DE MUZIEKJOURNALIST ONDER INVLOED?
advertisement
Sofie Stans Erasmushogeschool ± Universitaire Associatie Brussel Departement Toegepaste Taalkunde Master Journalistiek ± optie radio- en tv-journalistiek DE MUZIEKJOURNALIST ONDER INVLOED? Een kwalitatief onderzoek naar de beïnvloeding van de muziekindustrie op muziekrecensies Masterproef ingediend voor het behalen van de graad van Master in de Journalistiek Promotor: Dr. Jan Jagers Academiejaar: 2011-2012 Sofie Stans Erasmushogeschool ± Universitaire Associatie Brussel Departement Toegepaste Taalkunde Master Journalistiek ± optie radio- en tv-journalistiek DE MUZIEKJOURNALIST ONDER INVLOED? Een kwalitatief onderzoek naar de beïnvloeding van de muziekindustrie op muziekrecensies Masterproef ingediend voor het behalen van de graad van Master in de Journalistiek Promotor: Dr. Jan Jagers Academiejaar: 2011-2012 A bstract Met dit onderzoek werd er getracht om een duidelijk beeld te schetsen over de beïnvloedbaarheid van muziekjournalisten, met de focus op recensies. Dit onderzoek werd kwalitatief uitgevoerd aan de hand van diepte-interviews bij muziekjournalisten en persverantwoordelijken van platenmaatschappijen. De resultaten tonen aan dat er wel degelijk sprake is van beïnvloeding. Platenmaatschappijen proberen journalisten in de watten te leggen en een vertrouwensrelatie op te bouwen waardoor ze gemakkelijker iets gedaan krijgen. Ook de vriendschapsrelatie met een artiest kan een journalist beïnvloeden. Hoe beter de relatie is tussen beide partijen, hoe groter de kans op beïnvloeding. Vrijwilligers die schrijven voor online magazines blijken beïnvloedbaarder te zijn dan journalisten die schrijven voor een kwaliteitsmedium. De beïnvloeding gebeurt hoofdzakelijk tijdens het selectieproces van de albums, niet bij het persoonlijke eindoordeel van de journalist. Een journalist zal zelden of nooit zijn mening over een album of concert aanpassen en zal bij het opstellen van een recensie slechts af en toe steunen op teksten van platenmaatschappijen. Persbericht V laamse muziekpers onder invloed M uziekliefhebbers houden er van om wekelij ks recensies te lezen over nieuwe releases. Zo komen ze te weten of het al dan niet de moeite is om het album te beluisteren of te kopen. Ze vertrouwen dus voor een groot deel op de eerlij ke mening van de journalist. M aar kan men er tegenwoordig nog ze ker van zijn dat die mening niet beïnvloed is geweest door platenmaatschappijen en artiesten? De muziekindustrie in Vlaanderen is een kleine wereld. Iedereen kent iedereen. Journalisten creëren daardoor een vertrouwensband met zowel mensen van platenmaatschappij als met artiesten. Toch moet de journalist zijn onafhankelijkheid en persoonlijke mening zien te bewaren. Dat is immers zijn deontologische plicht. Maar in hoeverre lukt dat? Muziekjournalisten zijn wel degelijk beïnvloedbaar. Zo blijkt uit onderzoek van Sofie Stans, masterstudente journalistiek aan de Erasmushogeschool Brussel. Ze heeft op basis van diepte-LQWHUYLHZV PHW PX]LHNMRXUQDOLVWHQ HQ SHUVYHUDQWZRRUGHOLMNHQ YDQ SODWHQILUPD¶V HHQ duidelijk beeld kunnen schetsen over de beïnvloedbaarheid van muziekjournalisten, met de focus op recensies. Het onderzoek trachtte zowel een antwoord te formuleren vanuit het standpunt van de journalisten als van de platenmaatschappijen. Journalisten worden beïnvloed, maar die beïnvloeding speelt zich hoofdzakelijk af in het selectieproces van de te bespreken albums, niet in het persoonlijke eindoordeel van de journalist. Recensies zijn erg belangrijk voor platenmaatschappijen. Daarom proberen ze door promoteksten en andere trucs meer gedaan te krijgen van journalisten. Hoe beter de relatie is tussen beide partijen, hoe groter de kans op beïnvloeding. Journalisten proberen recensies over bevriende artiesten te vermijden omdat dit anders hun geloofwaardigheid en vriendschap op het spel kan zetten. Journalisten van online magazines blijken beïnvloedbaarder te zijn dan journalisten die schrijven voor een kwaliteitsmedium. Ze nemen bijvoorbeeld vaker promoteksten van platenmaatschappijen over of laten zich sneller verleiden in ruil voor concerttickets. Maar al bij al kunnen muziekliefhebbers met een gerust hart afgaan op het oordeel in recensies. Muziekjournalisten zijn geen marionetten van de platenmaatschappijen en laten zich principieel enkel beïnvloeden tijdens het selectieproces van het album. Voor meer informatie, mail naar [email protected] of bel +32 473 77 66 62 Voorwoor d Vele potentiële onderwerpen maakten een doortocht in mijn hoofd vooraleer ik mijn definitieve masterproefonderwerp gevonden had. Het moest een onderwerp zijn waar ik mijn tanden in kon zetten, iets waar ik uren, dagen, weken, ja zelfs maanden mee bezig zou willen zijn. Iets wat mij mateloos zou boeien en waar ik een sterke nieuwsgierigheid voor zou ontwikkelen. Uiteindelijk heb ik vanwege mijn liefde voor muziek en journalistiek gekozen voor een onderwerp dat de perfecte combinatie is van beiden: muziekjournalistiek. Dankzij dit onderzoek is mijn belangstelling nog meer aangewakkerd en ben ik met interessante personen in contact gekomen. Het schrijven van deze masterproef beschouw ik als een waardevolle bijdrage aan de journalistiek en als een symbolisch afsluiten van een leerrijk masterjaar. Ik hoop alvast dat ik enkele verhelderende inzichten heb kunnen bijbrengen. Een voorwoord is natuurlijk niet compleet zonder een woord van bedanking. Als eerste wil ik mijn promotor Dr. Jan Jagers bedanken, omdat hij me hielp bij het zoeken van een geschikt onderwerp en omdat hij me heeft begeleid door het geven van nuttig advies bij het uitwerken van het onderzoek. Dit laatste geldt ook voor zijn vervanger Dr. Jeroen Van Laer. Vervolgens zou ik mijn interviewees willen bedanken: Jurgen Beckers, Jochen de Vos, Femke Mussels, Bart Somers, Bart Steenhaut, Pieter-Jan Symons, Yves Vaes, Sasha Van der Speeten, Stijn Verbruggen en Pieter Vermeiren. Zij waren allen bereid om tijd vrij te maken voor een interview en bezorgden me bijgevolg waardevolle informatie. Het beëindigen van dit extra masterjaar betekent ook meteen het einde van mijn studentenleven en het aanbreken van een nieuwe periode. Daarom zou ik ook graag mijn ouders en familie willen bedanken voor de steun en kansen die ze mij al die jaren hebben gegeven. Tot slot wil ik ook nog mijn geweldige vrienden en medestudenten bedanken waarmee ik de mooiste tijd van mijn leven heb beleefd. Sofie Stans, april 2012. Inhoud Inleiding en probleemstelling ................................................................................................................. 1 Relevantie .............................................................................................................................................. 2 Deel 1: Literatuurstudie .......................................................................................................................... 4 Hoofdstuk 1: De beginperiode van echte muziekkritiek ......................................................................... 4 1.1 De grote jaren 60 .......................................................................................................................... 4 1.2 De jaren 70 tot nu ......................................................................................................................... 7 Hoofdstuk 2: Onderzoek in de muziekjournalistiek ............................................................................... 9 Hoofdstuk 3: Deontologie .................................................................................................................... 11 Hoofdstuk 4: Platenmaatschappijen ..................................................................................................... 14 4.1 De Werking ................................................................................................................................ 14 4.2 De Strategie ................................................................................................................................ 14 4.3 Wederzijdse afhankelijkheid ...................................................................................................... 16 Deel 2: Onderzoeksdesign .................................................................................................................... 17 Methode ........................................................................................................................................... 17 Steekproef ........................................................................................................................................ 17 Interviews ......................................................................................................................................... 18 Onderzoeksvragen ............................................................................................................................ 19 Deel 3: Onderzoek ................................................................................................................................ 20 Hoofdstuk 1: Relaties en beïnvloeding ................................................................................................. 20 1.1 Het selectieproces ....................................................................................................................... 20 1.2 Objectiviteit ................................................................................................................................ 21 1.3 Andere recensenten .................................................................................................................... 22 1.4 Muziekjournalisten en muzikanten ............................................................................................. 23 1.4.1 Vriendschap .................................................................................................................. 23 1.4.2 Superfan ....................................................................................................................... 26 1.5 0X]LHNMRXUQDOLVWHQHQSODWHQILUPD¶V .................................................................................... 27 1.5.1 Afhankelijkheid ................................................................................................................... 27 1.5.2 De scharnierfunctie van de platenfirma ........................................................................ 27 1.5.3 Beïnvloeding................................................................................................................. 29 Besluit .................................................................................................................................................. 30 Hoofdstuk 2: Beïnvloeding: Trucs van platenmaatschappijen .............................................................. 31 2.1 Een goede vertrouwensrelatie ..................................................................................................... 31 2.2 Persoonlijk contact ..................................................................................................................... 32 2.3 Vriendendiensten ........................................................................................................................ 33 2.4 Persoonlijke mails ...................................................................................................................... 34 2.5 Omkoping................................................................................................................................... 34 2.6 Geschenken en reisjes................................................................................................................. 35 Besluit .................................................................................................................................................. 36 Hoofdstuk 3: Persberichten .................................................................................................................. 37 3.1 Persberichten .............................................................................................................................. 37 3.2 Ander promomateriaal ................................................................................................................ 39 Besluit .................................................................................................................................................. 40 Hoofdstuk 4: Het nut van promoteksten en recensies ........................................................................... 41 4.1 Promoteksten .............................................................................................................................. 41 4.2 Het nut van recensies .................................................................................................................. 43 4.3 Denken journalisten zelf invloed te hebben op hun lezerspubliek? ............................................ 45 Besluit .................................................................................................................................................. 46 Hoofdstuk 5: Negatieve Recensies en klachten .................................................................................... 47 5.1 Negatieve recensies .................................................................................................................... 47 5.2 Klachten ..................................................................................................................................... 48 Besluit .................................................................................................................................................. 52 Algemene conclusie en discussie ......................................................................................................... 53 Referentielijst ....................................................................................................................................... 57 Bijlage 1: De Code van Journalistieke Beginselen (1982) .................................................................... 58 %LMODJH,QWHUYLHZILFKHSODWHQILUPD¶V ............................................................................................... 60 Bijlage 3 :Interviewfiche muziekjournalisten ....................................................................................... 61 Bijlage 4: CIM-cijfers kranten en dagbladen 2010-2011 ...................................................................... 62 Bijlage 5: Interviewees ......................................................................................................................... 63 Bijlage 6: Cd-review Zornik door jurgen Beckers ................................................................................ 64 Bijlage 7: Persbericht ........................................................................................................................... 65 Bijlage 8: Promotekst The Me IN YOU van EMI ................................................................................ 66 Bijlage 9: Perscommentaren over het album Forgotten clothes van The Me In You ............................ 67 Bijlage 10: Recensie van De Held door Bart Steenhaut........................................................................ 68 Inleiding en probleemstelling De aanleiding van dit onderzoek zijn de onheilspellende berichten in de media die beweerden dat de muziekjournalistiek sterk beïnvloed werd door de platenmaatschappijen. Muziekrecensenten werden ervan beschuldigd recensies te schrijven met als grootste doel reclame te maken voor een nieuw album van een artiest, eerder dan een eigen kritische bevinding neer te schrijven. Vijfendertig jaar geleden werd de invloed van de platenindustrie al problematisch genoemd. Nu onderhouden platenmaatschappijen en de muziekpers nog steeds een relatie die niet altijd even gemakkelijk is. Ze zijn afhankelijk van elkaar: platenmaatschappijen zien in de muziekrecensent een onmisbaar reclamemiddel dat het publiek in contact brengt met artiesten. De muziekrecensent gebruikt dan weer de teksten van platenmaatschappijen als een belangrijke bron van informatie voor zijn reviews. Deze relatie riep de vraag op of muziekjournalisten niet al te veel afhankelijk zijn van platenmaatschappijen, die de pers naar hun hand zouden proberen te zetten. In 2010 schreef Vincent Merckx de Masterproef: De muziekrecensent: Journalist of reclameman? Het onderzoek hield een kwalitatieve inhoudsanalyse in van muziekrecensies en promotieteksten. Er werd onder meer onderzocht in hoeverre recensies passages bevatten van de door platenmaatschappijen uitgestuurde persberichten. De resultaten neergeschreven in de masterproef van Vincent Merckx weerlegden de onheilspellende berichten en gaven aan dat de invloed van de platenmaatschappijen zo goed als miniem is. Toch is verder onderzoek nodig om de resultaten, die de analyse van de recensies opleverde, te bevestigen, te nuanceren of te weerleggen. De vorige studie analyseerde namelijk enkel muziekrecensies maar ging niet te rade bij de betrokkenen zelf, namelijk journalisten en platenmaatschappijen. Waardoor er enkel een antwoord kwam op de vraag of persberichten, of delen daaruit, worden overgenomen in muziekrecensies. De vraag waardoor muziekjournalisten dan wel beïnvloed zouden kunnen worden, bleef hierbij onbeantwoord. Ook kwam de visie van platenmaatschappijen niet aan bod. Denken zij een invloed te hebben op muziekjournalisten en welke middelen gebruiken zij daarvoor? Een vollediger beeld zou dus gegeven kunnen worden door middel van interviews met mensen uit de sector, meer bepaald muziekjournalisten die schrijven muziekrecensenten die werken voor voor invloedrijke populaire kranten cultuur- en en/of tijdschriften, muziekwebsites en persverantwoordelijken van platenmaatschappijen. Dat is dan ook wat in deze masterproef aan bod zal komen. Zo kan de problematiek van de beïnvloeding van muziekrecensenten verder worden uitgediept. 1 Het sterke punt van een dergelijke aanpak is dat deze masterproef eerder onderzoek naar beïnvloeding echt kan toetsen aan de realiteit. Terwijl het vorige onderzoek de recensies via analyses op woordniveau behandelde, zal dit vervolgonderzoek de muziekjournalisten en platenmaatschappijen zelf aan het woord laten want zij weten nog altijd het best hoe het er in het echt aan toe gaat, en of er al dan niet sprake is van beïnvloeding. Relevantie Dit onderzoek is vooral interessant vanuit deontologisch oogpunt. De vraag ten gronde is of er zich in deze sector van de journalistiek een deontologisch probleem stelt of niet. Van muziekrecensenten wordt er namelijk verwacht dat ze een kritisch verslag schrijven over een album, maar is dat wel altijd het geval? Misschien zitten hun recensies wel vol met beïnvloedingen van buitenaf. Als dat het geval zou zijn, wil dat zeggen dat de consument niet meer kan rekenen op de expertise van muziekjournalisten. Zij zijn toch de gatekeepers en trendsetters wat muziek betreft. Hen zouden we moeten kunnen vertrouwen op dat vlak. Zij zijn degene bij wie men terecht moet kunnen voor concertinformatie en advies over een nieuw album of een nieuw artiest. Hoe moeten anders het kaf van het koren gescheiden worden? Wanneer de journalist zich bewust of onbewust laat beïnvloeden door de commerce van platenmaatschappijen, en zijn lezers dit merken, kan dat verregaande gevolgen hebben voor zijn geloofwaardigheid. Anders gezegd: in hoeverre is een muziekrecensent gebonden aan GH]HOIGH UHJHOV DOV HHQ µJHZRQH¶ MRXUQDOLVW" 5HFHQVLHV RYHU PX]LHN YHUVFKLOOHQ ERYHQGLHQ vaak van recensent tot recensent. Maar waarop baseren zij hun oordeel? Waaruit haalt de muziekjournalist zijn informatie? Aangezien muziekrecensenten een bepaalde invloed uitoefenen op het publiek is deze vraag zeker van belang. Muziekjournalisten overtuigen de consument namelijk van de kwalitatieve waarde van een album en leiden zo de aandacht af van het feit dat ze in feite goederen aan het promoten zijn. Dat is mogelijk maar de muziekjournalist moet oppassen dat er een zekere afstand bewaard wordt tussen hem en de muziekindustrie. Als zij zich enkel bezig houden met het parafraseren van promotieteksten YDQ SODWHQILUPD¶V KHHIW KHW LPPHUV JHHQ ]LQ meer om muziekrecensies te lezen. De deontologie (Code journalistieke beginselen, punt 11 en 12, zie bijlage 1) vermeldt duidelijk dat een muziekjournalist niet de rol van reclamemaker mag overnemen. Maar voor een muziekjournalist is de grens tussen journalist en reclamemaker soms moeilijk te bepalen, hij staat immers met één voet in de muziekindustrie en met de andere in de journalistiek. 