317508033 Senior Development, de kracht van ervaring De vergrijzing van de Nederlandse (beroeps-) bevolking gaat snel en is kostbaar. Nederland vergrijst en ontgroent tegelijkertijd, wat gevolgen heeft voor de arbeidsmarkt en het HRM beleid in organisaties en bedrijven. Gezien de te verwachten tekorten op de arbeidsmarkt hebben werkgevers en werknemers er belang bij om kostbare kennis te behouden en ervoor te zorgen dat werknemers gemotiveerd werkzaamheden binnen de organisatie blijven uitvoeren. Senior medewerkers, die vanwege de vergrijzing en ontgroening behouden moeten blijven voor de organisatie, hebben in de laatste fase van hun loopbaan vaak andere behoeften en wensen. Gevolg geven aan andere behoeften en wensen start vanuit vernieuwde zingeving en een heroriëntatie op drijfveren. De oudere werknemer wordt gezien als iemand die tot 65 jaar werkt en daarom globaal vanaf 45 -50 jaar aan de laatste loopbaanfase is begonnen. Een loopbaanfase waaraan veelal niet of nauwelijks aandacht wordt besteed door de oudere werknemers zelf, hun management en de HRM-afdelingen in bedrijven en organisaties. Terwijl de resterende arbeidsperiode nog 15 à 20 jaar duurt! Deze senior medewerkers hebben een schat aan ervaring en expertise die vaak onvoldoende wordt benut. Beeldvorming en realiteit komen vaak niet overeen. Men acht ze minder flexibel, minder productief en zwakker dan de jongere collega. Terwijl de werkelijkheid is dat zij minder vaak ziek, zelfstandiger, minder fouten maken en sociaal vaardiger zijn. De tol van deze –onbedoelde- subjectieve beeldvorming is dat de senior zich vaak gepasseerd en genegeerd voelt, niet erkend en niet uitgedaagd waardoor de binding met het bedrijf sterk terugloopt. Daarnaast kan de situatie zijn ontstaan dat de oudere werknemer door majeure veranderingen is vervreemd van de organisatie. Gevolg van de geschetste ontwikkelingen is dat de werknemer zich meer en meer terugtrekt, weinig motivatie toont en ‘zijn tijd uitzit’. Negatieve beeldvorming is misschien wel het belangrijkste obstakel op de weg naar ‘leeftijdsbewust personeelsbeleid’ en efficiënte manieren om de senior medewerker langer met plezier en resultaat te laten werken. De meeste organisaties ervaren deze problematiek wel op individuele basis maar hebben hierin (nog) geen trend herkend of veranderd beleid op geformuleerd. Om medewerkers weer in beweging te krijgen is het concept “Senior Development, de kracht van ervaring” ontwikkeld. 1 Senior Development 317508033 Concept en werkwijze Het concept “Senior Development, de kracht van ervaring” biedt een integrale en resultaatgerichte aanpak voor beweging en ontwikkeling voor (senior) werknemers en hun werkgevers. Het programma Senior Development biedt een combinatie van diverse producten. Senior Development is bedoeld voor medewerkers van een bedrijf of organisatie. Door de aantoonbare positieve effecten van groepsdynamica en de synergie in cultuur en de collegiale samenwerking is het wenselijk met groepen uit één organisatie of bedrijf te werken. Afhankelijk van de vraagstelling van de werkgever wordt een maatwerkpakket samengesteld voor de organisatie. Het programma “Senior Development, de kracht van ervaring” bevat de volgende onderdelen/bouwstenen die in verschillende combinaties kunnen worden ingezet. Senior Development = Senior Development Scan Organisatie- en beleidsadvies Juridische en financieel advies Makelaar in opleidingen Palet van diensten = BV X Persoonlijk traject: De kracht van jouw ervaring Mediation Het Bedrijvenweb Intervisie De zelfstandig ondernemer De intern ondernemer Coaching Het programma “Senior Development, de kracht van ervaring” is interessant voor organisaties die mensen in dienst hebben die: Veel professionele ervaring hebben Hun loopbaan meer richting willen geven Merken dat de ‘fit’ tussen zichzelf en het werk leemtes vertoont Meer uitdaging zoeken in hun werk Willen veranderen maar niet weten hoe Verlangen naar zingeving en inspiratie 2 Senior Development 317508033 Doelstelling en resultaat Doelstelling van het programma is medewerkers dusdanig te activeren dat zij het heft (weer) in eigen handen nemen en gemotiveerd aan de slag gaan. Dit kan zowel binnen als buiten de eigen organisatie zijn. Voor de werkgever betekent dit een actief beleid op mobiliteit van personeel waarmee het potentieel van medewerkers optimaal benut wordt. Deelname aan het programma leidt voor organisaties tevens tot verlaging van improductiviteit, ziekte en uitval. Dit leidt uiteindelijk weer tot een kostenbesparing. 