Onderzoek naar het effect van de Novius Architectuur Academy

Onderzoek naar het effect van de Novius Architectuur Academy
Bedrijfsarchitectuur sterker door opleiding
Door met meerdere collega’s deel te nemen aan een opleiding voor bedrijfsarchitecten,
werden mooie verbeteringen bereikt in de dagelijkse architectuurpraktijk binnen bedrijven
en instellingen. Niet alleen namen de individuele kennis- en vaardigheden toe, maar deze
hadden een sterke doorwerking in de professionaliteit van de architectenfunctie binnen het
gehele bedrijf. Verslag van een onderzoek.
Doel van het onderzoeki
De hoofdvraag in het afstudeeronderzoek was: Welk effect heeft het volgen van de Novius
Architectuur Academy gehad op de beroepsuitoefening van de cursisten?
De Novius Architectuur Academy
De Novius Architectuur Academyii is een 8-daagse opleiding, meestal gegeven in de
vorm van vier maal twee aaneengesloten dagen. Opleiding wordt gegeven sinds 2006.
Bijna alle docenten zijn als adviseur werkzaam bij Novius. De opleiding is inmiddels
gebaseerd op de Novius Architectuur Methode, zoals beschreven in Bayens/Tönissen:
“Bedrijfsarchitectuur, werken aan een samenhangende bedrijfsinrichting” (VHP, 2009).
De groep onderzochten
Het onderzoek was gericht op ex-cursisten die in de periode 2007 – 2010 hebben
deelgenomen aan de Architectuur Academy in. Er zijn 116 enquêtes per e-mail
verzonden. Daarop werden 63 reacties (54%) ontvangen, waarvan 47 bruikbaar voor
verwerking (40%). Deelnemers zijn afkomstig uit 22 organisaties, deels vanuit het
bedrijfsleven en voor een groter deel vanuit de overheid. Ongeveer ¾ van hen had
voorafgaand aan de opleiding geen tot weinig ervaring met het brede vakgebied van de
bedrijfsarchitectuur. Gezien het brede spectrum van bedrijfsarchitectuur, is aan de
deelnemers gevraagd of zij een IT- of een “business”-achtergrond hebben. Ongeveer 1/3
gaf aan een IT-achtergrond te hebben; ¼ een business-achtergrond en 40% gaf aan
beide domeinen als hun werkgebied te beschouwen.
Het is van belang op te merken dat in de regel per bedrijf of organisatie meerdere
deelnemers gelijktijdig of kort na elkaar deel hebben genomen aan de Architectuur
Academy. Vooruitlopend op de conclusies kunnen we stellen dat dit ongetwijfeld heeft
bijgedragen aan de vaak sterke veranderingen in de architectuurpraktijk binnen het
eigen bedrijf of instelling. Uiteraard zal het effect van de Academy op de eigen praktijk
groter zijn, naarmate meer deelnemers uit één organisatie de opleiding hebben gevolgd.
Aan de respondenten is onder meer de vraag voorgelegd in hoeverre de Novius
Architectuur Academy aansluit op de eigen praktijk. De onderstaande grafiek laat zien
dat dit in hoge mate het geval is.
1
De Academy sluit dus op herkenbare wijze aan op de praktijk van de deelnemers. Op de
vraag naar de aansluiting op het bestaande, eigen kennisniveau van de deelnemers,
kwam een vergelijkbaar resultaat: de Academy sluit goed tot zeer goed aan op het veelal
beginnende kennisniveau van de deelnemers.
Aanpak
Door de onderzoeker is via gesprekken met docenten van de Academy een vragenlijst
opgesteld en getest. Vervolgens zijn de respondenten per mail benaderd. Via een
opgenomen link konden zij de vragenlijst, bestaande uit gesloten en enkele open vragen,
invullen.
Maturity
Om het effect te kunnen meten op de volwassenheid (maturity) van de
architectuurafdeling van het bedrijf, is gebruik gemaakt van twee modellen: het DyAmaturity model en een op AMM gebaseerd model.
DyA Maturity Model
Het eenvoudige DyA-modeliii kent vier typeringen van het volwassenheidsniveau van de
architectuurfunctie. Hieronder geven we een korte karakteristiek:




Verliezen:
o Architectuurdenken is zwak ontwikkeld en er is geen organisatorisch
draagvlak voor.
Isolement:
o Er is een hoog niveau van architectuurdenken, de architecten leveren wel
producten, maar deze worden niet werkelijk gebruikt. Risico van de ivoren
toren.
Slagboom:
o Er is wel sprake van een goede oranisatorische inbedding, maar de kwaliteit
van het architectuurdenken en –werken staat op een laag niveau.
Slagkracht:
o De architectuurfunctie is hogg ontwikkeld, goed belegd in de organisatie,
waardor de architecten een belangrijke rol spelen in veranderprocessen.
Aan deelnemers is –achteraf – gevraagd aan te geven welke inschatting zij maken van de
volwassenheid van het functioneren van hun afdeling vòòr het volgen van de
2
Architectuur Academy en het huidige functioneren ervan. De onderstaande figuur laat
zien welke verschuivingen naar het oordeel van de deelnemers tot stand zijn gebracht.