2 Dat brengt ons bij de volgende kwestie. De muzieksector heeft namelijk al lang door dat de muziekjournalisten een belangrijke rol kunnen spelen in het verhogen van de muziekverkoop. Recensies beïnvloeden namelijk de consument en vaak worden ze overgenomen door andere media. Muziekrecensies zouden dus een goed promotiemiddel moeten zijn. Daarom investeren platenmaatschappijen in een beïnvloedingsstrategie. Ze overstelpen muziekjournalisten met uitnodigen voor feestjes, albums, gratis toegang tot concerten en promoteksten. Indien uit dit onderzoek zou blijken dat journalisten dit alles niet in rekening brengen tijdens het schrijven van muziekrecensies dan houdt dat in dat platenmaatschappijen hun energie en budget beter ergens anders in kunnen steken. Blijkt echter dat sommige recensenten toch beïnvloed worden dan zou een platenmaatschappij zijn werking kunnen intensiveren en verbeteren (Merckx, 2010). 3 Deel 1: L iteratuurstudie Hoofdstuk 1: De beginperiode van echte muziek kritie k In het verleden is er in kranten en magazines al veel geschreven over muziek. Maar vanaf wanneer begonnen journalisten zich echt te specialiseren in muziek en vanaf welke periode werd het recenseren van rock en popmuziek serieus genomen? Om hier een beter zicht op te krijgen volgt nu een beschrijving van de beginperiode van de kritische muziekjournalistiek en worden enkele belangrijke muziekrecensenten uit die tijd belicht. 1.1 De grote jaren 60 Wanneer het schrijven van recensies over optredens en albums een journalistieke bezigheid werd, is niet exact geweten. Maar in de jaren 50 werd dit zeker al gedaan in de hogere kringen. Toen gingen de recensies voornamelijk over jazzmuziek. Het oudste muziekblad van Groot-Brittannië, Melody Maker, werd al opgericht in 1926 (Frith, 1978, p. 139), maar het is SDV YDQDI PLGGHQ MDUHQ µ DDQ GH VWDUW YDn het grote succesverhaal van de Beatles, dat recenseren en het schrijven over pop en rockmuziek langzaamaan serieus werd genomen. In deze periode veranderde het muzieklandschap zo snel, waardoor muziekjournalisten die nieuwe muziek soms moeilijk konden volgen of begrijpen (Lindberg, 2005 p. 69). Maar door hun enthousiasme bleven deze journalisten deze nieuwe muziekstijlen promoten. In de jaren 60 ontstonden dan ook verschillende nieuwe muziekmagazines. Crawdaddy en Mojo werden opgericht in 1966 en het bekende Rolling Stone maakte zijn intrede in 1967. Muziekrecensenten waren in die tijd nog redelijk naïef. Ze beschouwden zichzelf puur als informatiegevers en entertainers van hun lezers. Toch waren er al enkele pogingen om bepaalde muzieksoorten en artiesten te verheffen naar een hoger niveau, waardoor deze recensies meer hadden dan een commerciële inhoud. Zo behandelden ze populaire muziek als kunst (Lindberg, 2005, p. 70). Muziekkritiek ontwikkelde zich trager in de Verenigde Staten dan in Engeland. Al vanaf de wederopleving van R&B in 1963 streefden de journalisten Chris Welch en Ray Coleman van het Britse muziekmagazine Melody Maker er naar de nieuwe vormen van populaire muziek serieuzer te gaan behandelen (Lindberg e.a., 2005, p.73). Dit in tegenstelling tot in Amerika, waar de muziekkritiek zeker nog geen opmars kende. Het was soms zelfs zo erg dat Engelse journalisten soms meer leken te weten over het muzieklandschap in New York dan de Amerikanen zelf (Lewis, 1972, p. 98). 4 Muziekjournalist Clinton Heylin beweert dat het recenseren van popmuziek in de Verenigde Staten pas echt opkwam vanaf de oprichting van muziekmagazine Crawdaddy in 1966 (Heylin, 1992, p. xi). De eerste Amerikaanse rockcriticus en oprichter van Crawdaddy, Paul Williams, deed in Engeland inspiratie op voor zijn magazine en zette zelfs een citaat van het Britse blad Music Echo op de cover van het eerste nummer. De eerste recensies van Williams waren gekenmerkt door fris en overweldigend enthousiasme met een nadruk op het belang van het luisteren naar rockmuziek. Zijn intenties als schrijver manifesteert hij ook uitdrukkelijk in het eerste nummer van Crawdaddy. Hier kondigt hij een nieuw tijdperk aan van muziekjournalistiek, hij verlangde naar recensies die vrij waren van RSSHUYODNNLJH ³WLHner-PDJD]LQH´ SHUVSHFWLHYHQ 9RRU KHP ZDV KHW WLMG YRRU LQWHOOLJHQW schrijven over muziek, en meer bepaald over rockmuziek (Lindberg, 2005, p.74.). ³<RXDUHORRNLQJDWWKH)LUVWLVVXHRIDPDJD]LQHRIURFNDQGUROOFULWLFLVP&UDZGDGG\ZLOO feature neither pin-ups nor news-briefs; the specialty of the magazine is intelligent writing DERXWSRSPXVLF«7HHQ0DJD]LQHVDUHGHYRWHGWRURFNDQGUROOEXWWKHLULGHDRIGLVFXVVLRQ is a string of superlatives below a fold-out photograph. Crawdaddy believes that som eone in WKH 86 PLJKW EH LQWHUHVWHG LQ ZKDW RWKHUV PLJKW KDYH WR VD\ DERXW WKH PXVLF WKH\ OLNH´ (Williams, 1996). In Groot-Brittannië was Chris Welch samen met Ray Coleman misschien wel de eerste onder de muziekjournalisten die de minder commerciële popmuziek in zijn armen sloot (vb.: Cream, Led Zeppelin, Jeff Beck). Hij begon zijn carrière als journalist bij Melody Maker in 1964 en is nog steeds een van de meest gelezen muziekbiografen in de geschiedenis van rockkritiek, met tal van boeken onder zijn rekening, waaronder de eerste biografie van Jimi Hendrix. Zijn KRXGLQJ WHJHQRYHU GH PX]LHN HQ DUWLHVWHQ ZRUGW YDDN EHVFKUHYHQ DOV HHQ ³JHQWOHPDQO\ DWWLWXGH´+LMYHUZRRUGGH]LMQV\PSDWKLHsQHQDQWLSDWKLHsQDOVHHQHFKWHJHQWOHPDQ]RXGRHQ zonder snobistisch over te komen (Lindberg, 2005, p. 76-77). Voor Welch zijn muziekrecensies entertainment. Hij beschouwde ze als een vorm van ontspanning voor de lezers. Typisch voor hem is dat hij ernaar streeft om de intentie van de artiest te begrijpen en dat hij altijd probeert een gevoel van nabijheid te creëren. De lezers stelt hij voor als potentiële fans. De reden waarom hij muziek op een serieuzere manier is gaan recenseren, is omdat hij vond dat artiesten beter behandeld moesten worden en omdat de fans het verdienden om goede muziek te leren kennen. 5 Chris Welch was volgens collega Chris Charlesworth waarschijnlijk de eerste Britse journalist van de jaren 1960 de artiesten het beste leerde kennen (Lindberg, 2005, p. 78). Niet alleen door te luisteren en te schrijven, maar ook op persoonlijk niveau. Dit blijkt ook uit zijn teksten omdat hij niet alleen maar nieuws en recensies schrijft, maar ook door het toepassen van meer live-vormen van reportage. Zo vergezelde hij artiesten op hun tournees en feestjes. In zijn artikel over the Spencer Davis Group, dat werd gepubliceerd op 25 september 1965 in Melody Maker, weet hij het uitgaansleven van de band dan ook zeer goed te beschrijven: ³$Q\ERG\ ZKR MRLQV WKHP RQ WKH UDYH EHOW LV OLDEOH WR HQG XS SHQQLOHVV DW DP RQ WKH Thames E mbankment unsteadily thumbing a lift home. We find out that the boys in the group DUH JHDUHG XS WR YLVLW VHYHUDO SODFHV GXULQJ WKH QLJKW DPRQJWKHP D IDPRXV EHDW SHRSOH¶V \RXWKFOXE´ Welch, 25.09.1965 Wanneer Welch in oktober 1964 bij Melody Maker begon te werken, was hij de jongste verslaggever. Melody Maker was in 1926 opgericht als het dagblad van de Londense muziekuitgever Lawrence Wright, maar al snel werd de krant een onafhankelijk maandblad. In 1933 werd het een weekblad en focuste het vooral op Jazz en Dance. In 1964, onthullen MM's voorpagina's een verandering van het beleid met de introductie van kleurenfoto's, voornamelijk afbeeldingen van de Beatles. De man hierachter, die tevens ook de meeste van de interviews met de Beatles schreef, was de op dat moment nieuwe uitgever Ray Coleman (Lindberg e.a., 2005, p 81-82). Ray Coleman slaagde er in om de massale publieke belangstelling voor de Beatles te combineren met muziekrecensies, door de leden van de Beatles zelf de nieuwe albums van de week te laten recenseren, variërend van lokale bands tot Ray Charles. Het was de bedoeling om zowel het commerciële aspect als de muzikale integriteit veilig te stellen (Lindberg, e.a. 2005, p.85). Coleman volgde ook de Rolling Stones van nabij, in het begin van hun carrière. In een gedetailleerde "on tour" reportage met The Stones laat hij hen het laatste album van the Beatles beluisteren en becommentariëren. Coleman stelde meer kritische vragen in zijn interviews dan normaal was voor die periode. Hij maakte bovendien gebruik van beschrijvende en verhalende interviewtechnieken die gericht waren op het doorgronden van de artiest en de gewenste afstand tussen de artiest en journalist. 6 Zowel stilistisch als intellectueel onderscheidden de eerste critici van de jaren 60 zich van de zogenaamde muziekrecensenten van eerdere periodes. Zij schreven niet meer alleen over de artiest als ster, zij richtten zich net zo veel op zichzelf en op hun eigen ervaringen in relatie tot de muziek (Lindberg, 2005, p75.). Terwijl Williams gekarakteriseerd werd als een gevoelsschrijver, hielden anderen zich meer aan de journalistieke normen. Richard Goldstein had al journalistieke ervaring wanneer hij de eerste muziekjournalist werd van Village Voice. Tom Wolfe, schreef al in 1965 over muziek en lifestyle in de New York Herald Tribune en in Engeland onderscheidde Nick Cohn zich dan weer met zijn meer botte beweringen en vaak ironische beschrijvingen in The Observer Sunday Times en Queen magazine. Later verzamelde hij zijn essays in boekvorm. In november 1967 begon een nieuwe periode voor de muziekjournalistiek toen Jann Wenner en medeoprichter Ralph Gleason begonnen met Rolling Stone magazine (Lindberg, 2005, p.76). De muziekindustrie was in de vroege jaren 1960 en zelfs tot in de jaren µHUJDQGHUVGDQLQGHMDUHQHQ90. Promotiecampagnes en economische investeringen in artiesten waren nog van een andere aard. Als ze al bestonden, dan bestonden ze enkel op MTV. Hierdoor was de rol van de recensent ook anders. Hun taak bestond er namelijk vooral in nieuwe en goede muziek te ontdekken en het publiek hierover in te lichten (Lindberg, 2005, p. 77). Samengevat, vond er midden jaren 60 een belangrijke verschuiving plaats in de criteria en de houding van muziekrecensenten. Het was een verschuiving van conservatieve critici naar journalisten als Welch en Coleman, die opend-minded waren en de populaire muziekgenres serieus wilden behandelen en bekritiseren. 1.2 De jaren 70 tot nu De jaren 60 waren erg bepalend voor de muziekkritiek. Het waren de gouden jaren waarin ze een grote evolutie hadden doorgemaakt. Na die grote verschuiving midden jaren 60 verplaatste de focus van de muziekkritiek zich in de loop van de jaren 70 naar alternatievere genres als punk en hardrock. Er verschenen ook uitgebreidere recensies met aandacht voor de geschiedenis van de artiest of het genre. Ze gingen verder dan oppervlakkige beschrijvingen. De muziekkritiek kende in de jaren 80 zowel in Europa als in Amerika geen grote veranderingen. Na een kleine opflakkering in de jaren 80, begonnen recensies over popmuziek pas midden jaren 90 echt terug op te komen. Kranten en tijdschriften stonden vol met artikels over alles wat met popmuziek te maken had. Ook hiphop was toen erg populair (Cloonan, 2002, pp. 118-127). 7 In het nieuwe millennium lijken recensenten terug te keren naar een meer entertainende stijl van recenseren en blijkt er sprake te zijn van een toenemende commercialisering. Critici krijgen steeds minder ruimte voor hun recensies en moeten eenvoudiger schrijven in plaats van moeilijke muzikale analyses neer te schrijven (Van den Boogaard, 2008, p. 80). 8 Hoofdstuk 2: O nderzoe k in de muzie kjournalistie k Muziekjournalistiek is een deel van de journalistiek dat nog niet vaak onderworpen is geweest aan academisch onderzoek. De meeste studies rond journalistiek focussen namelijk op nieuwsproductie en framing (vb.: Johnson-Cartee, 2005; Steve Paulussen, 2004). Maar in onderzoeken over muziekjournalistiek wordt er vooral gekeken naar de veranderingen in de muziekindustrie en naar wie tegenwoordig de verschillende gatekeepers zijn. De Deurwaerder onderzocht in 2006 de rol van de muziekindustrie in een geglobaliseerd en digitaal muzieklandschap en in datzelfde jaar onderzocht De Ryker de werking en de invloed YDQWHFKQRORJLVFKHYHUDQGHULQJHQYDQGH9ODDPVHSODWHQPDDWVFKDSSLMHQ,Qµ$UHWKH7LPHV A-&KDQJLQ"¶GHHG5DHPDQRQGHU]RHNQDDUGHUROYDQGHSODWHQPDDWVFKDSSLMDOVJDWHNHHSHULQ de Vlaamse muziekindustrie anno 2008. De resultaten spraken van enkele machtsverschuivingen. Jonge artiesten zouden door de opkomst van het internet meer mogelijkheden gekregen hebben om zichzelf te promoten maar slechts uitzonderingen zouden aan de top geraken zonder de professionele ondersteuning van een platenfirma (Raeman, 2008, p.70). In de masterproef µ8QGHU 3UHVVXUH¶ (Vermijlen, 2005) werd door empirisch onderzoek vastgesteld dat zowel de netwerken waarvan muziekjournalisten deel uitmaken, als de toenemende commercialisering van de geschreven muziekpers niet noodzakelijk als negatief worden ervaren door de muziekjournalisten zelf. De rest van de muziekindustrie echter zag het echter niet zo positief. Zij hekelden het verdwijnen van een kwalitatieve muziekberichtgeving, en merkten een toenemende vervlakking van de inhoud op in de praktijken van de muziekjournalistiek. Journalisten zouden het maar normaal vinden dat een krant of tijdschrift continu probeert om een ruimer publiek te bereiken. Daardoor moeten journalisten hun inhoud aanpassen aan de opgelegde normen van bovenuit waardoor hun recensies aan kwaliteit moeten inboeten. Ze zouden ook meer gestimuleerd worden om over commercieel interessante dingen te schrijven. 9 Silva & Silva (2010) onderzochten in hun studie dan weer de invloed die muziekcritici uitoefenen op de radio. De resultaten toonden aan dat het luisteren naar positieve recensies van muziekrecensenten op de openbare omroep een positieve invloed had op de meningen van de luisteraars over die bepaalde nummers. Deze resultaten bevestigen de resultaten van vorige onderzoeken (Cialdini, 2001; e.g., Basuroy, Chatterjee, & Ravid, 2003; Silva & Silva, 2009) die aantoonden dat recensenten echt een invloed zouden hebben op de voorkeuren van luisteraars en of lezers (Silva & Silva, 2010). De verschillende relaties die muziekjournalisten onderhouden op professioneel vlak blijken zeer belangrijk te zijn. Gedurende hun carrière creëren muziekjournalisten een band met ten eerste het publiek, ten tweede met muzikanten en ten derde met platenmaatschappijen. Door te focussen op deze verschillende relaties zou het mogelijk zijn om een duidelijker beeld te kunnen scheppen over de invloed die zij uitoefenen op de journalist enerzijds en over de invloed van de journalist op deze verschillende groepen anderzijds. Dit is dan ook hetgeen er onderzocht zal worden in deze masterproef omdat het belangrijk is om te weten welke beïnvloedingfactoren een rol spelen bij het schrijven van recensies. 10 Hoofdstuk 3: Deontologie Het gebeurt wel eens dat er deontologische vragen rijzen na de publicatie van een artikel. Bij muziekrecensies zouden er ook deontologische vragen gesteld kunnen worden indien een recensie eerder een reclameadvertentie lijkt te zijn voor een artiest dan een kritische bespreking. Deontologie is dus zeker een belangrijke factor voor muziekjournalisten. Daarom wordt er in dit deel dieper ingegaan op begrippen als objectiviteit, feitelijkheid en vooral op onpartijdigheid. Elke beroepsjournalist in België is gebonden aan een deontologische code. De rechten en plichten van de journalistieke beroepsethiek zijn neergeschreven in de Code van de raad voor de journalistiek die op 20 september 2010 is goedgekeurd door de raad van bestuur van de VZW Vereniging van de Raad voor de Journalistiek, waarin de journalistenverenigingen, de uitgeversfederaties en de grote mediahuizen vertegenwoordigd zijn (www.journalist.be). Door deze code na te leven behoudt de journalist het publiek vertrouwen in de pers. ³+HW UHFKW RS LQIRUP atie en vrije meningsuiting is een fundamenteel mensenrecht (Art 10 EVRM). De pers heeft het recht en de plicht om het publiek te informeren over zaken van maatschappelijk belang. Het recht van het publiek om de feiten en de opinies te kennen bepaalt de journalistieke vrijheid en verantwoordelijkheid. De verantwoordelijkheid van de journalist tegenover het publiek veronderstelt een maxi male vrijheid en heeft voorrang op zijn verantwoordelijkheid tegenover zijn werkgever en die tegenover de overheid. De journalist legt zich daarbij normen op, die volgen uit het respect voor andere fundamentele mensenrechten. Die normen vloeien voort uit zijn plicht om (I) waarheidsgetrouw te berichten, (II) onafhankelijk informatie te garen en te verstrekken, (III) fair op te treden en (IV) respect te betonen voor het privéleven en de menselijke waardigheid. De journalist kan van sommige bepalingen van deze code afwijken als een voldoende gewichtig maatschappelijk belang dat vereist en de informatie niet op een andere manier kan gebracht ZRUGHQ´ (Code van de raad voor de journalistiek). Het belang van deze ethische regels mag niet worden onderschat. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens houdt bijvoorbeeld bij een aanklacht rekening met het feit of de journalistieke deontologie werd nageleefd (10.01.2012, fleetproject.be). Dat bleek onder meer uit de zaak Fressoz en Roire. In deze zaak oordeelde het EHRM dat Frankrijk artikel 10 van het EVRM (vrijheid van meningsuiting) geschonden had door een hoofdredacteur en een journalist te veroordelen voor het publiceren van een belastingaanslag. 11 Het EHRM bepaalde dat die publicatie wel toegelaten was omdat deze aan de journalist volledig anoniem was toegezonden. Het kan dus een groot verschil uitmaken als de informatie verkregen is door een strafbaar feit van de journalist zelf of door een strafbaar feit van een ander (Hins, ivir, 2008). Deze code geldt voor alle beroepsjournalisten dus ook voor de muziekjournalist. Ook al brengen muziekjournalisten zacht nieuws en delen ze in recensies hun eigen, subjectieve ervaringen met het publiek, ze moeten zich aan de zelfde regels houden als andere journalisten. Ze moeten waarheidsgetrouwe informatie leveren en feiten checken en dubbel checken. De vraag is natuurlijk: Hoe kan je een recensie van een concert of van een cd publiceren en tegelijkertijd neutraal blijven? Is een muziekjournalist hier geen uitzondering op de regel? Moet en kan hij wel objectief blijven bij het recenseren van een album of concert? Het probleem bij muziekjournalistiek is dat objectiviteit, en dus ook onpartijdigheid, moeilijk te realiseren is in recensies en het is eigenlijk ook niet echt wenselijk. Het is onvermijdbaar dat een recensent zijn mening neerschrijft. Maar hij mag hierin niet overdrijven. Hij mag zich niet als een fan gedragen en de band alleen maar de hemel in prijzen. Een journalist zou een band, ook al is het een van zijn favorieten, altijd kritisch moeten kunnen beoordelen. De neergeschreven emotionele beleving in een recensie zou geen belemmering mogen zijn voor objectiviteit, integendeel het vormt de perfecte aanvulling want de muziekjournalist blijft voor een groot deel een adviseur en het is zijn taak om hetgeen hij voelt tijdens het beluisteren van een album of het beleven van een concert mee te delen aan het publiek. Maar de vraag is natuurlijk of muziekjournalisten onpartijdig kunnen handelen. Worden zij niet beïnvloed door verschillende factoren zoals hun relatie met muzikanten en platenbazen? Met andere woorden: schrijven ze wel altijd wat ze echt van een album of concert vinden of schrijven ze soms ook positieve recensies om hun positie te vrijwaren? Een muziekjournalist komt in contact met de artiesten, woont concerten bij en schrijft hierover recensies. Muziekjournalisten van kwaliteitskranten en tijdschriften, als De Morgen en Humo, zouden een bepaalde invloed uitoefenen op hun lezerspubliek en zouden zo een beginnende muzikale carrière enerzijds een boost kunnen geven of anderzijds kunnen tegenhouden. Dat is iets wat platenmaatschappijen en artiesten maar al te goed beseffen. Deze grote betrokkenheid met muzikanten en platenmaatschappij staat in groot contrast met één van de belangrijkste journalistieke principes, namelijk die van de objectiviteit. 