VOOR OP REIS

JUNI 2015
Zo gebruik je
pijnstillers
veilig
buitenland
apotheek?
In het
naar de
HANDIGE TIPS
CHECKLIST
VOOR OP REIS
Inhoud
Geneesmiddelen op reis
Pijnstillers
Voeding en geneesmiddelen
8
12
4
Vam
s
a la farmacia!
Reizen zonder zorgen
De vakantiemaanden staan voor de deur.
Wordt het een strandvakantie? Een verre
reis? Of kamperen in eigen land? Wat u
ook gaat doen, één ding is zeker: u wilt
gezond op reis én gezond weer terug. Een
goede voorbereiding is daarbij erg belangrijk! Uw Service Apotheek helpt u graag.
Op www.zorgverzekeringsanalyse.nl ziet u
in één oogopslag of uw reisvaccinaties en
kosten voor geneesmiddelen in het buitenland door uw huidige zorgverzekeraar
worden vergoed. Zo komt u achteraf niet
voor verrassingen te staan. En wist u dat
sommige medicijnen onder de Opiumwet
vallen en daardoor streng verboden zijn
in het buitenland? Dit geldt bijvoorbeeld
voor bepaalde slaapmiddelen en pijnstillers. Vraag tijdig een (medische) verklaring aan bij uw Service Apotheek, zodat u
geen problemen krijgt bij de douane.
In dit Leef! mini-magazine leest u wat
Service Apotheek nog meer voor u kan
betekenen, komt u erachter dat er grote
verschillen bestaan tussen de verkrijgbaarheid van geneesmiddelen in Nederland en het buitenland en krijgt u tips over
wat u vooral niet moet toevoegen aan uw ‘zomerse
dieet’ in combinatie met
geneesmiddelen.
Veel leesplezier!
COLOFON
Realisatie: SPN bv, Baarn. Hoofdredactie:
Marilou Snels. Concept en coördinatie: Susanne de Joode.
Art director: Petra Bader. Vormgever: Christel Geense.
Apotheker: Renée Wijsmuller. Communicatie: Milou Jansen.
Informatie: [email protected]. Dit magazine is een
speciale uitgave van Service Apotheek i.s.m. Plus Magazine.
Apotheker
Vam
s
a la farmacia!
Ziek tijdens vakantie?
Weet waar u op moet letten in een buitenlandse apotheek
Een oorontsteking opgelopen aan de Spaanse kust? De apotheker
verkoopt antibiotica. Zonder recept van de huisarts. En zo zijn
er meer middelen die u over de grens zomaar kunt kopen.
Zes tips voor veilig medicijngebruik in het buitenland.
A
an de Spaanse kust kunt u zonder ooit een arts gezien te hebben een doosje antibiotica aanschaffen. Of twee. In Engeland
vraagt niemand om een recept bij de aankoop van geneesmiddelen voor een te hoog
cholesterol of een prostaataandoening. En
in Italië zijn pilletjes met het hormoon melatonine (om beter te slapen) met veel hogere
doseringen te koop dan in Nederland.
Dit zijn zomaar wat voorbeelden van de
verschillen tussen landen als het gaat om
vrij verkrijgbare geneesmiddelen. Wie op
vakantie ziek wordt, zich bezeert, of uit
nieuwsgierigheid een kijkje neemt in de
schappen van de plaatselijke apotheek,
merkt ze op.
4
STEEDS MINDER VERSCHILLEN
Bestaat er een duidelijk overzicht
van welke middelen er in welke
landen zonder recept te koop
zijn? Nee, zegt Annemieke
Horikx, apotheker bij de
beroepsorganisatie van apothekers KNMP. Vroeger waren
er grote verschillen binnen
de Europese Unie. Maar die
worden steeds kleiner, doordat de
registratie-procedures van medicijnen zijn geharmoniseerd, legt zij uit.
“Je kunt in alle EU-landen ongeveer hetzelfde assortiment aan vrij verkrijgbare geneesmiddelen kopen. Ik schat dat maar 10
tot 15 procent van land tot land verschilt.”
