Formaat final

maatschapppelijk
potentieel van sport voor
jongeren…in het jeugdhuis
Rein Haudenhuyse
Expertise platform sport & jeugdhuizen
20 mei 2014
Opzet van mijn uiteenzetting
• inspirerende & praktische kaders
“Er is niets zo praktisch als een goede theorie”
(Kurt Lewin => die het gestolen heeft van Immanuel Kant)
Key-note thema: sport als sociale hefboom voor
• integratie
• inclusie
• activering
• sociale cohesie (gemeenschaps-, wijk- en natievorming)
• interculturalisatie
• ...
= persoonlijke en sociaal maatschappelijke ONTWIKKELING,
en dit via het jeugdhuis
Waarom om ik…en niet…?
• Master Lichamelijke Opvoeding & Bewegingswetenschappen (2006)
• Doctoraat ‘Potentieel van sport voor maatschappelijk kwetsbare
jongeren’ (2012)
• Uit De Marge (2012); Ambrassade vzw (vanaf juni 2012)
• Voorzitter vzw Jong (anno 2010)
• Onderzoeker VUB (anno 2014)
Moeten we de vraag eigenlijk nog stellen?
‘Sport has the power to change the world…it has the power to inspire. It has
the power to unite people in a way that little else does. It speaks to youth in
a language they understand. Sport can create hope where once there was
only despair.’
Moeten we de vraag eigenlijk nog stellen?
‘It provides citizens with opportunities to interact and join social networks;
it helps immigrants to develop relations with other member of society; and
it constitutes a tool for reaching out to the underprivileged or groups at risk
of or facing discrimination. Through its contribution to economic growth and
job creation, it can also help to revitalise disadvantaged areas.’
“pleintjesvoetbal is de ideale integratiemotor”
• Artikel in De Standaard 17/02/2014
• ‘Een sport beoefenen is cruciaal voor jouw persoonlijke ontwikkeling.
Het heeft effect op veel meer dan alleen het sportveld. Het bevordert
ook de resultaten op school en de kansen op de arbeidsmarkt’
En als we hen nu eens gelijk zouden geven...
• JA, sport integreert jongeren, activeert en bevordert sociale inclusie
• Maar wat zijn wij/jullie met dit antwoord?
• toekomstige leerkracht LO, sportcoach, clubbestuurder, jeugdhuisbegeleider...minister
/schepen van sport
• Beter wat twijfel, boerenverstand, kritische houding…jongeren zullen er alvast
beter mee gebaat zijn
Dark side van sport
• sociale uitsluiting
• genderstereotypering
• angst
• stress
• morele ontwikkeling...
= traditioneel & andersgeorganiseerd sportaanbod (!)
Sport is niet a priori goed....
SPORT?
Sport = containerbegrip
• term verbergt meer, dan dat het verduidelijkt
• zinvol om te vragen of ‘sport’ integreert, activeert...en hoe?
Isoleren & oorzakelijkheid
• isoleren van het sport effect
• gezin, school, buurt, vriendengroep, andere vormen van
vrijetijdsbesteding, ruimere maatschappelijke context…leeftijd
• causaliteit omdraaien
• aan sport doen vereist een gunstige maatschappelijke positie en
sociale integratie (opleiding, tewerkstelling, inkomen…) en niet
omgekeerd (!)
• bewijs: ‘participatiecijfers’ Vlaanderen en internationaal
• opleiding en tewerkstelling bepalend voor (non-)participatie
• inkomen?
Sportevangelisme
• Toch zien we onderzoekers, beleidsmakers en praktijkmensen
die problemen mbt ‘causaliteit’ en ‘isoleren’ negeren
• ‘door te basketten word je groter’-logica;
• ronkende beleidsverklaringen en –documenten over de kracht van
sport;
• verschuiving ‘sport als integratie’ => ‘sport als participatie’
• buikgevoel: iedereen weet toch dat sport goed is...
Onderschat de kracht van sport niet…
om ons gezond verstand uit te schakelen
‘Pleintjesvoetbal is de ideale integratiemotor’
• Artikel in De Standaard 17/02/2014
• ‘Een sport beoefenen is cruciaal voor jouw persoonlijke ontwikkeling.
Het heeft effect op veel meer dan alleen het sportveld. Het bevordert
ook de resultaten op school en de kansen op de arbeidsmarkt’
Maar wacht even…
• Hoe gaat dit dan in zijn werk?
• zelden heel duidelijk geformuleerd (!)
• ik schrijf me als ‘slecht geïntegreerde jongere’ in bij mijn lokale
sportclub, en automatisch door elke week 2 maal te gaan sporten
zie ik mijn schoolresultaten verbeteren…want ik leer op tijd
komen, samenwerken, discipline...mijn kwestbare
onderwijspositie smelt als sneeuw voor de zon.
• ...automatisch verbetert mijn arbeidsmarktperspectief…mijn
zwakke arbeidsmarktpositie smelt als sneeuw voor de zon.
Maar wacht even…
• School van de ongelijkheid (Hirtt, Nicaise & De Zutter 2008)
• sociale lift van de school staat in panne
• ons onderwijssysteem reproduceert ongelijkheid
• recent What Do you Think? Unicef
“Ons onderwijssysteem is niet fair. In ons land weegt de socio-economische
achtergrond van een kind zwaar door op zijn leerprestaties. Meer soms dan zijn
inzet of intelligentie. Daardoor bestendigt en versterkt school de sociale
ongelijkheden.”
Maar wacht even…
Waarom zou ik mijn kind (terug-)sturen naar een school die
de ongelijkheid en uitsluiting, dat ik als gezin of jongere in
(kans-)armoede reeds ervaarde, versterkt?
