De Nota `gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015
advertisement
1 Lokale paragraaf Gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015 Inleiding Vanuit de Wet publieke gezondheid (Wpg) hebben gemeenten en de rijksoverheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid op het gebied van publieke gezondheid. Gemeenten hebben de wettelijke taak om elke vier jaar een gemeentelijk gezondheidsbeleid te ontwikkelen. Voor de beleidsperiode 2012-2015 hebben de 19 gemeenten uit de regio Zuid-Holland Zuid (ZHZ) 1 regionale gezondheidsnota opgesteld. Omdat de regio ZHZ bestaat uit landelijk en stedelijk gebied, kan er sprake zijn van verschillende thema’s. Voor elke gemeente is er daarom ruimte voor de invulling van lokale thema’s. Voor de gemeente Giessenlanden geldt dat haar lokale gezondheidsthema’s op hoofdlijnen verwerkt zijn in de regionale Nota ‘Gezondheid gewoon dichtbij’ 2012-2015. Daardoor kan het regionaal opgestelde beleid vastgesteld worden als lokaal beleid en voldoen we aan onze wettelijke verplichting. In het vervolg van deze notitie wordt de nota als volgt aangeduid: nota gezondheidsbeleid 2012-2015 Dit betekent echter niet dat er op lokaal niveau geen specifieke aandachtsgebieden zijn. In de regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning1 (rVTV) wordt specifiek voor de gemeente Giessenlanden een aantal lokale gezondheidsaandachtspunten, kernboodschappen, benoemd. Daarbij is het niet zozeer de aard van de problematiek die afwijkt van de regionale problematiek, maar de mate waarin deze voorkomt in de gemeente Giessenlanden. De kernboodschappen uit de rVTV worden in deze notitie op twee manieren gebruikt. Allereerst voor een terugblik op het huidige beleid: ‘Gezond, gewoon doen 2008-2011. De relatie tussen de kernboodschappen en het huidige beleid is daarbij interessant omdat het antwoord geeft op de vraag of de beleidsthema’s uit het huidige beleid nog steeds actueel zijn en voortzetting van het huidige beleid gerechtvaardigd is. Daarnaast is het interessant om in beeld te brengen wat de gemeente Giessenlanden op dit moment concreet doet aan de gezondheid van onze inwoners en welke plannen er op dit gebied zijn. Hierdoor wordt duidelijk hoe beleid vertaald wordt naar de praktijk. Deze notitie wordt als lokale paragraaf toegevoegd aan de Nota ‘gezondheid gewoon dichtbij 20122015’. Bent u bij de vaststelling van de nota van uitgangspunten nota gezondheidsbeleid 2012-2015 ter kennisname aangeboden. De rVTV wordt gezien als basis voor beleidsvorming. 1 Lokale paragraaf nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015’ 2 De aandachtsgebieden In de rVTV worden een aantal kernboodschappen voor de gemeente Giessenlanden geformuleerd. Hieraan zijn een aantal beleidsaanbevelingen gekoppeld. De kernboodschappen: Psychische en psychosociale problemen komen veel voor. Investeren in psychische gezondheid leidt tot gezondheidswinst; Kindermishandeling wordt meer gemeld. Specifieke aandacht voor kindermishandeling en huiselijk geweld blijft nodig. Alcoholgebruik en roken zijn problemen. Voorkom dat jongeren op vroege leeftijd beginnen met drinken, roken en drugs gebruiken. Overgewicht is een hardnekkig probleem. Een brede aanpak gericht op het verminderen van overgewicht is nodig. Mantelzorg kan door vergrijzing een knelpunt worden. Investeren in mantelzorg kan overbelasting van mantelzorgers voorkomen. Veel woningen hebben een binnenmilieuprobleem. Een gerichte inzet is nodig om het binnenmilieuprobleem te verbeteren. Meer ouders maken zich zorgen om de opvoeding van hun