WIST JE DAT...
"Nederland is koploper op het gebied
van veilig geneesmiddelengebruik.
In geen enkel ander
Europees land zijn
apotheken zo bewust
bezig met uw veiligheid," zegt Renée
Wijsmuller, apotheker van de Service
Apotheek.
5
Weer thuis?
Vertel uw apotheker welke medicijnen
u in het buitenland hebt gekocht.
Wat bepaalt of een middel in Nederland vrij
verkrijgbaar is? Bernard Mauritz is directeur van de Nederlandse Vereniging van
fabrikanten van zelfzorggeneesmiddelen
en gezondheidsproducten Neprofarm. “In
Nederland zijn zelfzorgmiddelen alleen vrij
verkrijgbaar als ze weinig bijwerkingen
hebben en bedoeld zijn voor kortdurende
klachten die ook vanzelf over zouden gaan.
Daarbij wordt gelet op de werkzame stof, de
dosering en de verpakkingsgrootte.”
Dat ze hier in het buitenland heel anders
mee omgaan weet Maarten Vasbinder, huisarts en gepensioneerd medisch directeur
van Clínica Asistel in het Spaanse Moraira,
aan de Costa Blanca. “Ik heb in al die jaren
dat ik hier heb gewerkt zoveel Nederlanders
gezien die antibiotica mee terug naar huis
nemen. Niet slim, maar ik kan er niks tegen
doen. Het is vechten tegen de bierkaai.”
­Officieel mogen ook in Spanje antibiotica
niet zonder recept worden verkocht. In de
grote steden houden apothekers zich daar
meestal keurig aan, maar in de praktijk
blijkt het aan de kusten vaak anders te
gaan. Daar kun je van alles kopen bij de
apotheek zonder recept, ontdekte Vasbinder. Tot antidepressiva en zelfs antipsychotica aan toe. “Voor erectiemiddelen en
slaap­middelen heb je wel een recept nodig,
soms zelfs je paspoort”, vertelt hij. “Dat
zal wel met de kerkelijke moraal te maken
hebben.”
6
ZES TIPS VOOR VEILIG MEDICIJNGEBRUIK IN HET BUITENLAND
Ga naar de apotheek
1
Zoek niet naar een drogist op
vakantie; dat is een uniek Nederlands instituut. In het buitenland zijn
er veel meer apotheken dan bij ons.
In sommige landen, zoals Engeland,
­Denemarken en Polen, verkopen ze
net als in Nederland bepaalde zelfzorgmiddelen in de supermarkt.
2
Vertaal de bijsluiter
Spaans, Italiaans, Turks;
een onbegrijpelijke bijsluiter?
Vraag de apotheker de naam van de
werkzame stof op te schrijven. Wie
een smartphone bij zich heeft of naar
een internetcafé gaat, kan dan met
even googlen op die stofnaam al veel
informatie vinden over dit medicijn.
Op www.zelfzorg.nl staan verpakkingen van de Nederlandse producten
afgebeeld (inclusief de originele bijsluiter). Handig om te vergelijken met
verpakkingen die in het buitenland
te koop zijn. En wie de stofnaam op
www.apotheek.nl intypt, kan te weten
komen wat voor soort medicijn het is
en de bijsluiter lezen. Belangrijk, zeker
voor mensen die al andere geneesmiddelen gebruiken. Want gaan die wel
goed samen met dit vrij verkrijgbare
medicijn?
3
Neem niet te veel mee terug
Geneesmiddelen (al dan niet op recept) ‘voor eigen gebruik’ mogen vanuit het
buitenland worden ingevoerd. Daaronder wordt verstaan:
Tabletten/capsules/poeders etc.
300 stuks (al dan niet in strips) of 300 ml/gr
Flacon of pot
300 ml of 300 gr
Druppelflacon
niet meer dan 120 ml
Tube
niet meer dan 90 gr
Ampullen
90 stuks (indien meer, niet meer dan 90 ml)
Zetpillen
90 stuks
Deze hoeveelheden gelden per soort en per persoon. Treft de douane meer aan, dan kunnen de geneesmiddelen in beslag worden genomen.*
4
Denk niet: dat koop ik daar wel
Neem geneesmiddelen die u echt
nodig hebt op vakantie, gewoon
mee uit Nederland. Voor iets wat bij ons
vrij te koop is, kan in andere landen een
recept nodig zijn.
