte
vergelijkbare (omgekeerde) processen
Schematisch overzicht I
groen =
lage druk en neerslag
geel =
hoge druk en droogte
• bij 0º lage druk door
opstijgen en uitzetten
• bij 30º hoge druk door
dalende lucht
• bij 60º lage druk en
botsende lucht, door
fronten neerslag
• bij 90º hoge druk door
dalen en krimpen
Schematisch overzicht II
Let op:
Waar winden aan
aardoppervlak
waaien,
stroomt de lucht
boven in terug dus
tegengesteld
Bovendien:
Wind noem je naar
de richting waar de
luchtstroom vandaan
komt.
windsystemen
A SCHEMATISCHE INDELING VAN DE AARDE
EVENAAR
KREEFTSKEERKRING
EVENAAR
KREEFTSKEERKRING
EVENAAR
STEENBOKSKEERKRING
POOLCIRKEL
KREEFTSKEERKRING
EVENAAR
STEENBOKSKEERKRING
POOLCIRKEL
graadsysteem
Warme en koude
gebieden
Klimaatzones en landschappen
Paragraaf 5
Mondiale lucht- en zeestromen
Koude lucht
Zwaarder > daalt
Hoge druk gebied
Maximum
Druk per
cm² = 1 kg lucht
Warme lucht
Lichter > stijgt
Lage druk gebied
Minimum
Klimaatzones en landschappen
Paragraaf 5
Mondiale lucht- en zeestromen
Lage druk
Hoge druk
Opgewarmde lucht stijgt op
B
Luchtcirculatie
en er ontstaat een Lagedruk gebied
Afgekoelde lucht daalt
Afgekoelde lucht daalt
en er ontstaat een Hogedrukgebied
Lucht verplaatst zich van een Hoge naar een Lagedrukgebied
hoge luchtdruk = dalende lucht
lage luchtdruk = stijgende lucht
Klimaatzones en landschappen
Paragraaf 5
Mondiale lucht- en zeestromen
Lage druk
Verdamping >
Condensatie
Regen
Hoge druk
Verdamping
Droogte
windsystemen
Het begint bij de evenaar
Het begint bij de evenaar
Het begint bij de evenaar
Het begint bij de evenaar
Zijwaarts stroomt de lucht weg
Zijwaarts stroomt de lucht weg
Zijwaarts stroomt de lucht weg
Door afkoeling daalt de lucht weer
Door afkoeling daalt de lucht weer
De dalende lucht wordt warmer
Onderin de atmosfeer stroomt de
lucht weer terug
Zijwaarts wegstromen
Zijwaarts wegstromen
Zijwaarts wegstromen
Iets complexer
E Het luchtsysteem
F Hoge en lage druk gebieden
G Kanteling van de aarde: verschuiving
van de drukgebieden
Door die luchtbewegingen ontstaan er Hoge- en Lagedrukgebieden
H
H
H
H
L
L
L
L
H
H
H
H
KEERKRING
EVENAAR
KEERKRING
Wereldwijd dus deze
luchtdrukverdeling.
H
L
H
L
H
L
H
H
L
L
L
L
H
H
H
H
L
L
H
L
Wereldwijd dus deze
luchtdrukverdeling.
L
H
H
en deze luchtbewegingen
L
L
H
H
H
L
L
L
L
H
H
H
H
L
L
H
L
windsystemen
Terug bij de evenaar
Even het beeld kantelen
Deze Hadleycellen vind je aan de Noord- en aan
de Zuidkant van de evenaar, in spiegelbeeld
Invloed seizoenen
seizoen
In maart ligt het
stijgingsgebied
boven de evenaar
0º
• met lagedruk
• en veel neerslag
bij de evenaar
(=0 graden breedte)
In juli ligt het
stijgingsgebied noordelijk
• met lagedruk
• en veel neerslag
bij de noordelijke keerkring
(= 23,5 graden NB)
In september ligt het
stijgingsgebied boven de
evenaar
0º
• met lagedruk
• en veel neerslag
bij de evenaar
In januari ligt het
stijgingsgebied zuidelijk
• met lagedruk
• en veel neerslag
bij de zuidelijke keerkring
kernprincipes
• zon is de motor
• daardoor ontstaat lagedrukgebied bij de
evenaar met opstijgende lucht en neerslag,
daar ligt het tropisch regenwoud
• bij ca. 30 º breedte daalt die lucht, hier
hogedrukgebied, en keert weer terug en
geeft droogte, daar liggen de woestijnen
• bij de polen en gematigde breedte
vergelijkbare (omgekeerde) processen
Overzicht
groen =
lage druk en neerslag
geel =
hoge druk en droogte
• bij 0º lage druk door
opstijgen en uitzetten
• bij 30º hoge druk door
dalende lucht
• bij 60º lage druk en
botsende lucht, door
fronten neerslag
• bij 90º hoge druk door
dalen en krimpen
Let op:
Waar winden aan
aardoppervlak
waaien,
stroomt de lucht
boven in terug
dus tegengesteld
Bovendien:
Wind noem je
naar de richting
waar de
luchtstroom
vandaan komt.