12 In 1983 werd door Jürgen Westerståhl een model geïntroduceerd waarmee journalistieke objectiviteit onderzocht kon worden. Hij deelde het begrip in in feitelijkheid en onpartijdigheid. Communicatiespecialist Dennis McQuail werkte deze begrippen verder uit. Feitelijkheid is volgens McQuail de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van het nieuws. Journalisten moeten gegevens (feiten, namen, cijfers) altijd correct weergeven. Bij onpartijdigheid gaat het volgens McQuail om de vraag of een artikel meer aanleunt naar een bepaalde mening die in het voordeel speelt van een bepaalde partij waardoor de lezer in een bepaalde richting geleid wordt (McQuail, 1992, p.201). Melvin Mencher omschrijft REMHFWLHYHMRXUQDOLVWLHNDOVYROJW³WKDWWKHVWRU\LVIUHHRIWKHUHSRUWHU¶VRSLQLRQRUIHHOLQJV that it contains facts and that the account is written by an impartial and independent REVHUYHU´Mencher vindt dat objectiviteit een voorwaarde is voor goede journalistiek maar hij ziet wel een probleem wanneer objectiviteit enkel wordt opgevat als het geven van feiten. Hij vindt dat er niet enkel gefocust mag worden op de feiten maar dat men naar de achterliggende waarheid en de context moet kijken. Bovendien moet de journalist afstand houden van de door hem behandelde onderwerpen (Mencher, 2006). Hier komt het begrip onpartijdigheid dus weer kijken. In deze masterproef zal er grondig onderzocht worden of muziekjournalisten altijd onpartijdig handelen. Door hun hechte band met bepaalde platenmaatschappijen en muzikanten sturen ze hun recensies misschien wel bewust of onbewust in het voordeel van de belanghebbenden, in ruil voor een uniek aanbod of als een soort van vriendendienst. 2PGHUHODWLHWXVVHQPX]LHNMRXUQDOLVWHQHQSODWHQILUPD¶VEHWHUWHNXQQHQEHJULMSHQZRUGHQLQ het volgende hoofdstuk de werking en de strategie van een platenfirma uitgelegd. Er wordt ook verder ingegaan op de wederzijdse afhankelijkheid tussen beide groepen. 13 Hoofdstuk 4: Platenmaatschappijen 4.1 De W er king Platenmaatschappijen zijn een groot onderdeel van de muziekindustrie. Een klein aantal bedrijven domineert er de markt en heeft het grootste deel van het aanbod in handen. Natuurlijk zijn het niet altijd dezelfde bedrijven geweest die bovenaan de muziekindustrie stonden (Hull, 2004, pp. 121-122). Momenteel, in 2012, staan vier grote, multinationale conglomeraten, vaak majors genoemd, aan het hoofd van de platenindustrie: Universal Music Group, Warner Music Group, Sony Music Entertainment en EMI Music Group. Eind 2011 Universal werd aangekondigd dat Universal de recording-divisie van EMI ging overnemen. Concurrent Sony ging dan weer aan de haal met de rechtencatalogus van het label. Of de overname daadwerkelijk kan doorgaan, hangt nog steeds af van het oordeel van de Europese Commissie. De Commissie vermoedt namelijk dat de overname tot concurrentiestoornissen in de groothandel van fysieke en digitale muziekopnames in Europa zou kunnen leiden (Belga, in De Tijd, 23.03.2012). Naast deze vier majors, zijn er ook nog de vele onafhankelijke platenlabels. Een platenmaatschappij heeft verschillende afdelingen. Artist & Repertoire (A&R) is de afdeling die zich bezighoudt met het zoeken en ontdekken van nieuw talent (artist) en goede liedjes (repertoire). Ten tweede is er de productie. Nadat de artiest zijn contract heeft, wordt er gewerkt aan de opname en release. Een derde stap is de distributie. Dit is de verdeling van de afgewerkte albums en singles. De distributie kan door de platenfirma zelf gebeuren of door een andere platenfirma of een onafhankelijke distributeur. Naast deze drie functies verzorgt de platenmaatschappij ook de marketing en de promotie van haar artiesten. Deze functie is voor deze masterproef het belangrijkst omdat in de marketingafdeling de manier van promotievoering bepaald wordt en omdat zij dus ook zorgen voor de contacten met muziekjournalisten (De Meyer & Trappeniers, 2005). 4.2 De Strategie De marketingafdeling begint altijd met het ontwerpen van een marketingplan. Hierin wordt onder meer bepaald wanneer het product op de markt wordt gebracht, onder welke vorm en tegen welke prijs. Maar waar het vooral om draait in het marketingplan is de promotie. De promotieafdeling ontwikkelt een strategie om de artiest en het album onder de aandacht van de mensen te brengen. Om dit te realiseren moet een mediastrategie vastgelegd worden. 14 ,Q9ODDQGHUHQNXQQHQSODWHQILUPD¶VHUYRRUNLH]HQ]LFKWHFRQFHQWUHUHQop radio, tv of de pers, afhankelijk van het budget en het soort muziek de artiest brengt. Men probeert meestal de aandacht van de media en het publiek te trekken en te behouden door een single en eventueel een videoclip voor de release van het album uit te brengen en door persconferenties, showcases en interviewsessies te organiseren (De Meyer & Trappeniers in De Rycker, 2005, pp.6-7). Omdat de platenmaatschappij als doel heeft een product te creëren dat voldoet aan de behoeftes van de consument, aan een prijs waar de organisatie winst kan uit halen, zal de marketingafdeling van een platenmaatschappij dus vooral focussen op bewustmaking, mensen moeten weten dat er een nieuw album is, en moeten ervan overtuigd worden dat het een goed album is (Hull, 2004, p. 204 in Raeman, 2008). Aangezien de consument redelijk onvoorspelbaar kan zijn, weten platenmaatschappijen niet altijd op voorhand of de gedane investeringen de gewenste resultaten zullen boeken. Daarom proberen ze een nieuwswaarde toe te voegen aan het album en de artiest om zo een invloed uit te oefenen op de verschillende gatekeepers in de muziekindustrie. Deze gatekeepers spelen een grote rol bij het bereiken van het publiek, daarom wordt er eerder gefocust op hen dan op het publiek (Raeman, 2008, p 26). Vooral muziekjournalisten vervullen die rol van gatekeepers. Ze zouden een belangrijke factor zijn in het marketingproces van de platenmaatschappijen omdat ze feedback geven over de producten en artiesten. Recensies worden ook gezien als promotiemateriaal want ze kunnen ondersteunende citaten opleveren voor advertenties en gebruikt worden in persberichten voor de andere media zoals de radiozenders (Shuker,2005, p. 177 in Joris, 2008, p. 22.) Journalisten van de geschreven pers, de radio en televisie zijn bijgevolg het cruciale doelpubliek van een promostrategie. De massamedia stellen hen aan als experts en opinieleiders op vlak van muziek waardoor de verspreiding van nieuwe muziek dus vaak via hen gaat (Fenster, 2002, p. 82). De platenmaatschappijen proberen deze gatekeepers dus naar hun hand te zetten. Met grote sponsoracties proberen ze journalisten te overtuigen van het potentieel succes van een artiest. Er verschijnen JURWH DGYHUWHQWLHV SHUVEHULFKWHQ HQ FG¶V worden verzonden en er worden feestjes georganiseerd waarop de pers de artiest kan ontmoeten. Er zou ook rechtstreeks worden gevraagd aan journalisten om een bepaalde artiest te bespreken (Fenster, 2002, p 84). De publicrelations-afdeling van een platenmaatschappij probeert hier dus voor te zorgen want zij staan in voor de publiciteit van een artiest en moeten bijgevolg contacten leggen met journalisten en uitgevers. Zij moeten hen overtuigen om over de artiest te schrijven. 15 Het is met andere woorden belangrijk om de sociale contacten met de pers te onderhouden, je moet mensen kennen en netwerken creëren. Negus (1992, pp. 116-122) zegt dat de aankondiging van een nieuwe cd het meest invloedrijke artikel is, zeker als het gecombineerd ZRUGW PHW HHQ LQWHUYLHZ HQ IRWR¶V +HW LV DDQ GH PHQVHQ YDQ SXEOLF UHODWLRQV RP HUYRRU WH zorgen dat dat soort artikels in de week van de cd-release gepubliceerd worden. Een positieve recensie kan er volgens hem voor zorgen dat de ticketverkoop van een volgend concert stijgt en bijdraagt tot de promotie van een album. Ook de andere media zouden worden beïnvloed door lovende recensies (Joris, 2008, p. 25). 4.3 W ederzijdse afhankelij kheid Bij muziekjournalisten en platenmaatschappijen is er sprake van een wederzijdse afhankelijkheid. Ze kunnen bijna niet zonder elkaar. Dat was vroeger ook al het geval. Al KDGGHQ SODWHQILUPD¶V WRHQ ZHO GH RYHUKDQG ,Q GH MDUHQ ¶ ]RX KHW ZHUN YDQ HHQ muziekjournalist beïnvloed of zelfs gecontroleerd worden door de platenmaatschappijen. Het kwam vaak voor dat journalisten hun muziekrecensies baseerden op promotieteksten van de platenmaatschappijen (Frith, 1978, p. 153). Recensenten zijn in dat geval eerder platenpromotors dan onafhankelijke journalisten. In de loop der jaren zijn de poprecensies kritischer geworden, maar het is niet uitgesloten dat het overnemen van promoteksten in recensies nog steeds voorkomt (Negus 1992, p. 118). De platenmaatschappijen voorzien zelf persteksten die gemakkelijk zouden kunnen worden overgenomen door journalisten. Maar die afhankelijkheid werkt niet in één richting. De relatie tussen de muziekpers en de platenmaatschappijen kan omschreven worden als een wederzijdse afhankelijkheid: ze zijn afhankelijk van elkaar en maken elkaars job gemakkelijker. Het is volgens platenmaatschappijen moeilijk te zeggen in welke mate de muziekpers een invloed uitoefent op de platenverkoop, maar ze geloven in ieder geval dat deze invloed significant is (Frith, 1978, p. 153). Stratton (2004, pp. 8-9) zegt dat de SODWHQILUPD¶VGUXNSUREHUHQXLWWHRHIHQHQRSGHPX]LHNSHUVPHWGUHLJHPHQWHQHQ]HOIVGRRU effectief te stoppen met adverteren. Deze omkooppraktijken en economische sancties zouden meestal snel opgeheven worden omdat de platenmaatschappijen de muziekpers meer nodig hebben dan omgekeerd. 16 Deel 2: O nderzoe ksdesign M ethode Om de onderzoeksvragen te kunnen onderzoeken is er gebruik gemaakt van diepte-interviews. Deze onderzoeksmethode valt onder kwalitatief onderzoek en wordt vaak gebruikt in de sociale wetenschappen. Diepte-interviews kunnen worden toegepast wanneer men zich verder wil verdiepen in een bepaalde problematiek of wanneer met vorige onderzoeksresultaten wil toetsen aan getuigenissen van ervaringsdeskundigen. Het gaat hier niet om een getalsmatige beschrijving zoals bij kwantitatief onderzoek, maar het is de bedoeling om de ware aard der dingen boven water te krijgen. In dit onderzoek werd er geopteerd voor het half open interview. Dit heeft het voordeel dat de onderwerpen van de vragen vaststaan, maar dat de vragen niet helemaal zijn afgebakend en er dus mogelijkheid is om dieper in te gaan op bepaalde aspecten. De vragen staan op interviewfiches (bijlage 2 en 3) die zorgen voor een vaste structuur tijdens het interview. Bij elke vraag worden meerdere deelvragen gesteld en afhankelijk van de antwoorden wordt dan verder doorgevraagd. De vragen zijn logischerwijze niet voor iedere contactpersoon hetzelfde. Ze zijn aangepast aan de persoon die geïnterviewd wordt en dus gericht naar een bepaald segment van de muzieksector waar de geïnterviewde in is gespecialiseerd. De structuur en de vragen van de interviews zijn vooral gebaseerd op de indeling en de inhoud van de gevoerde literatuurstudie maar ook voor een deel op de onderzoeksresultaten van de masterproef van Vincent Merckx. Stee kproef In dit onderzoek werd er gekozen voor een weloverwogen, doelgerichte steekproef. Hierbij werden de respondenten op voorhand uitgekozen en gecontacteerd. De rekrutering van de verschillende respondenten zou een maximum aan informatie moeten opleveren. Om de relatie tussen platenmaatschappijen en de Vlaamse pers diepgaand te kunnen onderzoeken is het belangrijk dat de ondervraagde muziekjournalisten schrijven voor kwaliteitskranten en kwaliteitsmagazines. Onder muziekjournalistiek wordt namelijk een diepgravende vorm van muziekkritiek verstaan die bestaat uit onder meer concertbesprekingen, interviews met artiesten en albumrecensies. Hierdoor valt al meteen een groot deel van de populaire pers af. Kranten en tijdschriften als Het Nieuwsblad en Story doen immers uiterst zelden aan muziekjournalistiek en beperken zich meestal tot nieuws over beroemdheden. 17 Wat de geschreven Vlaamse pers betreft, voldeden De Standaard (de grootste Belgische kwaliteitskrant met een gemiddelde verkoop van 95.047stuks per dag), De Morgen (de tweede Belgische kwaliteitskrant met 54.347 verkochte exemplaren per dag) en het weekblad Humo (met een oplage van 256.700 stuks) aan de criteria (CIM-cijfers zie bijlage 4). Focus Knack kwam met een oplage van 129.433 stuks (Cim.be, 2011) ook in aanmerking, maar er was geen samenwerking mogelijk. Daarom werd er geopteerd voor twee journalisten van De Morgen in plaats van één. Zo konden ondervinding van een journalist met veel ervaring vergeleken worden met een journalist met nog maar enkele jaren ervaring. Bij de internetmagazines werd er gekozen voor het veel bezochte cultuurmagazine Cutting Edge dat dagelijks ongeveer 3.200 bezoekers heeft (Jochen De Vos, Cutting Edge) en voor het muziekmagazine Indiestyle, een magazine dat focust op één muziekgenre en sinds 2012 een bezoekersaantal heeft van 779 bezoekers per dag (Bart Somers, Indiestyle). Ook de platenmaatschappijen moesten een significante plaats innemen binnen het muzieklandschap. Er moest een evenwicht zijn tussen de grote platenmaatschappijen en de kleinere onafhankelijke labels. Alle majors en enkele kleinere labels werden gecontacteerd. Van de grote majors was enkel EMI bereid om mee te werken. De andere bevraagde labels zijn: V2, Munich Records en het Belgische Sonic Angel. Interviews Er zijn 10 interviews afgenomen. Een opsomming en omschrijving van de personen die bereid waren om tijd vrij te maken voor een interview is te vinden in bijlage 5. De interviews werden telkens opgenomen met een dictafoon en duurden minstens een half uur en maximum anderhalf uur. Het grote voordeel van deze methode is dat de interviewer niets moet noteren tijdens het interview en zich volledig kan concentreren op het gesprek. Achteraf werd de geluidsopname woord voor woord getranscribeerd om de verwerking van de resultaten vlotter te laten verlopen en om structuur aan te brengen in de data. De verschillende vragen van de interviews delen automatisch de interviews op in verschillende onderwerpen. Per vraag werden de antwoorden van de verschillende contactpersonen vergeleken en geanalyseerd. Met behulp van de verschillende diepte-interviews werd er getracht na te gaan in welke mate muziekjournalisten beïnvloed worden bij de selectie van albums en artiesten en tijdens et schrijven van recensies. 18 O nderzoe ksvragen Samengevat wordt er in deze masterproef op zoek gegaan naar een antwoord op de volgende vragen: 1. Worden muziekjournalisten beïnvloed tijdens het schrijven van muziekrecensies? Door wie, waardoor en op welke wijze worden ze dan eventueel beïnvloed? Hoe is de band tussen PX]LHNMRXUQDOLVWHQ HQ SODWHQILUPD¶V" =LMQ ]H DIKDQNHOLMN YDQ HONDDU" Heeft de band die MRXUQDOLVWHQKHEEHQPHWDUWLHVWHQHQSODWHQILUPD¶VHHQLQYORHGRSKHWRRUGHHOYDQGHjournalist in recensies? 2. Welke trucjes gebruiken platenmaatschappijen om positieve recensies en artikels te krijgen en hoe proberen muziekjournalisten daar op hun beurt aan proberen te weerstaan (of niet)? 3. Hoe denken muziekjournalisten over teksten uitgestuurd door platenmaatschappijen? Wat doen ze er mee? Halen ze vaak bewust informatie en argumenten uit de pr-teksten van SODWHQILUPD¶V" :HONH LQIRUPDWLH JHEUXLNHQ ]H GDQ VSHFLILHN" .ULMJHQ ]H RRN QRJ DQGHU promotiemateriaal opgestuurd? 4. Wat is het juist dat platenmaatschappijen willen bereiken door het verzenden van promoteksten naar muziekjournalisten en bereiken ze dat doel ook? Zijn recensies nog van nut voor platenmaatschappijen en denken journalisten dat ze een impact hebben op hun lezerspubliek? 52QGHUYLQGHQMRXUQDOLVWHQJHYROJHQDOV]HµQHJDWLHYH¶UHFHQVLHVVFKULMYHQ"9DOOHQ]HGDQXLW de gratie van de benadeelde of niet? Hoe wordt het spel gespeeld? 19 Deel 3: O nderzoe k In dit onderdeel zullen per thema, overeengestemd met de eerder vermelde onderzoeksvragen, de voornaamste bevindingen uit de interviews besproken worden. Deze bevindingen worden telkens gestaafd met citaten uit de interviews. Hoofdstuk 1: Relaties en beïnvloeding In dit eerste hoofdstuk worden de verschillende relaties die muziekjournalisten hebben op professioneel vlak besproken. Er wordt verduidelijkt hoe journalisten samenwerken met pODWHQILUPD¶V HQ DUWLHVWHQ HQ HU ZRUGW JHNHNHQ LQ ZHONH PDWH ze nog afhankelijk zijn van elkaar. De grote vraag is natuurlijk of deze contacten een invloed hebben op journalisten bij het schrijven van recensies en interviews. Vooraleer deze vraag beantwoord wordt, dient er eerst een duidelijk beeld gegeven te worden van hoe het selectieproces van de te bespreken albums en concerten juist in zijn werk gaat. Verder wordt er gezocht naar de juiste verhouding tussen objectiviteit en persoonlijke smaak en wordt de eventuele invloed van andere recensenten en de sociale media besproken. 1.1 H et selectieproces De selectie van de te recenseren albums gebeurt zo goed als altijd in overleg met de hoofdredacteur, de chef muziek. Het is een wisselwerking tussen de journalist en de hoofdredacteur die een aantal dingen aanbrengt en voorstelt. De chef muziek stelt iets voor maar verwacht ook van zijn medewerkers dat het in de andere richting werkt en dat zij dus ook voorstellen op tafel leggen en tips geven. Elke muziekjournalist heeft meestal zijn specialiteiten en dus een aantal specifieke genres die hij of zij het beste kent. De chef muziek van de Morgen, Bart Steenhaut bepaalt volledig autonoom wat hij recenseert en met wie hij een interview doet. Toch krijgt hij ook tips van zijn redactie die hij soms wel eens opvolgt. Over smaken wordt er niet gediscussieerd bij de Morgen: ³+HWJHEHXUWGDWLNPHWHHQYDQPLMQPHGHZHUNHUVQDDUHHQFRQFHUWJDHQGDWZHGDQYDQ mening verschillen, maar ik ga daar nooit tussen komen. Dat zou gebrek van respect zijn. De mening van een collega is niet meer of minder dan die van mij en mijn mening is niet meer of PLQGHUGDQGLHYDQHHQOH]HU´Bart Steenhaut, de Morgen . 20 Welke albums en concerten er uiteindelijk gekozen worden heeft veel te maken met het profiel van het tijdschrift of krant. Elke krant heeft zijn specifieke profiel, zijn specifieke lezers. Daar moet dus de vraag gesteld worden: heeft onze lezer hier iets aan? Er zijn ook artiesten waar geen enkele krant om heen kan. Als bijvoorbeeld U2 of Madonna een nieuwe plaat uitbrengen is dat moeilijk te negeren. Het publiek wil namelijk ook weten of de albums van de grote namen de moeite waard zijn. Een krant mag dus niet wereldvreemd zijn. Het is dus koorddansen, een evenwicht zoeken tussen wat enerzijds relevant en populair is en anderzijds wat opwindend en vernieuwend is. Die verschillende parameters moet men in balans houden. De persoonlijke smaak van de journalist speelt voor een klein stuk mee in het selectieproces. Maar enkel als er al een eerste filtering gemaakt is geweest. De journalist maakt eerst een grote selectie van albums waarvan hij denkt dat die belangrijk, kwalitatief en relevant zijn en daarna moet hij er daar enkele uitkiezen. In die tweede fase zou de persoonlijke voorkeur wel kunnen meespelen, al moet er toch goed nagedacht worden over welke platen de grootste nieuwswaarde hebben op dat moment. Bij online magazines die werken met vrijwilligers krijgen de recensenten veel vrijheid. Ze mogen aanvragen wat ze willen, zolang het bij het magazine past. Vrijwilligersorganisaties proberen iedereen zoveel mogelijk tevreden te stellen, deels omdat de recensenten niet betaald worden. De online magazines zoeken mensen die over verschillende genres willen schrijven en stellen dan een lijst op en dan mogen de recensenten kiezen wat ze willen bespreken. ³+HWVSUHHNWYRRU]LFK dat ik de genres die op Indiestyle aan bod komen interessant en goed vind. Aan de andere kant zijn er ook dingen die ik zelf heel goed vind en die we toch weren YDQ RQ]H VLWH RPGDW ]H WH YHU OLJW YDQ GH JHQUHV ZDDUURQG ZH ,QGLHVW\OH RSERXZHQ´ Bart Somers, Indiestyle 1.2 O bjectiviteit Alle journalisten zijn het er mee eens: objectiviteit in de muziekkritiek bestaat niet. Als ze volledig objectief zouden moeten schrijven over een concert of over een plaat dan zouden ze enkel de pure feiten kunnen opsommen. Bijvoorbeeld: dit is de zevende plaat, van die artiest, die uit dat land komt, dit is het genre, er staan 14 nummers op de plaat en de hoes is rood. Van zodra men met kritiek begint valt alle objectiviteit weg. Dan schrijft de journalist vanuit zijn eigen specifieke referentiekader. Natuurlijk mag een recensie niet vol staan met enkel de eigen mening van de auteur. 