Medische Publieksacademie - Medisch Centrum Leeuwarden

Medische Publieksacademie
Medische Publiekacademie | Medisch Centrum Leeuwarden | Leeuwarder Courant
Medische Publieksacademie
Medische Publieksacademie
9 maart 2017
Welkom!
#mclmpa
1
Medische Publieksacademie
De toekomst van
diabetesbehandeling
Dr. Peter Oomen, internist-endocrinoloog
Dr. Helen Lutgers, internist-endocrinoloog
Asing Walthaus, redacteur LC, moderator
Medische Publieksacademie
Inhoud
• Achtergrond
• Huidige behandeling
• Toekomst
2
Medische Publieksacademie
Geschiedenis
Klassiek: dorst, veel plassen, vermageren
1922: Banting en Best.
Ontdekking en toepassing van insuline.
Nobelprijs
Medische Publieksacademie
Hoe vaak komt het voor?
• Ruim 1 miljoen Nederlanders hebben diabetes.
•
•
•
•
800.000 Nederlanders weten dat.
250.000 Nederlanders weten dat niet.
52.000 nieuwe gevallen per jaar.
90% heeft diabetes type 2.
3
Medische Publieksacademie
Medische Publieksacademie
Type 1 en type 2
• Type 1 diabetes:
– geen aanmaak van insuline
• Type 2 diabetes:
– verminderde aanmaak van insuline
– verminderde werking van insuline; ‘’resistentie’’
4
Medische Publieksacademie
Insuline komt uit alvleesklier
Medische Publieksacademie
Risico op type 2 DM:
•
•
•
•
Overgewicht (neemt toe)
Vetverdeling (appels en peren)
Aanleg
Blootstelling van foetus aan verhoogd
glucose (neemt toe)
• Inactiviteit (neemt toe)
• Veroudering (neemt toe)
5
Medische Publieksacademie
‘typisch diabetes 2 beloop’
Jaren vanaf diagnose
Medische Publieksacademie
Behandeling
• Preventie en leefstijl
– Overgewicht
– Inactiviteit
– Aandacht voor zwangerschapsdiabetes
• Medicatie
• Operatie
6
Stapgewijze behandeling van
Type 2 Diabetes
Medische Publieksacademie
+ +
+
Tijd
Medische Publieksacademie
Het ideale middel
•
•
•
•
•
Werkt bijna altijd en bij iedereen
Is goedkoop
Heeft geen bijwerkingen
Maakt u aantrekkelijker
Het bestaat echt
•Afvallen en meer bewegen..
7
Medische Publieksacademie
Medische Publieksacademie
8
Medische Publieksacademie
Medische Publieksacademie
9
Medische Publieksacademie
Nieuwe opties
• Darmhormonen
• Glucose-afvoer via urine verhogen
• Operatie en endo-barrier
Medische Publieksacademie
Gilamonster
10
Medische Publieksacademie
• Excuus voor de volgende 2 dia’s...
Medische Publieksacademie
De Beta-cel
Complexe insulinefabriek
Darmhormoon
‘incretine’
11
Medische Publieksacademie
Verminderd incretine-effect
bij diabetes type 2
Gezonde vrijwilligers
Glucose drank
Glucose via infuus
15
Glucose (mM)
15
Glucose (mM)
Patienten met type 2 diabetes
10
5
0
120
180
Incretine effect
60
40
20
0
60
120
t (min)
180
0
60
120
180
Incretine effect
80
Insuline (mU/l)
60
80
Insuline (mU/l)
5
0
0
0
10
60
40
20
0
0
60
120
180
t (min)
Nauck M et al. Diabetologia. 1986;29:46–52.
Medische Publieksacademie
GLP-1-achtige stof behandeling
• Meer insuline-afgifte na maaltijd. Remt eetlust.
• Voordelen:
– Geen hypo’s
– Geen zelfcontrole van glucose nodig
– Geen toename gewicht maar zelfs beetje verlies
• Nadelen:
– Misselijkheid, voornamelijk in de eerste weken
– Prijs (zie later)
12
Medische Publieksacademie
Wat bestaat al:
• 2 x daags injectie
• 1x daags injectie
• 1x wekelijks injectie
Medische Publieksacademie
Wat is in ontwikkeling:
• Maandelijkse toediening
• 3-maandelijkse toediening
• 6-maandelijkse toediening?