3 Senior Development 317508033 Senior Development, de producten 1. Senior Development Scan De Senior Development Scan geeft antwoord op de volgende vragen: Wat is de beeldvorming over ouderen in uw organisatie? Wat doet u aan ontwikkeling van de oudere en meer ervaren medewerkers in hun laatste loopbaanfase? Hoe staat het met de energiehuishouding en drijfveren van deze groep? Welke wensen en behoeften hebben uw senior medewerkers? Welke expertise en ervaring is bij uw seniormedewerkers (latent) aanwezig? Hoe staat het met de toegevoegde waarde van uw seniormedewerkers aan de bedrijfsdoelstellingen en individuele prestaties? En welke werkomstandigheden hebben een negatieve invloed op die prestaties? De BV X levert u de Senior Development Scan, een 0-meting, waarmee verdere acties voor de versterking van seniortalent kunnen worden ingezet. De Senior Development Scan werkt met eenvoudige, op maat ontwikkelde, digitale vragenlijsten voor uw medewerkers, het lijnmanagement en de HRM verantwoordelijken. Het instrument werkt volgens de zogenaamde 180 graden feedbackmethode, geheel digitaal en via internet uit te voeren. Handmatig kan natuurlijk ook! Het instrument wordt in de eerste week uitgezet en binnen 2 weken na ontvangst heeft de BV X een complete rapportage voor u samengesteld. 2. Organisatie- en beleidsadvies Om passend en toepasbaar beleid te formuleren moeten eerst de beelden en de behoefte van de organisatie getoetst worden. Een standaardbeleid bestaat niet. Iedere organisatie heeft hierin zijn eigen vraagstukken. De BV X helpt graag bij het formuleren van het leeftijdsbewuste personeelsbeleid, waardoor voor iedereen een heldere focus en een ander bewustzijn ontstaat en inzicht in welke aspecten binnen de personele zorg aanpassing nodig hebben. BV X ondersteunt en coacht het management bij het uitvoeren van dit beleid door: Knelpuntenanalyse en plan van aanpak op de lokale situatie Opstellen van communicatieplan Individuele managementcoaching of groepstraining op gespreksvoering Intervisie Ondersteuning op de uitvoering van de trajecten 4 Senior Development 317508033 3. Persoonlijk traject: “De kracht van jouw ervaring” Als je weet wat je echt wil, heb je meer energie en mogelijkheden om je doelen te realiseren. Doel van deze training is het gericht (her)vinden van de eigen doelen in het professionele leven. Kernthema’s zijn; Ontdekken (verkennen van kwaliteiten, eigen levenslijn); Wensen (inspiratiebronnen, drijfveren kennen, mogelijkheden zien); Ontwerpen (vormgeven, experimenteren) en Bestemmen (realiseren). Ontdekken Verkennen Verbinden Wensen Bestemmen Mogelijkheden zien, voorstelling maken van de toekomst Realiseren Ontwerpen Vormgeven Veranderen Het programma wordt gegeven in groepssessies, afgewisseld met persoonlijke coaching of intervisie in kleine groepen. Van deelnemers wordt tevens verwacht dat zij tussen de sessies in huiswerkopdrachten maken. De training wordt gegeven in vier modules is verdeeld over zes maanden; totaal 7 dagen. Resultaat van de training is: Verantwoordelijkheid nemen voor eigen professionele doelen Handelen vanuit eigen innerlijke motivatie, weten wat men zijn organisatie te bieden heeft Zicht hebben op eigen kwaliteiten, vertrouwen in ‘ik ben en ik doe’ Vorm kunnen geven aan de toekomst Een vitaler, krachtiger en energieker medewerker 5 Senior Development 317508033 4. Coaching Coaching vindt zijn basis in de sportwereld. Een coach helpt sporters hun vaardigheden te vergroten en hun talenten op de juiste manier in te