kind. Bevorderen van een gezonde opvoeding is van belang. De kernboodschappen geven aan welke gezondheidaspecten aandacht behoeven. Daarnaast besteed de rVTV ook aandacht aan zaken die goed gaan. Zo blijkt dat de gezondheid in Giessenlanden beter is dan in Nederland. Zo is de gemiddelde levensverwachting bij de geboorte voor mannen in Giessenlanden 80,4 jaar (landelijk gemiddelde 77,9) en voor vrouwen 85,3 jaar (landelijk gemiddelde 82,2). Daarnaast ervaren minder mensen van 19 jaar en ouder (12%) hun gezondheid als matig tot slecht. Regionaal ligt dit percentage op 14%. Tot slot, de sterfte per 10.000 inwoners in Giessenlanden ligt aanmerkelijk lager dan in Nederland: 57 ten opzichte van 72. Een mooi gegeven dat echter niet wil zeggen dat we achterover kunnen leunen. Gezondheidsbeleid blijft noodzakelijk om de gezondheid van onze inwoners nog verder te verbeteren of in ieder geval het huidige niveau te consolideren. Relatie Nota ‘Gezond, gewoon doen 2008-2011’ en kernboodschappen rVTV In 2008 is de nota ‘Gezond, gewoon doen 2008-2011’ vastgesteld. In dit beleid zijn een aantal gezondheidsthema’s benoemd. Interessant hierbij is de vraag of deze beleidsthema’s weer terugkomen in de kernboodschappen uit de rVTV. Daardoor wordt duidelijk of het doorzetten van het huidige beleid (wat de Nota ‘gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015’ feitelijk is) een terechte beleidskeuze is. Het biedt echter onvoldoende informatie om de effecten van het beleid op de gezondheid van onze inwoners echt te meten. Veranderingen in volksgezondheid kunnen namelijk een bredere oorzaak hebben dan alleen beleid. Toch zullen in het kort een aantal effecten van het huidige gezondheidsbeleid beschreven worden. Gezondheidsthema’s Nota ‘Gezond, gewoon doen 2008-2012’ De nota ‘Gezond, gewoon doen’ loopt nog tot aan het einde van dit jaar en is opgebouwd uit een aantal thema’s: Gezondheidsthema Gezondheidsthema Gezondheidsthema Gezondheidsthema overgewicht; psychosociale problematiek; drugsgebruik onder jongeren; binnenmilieu. Lokale paragraaf nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015’ 3 Daarnaast is de nota gebaseerd op een missie en een visie. De missie luidt: Het verhogen van de kans op gezondheid en de jaren in goede gezondheid voor alle inwoners ongeacht sociaal economische status en de verschillen tussen inwoners (groepen) onderling verkleinen. De visie luidt: Werken vanuit een integrale aanpak gericht op positieve beïnvloeding van de leefstijl, sociale en fysieke omgeving en gezondheidszorg met extra aandacht voor groepen met een relatieve gezondheidsachterstand en voor groepen die een verhoogd gezondheidsrisico lopen. Opvallend is dat deze gezondheidsthema’s allemaal terugkomen als kernboodschap in de rVTV. In de nota ‘Gezond, gewoon doen 2008-2011’ wordt niet voor niets beschreven dat het voeren van een effectief preventief gezondheidsbeleid een lange termijnbenadering vergt. Er kan niet verwacht worden dat aan het einde van de looptijd van deze nota de problematiek die in de diverse gezondheidsthema’s aan bod komt, is opgelost. In de beleidsperiode 2008-2011 zijn bovenstaande gezondheidsthema’s concreet opgepakt in vier gezondheidsbevorderingstrajecten gericht op overgewicht, depressie, alcoholgebruik en binnenmilieu, uitgevoerd door de GGD ZHZ. In de komende beleidsperiode zullen deze projecten (met uitzondering van binnenmilieu, is nu onderdeel van het reguliere werk van de GGD ZHZ) voortgezet worden. Dit vanuit de overtuiging dat het aanpassen en bewust maken van leefstijl een traject van de lange adem is. Hoewel het