21 De journalisten proberen vaak een soort van tegenargument te vinden voor wat ze schrijven, omdat ze nooit 100 procent gelijk hebben en om te tonen dat ze een zekere afstand kunnen nemen en het dus soms vanuit een ander perspectief bekijken. Bij een recensie is het in ieder geval de bedoeling dat de lezer na het lezen weet wat de journalist van de cd vindt. De koper haalt liever niet zijn geldbeugel boven voor een slecht album. 1.3 A ndere recensenten Een recensent is niet alleen in zijn schrijven. Er zijn in Vlaanderen alleen al honderden anderen die reviews schrijven. De vraag is hier of er ooit rekening wordt gehouden met wat andere recensenten geschreven hebben en of er sprake is van beïnvloeding. Het merendeel van de bevraagde journalisten laat zich niet beïnvloeden door de meningen van andere recensenten en beslist liever zelf wat ze van een album vinden. Ze lezen de recensies wel, en soms gebruiken ze die ook, maar enkel om iets te weerleggen. Ze reageren dan op recensies van iemand anders in een recensie van zichzelf. Zo willen ze proberen om bepaalde beweringen te weerleggen. ³+HWNDQJHEHXUHQGDWLNKHWRQHHQVEHQHQGDWLNGDWGDQZLOJDDQZHHUOHJJHQ2PJHNHHUG kan ook, als je een bespreking leest van een album dat je kent en je denkt, ja dat voel ik ook, GDWLVGDQZHHUJRXGZDDUG´ Jurgen Beckers, Humo. De meeste muziekjournalisten proberen de trends in de muziek ook op te volgen in de sociale media. Ze volgen bepaalde blogs en proberen nieuwe artiesten te spotten op Twitter en Facebook. Pitchfork is een site die zeer vaak vermeld werd door de journalisten. Ze vinden het een goede site omdat er zeer bekwame journalisten actief zijn die op een heel interessante manier over muziek schrijven. Ze hebben originele invalshoeken en een heel eigen perspectief. Recensies uit Engeland en de VS zijn ook belangrijk omdat daar meestal het succes van de artiesten ontstaat en bijgevolg zijn de journalisten er vroeger bij. De Britse media hebben bijvoorbeeld de nieuwe bands al gezien die volgende zomer pas op Pukkelpop komen. Het lezen van reviews op Pitchfork en in buitenlandse bladen kan soms gevaarlijk zijn. Een journalist mag Pitchfork bijvoorbeeld niet gaan zien als een soort van muziekbijbel of de meningen van de auteurs blindelings gaan volgen. Een goede muziekjournalist moet die reviews ook kunnen aftoetsen, tegenover andere gelijkaardige websites, kunnen relativeren en alles in het juiste daglicht plaatsen, maar dat is voor hen niet altijd even gemakkelijk. 22 Bij Cutting Edge zullen ze niet snel een recensie van een belangrijk medium zoals Pitchfork tegnspreken. ³:LM SUREHUHQ DOWLMG HHQ YDQ GH HHUVWHQ WH ]LMQ ZDQW DQGHUV JDDW JH GLQJHQ NRSLsUHQ YDQ andere websites en dat wil ik vermijden. Als de Morgen zegt dat het goed is, dan kunt ge niet anders dan volgen bijna. Daar wordt heel veel rekening m ee gehouden. Zeker internationaal. $OV 3LWFKIRUN HFKW LHWV JRHG YLQGW GDQ LV GDW JH]HW YRRU JDQV GH ZHUHOG´ Jochen de Vos, Cutting Edge ³ Ik denk dat je als journalist wel heel wereldvreemd moet zijn om niet op blogs te gaan kijken en de sociale media te volgen. Ook daar is het weer een samenkomen van verschillende bronnen en factoren vooraleer je gaat zeggen van he dat is interessant, maar er zijn vandaag de dag heel veel kwalitatief hoogstaande blogs he. Pitchfork is de allergrootste. Dat is een site die denk ik wel elke zichzelf respecterende muziekjournalist, van dichtbij of van veraf YROJW´Sasha Van der Speeten, de Standaard. 1.4 M uziekjournalisten en muzikanten In dit deel wordt de vraag beantwoord of de relatie die muziekjournalisten hebben met muzikanten meespeelt bij het schrijven van recensies. 1.4.1 V riendschap De meeste muziekjournalisten beweren dat ze de relatie met de artiesten zo professioneel mogelijk proberen te houden. Maar sommigen houden eerder van een meer vriendschappelijke benadering. Toch zijn de meesten het er over eens dat het niet gemakkelijk is om een interview te doen als ze op heel goede voet staan met iemand. Je vraagt dan als journalist om problemen. Er moet een gezonde afstand zijn tussen journalist en muzikant omdat dat nodig is om kritisch te kunnen zijn en kritische vragen te kunnen stellen. Als journalisten achteraf dan toch bevriend geraken met een artiest, willen ze liever geen reviews meer doen over de albums en concerten van die artiest omdat daar een vriendschap tussenstaat en omdat ze anders beschuldigd worden van vriendjespolitiek indien ze een positieve recensie schrijven. Ze zouden dus door bevriende artiesten te recenseren hun vriendschap kunnen verliezen en ze zetten er hun geloofwaardigheid mee op het spel. 23 ³( r zijn artiesten waar ik achteraf bevriend mee ben geraakt maar eigenlijk wil ik dan niet langer over muziek schrijven en als ik het dan toch moet doen dan zeg ik graag van te voren van kijk ik ga eerlijk zijn, want dat is dan toch mijn definitie van vriendschap, vrienden kunnen in elkaars gezicht zeggen van het is goed of het is slecht. Dus als dat dan een echte vriend is dan zal die wel aanvaarden zeker dat ik heel kritisch ben. Maar stel dat een krant mij naar een concer W ]RX VWXUHQ YDQ HHQ EHYULHQG DUWLHVW GDW GRH LN OLHYHU QLHW GDQ ZHO´ Sasha Van der Speeten, de Standaard. ³,N JD ]HOI QRRLW LHWV UHFHQVHUHQ YDQ DUWLHVWHQ GLH LN NHQ LN SUREHHU GDW ]DNHOLMNH YDQ KHW persoonlijke te vermijden. Ik ga nooit echt zo goeie vrienden worden, want ge kunt die enkel teleurstellen, en als ik dan toch persoonlijke vrienden wordt, dan ga ik dat niet recenseren. :DQWDOVKHWVOHFKWLVGDQZLOLNGDWQLHWRSPLMQJHZHWHQKHEEHQ´ Jochen De Vos, Cutting Edge. ³(U]LMQHHQDDQWDOPHQsen waar ik mee bevriend ben die ik wel nog zou kunnen recenseren en waar mijn oordeel niet softer is, in tegendeel zelfs bi MQD 0DDU YDQDI GDW LN ]HJ µLQ WHJHQGHHO¶NORSWKHWRRNQLHWPHHU' at m ag gewoon niet meespelen, en ik ben geen machine, dus dat speelt wel mee. Dus ik probeer dat in de mate van het mogelijke door iemand anders WHODWHQUHFHQVHUHQ´ Bart Steenhaut, De Morgen. Indien er toch een concert of album van een bevriend artiest moet gerecenseerd worden, blijven de journalisten wel eerlijk. Als het slecht is, gaan ze ook een negatieve recensie schrijven. Natuurlijk doen ze dat niet graag omdat ze ook beseffen dat die bevriende artiest dat niet leuk gaat vinden. Maar eerlijkheid is zeer belangrijk voor de journalist want hij schrijft immers niet voor de artiest maar wel voor zijn lezers. Het is dus een kwestie van respect voor de lezer. ³,N SUREHHU HHQ FRQFHUW ]R HHUOLMN PRJHOLMN W e recenseren, soms is dat positief, soms is dat negatief, maar ge kunt een concert van dE U S niet positief recenseren omdat ge Tom Barman ZHORNYLQGWGDW]RXQLHWNORSSHQ´ Bart Steenhaut, De Morgen ³,NKHE]HOIVHHQSDDUPX]LNDQWHQGLHJHZRRQHFKWJRHGH vrienden zijn. Zij weten ook dat als ik het slecht vind, dat ik dat niet ga doodzwijgen en dat ook nog altijd ga zeggen en schrijven. Ze moeten op dat vlak geen vriendendiensten verwachten van mij dus dat lukt eigenlijk perfect, dat is een wederzijds respect voor elkaars werk .´Pieter-Jan Symons, De Morgen 24 Bij het afnemen van interviews vinden journalisten het net wel een voordeel om bevriend te zijn met de artiest. Ze schrijven dan betere interviews omdat die persoon meer op zijn of haar gemak is bij hen. De kunstmatige situatie valt dan weg. Het enige nadeel is dat wanneer bevriende artiesten hen iets toevertrouwen tijdens een interview, journalisten dat niet te grabbel gaan gooien in hun krant of tijdschrift. Waardoor interessante informatie voor de lezer misschien verloren kan gaan. ³6WLMQ0HXULVHQ)UDQN9DQGHU/LQGHQNHQLNDO]RODQJ'DDUNULMJLNYHHOPHHUXLWGDQGDW eerder wie anders omdat je die gewoon echt goed kent. Dat wil ook zeggen dat ik sommige dingen die ik van hen weet, nooit in een interview zal zetten. Ik heb vorige week Arno geïnterviewd en achteraf worden er ook heel persoonlijke dingen gezegd. Die zal ik ooit nog wel eens gebruiken als ik een boek schrijf, maar dat ga ik niet te grabbel gooien in de 0RUJHQ´ Bart Steenhaut, De Morgen. Sommige muziekjournalisten gaan soms mee op tour met een artiest. Ze maken tijdens die dagen op tour dezelfde hoogtepunten en dezelfde ongemakken mee Hierdoor creëren ze dan meestal een speciale band met die artiest. De vraag is of zij dan niet te familiair, te bevriend zijn met die band om daarna nog hun albums en concerten te recenseren zonder beïnvloed te zijn. Sommige journalisten geven toe dat wanneer ze het hele proces van het album hebben meegemaakt, ze daardoor toch beïnvloed zijn geweest. Bij anderen heeft het dan weer geen invloed. ³,NEHQPHW=RUQLNRSWRXUQHHJHZHHVWLNYLQG=RUQLNQLHW]RJRHGHQYHUYROJHQVKHELNGH plaat goed besproken en gezegd dat ik dat een mooie plaat vond in vergelijking met de rotzooi die ze daarvoor gemaakt hadden. Het schept dus een band, het beïnvloedt u zeker, ge gaat meer een open brief schrijven dan een recensie, het verandert de toon, niet de teneur. ´-urgen Beckers, Humo (zie bijlage 6). ³1HH0LORZLNEHQGDDUWZHHZHNHQPHHRSWRXUJHZHHVW,NKHEHHQWRXUYHUKDDOJHPDDNWLN heb er ook elke nacht een concert van gezien, maar die concerten heb ik zelf niet gerecenseerd toen. Maar achteraf heb ik hem gerecenseerd in het Koninklijk Circus en ik YRQGKHWQLHWJRHG´ Bart Steenhaut, De Morgen. 25 1.4.2 Superfan Wat als muziekjournalisten een erg grote fan zijn van een bepaald artiest, gaan ze dan niet in superlatieven spreken? Kunnen zij een minder goed concert of album bespreken en erkennen dat het een minder goed album is of zijn ze net kritischer voor hun favoriete artiest? Sasha Van der Speeten behandelt zijn favoriete artiest Prince, zoals alle andere artiesten. Hij vindt dat niet moeilijk. Als muziekjournalist heeft hij leren uitzoemen en om alle facetten te gebruiken: ³(HQ JRHGHIDQ PRHW RYHU ]LMQLGRRO NXQQHQ ]HJJHQ ZDDU KHW IRXW JDDW ,NYLQG GDW 3UL nce briljante dingen heeft gedaan, maar achteraf heeft hij ook verschrikkelijk slechte platen gemaakt waarvan ik denk van hoe kan da nu. Je moet dat kunnen zeggen. Dat maakt mij niet minder fan, maar ik ben kritisch en ik denk dat dat normaal is. Ik denk dat elke journalist in DOOHRPVWDQGLJKHGHQNULWLVFKPRHW]LMQDQGHUVLVKLMJHHQJRHGMRXUQDOLVW´ Bart Steenhaut echter YLQGWGDW]LMQ³IDQJHKDOWH´ELMHHQDUWLHVWZHOPHHVSHHOW6RPVRRNLQ negatieve zin. Wanneer hij een slecht concert ziet van een artiest die hij echt goed vindt, gaat hij hem nog veel harder aanpakken dan iemand zou doen die die artiest gewoon ok vindt. Dit LVRPGDWGLHDUWLHVWKHPGDQKHHIWWHOHXUJHVWHOG³ Ik heb van Arno geweldige concerten gezien, maar dat concert dat onlangs in god en klein pierke zat, dat was waarschijnlijk het slechtste GDWKLMRRLWJHJHYHQKHHIW*HNUDDNWGLHGDQDIRPGDWJHGLHJUDDJ]LHW´ Jochen De Vos van Cutting Edge heeft het maar bij één artiest erg moeilijk om kritisch te zijn: Morrissey van The Smiths. Hij heeft hem één keer gerecenseerd, maar is van plan dat nooit meer te doen. Zijn recensie was een verheerOLMNLQJLQSODDWVYDQHHQNULWLVFKHEHVSUHNLQJ³ Ik wist van mezelf dat ik niets slecht kon zeggen over Morrissey en dan zit ge daar he. Het was niet ]LMQEHVWHRSWUHGHQPDDUWRFKNULMJKLMKHWPD[LPXPYDQGHSXQWHQ´ 26 1.5 0X]LHNMRXUQDOLVWHQHQSODWHQILUPD¶V 1.5.1 A fhankelij kheid (ULVHHQWLMGJHZHHVWZDDUGDWSODWHQILUPD¶VHQPX]LHNMRXUQDOLVWHQHUJDIKDQNHOLMNZDUHQYDQ HONDDU 3ODWHQILUPD¶V OHYHUHnde journalisten de muziek, regelden afspraken met artiesten en journalisten zorgden dan weer voor gratis promotie door artikels en recensies te schrijven YRRU KXQ NUDQW 'DW JHEHXUW QRJ VWHHGV PDDU GH WLMG GDW SODWHQILUPD¶V GH HQLJH EURQ YDQ informatie waren voor journalisten is voorbij. Muziekjournalisten kunnen nu ook zo goed als alles lezen en downloaden van het internet. Het gebeurt dus niet zelden dat journalisten zelf op zoek gaan naar muziek om de platenfirma heen. Aan de andere kant: als labels de journalisten niet informeren, wordt het ook moeilijker en zeker tijdrovender om alle releases op het spoor te komen. De bestaat dus nog steeds niet zonder de ander. Het valt wel op dat SODWHQILUPD¶VPHHUDIKDQNHOLMN]LMQYDQMRXUQDOLVWHQGDQRPJHNHHUG+HWLVYRRUSODWHQILUPD¶V vaak erg belangrijk dat een nieuwe release of interview in de krant komt te staan. Zeker als het gaat om nieuwe, jonge artiesten. Dat zijn de acts waar ze achter zitten en waar ze alle mogelijke aandacht voor nodig hebben. Als niemand schrijft over een release, wordt het voor een artiest zelfs in het huidige tijdperk van digitale communicatie moeilijk om enige bekendheid te verwerven, zeker omdat er meer dan ooit een overaanbod is van opgenomen muziek. We kopen met zijn allen minder HQPLQGHUFG¶VPDDURPGDWKHWYRRUDUWLHVWHQRRN VWHHGV JHPDNNHOLMNHU ZRUGW RP FG¶V RS WH QHPHQ EOLMIW KHW DDQERG WRFK VWLMJHQ Om uit dit grote aanbod op te vallen, blijven platenmaatschappijen vaak aandringen bij journalisten voor een review of interview. ³ Bijvoorbeeld deze week, ik heb vier keer nee gezegd op een interviewvoorstel met dezelfde artiest. Dat is zoals wanneer iemand die ge niet tof vindt het aan komt vragen met u, twee dagen later nog eens vraagt of ge met hem wilt uitgaan en daarna nog eens en nog eens, dat werkt gewoon averechts. Nee is nee. Ik krijg soms effectief mails van platenbazen, dus niet PHHUYDQGHSURPRMRQJHQVPHWµVHJKRHNDQGDWQXGDWJLMGDQLHWZLOWGRHQ¶HQMDGDQO eg ik GDWXLW´ Bart Steenhaut, De Morgen. 1.5.2 De scharnierfunctie van de platenfir ma 3ODWHQILUPD¶VKHEEHQHHQVFKDUQLHUIXQFWLH=HEUHQJHQDUWLHVWHQHQMRXUQDOLVWHQLQFRQWDFWPHW elkaar. Ze staan tussen de wereld van de media en de wereld van de sterren. Maar die scharnierfunctie is stilaan aan het verdwijnen. 27 3ODWHQILUPD¶V PHUNHQ GDW KXQ URO VWHHGV PHHU ZRUGW XLWJHKROG 7HQ HHUVWH YDQZHJH GH ontginning van de cultus van persoonlijkheden. Zowel muzikanten als pers beginnen zichzelf meer en meer te profileren. Er zijn enerzijds journalisten die graag los met artiesten omgaan en mee vedetten worden en anderzijds zijn er journalisten die zich daar buiten willen houden en op interviews meer afstandelijk zijn. Pieter-Jan Symons bijvoorbeeld is iemand die iedereen al kent. Alle muzikanten kennen hem ook op een hele positieve manier, vooral als muziekkenner, iemand die zwaar onderbouwd is, maar hij blijft wel bescheiden. Hoe groter het medium, hoe meer dat die persoonlijkheidscultus aan bod komt. Serge Simonart bijvoorbeeld heeft een bepaald imago en persoonlijkheid. Hij is een typisch voorbeeld van de ontginning en ontplooiing van de journalist als ster, als vedette. Hij vindt zichzelf belangrijk. -RXUQDOLVWHQ HQPX]LHNVWHUUHQ EHJLQQHQ YROJHQV GH SODWHQILUPD¶V VWLODan hetzelfde kliekje te worden en dat vinden zij allesbehalve geruststellend. ³'XVLNEHQSODWHQILUPDEDDVYDQGLHDUWLHVWHQPDDUDOVHUMRXUQDOLVWHQEDFNVWDJHNRPHQ laten mijn artiesten mij staan en die gaan verbroederen, die artiest denkt dat is belangrijk voor mijn carrière, en de journalist op zijn beurt, om te zeggen, ik ben close met die artiest, ik kan daar gewoon binnenwandelen, kijk eens naar mij. Ze verlenen elkaar han en span. Ze hebben elkaar nodig´Yves Vaes, Munich Records Ten tweede verdwijnt de scharnierfunctie doordat de sociale media ervoor gezorgd hebben dat journalisten en artiesten dagelijks met elkaar communiceren via Twitter en Facebook. Dus meestal weten journalisten meer van de artiesten dan van de platenfirma. De sociale media verkleinen de afstand tussen de artiest en de pers. En dat is nefast voor de platenfirma. Zij dreigen er het gelach van te betalen want muzikanten willen meer en meer platenfirma spelen en alles in eigen handen houden. Een goed voorbeeld van het verdwijnen van de scharnierfunctie is Milow. Zijn relatie met de pers is beter dan die met de platenfirma, hij spreekt onderling met journalisten af. Dat is heel slecht voor de platenfirma want zij zijn niet op de hoogte, lezen dat achteraf in de pers, en daardoor worden zij overbodig. Dat heeft dan tot de verbeelding gesproken bij veel artiesten waardoor ze denken geen platenfirma meer QRGLJWHKHEEHQ9RRUDOGHNOHLQHSODWHQILUPD¶VKHEEHQVRPVKHWJHYRHOGDW]HLQKHWEHJLQ alle potten mogen breken voor de artiest, maar eens deze gelanceerd is, begint de artiest iets op zijn eigen of gaat hij naar een grotere firma. 28 ³+HW LV ZHO ]R ZDQQHHU GDW EHSDDOGH DUWLHVWHQ RS HHQ EHSDDOG QLYHDX NRPHQ GDW GLH KHHO goede contacten onderhouden met de pers en dat ge als platenfirma zo iets hebt van wat doe LNKLHUQRJ´ Yves Vaes, Munich Records. 1.5.3 Beïnvloeding 2PGDWYRRUSODWHQILUPD¶VUHFHQVLHVHFKWZHOYDQEHODQJ]LMQGXUYHQ]HMRXUQDOLVWHQZHOHHQV om een vriendendienst vragen. Ook kunnen ze wel eens overtuigen door over de brug te komen met bijvoorbeeld extra concerttickets. Ze proberen in ieder geval altijd wel een manier te vinden om een journalist in de watten te leggen. Sommige journalisten geven daar aan toe, anderen dan weer niet. Bij vrijwilligers is de kans in ieder geval groter dat ze op zulke voorstellen ingaan. In het volgende hoofdstuk wordt op deze beïnvloedingspogingen uitgebreid ingegaan. Hieronder staan alvast drie citaten die aantonen dat er van beïnvloeding door pODWHQILUPD¶VZHOHHQVVSUDNHLV ³,N KHE YHHOWHOHIRRQWMHV JHKDG YDQ ³GRH PLM HHQ SOH]LHU EHVSUHHN GLH´ LN GRH GDW QLHW RP mensen een plezier te doen, ik doe dat omdat ik van muziek hou, ik moet mijn eigen functie toch niet ondermijnen´-urgen Bekers, Humo Bepaalde labels hun marketing is zo sli m en zo makkelijk om u te beïnvloeden. Dat begint met NOHLQHGHWDLOVDO'HFG¶VGLH]HRSVWXUHQ sommigen sturen een koerier, dat wordt allemaal mooi geleverd, en als ge vraagt mag ik nog een cd, dan komt dat er aan. Anderen sturen dat op met de post, nog niet eens in het originele hoesje of een hoesje dat al gebruikt is. Dat beïnvloedt allemaal. De kans dat het gerecenseerd wordt, is heel groot en het beïnvloedt u ook om uw mening te vervormen. Als ge echt zo een PRRLFG¶NHNULMJWPHWDOOHVHURSHQHUDDQ misschien is de muziek iets minder goed, maar het totaalpakket is mooi. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat het een positieve recensie is. Hoffelijkheid helpt nu eenmaal .´ Jochen de Vos, Cutting Edge ³ Ik denk dat wij wekelijks op een subtiele manier worden geconfronteerd door invloed van SODWHQILUPD¶V +HW LV HHQ EHHWMH HHQ HYHQZLFKW ]RHNHQ PDDU XLWHLQGHOLMN ]LW MH PHW WHJHQJHVWHOGHDJHQGD¶VKHMHKHEWHHQEHGULMIGDWZLQVWPRHWPDNHQHQSODWHQPRHW] ien te verkopen en je hebt dan de media die op een kritische manier naar muziek kijken. Dat durft al ZHOHHQNHHUWHJHQVSUHNHQGXV´ Sasha Van der Speeten, De Standaard 29 Besluit Muziekjournalisten kunnen doordat ze zo nauw samenwerken met artiesten en platenmaatschappijen wel eens beïnvloed worden. Toch proberen journalisten dit zoveel mogelijk te vermijden. Ze proberen aan de overtuigingspogingen van de platenmaatschappijen te weerstaan. Recensies schrijven over bevriende artiesten is geen goed idee omdat de geloofwaardigheid van de journalist en de vriendschap met de artiest dan op het spel staan. Ook artiesten recenseren waar de journalisten zelf erg fan van zijn, wordt beter vermeden. Want het is niet altijd even gemakkelijk om kritisch te zijn. Daarnaast kunnen ze beïnvloed worden door andere factoren zoals andere recensenten en sociale media. De journalist schrijft meestal wel nog altijd wat hij van een album of concert vindt, maar soms houdt hij zich in of is hij extra streng. 30 Hoofdstuk 2: Beïnvloedingstrucs van platenmaatschappijen Een journalist overtuigen om een artiest te interviewen of een plaat te recenseren is niet altijd HYHQJHPDNNHOLMNYRRUGHSODWHQILUPD¶V-RXUQDOLVWHQKHEEHQPDDUHHQEHSHUNWDDQWDODUWLNHOV en reviews die ze kunnen doen per week. Er zijn veel meer aanvragen dan dat er plaats is in de krant. Dat impliceert dan journalisten de leukste of interessantste dingen er uit pikken. Het LVGXVDDQGHSODWHQILUPD¶VRPERYHQGLHPDVVD¶VSHUVEHULFKWHQHQDDQYUDJHQXLWWHVFKLHWHQ Maar wat zijn juist de trucs die platenILUPD¶VQDDUERYHQKDOHQRPHHQMRXUQDOLVWWHRYHUWXLJHQ en hoe proberen muziekjournalisten daar op hun beurt aan te weerstaan (of niet)? 