Sport ‘contexten’
• antwoorden, oplossingen liggen in het ‘contextualiseren’ van
sportervaringen (Jay Coakley, Fred Coalter)
• sport: sociale context, net zoals bvb. klas
• ‘door naar een klas te gaan zal je leren’
misschien gaat het helemaal niet over de sport die beoefend wordt,
maar eerder de context waarin een bepaalde sport beoefend wordt.
Sport als vliegenvanger
• Rol, unieke meerwaarde sport?
• het (niet) aantrekken van bepaalden jongeren? (=
flypaper)
• andere…
SPORT
SPORT plus
plus SPORT
sport
sport plus
plus sport
sport als doel
sport als doel&middel
sport als middel
• strategische doelstelling: • strategische doelstellingen:
 organiseren van
sportaanbod zonder
meer
 bvb. competitieresultaten,
sporttechnische
vaardigheden
(deelnemers/coaches)
sportieve
• strategische doelstelling
niet sport-gerelateerd
sociaal-maatschappelijk
 individueel (bvb.
schoolprestaties,
tewerkstelling,
criminaliteit,gezondheid…)
 individueel (bvb.
schoolprestaties,
tewerkstelling,
criminaliteit)
 maatschappelijk (sociale
cohesie, vrede,
overlastbestrijding, winst…)
 maatschappelijk
(sociale cohesie,
vrede…); economisch
(winst), politiek
(city/country branding)
• Situeer op een continuüm en motiveer
• Buurtsport Antwerpen
• Club Brugge Foundation
• De Rode Antraciet
• Homeless World Cup
• Kicking Aids Out
• Kras
• Fifa World Cup
• BX Brussels
• sport & jeugdhuizen...
sport
sport plus
plus sport
sport
BX Brussels
Club Brugge Foundation
Buurtsport A’pen
Fifa World Cup
Homeless World Club
Kras
De Rode Antraciet
sport plus
Kicking Aids Out
plus sport
Sport plus is niet a priori goed....
BUURTSPORT
buurtsport
• Wat?
• een methodiek (!) waarin volgende elementen vervat zitten (Theeboom,
2008):
• buurt- en vraaggerichte aanpak rekening houdende met specifieke kenmerken van
het doelpubliek
• structurele samenwerking tussen diverse actoren
• duidelijke diversiteit in organisatievormen
• hanteren van een breder sportbegrip
• creatief gebruik van infrastructurele voorzieningen
• buurtsport als sociale innovatieve methode voor sportparticipatie
Buurtsport is niet a priori goed....
sociaal
pedagogische
sportcontexten...hoe
dan rein?
Randvoorwaarden: Witt & Crompton
1. geïnteresseerde & zorgzame volwassenen
2. gevoel van aanvaarding & ‘ergens bij horen’
‘je thuis voelen in een plaats waar je dingen kan doen die je thuis niet kan doen’
3. (rol-)modellen voor conventioneel gedrag
4. waardering van prestaties (verwezelijkingen)
5. controle tegen deviant gedrag
6. positieve attitudes naar de toekomst
7. vermogen/kans om met anderen samen te werken
8. vermogen/kans om conflicten uit te werken
9. gewaardeerde competenties in ‘sport’
Randvoorwaarden: Gambone & Arbreton
1. kansen zodat jongeren een gevoel van veiligheid ontwikkelen
2. uitdagende en interessante (sport-)activiteiten
3. contexten en ervaringen die jongeren helpen om een gevoel van ‘er bij
te horen’ te ontwikkelen
4. sociale ondersteuning van volwassenen (+ peers)
5. kansen voor input en beslissingen nemen (‘deelhebben’)
6. kansen voor het ontwikkelen van leiderschapsvaardigheden
7. kansen voor het ondernemen van vrijwilligers- en buurtwerk
Sportcoach OF jeugdwerker
sociaal-pedagogische vaardigheden
leefwereldinzicht, welzijn centraal stellen, veiligheid, leefwereldverbredende
en ondersteunende interventies/acticiteiten
vaardigheden om jongeren sportief iets bij te leren
didactisch, tactisch, leidinggevend, sportverruimend, sterk sportmodel,
sportpedagogische visie...
Sportcoach en jeugdwerker
• jongeren ont-moeten (in een sportcontext) waar ze zijn, niet
waar wij willen dat ze uitkomen
• als je dat niet doet dan: komen ze niet, haken ze toch af of bereik je
enkel de ‘sterksten’ (die het eigenlijk niet nodig hebben)
• inspiratie : trajectbegeleiding vzw Jong
Coach die het welzijn van jongeren
centraal stelt en een begeleiderpraktijk
die niet start vanuit abstracte ideeën
over positieve ontwikkeling*, maar
eerder start vanuit de concrete noden
en levenssituaties van jongeren
(Haudenhuyse,2013)
positieve ontwikkeling*: sport, school,
werk, opvoeding...
Sportcoach EN jeugdwerker
• ‘Meer sport in het jeugdwerk, en meer jeugdwerk in de
sport’
• sport wordt aangeboden en georganiseerd overheen de muurtjes
van de beleidssectoren
• als het over sport gaat slaan jeugdwerkers de bal soms helemaal
mis
• welzijn van jongeren tijdens (!) sporten uit het oog verliesen
• competitie geen gepaste plaats
• enge focus sportactiviteiten en competitie
• sportaanbod los van leefwereldverbredenden en ondersteunende
activiteiten
[email protected]
•
That’s it…for now
vragen?
opmerkingen?
bedenkingen?