moeilijk is om de effecten van het bestaande beleid concreet te meten, kunnen we wel concluderen dat de gezondheidsbevorderingsprojecten een positieve invloed hebben op het bespreekbaar maken van onderwerpen en het bewustwordingsproces van gedrag op gezondheid. Mooie voorbeelden hiervan zijn het toegenomen besef van ouders en jongeren dat drinken onder de 16 jaar echt heel schadelijk is en dat het hebben/voorkomen van een depressie steeds meer bespreekbaar is geworden. Dat maakt duidelijk dat het goed is om deze trajecten door te zetten. Bovenstaande rechtvaardigt dus ook het feit dat het nieuwe beleid voor de periode 2012-2015 in grote lijnen een voortzetting is van het bestaande beleid. Dat komt niet alleen terug in de gezondheidsthema’s, maar ook in grote lijnen in de visie en missie van het beleid. Integraal werken en aandacht voor groepen met een lagere sociaal economische status vormen daarbij het middelpunt. Lokale paragraaf nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015’ 4 Beleidsaanbeveling en vertaling naar de praktijk Beleid vaststellen als kader voor activiteiten is belangrijk. Minstens zo belangrijk is de manier waarop dit terugkomt in de praktijk. Met andere woorden: wat wordt er nu precies gedaan aan volksgezondheid in de gemeente Giessenlanden. In dit hoofdstuk wordt dat aan de hand van de kernboodschappen uit de rVTV in beeld gebracht. Psychische en psychosociale problemen KERNBOODSCHAP : Psychische en psychosociale problemen komen veel voor. Investeren in psychische gezondheid leidt tot gezondheidswinst; Wat doen we eraan? Allereerst: gemeente Giessenlanden neemt deel aan het gezondheidsbevorderingsprogramma depressiepreventie. Ook in de de nota gezondheidsbeleid 2012-2015 is dit onder de naam ‘Mentale Weerbaarheid’ als gezondheidsbevorderingstraject opgenomen en blijft gemeente Giessenlanden actief deelnemer. Buiten het gezondheidsbevorderingsprogramma werkt gemeente Giessenlanden ook op andere manieren aan het tegengaan van depressies. Uitgangspunt daarbij is dat psychische en psychosociale problemen het gevolg kunnen zijn van eenzaamheid en het ontbreken van een sociaal netwerk. Met activiteiten zoals Open eettafels en signalerend huisbezoek, georganiseerd door stichting welzijn, wordt geprobeerd eenzaamheid te voorkomen en mensen een sociaal netwerk te bieden. Om het sociaal netwerk rondom onze jeugd te versterken, zijn we bezig met een reorganisatie van ons ambulante jongerenwerk. In de loop van 2012 wordt u verder over deze opzet geïnformeerd. Opvallend is dat activiteiten op dit gebied zich hoofdzakelijk richten op kinderen en senioren. De grote groep van ‘gewone volwassenen’ komt eigenlijk niet aan bod. In de beleidsaanbevelingen in de rVTV wordt juist deze doelgroep gezien als de groep waar veel gezondheidswinst te behalen valt. Komende beleidsperiode zal deze doelgroep meer aandacht krijgen in het gezondsbevorderingsprogramma ‘Mentale Weerbaarheid’. Kindermishandeling en huiselijk geweld Kernboodschap Specifieke aandacht voor kindermishandeling en huiselijk geweld blijft nodig. Wat doen we eraan? Allereerst: Professionals in de gezondheidszorg, ouderenzorg, gehandicaptenzorg, jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning, onderwijs, kinderopvang en justitie moeten verplicht gaan werken met een meldcode als zij een signaal krijgen van huiselijk geweld of kindermishandeling. Ook wordt het verplicht om de kennis van professionals over de meldcode te bevorderen. Deze wettelijke verplichting zal naar verwachting in 2012 ingaan. Op regionaal niveau wordt de implementatie