zetten. Gebleken is dat deze manier van werken ook succesvol op de werkvloer kan worden ingezet. Dit is van toepassing op zowel medewerkers als leidinggevenden. Het doel van coaching binnen het Senior Development programma is om medewerkers inzicht te geven in het eigen gedrag en de gevolgen hiervan in het maken van keuzes. Het resultaat is dat medewerkers bewust nieuwe keuzes maken voor hun verdere (loopbaan)ontwikkeling. Het nemen van eigen verantwoordelijkheid en het optimaal inzetten van vaardigheden en talenten staat hierbij centraal . Binnen Senior Development wordt gecoacht op basis van een gestructureerde aanpak. Coach en medewerker sluiten samen een coachcontract af waarin vraagstelling, doelstelling en acties geformuleerd worden. Dit contract vormt de basis van het coachtraject. 5. Mediation Conflicten vinden plaats in ieders sociale omgeving; dus ook op de werkvloer. In de meeste gevallen lossen medewerkers conflicten zelf op. Soms lukt dit echter niet en escaleert het conflict. Dit kan leiden tot ruziegedrag binnen de organisatie of het ontstaan van de zgn. sluimerende conflicten: medewerkers die al tijden de overtuiging hebben dat hun mening binnen de organisatie niet serieus genomen wordt en hun belangen worden onderkend. Deze medewerker trekt zich steeds meer terug waarbij een proces ontstaat dat het oorspronkelijke conflict steeds groter wordt en uiteindelijk buiten proporties groeit. In alle gevallen leiden geëscaleerde conflicten voor organisaties tot productieverlies en kosten. Denk hierbij aan kosten als gevolg van ziekteverzuim en indirecte kosten door verloren tijd, werkstress, verminderde productie, slechte motivatie en negatieve invloed op collega’s. Binnen Senior Development wordt mediation aangeboden als bemiddeling bij gesignaleerde arbeidsconflicten. Gebleken is dat mediation in arbeidsconflicten een succesvolle methode is om geschillen op te lossen. 6 Senior Development 317508033 Uitgangspunt bij mediation is dat niet een van partijen als winnaar uit een conflict komt, maar dat partijen samen tot een oplossing van hun conflict komen. Tijdens een aantal bijeenkomsten begeleidt een speciaal opgeleide neutrale mediator de partijen met als doel het conflict bespreekbaar te maken en vanuit ieders belang te zoeken naar een voor beide partijen zakelijke oplossing. 6. Intervisie Deelnemers aan de Senior Development trainingsbijeenkomsten krijgen tijdens deze bijeenkomsten veel opdrachten waarmee zij zelf aan de slag moeten. Een deel van de opdrachten moet op individuele basis worden uitgewerkt. Het rendement van een ander deel van de opdrachten kan worden vergroot door het inzetten van intervisie. Intervisie kan worden omschreven als “onderlinge advisering in kleine groepen van mensen met een vergelijkbaar werkniveau om te komen tot effectiever gedrag en functioneren.” In de intervisiebijeenkomsten worden praktijkvraagstukken van de deelnemers zelf behandeld die voortkomen uit de resultaten van de trainingsbijeenkomsten. Intervisie kan de volgende resultaten opleveren: Kunnen reflecteren op eigen gedrag en het effect daarvan in verschillende situaties Vergroot inzicht in het gedrag van anderen Oplossingen en richtingen kunnen vinden met behulp van anderen Vaardigheden verwerven die nodig zijn om situaties op het werk beter op te pakken Het programma Senior Development voorziet in de facilitering en begeleiding van de intervisiebijeenkomsten door specialisten. Tevens kan de intervisiemethodiek aan de groepen worden overgedragen zodat deelnemers hiermee zelfstandig aan de slag kunnen 7 Senior Development 317508033 7. Het bedrijvenweb Voor een aantal medewerkers is het moederbedrijf (even) te klein: er zijn ambities die intern niet vervuld kunnen worden, er zijn problemen geweest die verder functioneren lastig maken, iemand doet er goed aan bredere ervaring op te doen om verder te kunnen groeien, enz.. Kortom, er zijn intern geen mogelijkheden meer voor verdere groei of doorstart. Ontslag of vertrek van de medewerker zou dan een logisch gevolg