De lage drukgebieden bij
• 60 graden NB
• evenaar
• 60 graden ZB
trekken luchtstromen aan
De hoge drukgebieden bij
• Noordpool
• 30 graden NB en ZB
• Zuidpool
stoten luchtstromen af
Definities
Poolwinden
= oostenwinden vanaf de polen
(NO en ZO)
Definities
Westenwinden
= westenwinden tussen 60 en 30 º
(ZW en NW)
Definities
Passaatwinden
= oostenwinden naar evenaar toe
(NO en ZO)
Definities
Polair maximum
= hogedrukgebied bij de polen
Sub-polair minimum
= lagedrukgebied bij 60 º
Subtropisch maximum
= hogedrukgebied bij 30 º
Tropisch minimum
= lagedrukgebied bij de evenaar
afwisseling: +
-+-
Definities
Ezelsbrug:
• begin bij Noordpool met +
• daarna afwisseling:
+-+-
60-30-0-30-60-90
• alle winden liggen langs de
winkelhaak
Definities
ITZC
= gebied waar passaatwinden
samenkomen bij de evenaar
Samenvatting
overheersende
winden
EINDE
NO
poolwin
d
ZW
westenwi
nd
NO
passa
at
ZO
passa
at
NW
westenwi
nd
ZO
poolwin
d
ITZC
Het stijgingsgebied met lage luchtdruk en
veel neerslag (ITZC) ligt
• in onze zomer noordelijk (zon staat meer
boven noordelijk halfrond)
• in onze winter zuidelijk (zon staat meer
boven zuidelijk halfrond)
• in lente en herfst boven de evenaar
windsystemen
Dat is ook zichtbaar in de vegetatie:
juli
Dat is ook zichtbaar in de vegetatie:
september
Dat is ook zichtbaar in de vegetatie:
januari
Dat is ook zichtbaar in de vegetatie:
maart
Het coriolis effect
door draaiende aarde
Een windstroom van A naar B
wordt door de draaiing van de
aarde afgebogen
A
B
A
B
Het gevolg is dat wind nooit
rechtstreeks van hogedrukgebied
naar lagedrukgebied waait, maar
altijd met een kromming.
Daardoor zijn lagedrukgebieden
spiralen naar binnen toe en
hogedrukgebieden spiralen naar
buiten toe
Drukgebieden zijn spiralen
Daardoor zijn
lagedrukgebieden
spiralen naar binnen toe
en hogedrukgebieden
spiralen naar buiten toe
Op het Noordelijk
Halfrond afwijking naar
rechts
Op het Zuidelijk Halfrond
afwijking naar links
Hoe bepaal je de windrichting bij de blauwe punt?
Winden:
Denk altijd vanaf
het
hogedrukgebied
(daar vertrekt de
wind)
zie rode pijl
Op Noordelijk
Halfrond afwijking
naar rechts
zie gele pijl
Resultaat is wind
Door het draaien
van de aarde en
haar bolvorm
ontstaat het
Coriolis effect
Gustave-Gaspard de Coriolis ontdekte
dat het op onze draaiende planeet lijkt
alsof vrij bewegende objecten een
kromme baan lijken te beschrijven.
Als gevolg van dit Coriolis-effect
krijgen luchtbewegingen op het
Noordelijk halfrond een afwijking
naar rechts en op het Zuidelijk
halfrond een afwijking naar links.
Noordelijk halfrond
en
Zuidelijk halfrond
niet zo
H
L
maar zo
H
of zo
L
of zo
L
H
L
L
H
L
De werkelijke
luchtbewegingen
(schematisch)
De werkelijke
luchtbewegingen
Op het Noordelijk
halfrond naar rechts
De werkelijke
luchtbewegingen
Op het Noordelijk
halfrond naar rechts
Op het Zuidelijk
Halfrond naar links
Dus zo !