5
Vergelijk de prijs
Veel vrij verkrijgbare middelen
­kosten in het buitenland een fractie
van de Nederlandse prijzen. Dat geldt met
name voor merkmiddelen. Zoals Zovirax,
tegen een koortslip. Dat kost hier €8,49. In
Benidorm is het voor €2,39 te vinden. Maar
sommige middelen zijn in Nederland juist
goedkoper. Neem paracetamol. In B
­ elgië,
waar pijnstillers alleen bij de apotheek te
koop zijn, kosten dertig stuks €3,52. In
Nederland is een doosje paracetamol met
twintig stuks al te koop voor €0,39.
6
Overleg met de huisarts of
apotheek
Weer thuis? Laat de huisarts of apotheek weten welke geneesmiddelen u in het
buitenland hebt gebruikt of daarvandaan
hebt meegenomen. Zo kunnen zij in de gaten houden of het gebruik in uw geval veilig
is en kijken of de medicijnen nog nodig zijn.
*Met medewerking van Gera van Weenum, woordvoerder van het ministerie van Financiën (waar de
douane onder valt).
Tekst Susanne de Joode. Beeld iStock.
AAN DE SPAANSE KUST MAG MEER
7
23
4 5
BLIJVEND HOOFDPIJN
HOE GEBRUIK IK
ZE ZO GEZOND
MOGELIJK?
Een zorgeloze zomer zonder pijn? Gelukkig zijn
er pijnstillers. Maar hoeveel mag u er per dag en
hebt u er altijd een maagbeschermer bij nodig?
Antwoorden op deze en drie andere vragen van
gebruikers.
1
HOEVEEL PARACETAMOL PER DAG?
Door artrose heb ik pijn aan bijna al mijn
gewrichten. Ik gebruik daarom paracetamol. Daarvan mag je hooguit zes tabletten verspreid over de dag. Maar daarmee
red ik het ’s nachts niet. Ik word wakker
van de pijn aan mijn benen, armen en
handen. Ik heb nog nooit een ander middel voorgeschreven gekregen. Zou dat
een idee zijn?
Bij langdurig gebruik mag u 2,5 tot 3 gram
paracetamol per dag nemen. Dat komt
overeen met 5 tot 6 tabletten paracetamol
van 500 mg. Om het niveau van de werkzame stof in uw bloed zo constant mogelijk
8
te houden, is het advies om de hoeveelheid
paracetamol te verdelen over drie tot vier
slikmomenten per dag. Als u ’s nachts last
hebt, kunt u het beste voordat u gaat slapen
twee tabletten (= 1 gram paracetamol) innemen.
Als u pijn blijft houden ’s nachts, overleg
dan met uw huisarts. Hij kan u eventueel
een pijnstiller uit de groep NSAID’s adviseren. Voorbeelden zijn ibuprofen, diclofenac
of naproxen. Die werken anders en kunnen
de pijn ’s nachts misschien wél verlichten.
Bij deze middelen moet u soms een maagbeschermer gebruiken (zie ook antwoord
vraag 5).
MET OF ZONDER VITAMINE C?
Is het verstandig om voor een pijnstiller met vitamine C te kiezen?
Nee, maar kwaad kan het ook niet.
Paracetamol werkt pijnstillend en
koortsverlagend. Vitamine C wordt
hieraan toegevoegd met het idee dat
een verkoudheid sneller overgaat als
men voldoende vitamine C krijgt.
Het is echter nooit bewezen dat
paracetamol met vitamine C beter
werkt dan paracetamol alleen.
WEL OF GEEN MAAGBESCHERMER?
BENAUWD VAN
NAPROXEN
Laatst kreeg ik naproxen
voorgeschreven en toen
kreeg ik het erg benauwd. Ik heb astma.