van de meldcode vormgegeven in RAAK (regionale aanpak kindermishandeling). Scholing op het gebied van vroegsignalering, samenwerking, en werken met de meldcode is daarbij een belangrijk element. In gemeente Giessenlanden komen de professionals die te maken kunnen krijgen met kindermishandeling en huishoudelijk geweld bij elkaar in het Multi Disciplinair Team (MDT, 0-4 jaar) en het regionale Zorg en AdviesTeam (rZAT) voor de leeftijdscategorie 4 t/m 12. De verschillende partners bereiden zich onder andere voor op de invoering van de verplichte meldcode door het volgen van de cursus vroegsignalering en meldcode. Met de opening van het Centrum voor Jeugd en Gezin wordt er een netwerkstructuur gecreëerd waarbinnen de afstemming tussen de diverse professionals in de jeugdgezondheidsketen gestimuleerd wordt. Door de verschillende partners in een structuur onder te brengen, is één werkwijze per gezin, één plan beter mogelijk. Gemeente Giessenlanden vervult in dit proces een ondersteunende faciliterende rol. Lokale paragraaf nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015’ 5 Alcoholgebruik en roken Kernboodschap Alcoholgebruik en roken zijn problemen. Voorkom dat jongeren op vroege leeftijd beginnen met drinken, roken en drugs gebruiken. Wat doen we eraan? Momenteel participeert de gemeente Giessenlanden in het alcoholpreventieprogramma: ‘ Verzuip jij je toekomst!?’ Dit programma richt zich in grote lijnen op voorlichting en handhaving en loopt nog 1 jaar -tot en met 2012- door. In 2013 zal gestart worden met een vervolg op dit programma. In tegenstelling tot het huidige zal dit programma zich niet alleen richten op alcoholproblematiek, maar op meerdere genotmiddelen zoals tabak en drugs. Gemeente Giessenlanden heeft de intentie hieraan deel te blijven nemen. Naast het deelnemen aan een alcoholpreventieteam is het opbouwen van een goede relatie met de jeugd van belang om dit onderwerp bespreekbaar te maken en programma’s als Verzuip jij je toekomst effectief te laten zijn. De eerder genoemde reorganisatie van het jeugd en jongerenwerk is hier heel belangrijk in. Daarnaast zal het CJG een rol spelen in het bereiken en voorlichten van de jeugd. Overgewicht Kernboodschap Overgewicht is een hardnekkig probleem. Een brede aanpak gericht op het verminderen van overgewicht is nodig. Wat doen we eraan? Ook in de beleidsperiode 2012-2015 is de bestrijding van overgewicht in het programma ‘Gezond gewicht’ opgenomen in de de Nota ‘Gezondheid gewoon dichtbij’ 2012-2015 en blijft gemeente Giessenlanden actief deelnemer. Daarmee wordt het huidige beleid rondom overgewicht voortgezet. Het lopende programma is gericht op het bevorderen van gezond gewicht bij jeugd, jongeren en ouders. Daarnaast heeft uw raad op ingestemd met het beschikbaar stellen van een budget voor de combinatiefunctionaris. Deze komt voort uit de landelijke regeling ‘impuls brede scholen, sport en cultuur’. Belangrijk doel is onder andere het sport- en cultuuraanbod voor de jeugd uit te breiden en sportverenigingen te versterken. Dat laatste omdat bewegen een heel belangrijk middel is om gezond gewicht te bereiken. Door middel van de volgende activiteiten heeft de combinatiefunctionaris een positieve invloed op het tegengaan van overgewicht: Opzetten en uitvoeren van programma’s van activiteiten voor het tegengaan van overgewicht; Stimuleren gezonde voeding in de kantine van school en sportaccomodatie; Deskundigheidsbevordering van intermediairs op het gebied van gezonde leefstijl. De combinatiefunctionaris maakt het mogelijk om de aanpak van overgewicht vanuit