2.1 E en goede vertrouwensrelatie De relatie tussen de journalist en de mensen van de platenfirma is erg belangrijk. Dat is de EDVLV $OV GLH QLHW JRHG LV GDQ NULMJHQ SODWHQILUPD¶V QLHWV JHGDDQ 2P HHQ JRHGH UHODWLH WH verkrijgen zijn vertrouwen en geloofwaardigheid zeer belangrijk. Daarom proberen SODWHQILUPD¶VHHUOLMNWH]LMQWHJHQ journalisten. Dit wil zeggen dat ze niet alles met evenveel enthousiasme gaan promoten. Ze gaan niet zeggen dat elke plaat de beste is want dan verliezen ze hun geloofwaardigheid. Ze proberen ook altijd duidelijk te zijn waarom een journalist een plaat zou moeten bespreken en de relevantie er van aan te tonen. De SODWHQILUPD¶V]LMQHUYDQRYHUWXLJGGDWKHWJHPDNNHOLMNHULVRPLHWVDDQGHPDQWHEUHQJHQDOV de persoon bij wie ze hun voorstel doen, hen graag heefW HQ YHUWURXZW 'H SODWHQILUPD¶V hebben dan ook een soort van vertrouwensrelatie met de meeste journalisten met wie ze samenwerken en die relatie groeit met de jaren. ³+HWLVJHZRRQKHHOEHODQJULMNRPXZJHORRIZDDUGLJKHLGWHEHKRXGHQZDQWDOV]HXPDDU een zwanzer vinden van de platenfirma, dan hebt ge gedaan, dan is het boeken toe, dan krijgt ge ook niks meer gedaan. Het is dus een kwestie van eerlijk en professioneel te blijven tegen HONDDUPDDUWRFKRRNYULHQGVFKDSSHOLMN´ Stijn Verbruggen, EMI ³ De belangrijkste manier is vertrouwen denk ik. Ge moet een manier vinden om met alle journalisten een vriendschappelijke band op te bouwen en dan in vertrouwen te kunnen zeggen van, kijk ik weet die groep is nu nog niks, maar vertrouw mij, dat gaat iets worden. En dat is een manier om te beïnvloede ´Pieter Vermeiren,V2 31 ³.LMNPHQVHQGLHXEHOOHQYRRUHHQSODWHQILUPDDOVGLHHONHNHHU]HJJHQQXKHELNHFKWHHQ geweldige plaat, ja dan gelooft ge die na de 3e keer niet meer. Terwijl als iemand dat maar 3 keer pe UMDDU]HJWHQVRPV]HJJHQ]HµGDWLVQLHWPLMQGLQJPDDUKHWLVZHOEHODQJULMNYRRU RQ]HSODWHQILUPD¶LNKHEGDDUQLNVRSWHJHQHQGDDUZLOLN]HOIVUHNHQLQJPHHKRXGHQ(QGDW NDQ]HOIVHHQUROVSHOHQLQHHQVHOHFWLH´ Bart Steenhaut, De Morgen. 2.2 Persoonlij k contact Persoonlijk contact is ook erg belangrijk om vertrouwensrelatie op te bouwen. Journalisten en PHQVHQ YDQ SODWHQILUPD¶V NRPHQ HONDDU YDDN WHJHQ RS RD FRQFHUWHQ IHVWLYDOV HQ WLMGHQV interviews. Dan praten zo over muziek en andere dingen. Zo leren ze elkaar beter kennen en ZHWHQ ]H EHWHU ZDW ]H YDQ HONDDU NXQQHQ YHUZDFKWHQ 3ODWHQILUPD¶V SUREHUHQ KXQ ontmoetingen met journalisten ook promotie te voeren voor een artiest en durven dan ook wel eens een cd mee te geven. Zo proberen ze de journalist warm te maken voor een artiest. ³2YHUGDJ EOLMIW KHW ELM GURJH PDLOWMHV HQ WHOHIRRQWMHV PDDU RS FRQFHUWHQ LV KHW YHHO interessant en dan zijn ze toch wat losser en kan je er off the record over praten, maar niet te veel, maar je probeert ze wel te kneden dat het wel ongelooflijk goed is. Ge creëert een sfeer ZDDUELM]LMLHWVKHEEHQYDQLNPRHWGDDUWRFKZHOELM]LMQ´ Yves Vaes, Munich Records ³0HWGHPHHVWHMRXUQDOLVWHQLVPLMQUHODWLHORVHQJRHGLN]RXQLHW]HJJHQGDWZHYULHQGHQ zijn, maar wel heel goede kennissen, pintjes drinken, babbelen over muziek en ook over andere dingen. Het is niet dat we mails moeten sturen met u, we bellen en vragen wat denk je daar van? Dat komt ook met de jaren, in het begin is er misschien iets minder vertrouwen, ik doe dat 5, 6 jaar en op den duur weten ze als ik voor iets bel, dat ik niet iets ga proberen te SURPRWHQZDWQLHWJRHGLV0DDUGLHUHODWLHLVHFKWYULHQGVFKDSSHOLMNMD´ Pieter Vermeiren, V2 ³(U ]LMQ HU HHQ SDDU PHQVHQ YDQ SODWHQILUPD¶V GLH ZDW ODQ ger meegaan, zo afhankelijke mensen zijn dat dikwijls. En daar luistert ge dan iets sneller naar. Onlangs nog, Bed Rugs, die zaten bij de Poulains (Stubru), er was ook iemand van de platenfirma die mij zei, ge moet echt eens luisteren, en dan zet ge dat op en denk ge oh goed. ´-XUJHQ Beckers, Humo ³:HOJRHGHSURPRPHQVHQGLHNRPHQSUDWHQWHJHQXRSFRQFHUWHQRIWLMGHQVLQWHUYLHZVHQGLH gaan een hele casual babbel met u aan en als ge daar van weg stapt, heb ge ineens van, ah die groep moet ik toch eens gaan FKHFNHQ´ Pieter-Jan Symons, De Morgen 32 2.3 V riendendiensten +HWLVXLWJHVORWHQGDWSODWHQILUPD¶VLQGH]HWLMGQRJ]RXGHQEHWDOHQYRRUHHQUHFHQVLHRIYRRU HHQ LQWHUYLHZ 0DDU GRRU KXQ YULHQGVFKDSVUHODWLH NXQQHQ SODWHQILUPD¶V KHW ]LFK VRPV veroorloven om een subtiele vorm van chantage boven te halen, al noemen zij het liever een YRUPYDQRQGHUKDQGHOHQ=HRQGHUKDQGHOHQRYHUDUWLHVWHQ3ODWHQILUPD¶VELHGHQMRXUQDOLVWHQ exclusieve interviews aan, maar vragen dan in ruil vaak om een minder bekend artiest te interviewen of te bespreken. Het is een soort uitwisseling. ³MH NDQ ELMYRRUEHHOG ]HJJHQ YDQ D ls je een interview met Arctic Monkeys geeft aan 2 journalisten, ik zal dat wel gebruiken in mijn communicatie naar die 2 journalisten als ik een klein groepje heb zoals be GUXJV³KH\NOHLQJURHSMHXLW$QWZHUSHQ\RXRZHPH´*DDQ]H daar niet op in, dan gaan ze ook niet meer uitgenodigd worden in Parijs of New York. Maar GDWLVPLMQVWDQGSXQW,NPDJGDWGRHQKHWLVPLMQSODWHQILUPD¶VUHFKWRPWHQNRVWHYDQDOOHV GHSHUVWHRYHUWXLJHQ+HWLVGHSHUVGLHNDQ]HJJHQLNJDGDDUQLHWPHHPHH´ Yves Vaes, Munich Records ³ Dan kan ik wel zeggen tegen een journalist van, ik heb heel veel moeite gedaan voor u om Chris Martin te interviewen, ik zou het heel erg appreciëren dat ge een groep waar ik heel erg achter sta, dat ge die ook eens interviewt, en dan gaat dat´Stijn Verbruggen, EMI ³+HWJHEHXUW]HNHUHQYDVWKRRUPDDUPHHUJUDSSHQGQL et echt super serieus, meer van, seg ge weet toch dat die artiest binnenkort komt, wilt ge mij geen plezier doen. Niet zo van als ge dat niet doet, krijgt ge dat ook niet. 0HHUYDQGRPHDIDYRXU´ Pieter Vermeiren, V2 ³9ULHQGHQGLHQVWHQ GRH LN QLHW ELM UHFHQVLHV $OV LN GH FG VOHFKW YLQG EHVSUHHN LN KHP RRN slecht. Ik zal zeker voorstellen wel om iets kleins te doen. Als ik de mensen ken of sympathiek vind, SUREHHULNZHOLHWVMD´ Jurgen Beckers, Humo 3ODWHQILUPD¶VKHbben geleerd dat ze niet te lang bij journalisten moeten aandringen voor een interview of review. Als het nee is, is het nee. Als ze gaan blijven aandringen, werkt dat enkel contraproductief. ³,NGRHGDWQDWXXUOLMNDOMDDUGXVLHPDQGGLHHFKWJHVPHHNW heeft en ziet dat dat geen effect heeft, gaat dat niet nog eens doen, dus dat gebeurt nu niet meer .´ Jurgen Beckers, Humo 33 2.4 Persoonlij ke mails 'H SODWHQILUPD¶V PHUNHQ RRN JRHG GDW ZDQQHHU ]H KXQ SHUVEHULFKWHQ EHJHOHLGHQ PHW HHQ persoonlijke mail, ze veel sneller reactie krijgen en dat ze meer kans hebben op een interview RI UHFHQVLH 2RN ZDQQHHU ]H LQ KXQ PDLOV QRJ H[WUD¶V ]HWWHQ ]RDOV XLWJHEUHLGHUH ELR¶V redenen waarom de artiest relevant is, of een foto van de frontvrouw, maken ze meer kans. Soms kan het zijn dat de journalisten de muziek niet echt goed vinden, maar dat er wel een heel goed verhaal achter zit waardoor ze het dat toch de moeite vinden om er iets over te VFKULMYHQ 'RRU KHW YHU]HQGHQ YDQ SHUVRRQOLMNH PDLOV HQ H[WUD¶V LQ GH ELMODJH maken journalisten dus meer kans op een interview of recensie, maar ze kunnen de muzikale mening van de journalist er niet mee veranderen. ³,NYLQGKHWEHODQJULMNGDW]HQLHWJHZRRQHHQQDDPOR]HPDLONULMJHQPDDULNGHQNQLHWGDW als ik een slechte plaat KHEHQLNVFKULMIHHQSHUVRRQOLMNHPDLOHQLNJHHIGLHQRJZDWH[WUD¶V zoals li mited editions, dat ze dan hun mening gaan bijschaven. Het gaat nog altijd wel om de muziek, maar het kan soms wel het verschil maken als zij moeten kiezen tussen 4 platen van hetzelfde genre, dat ze dan gaan kiezen voor mij. Ja, dat denk ik wel, maar ze zullen nooit iets reviewen wat ze niet willen doen´Yves Vaes, Munich Records ³*HNXQWRRNXLWJHEUHLGHUHEHWHUXLW]LHQGHELR¶V VWXUHQHHQH[WUDPDLOPHWZDWIRWR¶V'DWLV een stom voorbeeld, maar als dat een schoon frontvrouw is, gewoon een foto erbij sturen en HFKWZDDUGDWKHOSW´ Pieter Vermeiren, V2 ³,NOHHVLQSULQFLSHGLQJHQGLHHQNHOQDDUPLM]LMQJHVWXXUGHQJH]LHWGD t, grote letters, dat is QLHW YRRU PLM DOOHHQ 'XV LN OHHV GLH PDLOV YDQ SODWHQILUPD¶V HQNHO DOV ]H PLM SHUVRRQOLMN YUDJHQ´ Jurgen Beckers, Humo 2.5 O mkoping De platenmaatschappijen beweren zelf nooit met geld over de brug te zijn gekomen voor een artikel of review in de krant. Ze hebben wel allemaal al verhalen gehoord. Ze geloven ook niet dat het nu nog veel voorkomt, deels omdat de kans groot is dat het uitkomt en dat zou nefast zijn voor zowel de carrière van de mensen van de platenfirma als voor de journalisten. Er gaan ook verhalen rond dat het vroeger schering en inslag was om zelf naar de winkel te ORSHQRPFG¶Vte kopen van eigen artiesten om zo hoog mogelijk in de hitlijsten te geraken. 34 ³(UZDVLHPDQGQDDUKHWKRRIGPX]LHNJHJDDQYDQ6WXGLR%UXVV el en die heeft gezegd wat moet dat hier kosten om deze single hotshot te maken. Die moet niet meer langsgaan. Dat is ook beïnvloeding, maar zo werkt het helemaal niet. Ge moogt dat proberen maar ge gaat de UHVWYDQXZFDUULqUHYHUEURGGHQ´ Pieter Vermeiren, V2 ³,NEHQHU]HNHUYDQPRHVWHQZLMRRLWEHWDOHQYRRUHHQ review, dan zou dat binnen de kortste NHUHQXLWNRPHQ(QGDQLVKHWJHGDDQ'XVGDWGRHQZLMHFKWQLHW´ Stijn Verbruggen, EMI 2.6 Geschenken en reisjes Met geld worden journalisten dus niet omgHNRFKW 7RFK SUREHUHQ SODWHQILUPD¶V KHQ WH beïnvloeden door tickets, merchandising en andere geschenken. Ook gebruiken de SODWHQILUPD¶V KHW VRPV DOV HHQ VRRUW YDQ EHGDQNLQJ QDGDW ]H LQWHUYLHZV HQ JRHGH UHYLHZV hebben gekregen. ³3DVODWHUDOVJHJRHLHUHY iews gehad hebt en goeie interviews, dan gaat ge favours beginnen geven, ik ga u een meet & greet geven met de groep. En die journalist is kei blij. Dat is allemaal een spelletje he. Maar bij reviews speelt dat geen rol, het heeft geen zin dat ik een journalist uit eten neem YRRUHXURYRRUHHQUHYLHZ´ Yves Vaes, Munich Records ³+HWJHEHXUWKHHOYHHOGDW]HHFKW]R]HJJHQYDQNLMNDOVMXOOLHGLWUHFHQVHUHQGDQGRHQZLMGLW HQGLWLQGHSODDWVNULMJHQMXOOLH]RYHHOFG¶VHQ]RYHHOWLFNHWV2SGLHDDQERGHQZRUGW soms ingegaan, maar onze mening wordt daardoor niet beïnvloed. Maar om gerecenseerd te worden wordt heel veel gesjoemeld. maar nooit met geld. Het zijn ongeschreven regels, die ook niet altijd gevolgd worden. En gelukkig maar.´ Jochen de Vos, Cutting Edge ³,NZHHWGDWLNRRLWQDDUGH%HDVWLH%R\VEHQJHZHHVWLQ$PVWHUGDPHQ ze zeiden mij als ge dat nu doet geven wij u dat en dat cadeau, zo merchandising van de Beastie Boys, ik dacht, als ge mij dat wilt geven, moogt ge mij dat geven, maar als het een slecht concert is, gaat dat toch niet uitmaken, als het een goed concert is gaat dat ook niet uitmaken. Dus eerlijk gezegd, ge doet wat ge wilt, maar het gaat geen ster meer of minder zijn. Het bleek een 1 ster concert. ,N KHE GDW DIJHNUDDNW ]RDOV LN ]HOGHQ HHQ FRQFHUW DINUDDN HLJHQOLMN´ Bart Steenhaut, De Morgen. Wat ook voorkomt, maar minder dan vroeger, is dat journalisten naar het buitenland gestuurd worden voor een interview of een concert. Een concert of interview in Londen of New York is veel aantrekkelijker voor journalisten, dus de kans is dan groter dat ze op een voorstel ingaan. 35 3ODWHQILUPD¶V NXQQHQ GDDUQD RRN JHPDNNHOLMNHU RP HHQ YULHQGHQGLHQVW YUDJHQ ZDQW journalisten zouden dan het gevoel hebben dat ze de platenfirma iets verschuldigd zijn. 9URHJHUZHUGHQMRXUQDOLVWHQYHHOPHHULQGHZDWWHQJHOHJGGRRUSODWHQILUPD¶s. Toen gingen ze voor één groep, voor één interview, een week naar New York. Nu mogen de journalisten blij zijn als ze Londen of Parijs op 1 dag heen en terug mogen doen, zonder dat de platenfirma meegaat, in 2e klasse. ³$OVJHHHQZHHN1HZ<RUNNXQWDDQbieden voor een interview, dat is half omkooppraktijk, half een buitenkans. Moest het in België zijn gaan ze het misschien niet doen, maar naar New York wel. Maar echt met geld over de brug komen gaat nooit gebeurd zijn denk ik. Of het moet een heel corrupte muziekjournalist zelf zijn. Maar ik denk dat als dat uitkomt, niemand HUQRJPHHJDDWZHUNHQ´ Pieter Vermeiren, V2 ³9HUKDOHQYDQGDWYURHJHUDOOHVNRQHQVQRHSUHLVMHV . Toen kont ge nog zeggen man ik heb u niet voor niks twee weken meegenomen naar New York. Dat kan nu niet meer daarvoor is het medialandschap te veel veranderd. Iedereen volgt iedereen op F acebook en op Twitter. ,HGHUHHQZHHWDOOHVYDQHONDDU´ Stijn Verbruggen, EMI ³=HVWXUHQXUHJHOPDWLJQDDU$PHULNDELMYRRUEHHOGHULVHHQ%HOJLVFKHJU oep die ik niet zo goed vind, maar ik ga dat nooit schrijven omdat ik dat sympathieke gasten vind en ik ben daar mee naar la geweest beïnvloed dat mij? Ge hebt een klein beetje gevoel dat ge hebt meegewerkt met die plaat, tuurlijk heeft dat een invloed, dat is iets anders dan snel snel een plaat moeten beluisteren. O mkopen, zeker niet door geld, wel door vriendschap. Onder de HXURZHUNWKHWQLHWODFKW´ Jurgen Beckers, Humo Besluit 0HQVHQYDQSODWHQILUPD¶VGLHde knepen van het vak kennen, weten dat er bepaalde subtiele en minder subtiele trucs zijn om muziekjournalisten te overtuigen een album te recenseren of een interview te doen. Ten eerste is het belangrijk om een goede band op te bouwen met de journalist zodat er een wederzijds vertrouwen ontstaat. Deze relatie moet vervolgens onderhouden worden door persoonlijk contact. Tijdens dit persoonlijk contact kan men ook proberen de journalist nieuwsgierig te maken naar een bepaald artiest. Persoonlijke mails helpen ook in het overtuigingsproces. De journalist voelt zich dan meer aangesproken. Door GHUHODWLHGLHSODWHQILUPD¶VHQMRXUQDOLVWHQPHWHONDDUKHEEHQNDQKHWZHOHHQVJHEHXUHQGDW ze een vriendendienst voor elkaar doen. 36 Journalisten mogen bijvoorbeeld een belangrijke artiest interviewen, in ruil voor een recensie over een relatief onbekend artiest. Omkooppraktijken komen zo goed als niet voor. Met geld over de brug komen met een recensie of artikel zou toch niet werken. Bovendien zou het zeer slecht zijn voor zowel de journalist als de platenfirma als het zou uitkomen dat er sprake is YDQRPNRSLQJ3ODWHQILUPD¶VSUREHUHQZHOKXQMRXUQDOLVWHQLQGHZDWWHQWHOHJJHQGRRUH[WUD tickets aan te bieden, exclusieve albums en merchandising. Snoepreisjes naar Londen of New York voor een interview of concert zouden journalisten ook sneller moeten overtuigen. Al deze trucs zouden zeker helpen journalisten te overtuigen om een album te bespreken. Maar enkel om een album te bespreken, niet om een positieve recensie te schrijven. Daar blijven journalisten erg eerlijk in. Ze gaan hun mening over een album niet snel veranderen. Hoofdstuk 3: Persberichten Hoe denken muziekjournalisten over teksten uitgestuurd door platenmaatschappijen? Wat doen ze er mee? Halen ze vaak bewust informatie en argumenten uit de pr-teksten van SODWHQILUPD¶V HQ ZHONH LQIRUPDWLH JHEUXLNHQ ]H GDQ VSHFLILHN" .ULMJHQ ]H RRN QRJ DQGHU promotiemateriaal opgestuurd? 3.1 Persberichten 3ODWHQILUPD¶V VWXUHQ GDJHOLMNV SHUVEHULFKWHQ XLW QDDU PX]LHNMRXUQDOLVWHn. Die persberichten kunnen onderverdeeld worden in 2 verschillende soorten mededelingen. Enerzijds zijn er persberichten die optredens, signeersessies en andere nieuwtjes over artiesten aankondigen Die nieuwtjes kunnen gaan van het aankondigen van een split tot het winnen van een prestigieuze award (bijlage 7). Anderzijds zijn er promoteksten die een nieuwe cd-release aankondigen (bijlage 8). Die laatste bevatten een biografie waarin informatie over de artiest staat en een gedetailleerde omschrijving van het album. Vaak zit bij deze persberichten ook de afbeelding van de albumhoes er bij. Ze zijn soms ook vergezeld van een digitale versie van het album. Muziekjournalisten krijgen dagelijks persberichten, meestal zit hun mailbox er mee vol. Omdat ze er zoveel krijgen, doen de meeste journalisten niet meer de moeite om ze allemaal te lezen. Veel berichten worden dan ook meteen verwijderd. Ze vinden het merendeel van de persberichten en de biografieën van een album die er in staan niet interessant en ze vinden RRNGDWSODWHQILUPD¶VWHYHHOGRHQDOVRI]HKHWZDUPHZDWHUKHEEHQXLWJHYRQGHQ 37 Ze hemelen hun artiesten en nieuwe albums altijd op in hun mails, waardoor ze niet meer JHORRIZDDUGLJ RYHUNRPHQ 'H FG¶V GLH PX]LHNMRXUQDOLVWHQ ZRUGHQ DDQJHUDGHQ ZRUGHQ GDQ ook zeker niet allemaal besproken, ook niet omdat er veel superlatieven in de promotekst staan. Toch zijn er ook journalisten die met volle interesse persberichten lezen. Wanneer persberichten met volle aandacht gelezen worden, werken ze zoals reclame: de journalisten nemen er wel iets van op, al heeft het meestal geen directe invloed op hun mening. Een persbericht kan er wel voor zorgen dat een journalist de cd sneller gaat beluisteren. ³VRPVLVGDW]RSULNNHOHQGGDWJHZHOHHQVPRHWJDDQOXLVWHUHQRIVRPVKHEEHQ]HKHWRYHU een totaal onbekende naam, maar spelen daar wel een paar interessante mensen op mee. Dat vindt ge dan in persberichten terug, dan gaat ge anders luisteren naar muziek. Als ze het goed genoeg verkopen, gaat die cd misschien bovenaan de stapel belanden, van de te beluisteren VWDSHO´ Pieter-Jan Symons, De Morgen. ³ Heel vaak delete ik die heel snel, tenzij puur vanwege de praktische informatie, bijvoorbeeld Jamie Lidell speelt in het depot, dat is handig, dat is concertinformatie die je misschien bij een interview of bij een cd-recensie kunt vermelden, maar eerlijk gezegd je gooit die weg, want vandaag de dag kan je zelf alles vinden online, surf een beetje rond en je hebt je eigen bronnen, die waarschijnlijk veel beter zijn, dan het biootje waarvan je weet dat die in elkaar geflatst is door de platenfirma, waardoor je weet dat die informatie meestal gekleurd is, dus eigenlij NYLQGLNSHUVEHULFKWHQSURFHQWYDQGHWLMGRYHUERGLJ´ Sasha Van der Speeten, De Standaard. De bevraagde journalisten gaan nooit hun beoordeling van een album veranderen op basis van een persbericht of persoonlijke mail van de platenfirma. Ze verwerken ook nooit stukken tekst uit persberichten in hun eigen recensies. Ze doen dit niet omdat het ten eerste onethisch is, ze zijn dit verplicht aan hun lezers en moeten hun eer hoog houden. Ten tweede kunnen ze dit niet doen omdat ze weten dat ze niet de enige zijn die dat persbericht gehad hebben. Ze moeten dus van 0 beginnen. De puur technische informatie die er op staat kunnen ze wel gebruiken. Persberichten kunnen nuttige informatie over een album bevatten, die de recensie meer gedetailleerd kan maken. Het gaat dan enkel over objectieve informatie zoals waar het album is opgenomen en wie er allemaal aan mee heeft gewerkt. Journalisten vinden het nu eenmaal gemakkelijker om een interessante tekst te schrijven over een artiest of album waar ze veel over weten. Persberichten die o.a. signeersessies en concerten aankondigen worden wel eens gebruikt, maar meestal niet in een recensie. De informatie die zij bevatten wordt 38 eerder in een apart krantenartikel vermeld dat volledig los staat van de cd-recensie. Ze worden soms zelfs deels of volledig overgenomen. Het volledig overnemen gebeurt vooral online. (zie meer hierover in hoofdstuk 4) =RDOVHHUGHUYHUPHOGKRUHQELMGHSURPRWHNVWHQRRNFG¶V'H]e worden opgestuurd naar de journalisten via de post en tegenwoordig ook vaak digitaal. De meeste journalisten vinden GLJLWDOHILOHVHUJKDQGLJRPGDW]HJHHQSODDWVLQQHPHQ7RFKKHEEHQFG¶VLQI\VLHNHYRUPDOV de hoes er goed uitziet, vaak meer kans om beluisterd te worden. Omdat journalisten dagelijks FG¶VRQWYDQJHQKHEEHQ]HYDDNQLHWGHWLMGRP]HDOOHPDDOWHEHOXLVWHUHQ'DQLVKHWGXVDDQ GH SODWHQILUPD¶V RP WH ]RUJHQ GDW KXQ FG HU ERYHQ XLW VFKLHW 8LWHLQGHOLMN ZRUGHQ HQNHO GH beste, de opvallendsWH HQ GH EHODQJULMNVWH FG¶V JHNR]HQ RP JHUHFHQVHHUG WH ZRUGHQ 9DDN zitten er ook veel slechte albums tussen, die worden naar de journalisten opgestuurd in de hoop dat iemand het album toch goed vindt. ³LNEHQGDDUUHGHOLMNDOOHHQLQGHQNLNGDWLNHFKW alles beluister en dat heeft wel ergens een invloed, Maar ik ga ze niet allemaal recenseren, ik hoor al na de eerste 2, 3 nummers of het mijn ding is of niet ´Pieter-Jan Symons 3.2 A nder promomateriaal Meestal worden de nieuwe albums naar de journalisten opgestuurd via de post of als download. 6RPVVWXUHQSODWHQILUPD¶VRRNYLGHRFOLSVRI(3.¶VHOHNWURQLFDOSUHVVNLGVGRRU via mail. Journalisten maken daar gebruik van om zich voor te bereiden op een interview. Ze willen weten hoe een artiest spreekt en handelt zodat ze weten wat voor iemand ze voor zich gaan krijgen. Journalisten worden ook vaak uitgenodigd voor exclusieve showcases, etentjes HQIHHVWMHVYDQSODWHQILUPD¶V$OV ]HHHQIRWRJUDDIQDDUHHQFRQFHUWZLOOHQVWXUHQ]RUJWKHW platenlabel er meestaO RRN YRRU GDW GH IRWRJUDDI JUDWLV ELQQHQ PDJ 3ODWHQILUPD¶V EH]RUJHQ muziekjournalisten soms ook merchandise van artiesten zoals T-shirts en exclusie /S¶V. ³MDMD GDW JHEHXUW 7-shirts, etentjes, privé-feestjes ook, waar dan wat bekende muzikanten zogezegd gaan rondhangen. Maar ik probeer dat zoveel mogelijk af te houden. Ik heb me daar LQKHWEHJLQHHQSDDUNHHUDDQODWHQYDQJHQ´ Pieter-Jan Symons, De Morgen. 39 Besluit 3URPRWHNVWHQ HQ SHUVEHULFKWHQ XLWJHVWXXUG GRRU SODWHQILUPD¶V ZRUGHQ GRRU GH PHHUGHUKHLG van de journalisten niet vaak gelezen. Dit is onder andere omdat journalisten dagelijks erg veel promoteksten krijgen en omdat die meestal overladen zijn met superlatieven. Journalisten halen enkel objectieve informatie uit de berichten. Soms kan het wel gebeuren dat ze bepaalde woorden overnemen van de platenmaatschappij om een album te beschrijven. Muziekjournalisten bij gevestigde kranten en tijdschriften achten het beneden hun professionele waardigheid om gebruik te maken van teksten die uitgezonden worden door platenfLUPD¶V =H GRHQ GLW RRN niet omdat hun eer aangetast kan worden door mogelijke associaties met pr-teksten. Buiten persberichten krijgen journalisten ook veel albums opgestuurd en uitnodigingen voor showcases. De albums worden wel vaak beluisterd. Maar zeker niet allemaDOZDQWMRXUQDOLVWHQNULMJHQPDVVD¶VFG¶V opgestuurd. 