Van de arts moest ik
toen stoppen met dit
middel. Komt deze benauwdheid van de pijnstiller en kan ik een andere soort gebruiken?
Waarschijnlijk wel. Sommige mensen met astma
worden benauwd van
NSAID’s, zoals naproxen.
De kans is aanwezig dat
u ook benauwd wordt van
andere pijnstillers uit de
groep van NSAID’s. Het
gebruik van paracetamol
is veilig in dit geval.
Als ik een pijnstiller slik, moet ik dan altijd een
maagbeschermer gebruiken?
Nee. Paracetamol heeft nauwelijks bijwerkingen
op de maag. Daarom hoeft u bij dit middel geen
maagbeschermer te gebruiken. Alleen bij pijnstillers
uit de groep NSAID’s (zoals ibuprofen, diclofenac of
naproxen) is soms een maagbeschermer nodig. Bijvoorbeeld als u eerder een maagzweer hebt gehad
of als u ouder bent dan 70 jaar. Ook als u aan twee
of meer van onderstaande voorwaarden voldoet,
hebt u een maagbeschermer nodig:
• U gebruikt een hoge dosering NSAID.
• U gebruikt ook andere medicijnen die invloed
kunnen hebben op de snelheid van bloedstolling,
zoals antistollingsmiddelen, sommige antidepres siva (Prozac), corticosteroïden (Prednisolon) en
clopidogrel (Plavix).
• U bent tussen de 60 en 70 jaar.
• U lijdt aan een andere ziekte, zoals suikerziekte,
hartfalen of reumatoïde artritis.
Met medewerking van apotheker Annemieke Horikx
Tekst Susanne de Joode. Beeld iStock.
PIJNSTILLERS:
Kun je hoofdpijn krijgen van het gebruik
van pijnstillers?
Ja, dat kan. Dit noemen we medicijnafhankelijke hoofdpijn. Het ontstaat door het dagelijks gebruik van pijnstillers tegen hoofdpijn. U kunt medicijnafhankelijke hoofdpijn
herkennen aan de pijn die vrijwel dagelijks
aanwezig is ondanks de pijnstillers. Vaak
wordt de hoofdpijn erger als u even geen
pijnstillers slikt. Stoppen met het gebruik
van pijnstillers is het enige dat helpt tegen
medicijnafhankelijke hoofdpijn. Uw huisarts
of apotheker kan u hierbij helpen.
9
hap,
een slok
een pil
Een
&
SOMS ‘BIJTEN’ ZE ELKAAR
Met een frambozen-yoghurtsmoothie uw antibioticumpil wegslikken is
misschien niet zo gezond als het klinkt. Wat u eet en drinkt kan invloed
hebben op de werking van uw medicijnen. Wat zijn die positieve en
negatieve effecten?
12
13
Grapefruit en medicijnen vormen vaak
geen goede combinatie. Bij de choles­te­
rolverlagers simvastatine en atorvas­tatine
verandert de werking, ook als u ze niet
gelijktijdig inneemt met grapefruit(sap).
Dit is namelijk van invloed op de opname.
Neem bisfosfonaten of antibiotica altijd
met water in
Bepaalde soorten antibiotica (zoals tetracycline) en bisfosfonaten tegen osteoporose
(zoals alendroninezuur) moeten op de
nuchtere maag, met alleen wat water, worden ingenomen. Andere antibiotica (zoals
doxycycline en minocycline) dienen tijdens
of vlak na de maaltijd te worden ingenomen om de kans op maagklachten te minimaliseren. Tetracycline (en overigens ook
bisfosfonaten) mag niet tegelijk ingenomen
worden met zuivelproducten, zoals melk.
Calcium kan namelijk in de darmen binden
aan dit medicijn, waardoor het minder goed
wordt opgenomen. Als er ten minste twee
uur tussen zit, is er geen probleem.
Plaspillen 1: Slikt u lisdiuretica?
Snack paranoten!
