1. EU Kaderrichtlijn Water. Que? 2. Waterkwaliteit in Vlaanderen

1. EU Kaderrichtlijn Water. Que?
2. Waterkwaliteit in Vlaanderen. Ramp of Hoopvol?
3. Viskwaliteit in Vlaanderen. Levend of eerder dood?
4. Trots op ‘onze’ vis! Welke vissen komen nog voor in onze rivieren?
5. Yes! Zelf aan de slag voor proper water!
EU Kaderrichtlijn Water
Proper en voldoende oppervlakte- en grondwater, dat is het doel van de Europese Kaderrichtlijn
Water (2000). En dan nog tegen 2015 (wat we niet zullen halen). Voldoende zuiver water vol vis en
ander leven is dan ook van belang voor mens (vb drinkwater) en natuur (alle planten en dieren
hangen af van proper water). Daarnaast moeten de lidstaten de nodige maatregelen nemen om
verdroging en overstroming te voorkomen. Om dat te bereiken moeten de Europese lidstaten per
stroomgebied (vb de Schelde, de Rijn of de Po) beheerplannen opmaken, indien nodig samen met de
betrokken buurlanden. De Kaderrichtlijn Water is een van de belangrijkste milieurichtlijnen, en stemt
het vroegere gefragmenteerde waterbeleid van de lidstaten beter op elkaar af.
In Vlaanderen
Vlaanderen heeft de Europese richtlijn vertaald in het decreet Integraal Waterbeleid (zie
http://www.integraalwaterbeleid.be).
VMM-Brochure Europese Kaderrichtlijn Water: http://www.vmm.be/publicaties/EUKW.pdf
Waterkwaliteit in Vlaanderen
Ook na 2015 zullen we nog Big Jumps moeten organiseren. Af en toe hoor je wel hoera-kreten dat de
kwaliteit van het water verbetert. Er is inderdaad een lichte kwaliteitsstijging te merken in de
afgelopen twee decennia, maar we zijn er nog lang niet! Bemesting, pesticiden, een verouderd
rioleringssysteem, een ontoereikende watertoets, ontbrekende overstromingsgebieden, enz. zijn nog
steeds grote boosdoeners die voorkomen dat we in 2015 zullen voldoen aan de Europese
verplichtingen.
Sinds de oprichting van Aquafin in 1990 is de zuiveringsgraad in Vlaanderen gestegen van amper 30%
naar 80%. Dat betekent dat het afvalwater van 8 op de 10 Vlamingen gezuiverd wordt in een
rioolwaterzuiveringsinstallatie van Aquafin. De rest belandt nog steeds, al dan niet via de openbare
riolering, ongezuiverd in onze grachten, beken en rivieren.
Het gros van het afvalwater is afkomstig van de Vlaamse huishoudens. Een gemiddelde Vlaming
verbruikt dagelijks 120 liter water. De persoonlijke hygiëne is de grootste slokop: bad, douche en
WC-spoelingen zijn samen goed voor 85 liter per dag.
Op een zuiveringsinstallatie wordt eerst het grof vuil uit het water verwijderd, zoals zand, takken,
blikken, bladeren, luiers, condooms, … Daarna worden miljarden micro-organismen (bacteriën)
toegevoegd aan het water om de stikstof en de fosfor uit het water te halen. Deze twee stoffen zijn
de belangrijkste oorzaak van de vervuiling van onze waterlopen. Hoge concentraties van stikstof en
fosfor in het water zorgen namelijk voor algengroei. Die algen halen al de zuurstof uit het water,
waardoor ander leven onmogelijk wordt. In de samenstelling van het huishoudelijk afvalwater zijn de
dagelijkse toiletspoelingen met urine en feces de belangrijkste bron van stikstof en fosfor.
Voor een gedetailleerde evolutie van de waterkwaliteit, zie hier: http://www.vmm.be/water
Meer info van BBL over het gevoerde waterbeleid (Milieurapport 2011), zie
http://www.bondbeterleefmilieu.be/page.php/30/626/13652
hier
Viskwaliteit in Vlaanderen
Slechts een zeer kleine minderheid van alle meetplaatsen heeft een gezonde visgemeenschap,
becijferde het INBO. En de toestand verbetert maar langzaam. Op 650 meetplaatsen, bemonsterd in
de periode 2005-2010, scoorden slechts drie meetplaatsen uitstekend, terwijl 7 % goed scoorde. 63
% scoorde ontoereikend of slecht.