40 Hoofdstuk 4: H et nut van promote ksten en recensies 4.1 Promote ksten Wat is het juist dat platenmaatschappijen willen bereiken door het verzenden van promoteksten naar muziekjournalisten en bereiken ze dat doel ook? Een onderdeel van KHW PHGLDSODQ GDW SODWHQILUPD¶s opvolgen om een nieuw album te promoten, is het contact met muziekjournalisten. Een eerste stap om die journalisten te bereiken is het versturen van promoteksten. Deze teksten bevatten informatie over de artiest HQRYHUKHWDOEXP3ODWHQILUPD¶VSUREHUHQ zo de interesse van de journalist te wekken en zo extra promotie te verkrijgen door middel van een interview of review. Hoe meer positieve LQIRUPDWLHGHSODWHQILUPD¶VKHQGRRUVWXUHQKRHPHHUGHMRXUQDOLVWHQJHQHLJG]XOOHQ]LMQGLWWH doen. De platenfirma¶V YHUPRHGHQ GDW MRXUQDOLVWHQ YDQZHJH GH VQHOOH WLMG YDQ UHOHDVHV PHHU HQ meer op promoteksten af gaan voor het schrijven van een artikel of review. Terwijl de pers vroeger 10 albums per maand te bespreken had, krijgen ze nu 10 albums per dag binnen. Dat heeft te maken met de daling van de platenverkoop. Vroeger, in de jaren 80, brachten de majors 10 platen per jaar uit. Ze hadden alle grote artiesten zoals U2, Madonna, Simple Minds, Prince, en Michael Jackson. Deze albums verkochten goed en de majors hadden maar 10 platen per jaar nodig om miljoenen te verkopen. De kleine labels moesten het hebben van veel meer releases. Zij verkochten per album maar tussen de 50 en de 5000 stuks. De platenverkoop is in de loop der jaren uiteindelijk zodanig gedaald, dat de majors nu ook veel meer platen per jaar op de markt moeten brengen om dezelfde omzet te halen als vroeger. Terwijl het vroeger dus zuiver een aangelegenheid was voor de independent labels om veel releases op de markt te brengen, gebeurt dat nu ook bij de majors. Dit heeft gezorgd voor meer diversiteit, maar het is voor de pers zo goed als onmogelijk geworden om alle nieuwe releases te bespreken. Bijgevolg wordt er al sneller iets overgenomen uit een persbericht. Dan gaat het hoofdzakelijk om objectieve informatie, maar soms heeft de platenfirma ook een kleine invloed in bepaalde woordgroepen die gebruikt worden of bepaalde artiesten waar naar verwezen wordt in recensies. 41 ³ Ik merk toch wel in de pers wanneer ik mijn groepen lees dat ze toch wel refereren naar de bio of hetgeen ik hen gezegd heb. Als ik zeg in mijn mail dat de cd van bed rugs klinkt als Gran Daddy meets Weezer meets Pavement, dan zie ik dat terug in de reviews, terwijl dat niemand dat gezegd heeft, want bed rugs vinden dat zelf niet, maar ik vind dat wel. Dan zie ik die namen soms terugkomen en dan soms is er iemand origineel is en die daar extra namen aan toevoegt. Dat komt zuiver door de overkill aan platen³<YHVVaes, Munich Records ³KHWJHEHXUWUHJHOPDWLJELMYRRUEHHOGLQKHWSHUVEHUL cht van The Me In You, daar stond iets in van mooi gestileerde harmonieën, meerstemmig gezang, en dat zijn dan wel dingen die ge ziet terugkomen in besprekingen. Zonder dat het echt het oordeel van de cd verwoordt. In de titel van het persbericht van The M H,Q<RXKDGLNJH]HW³EORHGPRRLGHEXXW´GDWYLQGWJHQX RYHUDOWHUXJ´ Stijn Verbruggen, EMI. (Zie bijlage 8 en 9). Volgens GHSODWHQILUPD¶V zijn het vooral de vrijwilligers die schrijven voor internetmagazines die gebruik maken van de teksten, eerder dan krantenjournalisten die hun eer hoog te houden hebben. +HW YDOW GH SODWHQILUPD¶V op dat hun persberichten online vaak letterlijk worden overgenomen, zowel op blogs, krantensites en muziekwebsites zoals Cutting Edge, Da Music en Goddeau. Ook populaire sites nemen deze berichten letterlijk over in hun showbizz- en sterrennieuws. Daarom proberen journalisten hun persberichten zo kant-en-klaar mogelijk door te sturen naar de verschillende media. Het valt namelijk op dat als de teksten al in artikelformaat gegoten zijn dat ze veel sneller worden opgepikt. Dit is zeker het geval bij online media die rechtgehouden worden door vrijwilligers. Dat zijn vaak mensen die overdag gewoon werNHQHQ]LFK¶VDYRQGVEH]LJKRXGHQPHWGHZHEVLWH=LMKHEEHQYHHOPLQGHUWLMG waardoor ze gemakkelijker iets gaan overnemen. Ze zijn dus gemakkelijker te beïnvloeden. Hierbij moet duidelijk opgemerkt worden dat het hier enkel gaat om aankondigingen en geen reviews. In recensies zullen zo goed als nooit stukken tekst uit een persbericht letterlijk terug worden gevonden. Dit komt omdat in de Vlaamse media iedereen naar elkaar kijkt. Het zou heel snel en duidelijk opvallen als er letterlijk iets gekopieerd wordt in recensies. De meeste journalisten houden er ook de eer aan om hun eigen mening te geven. Ze hebben daar tenslotte wel de tijd voor en worden ook voor betaald om hun eigen mening neer te schrijven. Er zijn ook sites die proberen het persbericht om te vormen tot een soort recensie, maar dat zijn sites die daar voor uit komen of die er niet voor bekend staan kritisch te zijn. 42 ³ MHHVWDO VWXXU LN HHQ WHNVWMH GRRU PHW RI DOLQHD¶V ELMQD DOV HHQ NUDQWHQEHULFKW geschreven. En zeker online merkt ge dat dat voor 95 procent gewoon letterlijk wordt RYHUJHQRPHQHQZRUGWJHSXEOLFHHUG´ Stijn Verbruggen, EMI. 4.2 H et nut van recensies Platenfirma¶s willen dat nieuwe releases gerecenseerd worden, liefst op een lovende manier. Maar zijn deze recensies dan echt een belangrijke manier van reclamevoeren en hebben ze effectief een invloed op de platenverkoop en het succes van een artiest? De meeste platenmaatschappijen merken dat goede recensies een zekere invloed kunnen hebben op de platenverkoop. één goede recensie zal niet veel impact hebben, maar hoe meer goede recensies er verschijnen in kranten en tijdschriften, hoe beter de platenverkoop meestal loopt. De grootte van het lezerspubliek is ook een bepalende factor. Recensies op het internet hebben een zo goed als geen impact op de verkoop, maar ze kunnen wel helpen om een groter publiek te bereiken. Zeker als ze verspreid worden via sociale media als Twitter en Facebook. ³(HQJRHGHUHYLHZLVEHODQJULMNRPGDWJHKHPRYHUDONXQWGHOHQ*H]HWGDWRS)DFHERRNJH zet dat op Twitter, de band stuurt dat door. En bijvoorbeeld die review van Intergalactic Lovers, na een dag was het door 500 mensen op F acebook gedeeld. Dan ziet ge dat rondgaan HQ]RLVGLHUHYLHZZHOKHHOEHODQJULMN´ Stijn Verbruggen, EMI ³'HJURWHQYRRURQs zijn de Humo, de Morgen, de Standaard en de Knack. En als ge 1 van de 4 hebt, verkoopt ge 100 platen, als ge 2 van de 4 hebt verkoopt ge 500 platen, als ge 3 van de 4 hebt verkoopt ge 1500 platen en als ge 4 op 4 hebt verkoopt ge 2000 en meer. Als ge alleen in de Humo staat met 5 sterren verkoopt ge nog altijd niet, want dan hebt ge enkel de Humolezers bereikt. Dus ge moet echt de 4 hebben, en dan liefst in dezelfde orde van goedheid he. Maar Humo is nog steeds belangrijker dan Knack omdat die meer lezers KHEEHQ´ Yves Vaes, Munich Records. ³9RULJHPDDQGZDVGHFGYDQGHZHHNYDQGH+HOG1LHPDQGKDGHURRLWYDQJHKRRUGPDDU we vinden het zelf zo fantastisch en dan zetten we dat er ook kei groot in, met 5 sterren en dat heeft wel effect, dat heeft echt e IIHFW'DWPHUNLNRPGDWSODWHQILUPD¶VGLHUHFHQVLHVJHEUXLNHQ om radiostations te overtuigen en 5 sterren in De Morgen, geloof mij dat dat gedraaid ZRUGW´ Bart Steenhaut, De Morgen (zie bijlage 10). 43 'HEHODQJULMNVWHHQLQYORHGULMNVWHPHGLDLQGHJHVFKUHYHQSHUV]LMQYRRUDOOHSODWHQILUPD¶V De Morgen, De Standaard, Humo en Focus Knack. Maar in de jaren 80 en 90 was dan anders. Humo stond er toen voor gekend platen erg af te kraken. Humo deed niet anders dan platen bespreken die ze slecht vonden. Het was in principe beter om niet in Humo te verschijnen met een recensie dan wel. ³ Humo kon prachtig journalistiekgewijs platen met de grond gelijk maken. O m te lezen was dat gieren en brullen maar voor de pODWHQILUPD¶VZDVKHWQHIDVW'DWLVJHOXNNLJYHUDQGHUG³ Yves Vaes, Munich Records Positieve recensies hebben niet bij elke artiest een invloed op de verkoop, maar ze helpen wel op andere vlakken. Recensies worden bijvoorbeeld vaak voorgelegd aan concertzalen en festivalorganisatoren. Voor hen is het belangrijk hoe een album werd onthaald. Platenlabel Sonic Angel heeft dit bijvoorbeeld ervaren met de band Mastercab. ³ Mastercab heeft een playlist op Studio Brussel voor hun 3 singles en geweldige reviews in alle toonaangevende muziekbladen. Zie ik dat onmiddellijk terugkomen in verkoopcijfers? Nee. Waar ik dat wel zie terugkomen is live, boekings. Het is heel belangrijk om een goed fundament te hebben. Dus recensies zijn belangrijk maar meer op lange termijn. Het is niet omdat je vandaag een goede recensie hebt in de Morgen, dat je morgen ineens 100 albums JDDWYHUNRSHQ´ Femke, Sonic Angel. Positieve recensies kunnen er ook voor zorgen dat een single sneller op de radio gedraaid zal ZRUGHQ 3ODWHQILUPD¶V NXQnen met positieve kritieken aantonen dat hun artiest toch wel de moeite is om beluisterd te worden. ³Wij hebben als artiest bijvoorbeeld The Me In You. Die plaat gaat volgende week in Humo een kei goede bespreking krijgen en heeft afgelopen weekend in de Morgen een heel goede bespreking gekregen. Dat zijn dingen die wij bundelen en doorsturen naar de radio en zeggen van, kijk mannekes ge zijt iets aan het missen. Zo zien ze dat iets werkt. Alles positieve kritieken dragen er toe bij om het iets meer op radio te krijgen´Stijn Verbruggen, EMI 3ODWHQILUPD¶V gebruiken vaak ook citaten uit recensies om promo te maken voor een nieuwe release. Die citaten verschijnen dan bijvoorbeeld op een poster van het album of op een sticker die op het album kleeft. In persberichten naar journalisten worden ook citaten van recensies gezet. De platenfirma gaat logischerwijze nooit een citaat uit een Belgische krant of tijdschrift mailen naar journalisten van een andere krant of tijdschrift. 44 Het gaat dan enkel om recensies uit het buitenland. De buitenlandse pers is namelijk een goede indicator van het succes van een artiest. ³,NZHHWQXDOGDt als we een poster maken voor The Me In You dat er gaat staan: bloedmooi debuut, De Morgen 4 sterren´ Stijn Verbruggen, EMI 9RRU SODWHQILUPD¶V ]LMQ JRHGH UHFHQVLHV HQ DUWLNHOV LQ NUDQWHQ HQ WLMGVFKULIWHQ GXV HHQ belangrijke vorm van promotie. Voor kleine record labels als Munich Records en Zeal Records is de geschreven pers zelfs het belangrijkste medium. Munich records heeft een piramide, waarbij pers op de eerste plaats staat, gevolgd door radio. Televisie wordt zelden ingeschakeld. Dat heeft te maken met hun publiek. De muziek die zij uitbrengen is vooral indie, wereldmuziek, americana, blues en jazz. Deze genres zijn niet commercieel en komen dus zelden of nooit op populaire zenders als Q-music en JIM. Hun doelpubliek bestaat vooral uit krantenlezers en lezers van Humo en Knack. Dus artikels en reviews zijn erg belangrijk YRRUGLWVRRUWSODWHQILUPD¶V .OHLQHSODWHQILUPD¶VKHEben meestal ook een kleiner budget. De Majors hebben wel veel geld en steken hun geldt vooral in radio en tv. ³:LMEUHQJHQSODWHQSHUMDDUXLWGHQNLNHQYDQGLHSODWHQ]LMQHUPLVVGLHRSGH radio gespeeld worden en misschien 2 of 3 keer per jaar komen die op de laatste show. Wij moeten het hebben van interviews en reviews in de pers. Ook omdat wij geen budgetten hebben zoals de majors. De pers is in feite onze beste marketing. Bij de grote SODWHQILUPD¶V hebbe ze zoiets YDQGHSHUVDOV]HKHWQLHWJRHGYLQGHQZHGRQ¶WFDUHHQGDQGRHQ]HJURWH FRPPHUFLDOVRSUDGLRHQWY´ Yves Vaes, Munich Records. 4.3 Denken journalisten zelf invloed te hebben op hun lezerspublie k? Journalisten schrijven recensies met het doel hun lezerspubliek te informeren en te entertainen. Ze willen goede muziek promoten en hun lezers behoeden van een miskoop te doen. De muziekjournalist is een gids, hij zorgt er voor dat de lezer de bomen door het bos nog kan zien. De vraag is of muziekjournalisten zelf geloven dat hun recensies een invloed hebben op de lezer. De meeste journalisten vrezen dat hun invloed klein is. Ze denken QLHWGDWHUYHHOFG¶VPHHU zullen verkocht worden omdat zij een album 4 of 5 sterren hebben gegeven. Eén journalist maakt het verschil dus niet, maar ze geloven wel dat er een invloed kan zijn als een album door meerdere media lovend wordt besproken. Het medium waar ze voor schrijven is natuurlijk ook belangrijk. 45 Een journalist van een veelgelezen kwaliteitsmedium gaat meer invloed hebben dan een journalist van bijvoorbeeld een online muziekmagazine. Journalisten denken ook dat ze minder invloed hebben dan 10 jaar geleden. Dat is omdat mensen nu op onder andere YouTube, Last.fm en Spotify zelf naar een ontelbaar aantal liedjes kunnen luisteren. Een recensie dient nu dus vooral als een gids die de weg wijst naar bepaalde releases. Daarna bepalen de mensen, veel meer dan vroeger, zelf wat zij over een bepaald lied of album vinden. Toch mogen ze hun invloed niet onderschatten. Uit een uitgebreid lezersonderzoek van De Morgen blijkt dat maar liefst 82 procent van de lezers zich laat beïnvloeden door recensies. Meer resultaten en cijfers hierover konden niet verkregen worden. De invloed van journalisten op hun lezerspubliek is dus toch groter dan gedacht. Besluit 3ODWHQILUPD¶VVWXUHQSURPRWHNVWHQPHWinformatie over het album. Zo proberen ze de interesse van de journalisten te wekken om zo extra promotie te verkrijgen door middel van een interview of review. Hoe meer positieve inforPDWLHGHSODWHQILUPD¶V doorsturen, hoe meer de journalisten geneigd zullen zijn dit te doen. Positieve recensies zijn erg belangrijk omdat ze JUDWLV SURPRWLH ]LMQ 3ODWHQILUPD¶V PHUNHQ RRN YDDN GDW HU HHQ ]HNHUH LQYORHG LV RS GH platenverkoop. Positieve recensies zijn ook handig om te gebruiken wanneer men een artiest op de radio probeert te krijgen of om concertorganisatoren te overtuigen. Journalisten denken dat ze zelf niet zo erg veel invloed hebben op hun lezerspubliek, maar als ze voor een belangrijk medium schrijven, hebben ze in elk geval een grotere invloed. Als meerdere journalisten samen lovend zijn over een album, heeft dit volgens hen wel een impact. 46 Hoofdstuk 5: Negatieve Recensies en klachten In dit hoofdstuk worden negatieve recensies onder de loep genomen. Ondervinden MRXUQDOLVWHQJHYROJHQDOV]HµQHJDWLHYH¶UHFHQVLHVVFKULMYHQ"9DOOHQ]HGDQXLWGHJUDWLHYDQ de benadeelde of niet? 5.1 Negatieve recensies Negatieve recensies komen regelmatig voor, al zijn ze zeker niet in de meerderheid. Ongeveer 2/3e YDQGHFG¶VNULMJWHHQJHPLGGHOGHVFRUH'DWLVORJLVFKRPGDWGHPLGGHOPDDW voor een goede reden de middelmaat is en er weinig bands zijn die eruit springen, noch in positieve noch in negatieve zin. Bart Somers van Indiestyle bevestigt dat erg uitgesproken hoge scores niet zo vaak voorkomen omdat dat soort scores enkel voor legendarische albums is weggelegd, en dat soort albums worden nu eenmaal niet elke maand gemaakt. Erg slechte FG¶VNRPHQRok niet zo vaak voor, de meesten verdienen toch wel minstens 2.5 op 5. Als de cd heel slecht wordt bevonden, laat Indiestyle de artiest zo snel mogelijk op voorhand weten dat er geen interesse is om de cd te reviewen omdat ze de tijd en energie van hun medewerkers liever kanaliseren naar releases die wel de moeite waard zijn. ³$IJDDQGHRSUHFHQVLHVGLHLNLQEHSDDOGHPDJD]LQHVOHHV]LMQHUZHOGHJHOLMNMRXUQDOLVWHQ die erop kicken om een cd volledig af te kraken. Die behoefte voelen wij niet, dan richt je je volgens mij beter op muziek die wel de moeite van het beschrijven waard is ´%DUW6RPHUV Indiestyle De meeste journalisten zijn het er over eens: een nieuwe onbekende groep die niet goed is, komt niet in aanmerking om gerecenseerd te worden. Want daar heeft niemand iets aan. Ze doen er de lezer geen plezier mee want een slechte plaat van een groep waar ze nooit van gehoord hebben, die gaan ze niet eens lezen. Ook de band heeft er helemaal niets aan want het is enkel negatieve reclame. Vroeger gebeurde het meer dat een onbekende plaat werd afgekraakt omdat er toen minder albums werden uitgebracht. Het hangt tegenwoordig allemaal af van de relevantie van een cd of de negatieve recensie ervan wordt gepubliceerd of niet. ³$OV 5LKDQQD HHQ SODDW XLWEUHQJW GLH ik niet goed vind, dan gaan wij die recensie wel publiceren omdat je moeilijk om Rihanna heen kan. Grote popsterren kan je als groot medium moeilijk laten linksliggen. Maar dat lijkt mij logisch ´6DVKD9DQGHU6SHHWHQ'H6WDQGDDUG 47 Wanneer een cd besproken wordt en de recensenten vinden deze slecht, dan houden ze zich nooit in. Ze vinden dat ze een cd mogen afkraken als er goede argumenten worden bovengehaald en als de kritiek gefundeerd is. ³ Als je er voor kan zorgen dat je vanuit jouw referentiekader een evenwichtige gedetailleerde recensie kan schrijven, dan is er geen enkel probleem. Ik kan geen enkele reden bedenken waarvoor ik mij zou moeten inhouden om een plaat niet af te kraken´6DVKDYDQGHUSpeeten, De Standaard. Bij de muziekredactie van Cutting Edge gebeurt het wel eens dat negatieve recensies worden gecensureerd. De hoofdredactie leest alles na en als ze vinden dat iets niet door de beugel kan wordt de recensies gecensureerd. Soms worden recensies ook aangepast nadat ze gepubliceerd zijn. Sommige albums moeten groeien, daar moet men inkomen en dan kan het gebeuren dat de auteur het album plots wel goed vindt. Dit wordt ook vaak gedaan bij Pitchfork. Als zij hun website updaten gaan ze hun recensies ook aanpassen behalve hun tienen en hun nullen. Er wordt ook het onderscheid gemaakt tussen de grote, internationale artiesten en de kleine Belgische bands. Muziekjournalisten proberen veel Belgische artiesten te recenseren omdat die wel wat media-aandacht kunnen gebruiken. ³ Kleine artiesten, zeker Belgische, die hebben toch altijd hun charme en de media maakt of kraakt eigenlijk. Ook al is het minder dan vroeger. Ik ga nooit mijn mening bijschaven, maar ik probeer wel zoveel mogelijk Belgische dingen te promoten dat is veel belangrijker voor ons dan de nieuwe Madonna. Ik denk heel veel aan die beginnende artiesten ´ Jochen De Vos, Cutting Edge 5.2 K lachten Het schrijven en publiceren van negatieve recensies is niet altijd zonder gevolgen. Het gebeurt meer dan eens dat journalisten klachten krijgen YDQDUWLHVWHQPDQDJHUVRISODWHQILUPD¶VQDGDW ze een negatieve recensie hebben geschreven. Vaak wordt er niet enkel geklaagd bij de journalist zelf, maar wordt er ook gebeld naar de hoofdredacteur. Bart Steenhaut maakte het zelfs mee dat Tom Barman van het Belgische dEUS na een negatief concertverslag de eigenaar van de persgroep belde om zijn beklag hierover te doen. Dit gebeurt vooral bij recensies over nationale artiesten. Internationale artiesten kan het immers minder schelen dat ze in België een slechte recensie hebben gehad. 48 9DDNEOLMIWKHWELMNODFKWHQPDLOVHQWHOHIRRQVPDDUVRPPLJHSODWHQILUPD¶VJDDQQRJHHQVWDS verder en boycotten de journalist voor enkele weken. Dit houdt in dat ze de journalist niet meer contacteren voor interview en hem ook geHQ SHUVEHULFKWHQ RI FG¶V PHHU RSVWXUHQ 'H MRXUQDOLVWHQPHUNHQZHOGDW]RHHQER\FRWPHHVWDOQLHWODQJGXXUW'HSODWHQILUPD¶VNXQQHQ het zich namelijk niet veroorloven om journalisten links te laten liggen want ze hebben promotie voor hun artiesten erg nodig. Hier volgen enkele aantonende verhalen van muziekjournalisten. Ik heb dat eens gehad dat eerst den drummer mij belde om te klagen, dan de gitarist, dan de zanger, dan de manager en dan de platenfirma. Van één groep. Mij rechtstreeks. En ge hebt dan ook bands, zoals dE U S, die eerst naar de journalist bellen, ge lacht da weg, dan bellen ze naar de chef cultuur, die lacht dat ook weg, dan naar de hoofdredacteur en dan naar de baas van de persgroep, die dat ook weglacht. Maar artiesten die komen klagen, dat wil zeggen dat ze bezig zijn met hun muziek en ervan overtuigd zijn dat het een goede cd is of een goed optreden was. Maar labels moeten ons met rust laten, die mogen niet klagen, want het feit dat er over hen geschreven wordt zou voldoende moeten zijn. Het gebeurt ook dat je ineens plots KHHONLQGHUDFKWLJHHQPDDQGYDQGDWODEHOJHHQFG¶VPHHURQWYDQJWHQGDQZHHUZHOZDQW dan is het afgekoeld.