BIG JUMP waterkwaliteit Waar vind ik gegevens over

BIG JUMP waterkwaliteit
Waar vind ik gegevens over de kwaliteit van het water op
mijn BIG JUMP locatie ?
Aan de hand van het instructiefilmpje kan je stap voor stap de gegevens van je Big Jump locatie
opzoeken. Zorg er wel voor dat je goed weet waar je locatie ligt op kaart.
Op http://geoloket.vmm.be/Geoviews/map.phtml kan je allerhande gegevens opvragen. Wij
focussen ons verder op twee indexen: de Prati – index (afgekort PIO) en de BBI (nu vernieuwd naar
MMIF). Hieronder bespreken we ze kort allebei. Dat kan je helpen om de gegevens te interpreteren.
Wat is de relatie tussen de PRATI-index (PIO)/de Belgische Biotische Index (BBI) en de
doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water ?
De PRATI index en de BBI hebben geen directe relatie met de doelstellingen van de Kaderrichtlijn.
Het zijn “oude” indexen, die dikwijls al lang gemeten worden, en daardoor goed kunnen gebruikt
worden om EVOLUTIES in de waterkwaliteit te zien.
Voor de beoordeling van de chemische kwaliteit en de biologische kwaliteit onder de Kaderrichtlijn
Water, worden andere indexen en metingen gebruikt. De chemische kwaliteit wordt beoordeeld via
een reeks aparte paramaters, de biologische aan de hand van nieuw ontwikkelde indexen. De
opvolger van de BBI is bvb de nieuwere “Multimetrische Macro-invertebratenindex Vlaanderen” ofte
MMIF. Die index is volledig conform de richtlijn, en strenger dan de (oude) BBI.
BELGISCHE BIOTISCHE INDEX (BBI)
De VMM gebruikt al meer dan 20 jaar macro-invertebraten om de biologische kwaliteit van
oppervlaktewateren in Vlaanderen te beoordelen. Het gaat over een zeer diverse groep van
organismen, namelijk alle ongewervelde soorten die minstens een deel van hun levenscyclus in het
water doorbrengen. Voorbeelden zijn larven van insecten zoals kokerjuffers, libellen en muggen,
maar ook weekdieren zoals slakken en mossels en verder ook kreeftachtigen en allerlei soorten
wormen.
Door hun grote diversiteit reageren macro-invertebraten ook heel verschillend wanneer hun
leefgebied in het water verstoord wordt, bijvoorbeeld door vervuiling. Bovendien zijn ze gemakkelijk
te bemonsteren, waardoor ze makkelijk te gebruiken zijn in biologische kwaliteitsindexen.
Bij de beoordeling van de waterkwaliteit op basis van macro-invertebraten maakt de VMM al meer
dan 20 jaar gebruik van de Belgische Biotische index (BBI). Die geeft een geïntegreerd beeld van de
chemische, biotische en fysische karakteristieken van zowel de waterkolom als de waterbodem, de
oevers enz. De BBI evalueert daarenboven de kwaliteit over een ruimere tijdsspanne. Sinds 2011
schakelde VMM, in uitvoering van de Kaderrichtlijn Water, over op een nieuwe (aangepaste) index,
de Multimetrische Macro-invertebratenindex Vlaanderen (MMIF). Die is strenger.
De resultaten krijgen een beoordeling tussen 0 (uiterst slecht) en 10 (zeer goed). De evolutie van de
MMIF kan je hier vinden: http://www.milieurapport.be/nl/feitencijfers/milieuthemas/kwaliteitoppervlaktewater/ecologische-kwaliteit-van-oppervlaktewater/macro-invertebraten/
1
Achtergrond en kaartjes vind je op https://www.vmm.be/water/kwaliteitwaterlopen/biologie/macro-invertebraten
PRATI-INDEX
(bron: www.vmm.be)
De Prati-index geeft de kwaliteitsklasse van de zuurstofhuishouding in oppervlaktewater weer.
De zuurstofhuishouding is van cruciaal belang voor de leefbaarheid en het herstel van een biotoop.
Aan de hand van de Prati-index voor zuurstofverzadiging (PIO) kan de kwaliteitsklasse van die
zuurstofhuishouding worden bepaald. (Prati is een Italiaanse onderzoeker die in 1971 een methode
publiceerde om meerdere waterkwaliteitsparameters om te rekenen naar een eenvoudige, onderling
vergelijkbare kwaliteitsindex en -klasse.)
De Prati-index krijgt een slechte score bij lage zuurstofspanningen, maar ook bij oververzadiging. Die
slechte score komt vooral voor bij eutrofiëring (vermesting): door het overaanbod van meststoffen
gaan algen en/of waterplanten overmatig groeien. Overdag zorgt dat voor (te) veel zuurstof (door
fotosynthese), maar ’s nachts stopt dat proces, verbruiken de planten de zuurstof op en “verstikt” de
waterloop.
Onderstaande info is enigszins gedateerd – VMM stopte met het rapporteren over de Prati-index op
Vlaams niveau – niettemin vind je op de website nog steeds actuele gegevens.
Zwaar verontreinigde oppervlaktewateren komen nog maar uiterst zelden voor (anno 2011: 6 op een
totaal van 1.435 meetplaatsen of 0,4%). In 1991 scoorde nog 12% van de meetplaatsen slecht.
2
De verkregen resultaten krijgen de volgende beoordeling (let wel: een hogere index wijst op een
slechtere kwaliteit):
PIO
Kleur
Beoordeling (‘waterkwaliteitsklasse’) (1)
0-1
blauw
niet verontreinigd
>1-2
groen
aanvaardbaar
>2-4
geel
matig verontreinigd
>4-8
oranje
verontreinigd
>8
rood
zwaar verontreinigd
Grafiek: Evolutie van de gemiddelde Prati-index voor zuurstofverzadiging voor het hele VMM-meetnet
3
Kaart: Waterkwaliteit 2011: aandeel van de waterkwaliteitsklassen op basis van de Prati-index voor
zuurstofverzadiging (PIO)
Waar vind ik een algemeen overzicht van de waterkwaliteit
in Vlaanderen ?
Het recentste rapport staat hier: https://www.vmm.be/publicaties/jaarverslag-water-2014
Via http://www.milieurapport.be/nl/feitencijfers/milieuthemas/kwaliteit-oppervlaktewater/ kan je
feiten en cijfers opvragen voor heel Vlaanderen.
Waar vind ik gegevens over mijn streek ?
Op de pagina http://www.volvanwater.be/de-plannen staan de recentste waterplannen. Daarbij
zitten ook de “bekkenspecifieke delen” Download het doc van jouw bekken en scroll helemaal naar
achter naar de kaarten – zoek daar de kaarten getiteld “Toets aan de milieunorm voor fysischchemische 'gidsparameters'” en / of “Beoordeling ecologische toestand/potentieel voor Vlaamse
en Lokale (1ste orde ) waterlichamen”. Flink inzoomen is de boodschap !
4