een brede basis aan te pakken. In de loop van 2012 wordt duidelijk of en in welke vorm de combinatiefunctionaris in de gemeente Giessenlanden aan de slag gaat. Mantelzorg Kernboodschap Mantelzorg kan door vergrijzing een knelpunt worden. Investeren in mantelzorg kan overbelasting van mantelzorgers voorkomen. Lokale paragraaf nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015’ 6 Wat doen we eraan? In het Wmo beleidsplan Giessenlanden 2008-2011 heeft de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers een wettelijke basis gekregen (prestatieveld 4 Wmo). Momenteel subsidieert de gemeente Giessenlanden Stichting Welzijn voor het organiseren van de lokale eerstelijns mantelzorgondersteuning en MEE voor de tweedelijns mantelzorgondersteuning. Gevolg van deze subsidiëring is dat mantelzorgers beter ondersteund en begeleid worden in hun activiteiten en dat mantelzorg de noodzakelijke aandacht krijgt. Door alle ontwikkelingen in de zorg zal deze vorm van zorg in de toekomst steeds belangrijker worden. Binnnenmilieu Kernboodschap Veel woningen hebben een binnenmilieuprobleem een gerichte inzet is nodig om het binnenmilieu te verbeteren. Wat doen we eraan? Alle aanvragen voor een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen, worden getoetst aan het bouwbesluit. Hiermee is een goede kwaliteit van het binnenmilieu voor nieuwe ontwikkelingen gewaarborgd. Een ander element is het binnenmilieu in scholen. In de nota gezondheid gewoon dichtbij 20122015 wordt hier aandacht aan besteed. Beleidsuitgangspunt is dat gemeenten de aandacht voor de verbetering van binnenmilieu continueren. In overleg met het onderwijsveld wordt bekeken hoe hier invulling aan wordt gegeven. Gezonde opvoeding Kernboodschap Meer ouders maken zich zorgen over de opvoeding van hun kind. Bevorderen van een gezonde opvoeding is van belang. Wat doen we eraan? Op 11 november 2011 is in Giessenlanden het Centrum voor Jeugd en Gezin AlblasserwaardVijfheerenlanden (CJG AV) geopend. Hiermee is een plek gecreëerd waar ouders met opvoedvragen/problemen terecht kunnen. Het CJG AV biedt namelijk informatie over opvoeden en opgroeien aan ouders, opvoeders en professionals in onze gemeente. Het CJG is er voor het versterken van de eigen kracht van alle gezinnen en biedt licht pedagogisch advies. Conclusie Belangrijkste conclusie die we uit deze notitie kunnen trekken, is dat de beleidsthema’s uit het bestaande beleid, de nota ‘ Gezond, gewoon doen 2008-2011 in de regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning (rVTV) terugkomen als kernboodschappen voor nieuw beleid. Dat maakt duidelijk dat gezondheidsvraagstukken niet in een periode van vier jaar opgelost kunnen worden. Continuering van beleid is daarom noodzakelijk. De Nota ‘gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015’ voorziet in deze behoefte. In grote lijnen is dit een voortzetting van het bestaande beleid. Hoewel de effecten van gezondheidsbeleid moeilijk meetbaar zijn, kan wel vastgesteld worden dat de gezondheidsbevorderingsprojecten een positieve invloed hebben op het bespreekbaar maken van gezondheidsonderwerpen en het bewustwordingsproces van gedrag op gezondheid. Tot slot: de manier waarop de gemeente Giessenlanden omgaat met de kernboodschappen uit de rVTV maakt duidelijk dat volksgezondheid integraal verwerkt is in andere beleidsvelden en een plek heeft gekregen in de praktijk van alle dag. Lokale paragraaf nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015’ 7 Lokale paragraaf nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid gewoon dichtbij 2012-2015’