Lisdiuretica verhogen vooral de uitscheiding van vitamine B1 en magnesium, wat
kan leiden tot tekorten. Een tekort aan vitamine B1 uit zich in depressies en problemen met het geheugen en de concentratie.
Andere verschijnselen: sneller geïrriteerd
14
En dat geldt ook voor het milde antidepressivum sint-janskruid. Maar terwijl grapefruit
de afbraak van simvastatine en atorvastatine in het lichaam vertraagt (waardoor de
spiegel in het lichaam te hoog kan worden
en het risico op bijwerkingen wordt vergroot), stimuleert sint-janskruid de afbraak
juist. Daardoor kan de werking van het
geneesmiddel verminderd zijn.
Vitamine B1-­
tekort?
Paranoten zijn
rijk aan zowel
vitamine B1 als
magnesium
raken, minder eetlust hebben en gewicht
verliezen. Een tekort aan magnesium kan
leiden tot vermoeidheid, maagkrampen,
hartritmestoornissen en spierklachten. Varkensvlees en brood bevatten veel vitamine
B1, terwijl magnesium vooral in noten,
zaden en sojaproducten zit. Paranoten zijn
rijk aan zowel vitamine B1 als magnesium.
Niet elke dag spinazie eten als u anti­
stollingsmedicijnen slikt
De meeste antistollingsmedicijnen
danken hun werking aan het feit dat
ze vitamine K tegenwerken. Deze medicijnen worden ook wel vitamine Kantagonisten genoemd. Maar u hebt wel
vitamine K nodig voor de bloedstolling.
Voor een goede werking van de antistollingsmedicijnen is het belangrijk dat de
hoeveelheid medicijnen in balans is met
de hoeveelheid vitamine K die u binnenkrijgt. Sommige groenten bevatten veel
vitamine K, zoals spinazie en broccoli.
Als u hier veel van eet – dan gaat het niet
om een of twee keer per week een portie
maar om vaker een grote dosis, zoals
bijvoorbeeld in een smoothie – kan het
de werking van het antistollingsmedicijn
verminderen. Hebt u veel vitamine K-rijke
groenten ingenomen, meld dat dan aan
de trombosedienst als uw bloed wordt
gecontroleerd.
Plaspillen 2: Gebruikt u thiazide­
diuretica? Zuinig met zout!
Diuretica worden ook wel plaspillen
genoemd, omdat ze de uitscheiding
van water via de urine bevorderen.
Dit is gunstig bij hoge bloeddruk en
hartfalen, maar heeft als nadeel dat
er ook meer mineralen worden uitgescheiden. Bij zogenoemde thiazidediuretica gaat het vooral om kalium.
Uit onderzoek blijkt dat de helft van
de gebruikers van deze plaspillen een
kaliumtekort heeft. Dit kan leiden tot
spierzwakte, een verstoorde hartfunctie, depressiviteit en verwardheid.
Kalium zit veel in aardappelen en gedroogd fruit. Minder ook uw zoutconsumptie, want natrium verhoogt de
uitscheiding van kalium. Dus pas op
met pizza, kant-en-klaarmaaltijden,
soepen, jus en sauzen en voeg weinig
keukenzout toe aan uw eten.
Oppassen met zoutvervangers bij
ACE-remmers of kaliumsparende
plaspillen
Bij ACE-remmers en kaliumsparende
plaspillen is er kans op een teveel
aan kalium in het lichaam. Dat komt
doordat het wordt vastgehouden
door de nieren. In extreme gevallen
kan dat leiden tot een hartstilstand.
Neem daarom geen kaliumzouten
(Jozo Bewust, LoSalt) en kalium­
supplementen. Ook in producten met
minder zout worden vaak kalium­
zouten gebruikt ter vervanging van
natriumzout (keukenzout), zoals bij
brood met het keurmerk van ‘De
bewuste bakker’. Check dus altijd
de ingrediëntenlijst van zoutarme of
zoutverlaagde voedingsmiddelen op
zoutvervangers.
Tekst Angela Severs. Beeld iStock.
Te hoge of
te lage dosis
dankzij grapefruit(sap) en sint-janskruid
15