Het Vlaams rivierennetwerk is nog steeds te sterk versnipperd om een duurzaam herstel van
vissoorten mogelijk te maken. Toch verwachten de wetenschappers een vooruitgang, gezien de
resultaten nog zichtbaar moeten worden van reeds gerealiseerde maar ook niet gerealiseerde
verbetermaatregelen.
Meer info
http://www.milieurapport.be/nl/feitencijfers/MIRA-T/milieuthemas/kwaliteitoppervlaktewater/ecologische-kwaliteit-vanoppervlaktewater/visindex/
Welke vissen vind je in onze rivieren?
Paling, zalm, baars en snoek ken je hopelijk wel. Maar ken je ook de Beekprik, Rivierdonderpad of de
Kleine Modderkruiper? Ontdek meer soorten op de websites van ofwel sportvissers, ofwel van het
Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) die elk jaar op verschillende meetpunten in
Vlaanderen kijkt welke vis, onder welke omstandigheden en in welke aantallen waar wel of niet
voorkomt.
Voor een handig overzicht met foto’s, zie hier (sportvisserij Nederland, ook geldig voor Vlaanderen)
http://www.sportvisserijnederland.nl/vis_en_water/vissoorten/
Voor het laatste rapport van INBO over de zoetwatervissen in Vlaanderen, zie hier
http://www.inbo.be/files/bibliotheek/48/226448.pdf
Wat kan je zelf doen voor proper water?
Je gebruikt meer water dan je vaak denkt. Wie spreekt over watervervuiling en watergebruik, kijkt
vaak met een beschuldigend oog naar de landbouw en de industrie. Maar het aandeel van de
gezinnen is ook aanzienlijk. De huishoudens zijn goed voor 33% van het totale watergebruik. Van het
leidingwater nemen de gezinnen zelfs 57% voor hun rekening. Gemiddeld gebruikt elke Vlaming bijna
120 liter kraantjeswater per dag.
Zuiver drinkwater is beperkt. Het komt er dus op aan zuinig om te springen met het water uit je
kraan én om regenwater optimaal te gebruiken. Een zeer groot deel van ons kraantjeswater spoelen
we gewoon door onze wc! Kies dus voor een waterzuinige wc (op regenwater) en ineens ook voor
waterzuinige wasmachines, vaatwassers, spaarknoppen op wc en douche, … Er zijn ook heel wat
mogelijkheden om regenwater te gebruiken: auto wassen, regenton aansluiten op wc en
wasmachine, bloemen regenwater geven, enz.
Wat veel mensen bovendien nog niet beseffen, is dat er heel wat water nodig is om alle producten
(vooral voeding) te maken die we dagelijks gebruiken. Op www.watervoetafdruk.be lees je bv. dat
elke Belg gemiddeld 7400 liter water per dag nodig heeft voor al deze producten. Vooral vlees
neemt heel wat van onze waterconsumptie in beslag. Nog een reden dus om mee te doen met
donderdag veggiedag en ook op de andere dagen minder of geen vlees te eten.
Meer vis, otters en frisgroene oevers krijgen we alleen door meer proper water en minder
vervuiling. De overheid is verantwoordelijk voor waterzuivering en voldoende ruimte voor rivieren.
Maar onze eigen negatieve milieu-impact moet dringend omlaag:
•
Gebruik geen kunstmatige bemesting of pesticiden in je tuin, aangezien die meer kwaad
doen dan goed zijn voor onze natuur. Pesticiden doden inderdaad insecten, maar komen ook in onze
eigen voedingsproducten en drinkwater terecht. Het kan makkelijk zonder, ga naar
www.durftuinierenzonder.be van VELT.
•
Scheid het afval- en regenwater van je woning (zie onderstaande brochure van VMM) zodat
het afvalwater o.a. beter gezuiverd kan worden en het bij wateroverlast de nabije beken niet
vervuilt.
•
Laat geen afval achter in de natuur, zodat er geen giftige stoffen in ons grondwater en
rivieren terecht komen. Of organiseer een zwerfvuilopruimactie van de beek- of rivieroevers in je
buurt! In heel wat steden en gemeentes worden die door de lokale overheden maar al te graag
gesponsord.
Meer waterbesparingstips
www.watervoetafdruk.be
www.durftuinierenzonder.be
Waterwegwijzer Bouwen en verbouwen (VMM)
http://www.imagineallthewater.eu/NL