´3ieter-Jan Symons, de Morgen. ³%LMPLMJHEHXUWKHW eigenlijk heel weinig dat ik klachten krijg. Ik kan ze eigenlijk op één hand tellen. Die van Axelle Red en die van dE U S (lacht). Bij Axelle Red, dat escaleert dan tot in het RQHLQGLJH'DDURPUHFHQVHUHQZHRRNJHHQFRQFHUWHQPHHUYDQKDDU´ Bart Steenhaut, De Morgen. ³,NKHERRLWHHQER\FRWJHKDGGLHLNDFKWH raf te weten ben gekomen. Nirvana, the best of, ik vond dat een heel banale verzamel-cd en ik had dat dan ook geschreven. Marcel Heymans* YDQGHDXWHXUVUHFKWHQYHUHQLJLQJKDGGDDUQDEOLMNEDDUDOOHSODWHQILUPD¶VDDQJHVFKUHYHQPHW de vraag om mij geen werk te geven. Dat was juist met kerstmis en dat is altijd een luwe periode, dus ik had dat niet meteen door, iemand zei mij dat achteraf. Tot ze natuurlijk LHPDQG PRHVWHQ JHwQWHUYLHZG KHEEHQ HQ HU ELM +XPR QLHPDQG DQGHUV EHVFKLNEDDU ZDV´ Jurgen Beckers, Humo 49 ³³,N KHE QRJ HHQ YHUKDDOWMH RYHU &XVWRPV =H KDGGHQ HHQ EXV GH KHOH GDJ DIJHKXXUG HQ iemand van onze redactie mocht mee. We mochten ook backstage en mee gaan eten met de band. Maar achteraf kwam die cd uit en hebben we - iemand anders dan de persoon die met de bus mee is gegaan - die cd afgekraakt. En dan zijn ze kwaad op u en dan zeggen ze dat ze niks meer met ons te maken willen hebben, maar uiteindelijk draaien ze toch bij. Zij hebben RQVQRGLJ(QZLMKXQ´Jochen De Vos Cutting Edge Gunther Verspecht van Stash, die ontloopt mij. Ik had die geïnterviewd, omwille van zijn plaat en nummer Sadness, dat was een goed interview. Ik had daarna dan ook die plaat besproken en ik vond die niet goed, 2 sterren denk ik. Als we nu dreigen elkaar te ontmoeten, zie ik dat hij mij negeert. De platenfirma had laten weten dat hij kwaad was en zij waren ook kwaad. Ik KDG GHQN LN 6DGQHVV YHUJHOHNHQ PHW ZLQG RI FKDQJH YDQ WKH 6FRUSLRQV´ Jurgen Beckers, Humo 'HSODWHQILUPD¶VEHZHUHQGDW]H]RJRHGDOVQRRLWJDDQNODJHQRYHUHen slechte recensie bij de journalist of hoofdredacteur, tenzij de kritiek echt ongegrond is. Maar uiteindelijk kunnen GH SODWHQILUPD¶V MRXUQDOLVWHQ QLHWV YHUSOLFKWHQ RI RSGULQJHQ ZDQW GDW ZHUNW DOOHHQ PDDU contraproductief. ³ In oktober hebben wij de nieuwe plaat van de Kooks uitgebracht. Humo kreeg een interview met de zanger, een heel goed gesprek. De journalist was achteraf vol lof tegen mij over de plaat. Een week later stond dat interview er in en de review. Het interview was goed en de review was superslecht. De plaat was met de grond gelijk gemaakt door een andere journalist. Dat is een beetje jammer en dat heb ik dan ook wel laten weten dat ik dat gewoon RQQR]HOYLQGW´ Stijn Verbruggen, EMI ³ Ik heb dat een keer moeten doen, dat was totaal naast de kwestie, die review was puur een aanval op die persoon zelf. De kritiek was niet gefundeerd en dan vind ik het zo van, ok als ge het slecht YLQGWPDDUIXQGHHUKHWGDQHHQEHHWMH´ Pieter Vermeiren, V2 50 'H PHHVWH SODWHQILUPD¶V YUDJHQ QRRLW RP GH UHYLHZ te mogen lezen voor hij gepubliceerd wordt. Ze weten zelfs meestal niet op voorhand of ze überhaupt een review gaan krijgen. Bijgevolg weten ze dus ook niet of ze positief of negatief besproken zullen worden in de pers. De media willen op voorhand niet lekken dat een bepaalde recensie er in komt te staan. Want als journalisten bijvoorbeeld al op voorhand weten dat in de volgende Humo een plaat staat en 4 sterren gaat krijgen, zouden ze direct kunnen beginnen met een offensief naar hun klanten of naar de concurrentie. De kranten en tijdschriften willen ook zelf de scoop hebben en willen niet dat SODWHQILUPD¶VGDDUHHQLQSXWLQKHEEHQ Dat zou ook niet objectief zijn. Het gebeurt wel, vooral bij Belgische groepen, dat artiesten vragen om het interview te lezen op voorhand. Dat is meestal om te kijken of hun woorden niet verdraaid zijn of uit de context geplaatst. Het komt dus voor dat er inhoudelijk iets aangepast moet worden nadat de artiest of platenfirma het interview gelezen heeft. Toch zijn er platenfirPD¶V GLH KHW YRRU PHNDDU NULMJHQ RP RS voorhand te weten te komen of ze al dan niet een recensie gaan krijgen en of deze positief of negatief gaat zijn. Als ze weten dat de recensie negatief gaat zijn, proberen ze te vermijden dat deze gepubliceerd gaat worden. ³7KH 0H ,Q <RX GLH SODDW JDDW YROJHQGH ZHHNLQ Humo een kei goede bespreking krijgen, heeft afgelopen weekend in de Morgen een heel goede bespreking gekregen en krijgt morgen LQIRFXV.QDFNHHQKHHOJRHGHEHVSUHNLQJ´ Stijn Verbruggen, EMI ³,NKHE gisteren met de hoofdredacteur van Humo daarover gepraat en hij zei we gaan zeker de review doen want we vinden het een goede plaat. Dus zo gaat dat, ik check dat. Maar als ik weet van Humo dat ze het maar niks vinden dan zeg ik ook doe het dan maar niet. Want een negatieve review werkt alleen maar contraproductief want het blijft voor veel mensen een UHIHUHQWLHSXQW´ Stijn Verbruggen, EMI De journalisten geven toe dat het wel eens gebeurt dat ze na een negatieve recensie voor een korte periode geen platen en persteksten meer opgestuurd krijgen. De meerderheid van SODWHQILUPD¶V GDDUHQWHJHQ EHZHHUW GDW ]H ]LFK GDW VRRUW SUDNWLMNHQ QLHW NXQQHQ SHUPLWWHUHQ Zij staan in een zwakke positie en hebben veel minder drukkingsmiddelen dan vroeger. De journalisten vinden het ook niet professioneel om iemand te boycotten, al hebben ze soms erg veel zin om dat wel te doen. Wanneer ze echt in een artiest geloven raakt het hen als ze een slechte recensie krijgen en het frustreert hen als muziekjournalisten geen moeite doen om naar een album te luisteren. 51 ³ Elke keer dat er een slechte recensie of interview verschijnt dan ben ik echt van mijn melk. Maar dat is onterecht want in feite is de muziekindustrie business en moet je je emoties laten voor wat het is en puur als een product beschouwen. Ik kan dat niet. Elke artiest is een soort van kind he. Slechte recensie, daar kan ik van wakker liggen. Yves, Vaes, Munich Records Hoewel ze er dus van wakker kunnen liggen, houden ze zich toch in. Ze lopen immers ook het risico dat die journalist hen terugpakt in de toekomst met een andere artiest. Journalisten schrikken daar niet voor terug. Bijgevolg is de artiest daar de dupe van en dat moet ten alle kosten vermeden worden. Enkel in uitzonderlijke gevallen sluiten platenmaatschappijen journalisten uit. Dit is bijvoorbeeld het geval als de platenfirma merkt dat een journalist de RSJHVWXXUGH FG¶V RS KHW LQWHUQHW ]HW 7RFK JHOGHQ GH]H YDVWVWHOOLQJHQ YRRUDO YRRU GH JURWH PHGLD 'H JURWH PHGLD ]LMQ EHODQJULMN YRRU GH SODWHQILUPD¶V ]LM KHEben hen nodig. Journalisten van muziekwebsites als Demofarm en Indiestyle lopen een groter risico om XLWJHVORWHQ WH ZRUGHQ RPGDW SODWHQILUPD¶V KHQ WRFK QLHW HFKW QRGLJ KHEEHQ DDQJH]LHQ ]H minder invloed hebben. ³ Als iemand bij die muziekwebsites drie keer een slechte review doet, dan krijgen ze niks meer, zo si mpel is dat ´ Yves Vaes, Munich Records. Besluit 1HJDWLHYHUHFHQVLHVNRPHQUHJHOPDWLJYRRU3ODWHQILUPD¶V]LMQGDDUQDWXXUOLMNQLHWEOLMPHH De journalisten geven toe dat het wel eens gebeurt dat ze na een negatieve recensie voor een korte periode geen platen en persteksten meer opgestuurd krijgen. De meerderheid van SODWHQILUPD¶V GDDUHQWHJHQ EHZHHUW GDW ]H ]LFK GDW VRRUW SUDktijken niet kunnen permitteren vanwege hun zwakkere positie, zij hebben de jRXUQDOLVWHQQRGLJ3ODWHQILUPD¶VGXUYHQZHOWH gaan klagen bij de journalist of bij zijn hoofdredacteur. 52 A lgemene conclusie en discussie Met dit onderzoek werd er getracht om een duidelijk beeld te schetsen over de beïnvloedbaarheid van muziekjournalisten, met de focus op recensies. Het onderzoek trachtte zowel een antwoord te formuleren vanuit het standpunt van de journalisten als van de platenmaatschappijen. Er werden vijf grote onderzoeksvragen gesteld. Als eerste werd de vraag gesteld of muziekjournalisten worden beïnvloed tijdens het schrijven van muziekrecensies en of de band die ze hebben met platenmaatschappijen en artiesten daar iets mee te maken heeft. Er kan geconcludeerd worden dat muziekjournalisten doordat ze zo nauw samenwerken met artiesten en platenmaatschappijen wel eens beïnvloed worden. Journalisten ]LMQQRJVWHHGVYRRUHHQGHHODIKDQNHOLMNYDQSODWHQILUPD¶VDOLVGDWPLQGHUGDQYURHJHU'H VFKDUQLHUIXQFWLH YDQ GH SODWHQILUPD¶V LV VWLODDQ DDQ KHW YHUGZLMQHQ HQ MRXUQDOLVWHQ JHUDNHQ vaak bevriend met artiesten waardoor ze elkaar contacteren buiten de platenfirma om. Platenmaatschappijen ondernemen beïnvloedingspogingen op subtiele en minder subtiele manieren. Hoe beter de relatie is tussen beide partijen, hoe groter de kans op beïnvloeding. Uit de interviews blijkt ook dat recensies schrijven over bevriende artiesten geen goed idee is omdat dan zowel de geloofwaardigheid van de journalist als de vriendschap met de artiest op het spel staan. Ook artiesten recenseren waar de journalist zelf erg fan van is, wordt beter vermeden. De journalist houdt zich in of is net extra streng voor zijn favoriete artiest. Daarnaast kunnen journalisten beïnvloed worden door andere factoren zoals andere recensenten en sociale media. Pitchfork is de belangrijkste muziekblog die journalisten op de voet volgen. Vervolgens werd er in dit onderzoek getracht om een antwoord te geven op de tweede onderzoeksvraag die de trucs van de platenmaatschappijen behandelde. Uit de interviews bleek dat mHQVHQYDQSODWHQILUPD¶VGLHGHNQHSHQYDQKHWYDNNHQQHQZHWHQGDWHUEHSDDOGH subtiele en minder subtiele trucs zijn om muziekjournalisten te overtuigen een album te recenseren of een interview te doen. Vriendschapsbanden en wederzijdse waardering zijn essentieel in de ogen van promomensen. Door hun persoonlijke relatie met individuele journalisten kunnen ze zichzelf en hun artiest actief promoten. Het netwerk houdt zichzelf in stand door te geven en te nemen. Het is dus belangrijk om een goede band op te bouwen met de journalist zodat er een wederzijds vertrouwen ontstaat. Deze relatie moet vervolgens onderhouden worden door persoonlijk contact. Persoonlijke mails helpen ook in het overtuigingsproces. De journalist voelt zich dan meer aangesproken. 53 'RRU GH UHODWLH GLH SODWHQILUPD¶V HQ MRXUQDOLVWHQ PHW HONDDU KHEEHQ NDQ KHW ZHO HHQV gebeuren dat ze een vriendendienst voor elkaar doen of onderhandelen over artiesten. Journalisten mogen bijvoorbeeld een belangrijke artiest interviewen, in ruil voor een recensie over een relatief onbekende artiest. Omkooppraktijken komen zo goed als niet voor. Met geld over de brug komen met een recensie of artikel zou toch niet werken. Bovendien zou het zeer slecht zijn voor zowel de carrière van de journalist als voor de platenfirma als het zou uitkomen dat er sprake is van omkoping. Er wordt beweerd dat omkoping vroeger vaker voorkwam. 3ODWHQILUPD¶VSUREHUHQKXQMRXUQDOLVWHQLQGHZDWWHQWHOHJJHQGRRU bijvoorbeeld extra tickets aan te bieden, exclusieve albums en merchandising. Snoepreisjes naar Londen of New York voor een interview of concert zouden journalisten ook sneller moeten overtuigen om een recensie of artikel te doen. Al deze trucs zouden zeker helpen, maar enkel om een album te laten bespreken, niet om een positieve recensie te schrijven. Daar blijven journalisten erg eerlijk in. Ze gaan hun mening over een album niet snel veranderen. Bij de derde onderzoeksvraag werd er onderzocht hoe muziekjournalisten denken over promoteksten uitgestuurd door platenmaatschappijen en welke informatie ze er uit halen. Uit het onderzoek bleek dat pURPRWHNVWHQHQSHUVEHULFKWHQXLWJHVWXXUGGRRUSODWHQILUPD¶VGRRUGH meerderheid van de journalisten niet vaak gelezen worden. Dit is onder andere omdat journalisten dagelijks erg veel promoteksten binnenkrijgen en omdat die teksten meestal vol staan met superlatieven. Journalisten halen meestal enkel objectieve informatie uit de berichten. Maar soms durven ze wel eens bepaalde woorden overnemen van de platenmaatschappij om een album te beschrijven. Muziekjournalisten bij gevestigde kranten en magazines achten het beneden hun professionele waardigheid om gebruik te maken van WHNVWHQ GLH XLWJH]RQGHQ ZRUGHQ GRRU SODWHQILUPD¶V =H Goen dit ook niet omdat hun eer aangetast kan worden door mogelijke associaties met promoteksten. Buiten persberichten krijgen journalisten ook veel albums, uitnodigingen voor showcases en feestjes opgestuurd. Onderzoeksvraag vier handelde ook over promoteksten, maar dan vanuit het standpunt van de platenmaatschappijen. Er werd onderzocht wat zij juist proberen te bereiken door het verzenden van promoteksten naar muziekjournalisten en of deze teksten nog van nut zijn. Het belang van recensies werd ook onder de loep genomen. Uit het onderzoek blijkt dat pODWHQILUPD¶VSURPRWHNVWHQopsturen naar journalisten om zo hun interesse te wekken en om zo extra promotie te verkrijgen door middel van een interview of review. Hoe meer positieve LQIRUPDWLH GH SODWHQILUPD¶V doorsturen, hoe meer de journalisten geneigd zullen zijn dit te doen. Wanneer de vergelijking gemaakt wordt tussen de gedrukte pers (kranten en tijdschriften) en de internetpers, valt het YROJHQVGHSODWHQILUPD¶Vop dat er in de online pers 54 sneller persberichten volledig of gedeeltelijk worden overgenomen. Krantenjournalisten hebben namelijk hun eer hoog te houden. Deze bevindingen spreken enkele resultaten van de masterproef van Vincent Merckx tegen. Daarin staat dat krantenjournalisten, wegens dreigende deadlines, sneller naar een promotekst grijpen dan internetjournalisten. De platenmaatschappijen zorgen er voor dat de persberichten kant-en-klaar worden verzonden omdat de kans dan groter is dat ze overgenomen zullen worden. Positieve recensies zijn erg belangrijk omdat ze gratis promoWLH]LMQ3ODWHQILUPD¶VPHUNHQvaak dat ze een zekere invloed hebben op de platenverkoop. Positieve recensies zijn ook handig om te gebruiken wanneer men een artiest op de radio probeert te krijgen of om concertorganisatoren te overtuigen. Journalisten denken dat ze zelf niet zo erg veel invloed hebben op hun lezerspubliek, maar als meerdere journalisten samen lovend zijn over een album, heeft dit volgens hen wel een impact. Het hangt ook af van het medium waar ze voor schrijven. Hoe belangrijker het medium is, en hoe meer lezers het heeft, hoe meer invloed er kan zijn. Ten slotte werd er een antwoord gegeven op de vijfde onderzoeksvraag 5. 2QGHUYLQGHQ MRXUQDOLVWHQ JHYROJHQ DOV ]H µQHJDWLHYH¶ UHFHQVLHV VFKULMYHQ HQ Yallen ze dan bijgevolg uit de gratie van de benadeelde of niet? Uit het onderzoek kan vastgesteld worden dat negatieve recensies regelmatig voorkomen. De journalisten geven toe dat het wel eens gebeurt dat ze na een negatieve recensie voor een korte periode geen platen en persteksten PHHU RSJHVWXXUG NULMJHQ 'H PHHUGHUKHLG YDQ SODWHQILUPD¶V HFKWHU EHZHHUW GDW ]H ]LFK GDW soort praktijken niet kunnen veroorloven vanwege hun zwakkere positie, zij hebben de MRXUQDOLVWHQ QRGLJ 3ODWHQILUPD¶V GXUYHQ ZHO WH JDDQ NODJHQ ELj de journalist of bij zijn hoofdredacteur, maar meestal worden die klachten weggelachen. In het algemeen kan er geconcludeerd worden dat het muzieklandschap onmiskenbaar is veranderd door de toename van de hoeveelheid muziek die tegenwoordig de wereld ingestuurd wordt. Dit heeft bijgevolg zijn invloed op de manier waarop muziek besproken wordt. 'RRU KHW RYHUDDQERG DDQ PX]LHN NULMJHQ MRXUQDOLVWHQ GDJHOLMNV PDVVD¶V SU-teksen binnen en is het voor hen onmogelijk om elke nieuwe release te beluisteren, laat staan te bespreken. Positieve recensies zijn erg belangrijk YRRU SODWHQILUPD¶V omdat ze een zekere invloed hebben op de platenverkoop, een artiest sneller op de radio krijgen en helpen concertorganisatoren te overtuigen. 'DDURP]RHNHQSODWHQILUPD¶VYHUVFKLOOHnde manieren om boven het overaanbod van albums uit te springen. Ze proberen journalisten in de watten te leggen en een vertrouwensrelatie op te bouwen waardoor ze gemakkelijker iets gedaan krijgen. Er worden ook nog altijd promoteksten verstuurd, maar die vervullen niet meer zo een belangrijke rol als vroeger. De 55 muziekjournalisten lijken bij het opstellen van hun recensies slechts zelden te steunen op teksten van de platenmaatschappijen. Dat houdt echter niet in dat ze niet op andere manieren beïnvloed kunnen worden. De onheilspellende berichten die beweren dat muziekjournalisten tegenwoordig de marionetten van de platenmaatschappijen zijn, blijken dus sterk overdreven, maar kunnen ook niet volledig ontkend worden. Er is wel degelijk sprake van beïnvloeding, maar er dient opgemerkt te worden dat die beïnvloeding zich hoofdzakelijk afspeelt in het selectieproces van de te bespreken albums, niet in het persoonlijke eindoordeel van de journalist. Een journalist zal zelden of nooit zijn mening over een album of concert aanpassen. Journalisten hebben nog steeds een eigen mening en proberen te weerstaan aan externe beïnvloedingsfactoren, maar ze laten zich af en toe, al dan niet bewust, beïnvloeden door platenmaatschappijen en artiesten. Hoe beter de relatie is tussen beide partijen, hoe groter de kans op beïnvloeding. Vrijwilligers die schrijven voor online magazines zijn bovendien beïnvloedbaarder dan journalisten die betaald worden en schrijven voor een kwaliteitsmedium. Dit onderzoek is uitgevoerd via diepte-interviews. Het grootste nadeel van deze methodologie is het feit dat de mate van externe generaliseerbaarheid laag ligt en er dus geen conclusies kunnen worden getrokken voor alle muziekjournalisten in Vlaanderen. Een grotere steekproef met meerdere muziekjournalisten uit verschillende media, zowel print als online, zou daarom interessante bevindingen kunnen opleveren en zorgen voor een betere representativiteit. Een interview met een muziekjournalist van de Knack zou ook interessant geweest zijn want dan zouden de voornaamste printmedia in Vlaanderen allemaal vertegenwoordigd zijn in deze steekproef. Dit interview ontbreekt omdat de gecontacteerde journalist niet bereikbaar was voor een interview. In verder onderzoek zouden ook de lezers kunnen worden bevraagd over hun ervaring met recensies. Nu werden er immers alleen personen gerekruteerd die professioneel bezig zijn met platenverkoop en muziekjournalistiek. Het zou natuurlijk ook beter geweest zijn indien de resultaten gestaafd hadden kunnen worden met cijfermateriaal uit de muzieksector of uit lezersonderzoek. Dat zijn enkele tekortkomingen van dit werk en bijgevolg aanbevelingen voor later onderzoek. Toch waren de diepte-interviews de meeste geschikte onderzoeksmethode voor dit onderzoek. De diepteinterviews lieten namelijk toe om het terrein van muziekjournalisten en hun relatie met artiesten en platenmaatschappijen grondig te verkennen. Er kon altijd worden doorgevraagd over een bepaald topic en er was voldoende openheid voor het delen van nieuwe informatie. Dit kwalitatief onderzoek heeft alvast nieuwe inzichten bijgebracht over de beïnvloeding in de muziekjournalistiek. 56 Referentielijst P rimaire B ronnen : recensies en k rantenartikels Steenhaut, B. (04.02.2012). De Held. De Morgen, p.10 Steenhaut, B. (04.02.2012). Forgotten Clothes. De Morgen/DM Magazine, p.51 Van den Boogaard, O. (2008). De kritiek moet kritisch bekeken worden. Knack, 80. Van der Speeten, S. (11.02.2012). The Me In You. De Standaard, p. 24 Vandromme, F. (2012). The Me In You. Humo 3729, p.159. Secundaire bronnen Basuroy, S., Chatterjee, S., & Ravid, S. A. (2003). How critical are critical reviews? The box office effects of film critics, star power, and budgets. Journal of Marketing, 67, 103117. Cialdini, R. B. (2001). Influence: Science and practice (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon. Cloonan, M. (2002). Exclusive! The British Press and Popular Music . In S. Jones, Pop music and the press (pp. 114-133). Philadelphia: Temple University Press. De Deurwaerder, Y. (2006). De rol van de muziekindustrie in een geglobaliseerd en digitaal muzieklandschap (Masterproef). Gent: Universiteit Gent. De Meyer G., Trappeniers A. (1999), Muzieklexicon De muziekindustrie van a tot z. De Ryker, H. (2006). Platenmaatschappijen in Vlaanderen: werking, invloed van technologische veranderingen, strategieën en ondersteuning vanuit het beleid (Masterproef). Antwerpen: Universiteit Antwerpen Fenster, M. (2002). &RQVXPHU¶V*XLGH7KH3ROLWLFDO(FRQRP\RIWKH0XVLF Press and the Democracy of Critical Discourse . In S. Jones (Ed.), Pop Music and the Press (pp.8184). Philadelphia: Temple University Press. Frith, S. (1978). The Sociology of Rock . Londen: Constable.Gow, J. (1992). Writing rock journalism: an interview with Charles M. Young. Popular Music and Society 16 (2). Heylin, C. (1992). The penguin book of rock & roll writing. London: Viking. Hull, G.P. (2004). The Recording Industry. New York: Routledge. Johnson-Cartee, K. (2005). News narrative and news framing: Constructing political reality. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. Joris, M. (2008). Culturele kritiek : Een onderzoek naar muziekrecensies in Vlaanderen (Masterproef). Gent: Universiteit Gent. Lewis, R. (1972). Outloaws of Amerika: the underground press and its context . London: Heinrich Hanau Publications. Lindberg, U. ( 2005). Rock criticism from the beginning: amusers, bruisers, and cool-headed cruisers New York: Peter Lang. McQuail, D. (1992). Media Performance. Mass communication and the public interest . London: Sage. 57 Mencher, M. (2006) News reporting and Writing. New York: Mc Graw Hill Merckx, V. (2010). De Muziekrecensent: Journalist of reclameman? Een kwalitatieve inhoudsanalyse van muziekrecensies en promotieteksten (Masterproef). Brussel: Erasmus Hogeschool Brussel. Negus, K. (1992) Producing Pop: culture and conflict in the popular music industry . Londen: Arnold. Paulussen, S. (2004). Een studie naar de mogelijkheden en gevolgen van het internet voor de journalistieke nieuwsgaring en nieuwsproductie . [Doctoraatsthesis]. Raeman, V. (2008). Are the Ti mes A-&KDQJLQ¶" Een exploratief onderzoek naar de rol van de platenmaatschappij als gatekeeper in de Vlaamse muziekindustrie anno 2008 (Masterproef). Brussel: VUB. Shuker, R. (2005). The Key Concepts ± Second Edition. Oxon: Routledge. Silva, K.& Silva, F. (2009). :KDWUDGLRFDQGRWRLQFUHDVHDVRQJ¶VDSSHDO: A study of Canadian music presented to American college students. Psychology of Music, 37, 181-194. Silva, K. & Silva, F. (2010). National Public Radio Music Critics Have The Power of Persuasion. Media Psychology Review. Vol. 3(1) Stratton, J. (2004). Between two worlds: art and commercialism in the record industry. In S. Frith, Popular Music ± Critical Concepts in Media and Cultural Studies (volume II) (pp. 7-23). Oxon: Routledge. Vermijlen, B. (2006). Under Press(ure ) (Masterproef). Brussel: VUB Westerståhl, J. (1983). Objective news reporting. Communication Research. Williams, P. (1996). Get off my cloud, Crawdaddy, 1:1. Internetbronnen: Beckers, J. (08.10.2005). Zornik, Alien Sweetheart . [12.04.2012: http://www.humo.be/cdreviews/45948/zornik-alien-sweetheart]. Belga (23.03.2012). De Tijd: Europa onderzoekt overname EMI door Universal. [22.04.2012: http://www.tijd.be/nieuws/ondernemingen_entertainment/Europa_onderzoekt_overna me_EMI_door_Universal.9175337-3122.art] Centrum voor Informatie over de Media, (2011). Openbare resultaten.[10.04.2012: http://www.cim.be/media/pers/de-echtverklaring/resultaten/openbare-resultaten]. FleetProject (2011). Moet je als journalist deontologische regels in acht nemen? [03.03.2012: http://www.fleetproject.be/nl/tools/vademecum-juridischeknelpunten /journalist/mediarecht-journalist/deontologische-regels-in-acht-nemen]. Hins, W. (2008) Eens openbaar, altijd openbaar? [20.04.2012: http://www.ivir.nl/publicaties/hins/Dommering_bundel_Hins.pdf]. Vlaamse Vereniging van journalisten (2012). Deontologie . [12.04.2012: http://www.journalist.be/beroepsjournalist/intellectueel-statuut/deontologie]. Vzw Vereniging van de Raad voor de Journalistiek (1982). De code van de journalistieke beginselen. [21.04.2012: http://www.rvdj.be/node/63]. 58 Bijlage 1: De Code van Journalistie ke Beginselen (1982) B ron: De Code van Journalistieke Beginselen (1982) Aangenomen door de Algemene Vereniging van Beroepsjournalisten in België (AVBB), de Belgische Vereniging van Dagbladuitgevers (BVDU) en de Nationale Federatie van Informatieweekbladen (NFIW) - sinds 1999 FEBELMA - in 1982. 1) Persvrijheid iedere ongeoorloofde inmenging in persoonlijke pijn en smart vermijden, tenzij overwegingen i.v.m. de persvrijheid zoals onder artikel 1 bepaald, dit noodzakelijk maken. 6) Voorstellen van geweld De misdaden, het terrorisme en andere daden van wreedheid en onmenselijkheid mogen niet geroemd worden. De persvrijheid is de voornaamste waarborg voor de vrijheid van meningsuiting zonder dewelke de bescherming van de andere fundamentele burgerrechten niet kan gewaarborgd worden. De pers moet het recht hebben ongehinderd gegevens te verzamelen en informatie en commentaren te publiceren teneinde de vorming van de publieke opinie te verzekeren. 7) Rechtzetting van foutieve informatie 2) De feiten Vertrouwelijke informatiebronnen mogen niet onthuld worden zonder de uitdrukkelijke toelating van de aanbrengers. De feiten moeten onpartijdig verzameld en weergegeven worden. 3) Onderscheid tussen informatie en commentaar Het onderscheid tussen de weergave van de feiten en de commentaren moet duidelijk merkbaar zijn. Dit principe mag geen beperking vormen voor de krant om haar eigen visie en het standpunt van anderen weer te geven. 4) Respect voor verscheidenheid van opinie De pers erkent en respecteert de verscheidenheid van opinie, zij verdedigt de vrijheid van publicatie van verschillende standpunten. Zij kant zich tegen elke vorm van discriminatie op grond van geslacht, ras, nationaliteit, taal, godsdienst, ideologie, volk, cultuur, klasse of overtuiging in de mate dat de alzo beleden overtuigingen niet in conflict komen met het respect voor de fundamentele rechten van de menselijke persoon. 5) Respect voor de menselijke waardigheid De uitgevers, de hoofdredacteuren en journalisten moeten de individuele waardigheid en privacy respecteren; zij moeten Feiten en informatie die na publicatie ervan foutief blijken te zijn, moeten rechtgezet worden en dit zonder beperking, onverminderd de wettelijke beschikkingen inzake het recht op antwoord. 8) Bescherming van informatiebronnen 9) Geheimhouding De vrijwaring van het geheim karakter in privé- en staatsbelangen, zoals voorzien door de wet, mag de persvrijheid zoals onder artikel 1 bepaald niet aantasten. 10) Rechten van de mens Indien er tegenstelling zou kunnen ontstaan tussen de beoefening van de vrije meningsuiting en andere fundamentele rechten van de mens, moeten uitgevers en hoofdredacteuren op eigen verantwoordelijkheid beslissen aan welk recht voorrang verleend wordt na raadpleging van de betrokken journalisten. 11) Onafhankelijkheid De kranten en journalisten mogen aan geen enkele druk toegeven. 12) Advertenties De advertenties moeten dermate opgemaakt worden dat de lezer ze niet kan verwarren met de berichtgeving. 59 Bijlage 2: ,QWHUYLHZILFKHSODWHQILUPD¶V Kan je even omschrijven wat je job inhoud? Hoe voeren jullie promo voor een nieuw nummer of album? Hebben jullie een bepaalde promostrategie? Wat is hierbij belangrijk? Waarom net deze? Welke media zijn het belangrijkst en waarom? Hoe is jullie relatie met muziekjournalisten? Is er sprake van samenwerking? =LMQSODWHQILUPD¶VDIKDQNHOLMNYDQPX]LHNMRXUQDOLVWHQ"2PJHNHHUG"$IKDQNHOLMNYDQHONDDU" Wat is het juist jullie als platenmaatschappij willen bereiken door het verzenden van promoteksten naar muziekjournalisten en bereiken jullie dat doel ook? Denk je dat die teksten gebruikt worden en GDWDOGLHFG¶VEHOXLVWHUGZRUGHQ" Nemen ze stukken tekst soms letterlijk over? Sturen jullie ook andere dingeQRSQDDUPX]LHNMRXUQDOLVWHQEXLWHQFG¶VHQWHNVWHQ" Wat is de impact van recensies? Denken jullie dat die veel nut hebben? Merk je dat groepen makkelijker worden opgepikt als ze worden gerecenseerd? Zijn die recensies dan een vorm van reclame voor jullie? Gebruiken jullie ooit citaten uit recensies om een artiest te promoten in bijvoorbeeld een reclametekst? Is slechte reclame ook reclame voor jullie in zekere zin? Wat als een journalist een negatieve recensie schrijft over een album dat jullie hem hebben opgestuurd. Gebeurd het dan ooit dat jullie daarover gaan reclameren bij hem of bij zijn baas? Of DQGHUHGLQJHQRQGHUQHPHQ"%YJHHQFG¶VPHHUQDDUKHPRSVWXUHQ" Verkiezen jullie vaak een bepaald muziekjournalist en waarom? Op welke manieren proberen jullie als platenmaatschappij muziekjournalisten te beïnvloeden? Lukt dit dan ook, slagen jullie daarin? Of hoe zorgen jullie ervoor dat een journalist een bepaalde plaat of concert recenseert. Of een interview doet met een bepaalde artiest? Wat proberen jullie te bereiken met promofeestjes en gratis merchandising? Krijg je ooit klachten van je baas als het je niet lukt om een album te laten recenseren of een interview te laten doen door een journalist? Ligt er een bepaalde druk op je? 60 Bijlage 3: Interviewfiche muziekjournalisten Hoe lang bent u al muziekjournalist? Wat houdt uw job als muziekjournalist allemaal in? Oefent uw werkgever een invloed uit op de inhoud/selectie van uw recensies? Hoe maakt u een VHOHFWLHYDQGHWHEHVSUHNHQFG¶VHQFRQFHUWHQ".LHVWXGLH]HOI" Met welk doel schrijft u een recensie Denkt u dat u met uw recensies een invloed heeft op het publiek? In welke mate spelen uw persoonlijke voorkeuren een rol? Hebt u dan soms het gevoel dat u reclame maakt met uw recensies .ULMJMHYDDNSHUVEHULFKWHQYDQSODWHQILUPD¶V" Wat doet u met dit promomateriaal? Hoe gebruikt u het? Enkel voor de informatie? Krijgt u nog ander promomateriaal dan persberichten? Merkt u dat artiesten soms beter met u bevriend willen worden vanwege uw beroep? heeft uw relatie met de artiest een invloed? Bent u ooit mee op tour geweest? Heeft dit dan invloed op uw recensies? Gebeurt dat wel vaker dat artiesten of managers klagen over negatieve recensies? Hoe is jHUHODWLHPHWSODWHQILUPD¶V"=LMQMXOOLHGDQDIKDQNHOLMNYDQHONDDU" Blijven ze soms echt aandringen? Heeft een platenfirma of artiest u ooit proberen om te kopen in ruil voor een positieve recensie? Bent u zelf fan van een bepaald artiest? Heeft dat invloed op u? Hebben de sociale media ook een invloed op u? Volgt u bepaalde blogs of websites? 61 Bijlage 4: C I M-cijfers kranten en dagbladen 2010-2011 DAGELIJKS - TOTALE MEETBARE VERSPREIDING - 2010-T3 / 2011-T2 2010-2011 Belang van Limburg De Morgen De Standaard De Tijd Gazet van Antwerpen Het Laatste Nieuws + De Nieuwe Gazet 100.166 55.564 97.009 37.711 101.179 289.281 2009-2010 99.732 57.630 94.064 37.413 101.906 288.190 VERSPREIDING - 2010-T3 / 2011-T2 2010-2011 2009-2010 Dag Allemaal Expres De Boer & De Tuinder 422.370 428.434 20.461 21.133 De Nieuwe Omroeper 21.243 21.127 De Streekkrant (39 edities) Flair nl 2.204.614 2.161.310 117.721 118.274 Humo 208.011 221.358 Joepie 59.236 56.287 Bron : www.cim.be: C I M-C ijfers 2012-2011 62 Bijlage 5: Interviewees Journalisten gedrukte pers 1. Jurgen Beckers: Al meer dan 10 jaar muziekjournalist bij Humo 2. Bart Steenhaut: Pop- en rockjournalist bij De Morgen. Hij heeft naar schatting 1.500 artiesten geïnterviewd en een kleine 10.000 optredens bijgewoond. Een grotere muziekkenner in Vlaanderen is moeilijk te vinden. 3. Pieter-Jan Symons: begon zijn nog prille carrière bij het maandblad Apollo en de website cultusonline.be. Kort daarna maakte hij de overstap naar de muziekredactie van De Morgen. Sinds september 2011 werkt hij ook voor Radio 1. 4. Sasha Van der Speeten: Muziekjournalist bij De Standaard en muziekcoördinator bij stadsradio FM Brussel. Journalisten onlinemagazines 5. Jochen De Vos: Hoofdredacteur muziek bij cultuurwebsite Cutting Edge 6. Bart Somers: Oprichter en hoofdredacteur van online muziekmagazine Indiestyle. Platenmaatschappijen 7. Femke Mussels: Persverantwoordelijke van de Belgische platenmaatschappij SonicAngel. SonicAngel is een platenlabel dat in 2009 werd opgericht door Maurice Engelen en Bart Becks. Hun bekendste artiest is Tom Dice. 8. Yves Vaes: Persverantwoordelijke van Munich records 9. Stijn Verbruggen: Persverantwoordelijke van platenmaatschappij EMI 10. Pieter Vermeiren: Persverantwoordelijke van platenmaatschappij VI records 63 Bijlage 6: C d-review Zorni k door Jurgen Bec kers A lien Sweetheart Het is volledig legaal, en artistiek min of meer verantwoord: wie vandaag de dag een nieuw en kapitaalkrachtiger publiek wenst te bereiken zonder noemenswaardig van koers te veranderen, duikt met een aangepast instrumentarium de theaters in. Begin volgend jaar is Zornik aan de beurt, Vlaanderens nummer 1 bij de jongvolwassenen, en net zoals de meeste van hun voorgangers hebben ze een op maat gesneden cd aan hun theatertour gekoppeld. Ze zouden zot zijn als ze het niet deden, en 't is wellicht nog volledig aftrekbaar ook. Geen idee hoe lim ited onze edition is, maar het ons toegeleverde exemplaar van 'A lien Sweetheart' bestaat uit twee cd's: negen nieuwe songs en een bewerking van 'Monday Afternoon' op cd 1, vier akoestische versies van eerder uitgebrachte Zornik-songs en één nieuwe, 'A re You a Junkie?' (neen, you?), op cd 2. Eerlijk: men vindt grotere Zornik-fans dan wij, maar deze akoestische incarnatie bevalt ons zeer. Akoestisch is trouwens erg relatief: de meeste songs op 'Alien Sweetheart' leunen op een stevige drumbeat, en regelmatig worden ze aangekleed met een sfeervolle streep electronica (meer een zacht middengolfgeruis eigenlijk). ' K eep M e Down' moet K oen Buyse geschreven hebben nadat hij over Tom Petty had gedroomd, en de drumintro van 'T hings A re C hanging' - met een straatlengte voorsprong onze favoriet (primeur: kippenvel bij Zornik!) - is naaste familie van die van 'Suzie Q '. De gezwollen pathos van de oude Zornik heeft, op een paar zenuwtics na, plaatsgemaakt voor volwassen songs die over alles of niks zouden kunnen gaan, songs waarbij je in ieder geval nog maar zelden denkt: ocharme Buyse, dat hij nog leeft! Wat ons misschien nog het meest vreugdevol stemt, is dat hij niet langer te pas en te onpas zijn gevreesde huighuil bovenhaalt maar gewoon zingt wat hij te zingen heeft, ook al is dat zoals in het refrein van opener 'I F eel A lright' niet meer dan ' Lalala-lalala '. Minder is meer, of zoals hij zelf zegt in 'A nother Y ear': ' People always talk more than they should'. Cd 1 bevat de beste songs die Buyse totnogtoe geschreven heeft (de 'pow-pow-pow's in de bridge van 'Monday Afternoon' tillen het nummer een jaar na de eerste release naar een veel hoger niveau), terwijl de akoestische versies van oude klassiekers op cd 2 aantonen dat de nieuwe formule Zornik gewoon veel beter ligt. 'I a m sane but I fake it' zingt Buyse in 'So M uch More to Come'. Wij zouden zeggen: fake zo verder! B ron: Humo, oktober 2005 64 Bijlage 7: Persbericht From: Verbruggen, Stijn Sent: donderdag 15 december 2011 11:16 Subject: (PHOL6DQGpZLQWSUHVWLJLHX]H%ULW$ZDUG&ULWLFV¶&KRLFH%HOJLVFKHFRQFHUWGDWD Importance: High Zonet is bekendgemaakt dat de Schotse zangeres Emeli Sandé de prestigieuze Brit Critics Choice Award 2012 ontvangt. Deze award wordt elk jaar in het Verenigd Koninkrijk uitgereikt aan de meest beloftevolle nieuwe artiest. Emeli Sandé zal op 21 februari de award officieel in ontvangst nemen in de Londense O2 Arena tijdens de live televisieuitzending van de Brit Awards. De &ULWLFV¶&KRLFH$ZDUG wordt aanzien als één van de belangrijkste muziekprijzen en opent niet zelden internationale deuren voor de winnaar. De voorbije jaren werd de Award uitgereikt aan Jessie J (2011) Ellie Goulding (2010), Florence and the Machine (2009) en Adele (2008). Emeli Sandé nam het op tegen Maverick Sabre and Michael Kiwanuka. Persbericht BBC Dat Emeli Sandé up and running is, mag duidelijk zijn. Bestormde ze eerder dit jaar nog de wereld met haar debuutsingle Heaven, dan doet ze dat nu vlotjes over met haar tweede single: Daddy. Beide VLQJOHV]LMQYRRUSURHIMHVYDQ(PHOL¶VIHOJHDQWLFLSHHUGHGHEXXWDOEXPOur Version of Events, dat op 6 februari 2012 verschijnt. Intussen schreef Emeli Sandé samen met de Britse rapper Professor Green KHWQXPPHUµRead All $ERXW,W¶, dat meteen naar de eerste plaats in de Britse Charts klom. Daarnaast maakte ze indruk bij Jools Holland (die stem!) en is ze het oog-en oorstrelende voorprogramma van Coldplay, tijdens hun Europese tour. Een regelrechte belofte dus, of, om het met ID magazine WH]HJJHQµNiet zomaar een nieuwe zangeres, maar de persoon met wie andere artiesten de komende jaren worden YHUJHOHNHQ¶ Emeli Sandé live: Met eigen ogen zien, of beter: met eigen oren horen? - Op zondag 18 december is Emeli te zien als voorprogramma van Coldplay in het Sportpaleis in Antwerpen. - Emeli Sandé is één van de artiesten die aantreedt op Eurosonic, het grootste showcasefestival van Europa, dat plaats vindt in Groningen van 11 tot 14 januari 2012. (http://festival.eurosonicnoorderslag.nl/nl/artiesten/ ) - Op maandag 2 april staat Emeli Sandé met full band in het Koninklijk Circus in Brussel. Tickets via Proximus Go For Music: 0900 2 60 60 of www.proximusgoformusic.be Emeli Sandé Online: www.emelisande.com www.twitter.com/emelisande www.facebook.com/emelisande Bron: verkregen van Stijn Verbruggen zelf 65 Bijlage 8: Promote kst T he M e I N Y O U van E M I F rom: Verbruggen, Stijn Sent: vrijdag 27 januari 2012 15:07 Subject: The Me In You - Belgische band opent met bloedmooi debuut 'Forgotten Clothes' - Release 10 februari Importance: High 'Forgotten C lothes' is het eerste full-album van T he M e in You, een Belgisch vijftal met roots in het Hageland. T he M e In You zet melancholie om in catchy melodieën en meerstemmige harmonieën. De nummers van T he M e in You verraden een mix van invloeden uit veertig jaar popgeschiedenis, stevig verankerd in het muzikale erfgoed dat zich uitstrekt van The Byrds tot Sparklehorse. T he M e In You RQWVWRQGLQHQKHHIWLQGH]RPHUYDQKDDUHHUVWHDOEXPµ)RUJRWWHQ&ORWKHV¶ opgenomen onder leiding van producer Joris C aluwaerts (Zita Swoon, The Go Find). De plaat werd gemixt door Bob H ermans (Stijn, The Go Find). µ)RUJRWWHQ&ORWKHV¶ van T he M e In You verschijnt op 10 februa ri op het Noisesome label (o.a. Customs, Motek)/ EMI Music Belgium. Je kan het album al voorbestellen op iTunes. Het Nederlandse muziekmagazine Oor bleek al gecharmeerd door T he M e in YouHQVFKUHHIRYHU³G irl In A rmou r´µ De tristesse en zomeravondennostalgie druipt er van af, een nummer om speciale herinneringen aan WHKHEEHQ¶ µ*LUOLQ$UPRXU¶ werd opgepikt door Studio B russel en Radio 1 en overwintert momenteel in De A frekening en Vox. Bekijk de videoclip hier: http://www.youtube.com/watch?v=ZDM-qRjkXyM T he M e In You zijn Stijn C laes, Dimit ri Dhaene, F rank Saenen, T homas V an Den H aute & H an Wouters. 66 T H E M E IN Y O U LIV E A lbumvoorstelling: Donderdag 9 februari, 20u00, ST U K Leuven. Info: stijn.verb [email protected] A B Coca Cola Sessions: donderdag 22 maart, Ancienne Belgique, Brussel. Info hier Putrock: zaterdag 5 mei, Beringen. C lub. Info: http://www.putrock.be/ T H E M E IN Y O U O N LIN E http://www.facebook.com/TheMeInYou T H E M E I N Y O U IS B ESC H I K B A A R V O O R I N T E R V I E WS B ron: verkregen van Stijn Verbruggen Bijlage 9: Perscommentaren over het album Forgotten clothes van T he M e In You "Een warm rootsgevoel dat tot diep in de sixties reikt, een onfeilbaar popinstinct en steengoede muzikanten." (...) "Wie zich vastbijt in dit debuut zal door het spelplezier en metier toch langzaam overhellen naar de positieve kritiek. En die veel te radiovriendelijke touch? Tja, waarom zou dit soort popbands zijn songs saboteren met moeilijkdoenerij? Wedden dat u straks elk nummer meeneuriet?" (***) B ron: Sasha Van der Speeten, De Standaard, p.c24 (11.02.2012) (...) "met 'Forgotten Clothes' heeft de groep uit het Hageland (..) een debuut uit dat uw aandacht verdient. Tenminste: als u oren hebt naar breekbare fluisterliedjes en de schoonheidsfouten door de vingers kunt zien. 'Forgotten Clothes' kreunt namelijk onder een overdosis tristesse, en bedient zich hier en daar van trucs die we al een paar keer eerder gehoord hebben. Maar daaronder klopt een bloedend pophart en gloort bakken talent." (***) B ron: Frederick Vandromme, Humo 3729, p.159 'het debuut van The Me In You is er niet een dat hoog op de daken om aandacht staat te schreeuwen. In plaats daarvan houdt dit vijftal uit het Hageland het op intimistische folkpop waar echo's van zowel The Byrds, Bon Iver als Nick Drake in doorschemeren. De single 'Girl In Armour' klonk al veelbelovend, en dit bloedmooie debuut houdt dat niveau moeiteloos aan. Een nieuwe Belgische groep die gewoon zichzelf wil zijn." B ron: Bart Steenhaut, De Morgen/DM Magazine, p.51 (04.02.2012) 67 Bijlage 10: Recensie van De H eld door Bart Steenhaut "het perfecte debuut" (...) "een instant classic" (...) "zelden een eerste cd gehoord waar de songs tot in de kleinste komma zijn uitgepuurd. Er staat geen woord te veel of te weinig op. Elke zin valt perfect op zijn plaats." (...) "De plaat is opgenomen in een gezellig huis - geen studio - en naast hemzelf speelt enkel Gaëtan Vandewoude mee. Die zou je kunnen kennen van Isbells, nog zo'n groep die graag in de stilte grossiert. Tel daar nog de melancholie van eels bij, gesteld dat Mark Everett in het Nederlands even taalvaardig zou zijn als Raymond of Frank Vander linden, en je krijgt een goed idee van wat je mag verwachten." (*****) B ron: Bart Steenhaut, De Morgen, p.10 (04.02.2012) 68