zijn, maar gebeurt vaak niet omdat de medewerker bang is voor onzekerheid. Of de kosten voor de werkgever zijn te hoog om dit te bewerkstelligen. Het bedrijvenweb biedt een oplossing voor dit probleem. Het bedrijvenweb is een uitwisselingsprogramma voor organisaties in dezelfde soort branche, in dezelfde regio. Het programma gaat uit van twee of meer organisaties die de BVX bij elkaar brengt. De aangesloten organisaties bieden medewerkers aan voor een (tijdelijk) uitwisselingsprogramma en krijgen in het kader van dit programma tijdelijk andere medewerkers. Het is in alle gevallen tijdelijk en op detacheringbasis. De BVX heeft een matchingsprogramma op basis van (eerder verworven) competenties en legt verbanden tussen werkplek en geïnteresseerde medewerker. Hiervoor is er een databank van geïnteresseerden en een databank van eventueel beschikbare functies. Bovendien gaat de BVX actief op zoek naar gevraagde functies binnen de aangesloten bedrijven. De medewerker wordt gedetacheerd gedurende een vooraf afgesproken periode. Hij behoudt alle rechten die zijn opgebouwd in de moederorganisatie en heeft een terugkeergarantie naar de moederorganisatie (op eenzelfde niveau, niet in dezelfde functie). De BVX volgt de medewerker die gedetacheerd wordt en zijn of haar nieuwe leidinggevende tijdens de eerste 3 maanden door middel van een aantal voortgangsgesprekken. Indien nodig kan de BVX voor een (leer) coach zorgen. Detachering of outplacementbegeleiding buiten het netwerk is, indien gewenst, ook mogelijk. Voor de organisatie en de medewerker is het bedrijvenweb een mobiliteitsbevorderend instrument. 8 Senior Development 317508033 8. De intern ondernemer De kracht van medewerkers kan binnen een bepaalde functie uitgedoofd zijn. Als niet direct een andere functie voorhanden is kan intern ondernemerschap een (groep) medewerkers weer nieuwe energie geven om hun kwaliteiten optimaal, binnen een andere setting, te benutten. Het intern ondernemerschap werkt via het leerconcept van de zogenaamde ‘ontwikkelgroepen’. De ontwikkelgroep is een groep geïnteresseerde deelnemers die vanuit een gezamenlijk idee of opdracht haar eigen leertraject vormgeeft. In eerste instantie onder begeleiding van een trainer/procesbegeleider van BV X. De ontwikkelgroep kiest of krijgt een opdracht (bijvoorbeeld: ouderenbeleid in onze organisatie, verbeteren van de interne communicatie, verbeteren van de klantgerichtheid) en schrijft, na verkenning van de vraag, een ondernemersplan. Dat plan omschrijft de vraag, zet aan tot onderzoek en beschrijft het eindproduct. Ook kent het ondernemersplan een opdrachtgever. Dat kan zijn: de Raad van bestuur, een manager van een vestiging, een stafafdeling. Na akkoord van de opdrachtgever wordt het plan uitgevoerd. Mocht blijken dat bij het uitvoeren van het plan op deelgebieden te weinig expertise aanwezig is kan op dat moment besloten worden de juiste informatie ‘in te kopen’. Dat kan zijn: inhoudelijke informatie, strategische informatie (hoe iets aan te pakken), persoonlijke ondersteuning, enz. Een ontwikkelgroep komt geregeld bij elkaar. De duur hangt af van de geformuleerde opdracht. De geformuleerde opdracht is ‘marktgericht’. Dat kan intern of extern zijn. Hierdoor werkt een ontwikkelgroep altijd aan zinvolle en betekenisvolle opdrachten voor de organisatie, waarbij optimaal gebruik wordt gemaakt van hun (organisatie)kennis en ervaring. 9 Senior Development 317508033 9. De zelfstandig ondernemer Voor medewerkers die intern weinig of geen uitdagingen meer hebben en die ontegenzeggelijk ondernemerskwaliteiten hebben kan een ZZP (zelfstandige zonder personeel) traject interessant zijn. Het gaat hier om medewerkers die zelf nog niet de durf hebben om ontslag te nemen en /of waar ontslag door de werkgever lastig en kostbaar is. De BVX kan een ZZP traject aanbieden. Dat bestaat uit een begeleiding naar zelfstandig ondernemerschap. Onderdelen uit dat traject zijn onder andere: uitwerken van een idee positie kiezen maken van een ondernemersplan juridische mogelijkheden financiële en fiscale gevolgen marketing acquisitie de rol van de ondernemer offreren en factureren begroten Het traject wordt bij voorkeur in groepen uitgevoerd. Groepsdynamiek werkt zeer positief in dergelijke trajecten. Individueel is ook mogelijk. 