13
Medische Publieksacademie
Is urine de oplossing?
Glucoseverlies via nier
Gewichtsreductie (totaal paar kilo)
Meer blaasontsteking
Prijs (zie later)
Medische Publieksacademie
Resultaten nieuwe middelen:
sterfte hart-vaatziekten, niet-fataal hartinfarct, niet-fataal CVA
Nog niet verwerkt in richtlijnen
14
Medische Publieksacademie
Prijzen bij benadering
1 jaar behandeling (medicijnkosten.nl)
•
•
•
•
•
•
•
Afvallen
Gratis
Metformine (2 x 1000 mg)
30,SU (gliclazide 3 x 80 mg)
50,DPP-4 remmer
500,GLP-1
1200 - 1885,SGLT-2
570 - 630,Insuline NPH 1 x 30 E dagelijks 210,(+ kosten voor meten glucose)
Medische Publieksacademie
Bariatrische chirurgie
• 50% kan (bijna) stoppen met insuline
• Groot deel van effect direct na operatie
aanwezig
• Deels darmhormonen effect
15
Medische Publieksacademie
Pauze!
Medische Publieksacademie
De toekomst van
diabetesbehandeling
Type 1 diabetes
Dr. Helen L. Lutgers
Internist-endocrinoloog, MCL
16
Medische Publieksacademie
Type 1 Diabetes
• Tekort aan insuline
• Beta-cellen van de alvleesklier werken niet
goed meer
• Ten gevolge van antistoffen tegen je eigen
cellen
• Oorzaak hiervan? Na virus-infectie?
Medische Publieksacademie
Huidige behandelopties ‘Type 1 diabetes’
Stap 1:
17
Medische Publieksacademie
Huidige behandelopties ‘Type 1 diabetes’
• Bloedsuikers meten: +/- 4-5x per dag
• Nuchter – voor de lunch – voor het avondeten – voor het slapen
(4x)
• Nuchter – Na ontbijt
Voor de lunch – na de lunch
Voor het avondeten - na het avondeten
Voor het slapen
(7x)
• Bij niet lekker voelen (dreigende hypo) extra!
Medische Publieksacademie
Glucose sensor (CGM)
• Gaat 5-7 dagen mee
• 2x per dag ijken aan
bloedsuikermeting met
vingerprik
• Meestal in combinatie met
insulinepompgebruik
18
Medische Publieksacademie
‘Flash’ bloedsuikermeter
Wel verkrijgbaar
Nog niet vergoed
Medische Publieksacademie
Voorbeeld glucose sensor meting
19
Medische Publieksacademie
Huidige behandelopties ‘Type 1 diabetes’
Insuline PEN-schema :
combinatie van 3x kortwerkende en 1x langwerkende basisinsuline
InsulinePOMP:
- continue geleidelijke afgifte van insuline 24u/dag
met/zonder glucosesensor (CGM)
* Bolus-wizard: berekent je maaltijdbolus!
Transplantatie
(eilandjes-/pancreas/nier-pancreas)
Medische Publieksacademie
Koolhydraten tellen
• Vroeger: wegen
• Nu: tellen, koolhydraat-apps
Zinvol of onzin
Ontbijtkoek of Cracker met kaas
Italiaanse bol gezond of broodje kroket
Pizza of patatje mayo
20
Medische Publieksacademie
Koolhydraten tellen
• Vroeger: wegen
• Nu: tellen, koolhydraat-apps
Zinvol of onzin
Ontbijtkoek of Cracker met kaas
Italiaanse bol gezond of broodje kroket
18 : 9
40 : 26
Pizza of patatje mayo
155: 61
Medische Publieksacademie
Multidisciplinair team
orthopeed
diabetesverpleegkundige
diëtist
vaatchirurg
psycholoog
Patiënt
internist
kinderarts
maatschappelijk werk
Management/RvB
ICT
oogarts
secretariële
ondersteuning
pedicure
gynaecoloog
podotherapeut
21
Medische Publieksacademie
Zelfmanagement
Medische Publieksacademie
Indicaties voor alvleeskliertransplantatie
• Type 1 diabetes-patiënt
• Frequente, ernstige hypo’s of hyper- ontregelingen,
hypoglycemia unawareness,
(vaak al jarenlang insulinepomp, glucosesensor)
• Significante diabetische complicaties
• Geen ‘contra-indicaties’
(o.a.BMI>30, ernstige hart/vaatziekten)
22
Medische Publieksacademie
Hindernissen voor transplantatie
• Voor zowel eilandjes- als pancreastransplantatie zijn
immunosuppressiva nodig
• Vereist therapietrouw
• Bijwerkingen van de immunosuppressiva
• Wachtlijstproblematiek
• Operatie-geïnduceerde ziekte/sterfte
• Hoe lang blijft het getransplanteerde weefsel goed werken?