De windsituatie in India
LINKJE
MOESSONS ZIJN HALFJAARLIJKSE WINDEN
MOESSONS ZIJN HALFJAARLIJKSE WINDEN
EN DIE ZIE JE DUS OP DEZE
SCHEMATISCHE INDELING.
MOESSONS ZIJN HALFJAARLIJKSE WINDEN
IN HET ZOMERHALFJAAR..
MOESSONS ZIJN HALFJAARLIJKSE WINDEN
EN IN HET WINTERHALFJAAR..
Hoe kan dat?
Omdat in werkelijkheid de Hoge- en Lagedruk
gebieden niet op dezelfde plaats liggen.
Omdat in werkelijkheid de Hoge- en Lagedruk
gebieden niet op dezelfde plaats liggen.
Ongeveer op de evenaar ontstaan Lagedrukgebieden.
Omdat in werkelijkheid de Hoge- en Lagedruk
gebieden niet op dezelfde plaats liggen.
Ongeveer op de evenaar ontstaan Lagedrukgebieden.
Dit gebied is de I.T.C. zone
(de Inter Tropische Convergentie zone)
Omdat in werkelijkheid de Hoge- en Lagedruk
gebieden niet op dezelfde plaats liggen.
Ongeveer op de evenaar ontstaan Lagedrukgebieden.
Dit gebied is de I.T.C. zone
(de Inter Tropische Convergentie zone)
Deze zone verschuift noord- en zuidwaarts
afhankelijk op welk Halfrond het zomer is
(dus waar de zon loodrecht boven een keerkring staat)
In de winterperiode ligt de ITC zone onder de evenaar
ITC
De ITC zone is de rode bloklijn
In de zomerperiode ligt de ITC zone boven de evenaar
ITC
In de zomerperiode ligt de ITC zone boven de evenaar
Omdat er dan meer landdelen opgewarmd worden !
De lucht verplaatst zich nog steeds van Hoog naar Laag
L
evenaar
H
Maar gaat dan wel over de evenaar heen !
kreeftskeerkring
evenaar
steenbokskeerkring
en dan geldt de regel : Noord.halfrond afwijking naar rechts!
kreeftskeerkring
evenaar
steenbokskeerkring
Zomerperiode : natte moesson
Winterperiode : droge noordoost moesson
En een passaat dan ?
Dat is een tropische wind die het hele jaar door..
Dat is een tropische wind die het hele jaar door..
uit dezelfde richting waait
Einde
Temperatuur
• Van invloed:
• Breedteligging: invalshoek en daglengte
•
•
•
•
Storende factoren
Wind-en zeestromen
Zee- of landligging
Relief
Temperatuur
Hogedrukgebieden, lagedrukgebieden en wind
•
•
•
•
Luchtdruk
Hogedrukgebied (maximum)
Lagedrukgebied (minimum, depressie)
Wind
• Windsnelheid afhankelijk van luchtdrukverschil (isobaren
dicht bij elkaar, dan veel wind)
• Weer hogedruk- en lagedrukgebied
Depressies
Westenwinden
Passaten
moessons
Westenwinden
Depressies
Alle hoge- en lage drukgebieden
schuiven mee met de zon (4 data)
Hadleycel
Wet van Buys Ballot
Lucht beweegt van een hogedrukgebied naar een
lagedrukgebied, waarbij met de wind in de rug geldt
dat op het noordelijk halfrond de wind een afwijking
heeft naar rechts en op het zuidelijk halfrond naar links.
Draaiing van de aarde verklaart deze wet
•
•
•
•
•
•
Aarde: ronddraaiende bol
Snelheid aarde evenaar groter dan Nederland
Ook lucht!
Lucht boven evenaar hogere snelheid
Raakt voor op de aarde op hogere breedtes
En andersom!
Weerkaart van Europa. Zwarte dikke lijn
= frontale depressie. Let op
temp.verschil IJsland-Engeland en zon
en regen
Neerslag
•
•
•
•
•
•
•
Drie gebieden waar het veel regent:
Evenaar – stiiging
Bergen - stuwing (loef en lij)
Sub pol.min frontale regens
Stijgende lucht
Weinig
Subtrop.max. Dalende lucht (Sahara)
Zie je een depressie en het equatoriale minimum?
Zeestromen (driften)
• Aangedreven door de wind
• Water beweegt vooral horizontaal
Golfstroom
Zeestromen
o.i.v. passaten
Westenwinddrift