10. Makelaar in beroepsopleiding Op relatief jonge leeftijd maken wij de keuze voor een opleiding en vaak ook voor een beroep of beroepsrichting. Over het algemeen raakt die opleiding en dat beroep de innerlijke motivatoren van een mens. Maar rond de 40 hebben veel mensen de behoefte om het verleden te evalueren en na te gaan hoe ze de volgende levensperiode willen inrichten. Eén van de pijnlijke momenten kan dan de constatering zijn dat een carrièreswitch of aanscherping op de carrière lastig is omdat de juiste opleiding ontbreekt. Een extra complicerende factor is dat leren op latere leeftijd niet meer zo snel gaat. De BVX biedt in haar makelaardij een perfecte match tussen de wensen van de organisatie/de medewerker en het opleidingsinstituut. Bovendien biedt de BVX, indien gewenst, een passende studievoortgangsondersteuning. Over het algemeen betreft het hier matches voor relatief kortdurende beroepsopleidingen (maximaal 2 jaar) met een duaal karakter (leren en werken tegelijk). 10 Senior Development 317508033 De BVX richt binnen de organisatie een opleidingsmakelaardij in. De makelaardij toetst de vraag en de capaciteiten van de betreffende medewerker. Vervolgens zoekt de makelaardij een passende opleiding: parttime, avond, duaal, full-time… afhankelijk van de wensen van de organisatie. Met scholingsinstituten (voornamelijk beroepsopleidingen) worden, indien mogelijk, aparte afspraken gemaakt op basis van eerder verworven competenties (EVC). Verder schakelt de makelaardij een studiebegeleider in. De medewerker tekent een contract en verplicht zich om de uitgestippelde weg te volgen. Voorbeelden van leerbare wisselingen op relatief korte termijn zijn: De secretaresse wordt HRM adviseur. De adviseur wordt trainer. De manager wordt productontwikkelaar. De docent wordt kwaliteitsmedewerker. De technicus wordt verkoper. De chauffeur wordt administratief medewerker 11. Juridisch en financieel advies Vaak hebben mensen wel de wens om een andere functie binnen of buiten het bedrijf op te gaan pakken, of zelfs vanuit het ondernemerschap te gaan werken, maar worden zij geblokkeerd door de (onzer)zekerheid vanuit oogpunt van rechtspositie en/of financiën. In de praktijk blijkt vaak dat deze zekerheid, met een acceptabele investering, op een andere manier vormgegeven kan worden, zodat men een overstap aandurft. Voor een betekenisvol zelfonderzoek naar de keuze voor het “wel of niet bewegen” is het van belang om te weten welke zekerheden voor jou van belang zijn en over welke zekerheden je eigenlijk beschikt. Veel praktische vragen die hun eigen, zeer belangrijke, plaats innemen in het transformatieproces waarin je terecht kan komen. De BV X biedt ondersteuning op de volgende terreinen: Arbeidsrechtelijke en financiële advisering bij functieverandering binnen uw organisatie Arbeidsrechtelijke en financiële ondersteuning bij functieverandering buiten uw organisatie. Bij deze verandering kunnen ook vragen opdoemen over pensioen, ziektekosten en inkomen Juridische en financiële ondersteuning bij het opstellen van uw ondernemersplan 11 Senior Development 317508033 De BV X, wie zijn wij? De BV X bestaat uit een kleine groep intensief samenwerkende professionals, die geïnspireerd, door de aanwezige en potentiële kracht binnen organisaties, op een praktische en resultaatgerichte wijze een blijvende verandering voorstaan. Judith Driece (1963) Trainer, mediator en coach Drs. Bart Huydts (1957) Ondernemer, netwerker en makelaar in opleidingen Mr. Carolien Olivier (1964) Interim-manager, beleids- en juridisch adviseur Carla Teutscher (1952) Organisatieadviseur, verandermanager en trainer Drs. Teus. van Zoest (1968) Ondernemer, senior adviseur en projectleider De BV X werkt samen in een netwerk van specialisten. 12 Senior Development