Medische Publieksacademie
Toekomst
• Wat zouden mensen willen, die diabetes hebben?
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Genezing
Niet meer vingerprikken
Niet meer spuiten
Geen hypo’s
Zo weinig mogelijk invloed op dagelijks leven
Geen volle pillendoos
Lekker sporten
Niet aankomen in gewicht
Geen complicaties
Zo weinig mogelijk naar het ziekenhuis komen
23
Medische Publieksacademie
Genezing type 1 diabetes nabij?
Medische Publieksacademie
28 februari 2017
Reizen toeristen volgend jaar rond de maan?
24
Medische Publieksacademie
Genezing type 1 diabetes
• Nederlandse
toekomstig
Nobelprijswinnaar?
Prof. Bart Roep, Leiden
Medische Publieksacademie
28-2-17, Nature Medicine
• Diabetes type 1 is niet een vergissing van het afweersysteem,
• Nieuwe visie: niet het afweersysteem, maar de beta-cellen vergissen
zich.
• De beta-cellen gaan vaker de fout in als ze onder stress staan,
bijvoorbeeld vanwege een virusinfectie of darmbacteriën die zijn
aangetast door (veelvuldig toedienen van) antibiotica op jonge leeftijd.
• Gun de beta-cel rust, maak ze weer blij.
25
Medische Publieksacademie
Huidige pogingen genezing
type 1 diabetes
• Autologe stamceltransplantatie
(behandeling vergelijkbaar als bij leukemie)
• Gekweekte stamcellen die insuline maken in een
speciaal ‘verpakkingssysteem’ toedienen
• ‘Slapende alvleeskliercellen weer wakker maken’
Medische Publieksacademie
‘Verpakte cellen’ – ‘capsule’
Nature Medicine 2016
26
Medische Publieksacademie
Bemoeilijkte overleving van de ‘verpakte cellen’’ ......
World J. Transplant 2016
Medische Publieksacademie
Toekomst – technische oplossing nabij?
27
Medische Publieksacademie
Toekomst – technische oplossing nabij?
‘Slimme insulinepomp: gesloten
systeem:
 continue glucosemeting
gekoppeld aan insuline-afgifte.
Bij stijgende suikers, meer insuline
• Bij (dreigende) hypo: stop
insulinetoediening
• Controller met goed algoritme
Medische Publieksacademie
Toekomst – technische oplossing nabij?
‘Kunstmatige-alvleesklier
1. Continue glucosemeter
2. Insulinepomp
Bij stijgende suikers, meer insuline
3. Glucagonpomp
Bij dalende suikers/hypo’s, afgifte
glucagon
4. ‘Zender’/ontvanger’
5. Controller met algoritme
 voorspeld op de markt 2018-2019!
28
Medische Publieksacademie
Kwaliteit van leven
“Moorkop of appelgebak 12 : 41”
Medische Publieksacademie
Conclusies
1. Veel verbeteringen in de afgelopen
decennia in de behandeling van type 1
diabetes
2. Doorbraken in begrip oorzaak en
mogelijke genezing type 1 diabetes
3. Vergaande technologische vooruitgang
29
Medische Publieksacademie
Dank voor uw aandacht!
Medische Publieksacademie
Vragen en forumdiscussie
30
Medische Publieksacademie
www.mcl.nl/mpa
[email protected]
#mclmpa
Medische Publiekacademie | Medisch Centrum Leeuwarden | Leeuwarder Courant
Medische Publieksacademie
31