Afbeelding 1 Verschuiving in de volwassenheid van de architectuurfunctie
Zoals de afbeelding aangeeft is het aantal ‘verliezende’ architectuurafdelingen sterk
afgenomen, terwijl de ‘slagboom-positie’ sterk is toegenomen. Isolement en slagkracht
zijn beide licht toegenomen. In het algemeen wordt aangenomen dat het bereiken van de
slagkrachtpositie verloopt via isolement of slagboom als tussenstap. De resultaten laten
zien dat bijna 50% van de deelnemers aangeeft dat er sinds het volgen van de opleiding
goede stappen zijn gezet naar een meer volwassen architectuurfunctie binnen hun
bedrijf.
Achitecture Maturity Model
Naast het DYA maturity model is ook gewerkt met het onderstaande Architecture
Maturity Model. Dit model kijkt specifieker naar enkele belangrijke onderdelen die
nodig zijn voor een succesvolle bedrijfsarchitectuurpraktijk. Aan de respondenten werd
gevraagd per aspect een score van 1 tot en met 5 toe te kennen, waarbij een onderscheid
werd gemaakt naar de situatie vòòr het volgen van de opleiding en de actuele situatie.
3
In de enquête is hierover de volgende vraag gesteld:
“Kunt u de onderstaande vragen invullen voor uw organisatie aan de hand van het
bovenstaande Architecture Maturity Model?
Mogelijke opties: 1= Initieel, 2= Herhaalbaar, 3= Gedefinieerd, 4= Gemanaged, 5= Optimaliserend”
Ten tijde van de
opleiding(1-5)
Momenteel
(1-5)
In welke mate zijn de architectuurproducten en diensten uitgewerkt?
In welke mate is de architectuurfunctie ingebed in
de organisatie?
In welk mate zijn de architectuurprocessen
geïmplementeerd?
In welke mate is het management van architectuur
ingericht?
Hoe is de rol van de architecten te typeren?
Hoe ziet de ondersteuning van architectuur eruit in
de vorm van methoden, technieken en tools?
De resultaten per factor
De eerste factor betrof het werken met
architectuurproducten, zoals een
bedrijfsreferentiearchitectuur en
projectstartarchitecturen. De evenstaande
grafiek toont de verschillen vòòr de
opleiding en de actuele situatie.
De tweede factor betreft de mate van
inbedding van de architectuurfunctie in de
organisatie. De grafiek laat zien dat er een
hogere mate van erkenning van de
architectuurfunctie is ontstaan.
4
De derde factor betreft de mate van
implementatie van de
architectuurprocessen. Te zien is dat er
meer volgens een meer vastomschreven
wijze te werk wordt gegaan.
Het vierde aspect betrof de inrichting van
het management van de
architectuurfunctie. Architecten worden
meer precies aangestuurd en er wordt
meer gestuurd op het architectuurproces.
De voorlaatste factor betreft de rol van de
architecten zelf. De uitkomsten laten zien
dat rollen vaker duidelijk zijn omschreven
en belegd.
Tenslotte is gevraagd naar de expliciete
aanwezigheid van methoden, technieken
en tools ter ondersteuning van de
architectuurfunctie. Er wordt meer via
een vaste methode gewerkt en het
gebruik van bijbehorende tools neemt
toe.
5
Conclusie
De resultaten van het onderzoek wijzen eenduidig in dezelfde richting: de
volwassenheid van de architectuurfunctie binnen de onderzochte organisaties is in
positieve zin verschoven. De focus lag eerst voornamelijk binnen het niveau “initieel”: er
waren geen procedures en architectuur was afhankelijk van persoonlijke kwaliteiten.
Dit is verschoven naar “herhaalbaar” en “gedefinieerd”: er wordt geleerd van de stappen
die gezet worden en de werkwijze en de ondersteuning ervan krijgt een steeds vastere
vorm.
In de vrije ruimte die respondenten kregen om hun antwoorden toe te lichten gaven zij
aan dat het volgen van de Novius Architectuur Academy zeker een positieve bijdrage
had geleverd aan de geconstateerde verbeteringen. Er werd echter door sommigen
gewezen op andere oorzaken, die hebben bijgedragen aan de geconstateerde
verbeteringen, zoals veranderingen in de organisatie zelf.
Enkele respondenten gaven aan dat er nog wel een flinke weg te gaan was, op weg naar
hogere volwassenheidsniveaus. Met name de acceptatie en erkenning door het
bedrijfsmanagement, liet naar hun idee nog wel te wensen over.
Aanbeveling
Tenslotte is de vraag gesteld of ex-cursisten de Novius Architectuur Academy zouden
aanbevelen aan derden. De onderstaande grafiek laat hierop een bijna ongekend hoge
score zien.
Veel cursisten hebben aangegeven
dat zij de Architectuur Academy
aanbevelen vanwege de inhoudelijke
kwaliteit, het complete beeld over
architectuur dat gegeven wordt, het
naadloos aansluiten van
bedrijfskunde en
informatietechnologie en de
toepasbaarheid in de praktijk.
Guido Bayens
Guido Bayens is partner van Novius. Hij is verantwoordelijke voor de Novius
Architectuur Academy. Voor meer informatie: www.novius.nl of [email protected]
Dit artikel is gebaseerd op het onderzoeksrapport: “Lange termijn effecten van de
Novius Architectuur Academy” opgesteld door Marcel van Wilgenburg. Het onderzoek
werd uitgevoerd als afstudeerproject aan de Hogeschool Windesheim, School of
Information Sciences, studiejaar 2011 – 2012.
ii Zie: www.novius.nl/Academy
i
6
.
iii
Berg, M. van den en Steenbergen, M. van (2003). Niveaus van werken onder
architectuur. Informatie, 45(2), 52-56.
7