Een behandeling-op-maat

De ervaring
De praktijk
Een behandeling-op-maat
Tekst B^g_Vb7ZYV[™ Illustratie Oirik
12
Voedsel en medicijnen komen via de
den andere spijsverteringssappen toege-
via de endeldarm en de anus ons lichaam
mond en de 25 centimeter lange slok-
voegd. Daarna komt het eten in de dunne
of via een stoma.
darm in de maag terecht. De spieren van
darm (5 meter lang) terecht. De belang-
In de dunne darm wordt dus het meeste
de maag trekken samen en kneden en
rijkste voedingsstoffen worden via de
van wat we innemen opgenomen. Als er
malen het voedsel. Het maagzuur is
darmwand opgenomen en aan het bloed
een flink stuk dunne darm is verwijderd,
nodig voor de verdere vertering. Na
afgegeven. De onverteerbare resten gaan
kan dat problemen geven. Of de medica-
ongeveer drie uur komt de maaginhoud –
door naar de dikke darm (1,5 meter lang),
tie aangepast moet worden, hangt vooral
in kleine beetjes – in de twaalfvingerige
waar er vooral water en zout worden ont-
af of de stoma hoog of laag op de dunne
darm (ook 25 cm lang) terecht. Hier wor-
trokken. Het restant verlaat uiteindelijk
darm zit.
Vooruitgang
™juni 2012
Ileostoma en medicijnen
Onze darmen spelen een belangrijke rol in ons lichaam. Niet alleen bij het verteren
van ons voedsel, maar ook bij de opname van medicijnen. Een stuk darm missen kan
daarom problemen geven. Volgens ziekenhuisapotheker Gerhard Tijssen vraagt dit
om een behandeling-op-maat. Verder is het soms een kwestie van uitproberen.
‘Is er maar een klein deel van de dunne
een lange weg afgelegd, waarin het zijn
den nagegaan of er voldoende van het
darm verwijderd, dan zullen er meestal
werkzame stoffen al kon afgeven.
geneesmiddel in het bloed aanwezig is.
weinig problemen zijn’, vertelt Gerhard
Pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen
‘Weet je niet zeker of een bepaald medi-
Tijssen, ziekenhuisapotheker in het Al-
worden relatief gemakkelijk opgenomen,
cijn al dan niet in de dunne darm wordt
bert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht.
al in de maag en het begin van de dunne
opgenomen, dan kun je dit controleren
‘Als vuistregel kun je stellen: hoe korter
darm. Mensen met een ileostoma kunnen
door de bloedspiegel te meten.’
het stuk darm dat over is, hoe meer
deze prima gebruiken. ‘Opname is echter
Een ander punt om rekening mee te hou-
problemen. De meeste geneesmiddelen
niet alleen afhankelijk van de plaats van
den is dat veel geneesmiddelen invloed
worden gelukkig opgenomen in het
de stoma, maar ook van de gezondheid
op de stoelgang hebben. Ze veroorzaken
eerste stuk van de dunne darm. Maar van
van het overgebleven stuk dunne darm.
diarree of juist verstopping. Afhankelijk
lang niet alle medicijnen is bekend waar
Bij de ziekte van Crohn kan dit deel van de
van de plaats van de stoma kan dat soms
ze worden opgenomen.
darm nog steeds zo ziek zijn, dat het niet
problemen geven. Gerhard Tijssen: ‘Een
goed in staat is de medicatie op te nemen.
hoog geplaatst stoma en een geneesmid-
Niet betrouwbaar
Dat geldt overigens niet alleen voor
del dat diarree veroorzaakt, betekent veel
Gerhard Tijssen noemt een voorbeeld:
pijnstillers maar voor alle medicijnen’,
vochtverlies. En dat kan weer leiden tot
‘De oraal ingenomen anticonceptiepil
aldus Gerhard Tijssen. Dan zal moeten
uitdrogingsverschijnselen. Ook kunnen
is over het algemeen onbetrouwbaar bij
worden bekeken of er een andere weg is
geneesmiddelen effect hebben op de
mensen met een ileostoma. Die wordt
om de medicijnen toe te dienen. ‘Een
kleur van de ontlasting. Dat is verder niet
op verschillende stukken van de dunne
zetpil bijvoorbeeld. Dat kan natuurlijk
erg, maar wel goed om te beseffen.’
darm opgenomen. Bij deze pil is het
alleen als het rectum niet is verwijderd.
bovendien belangrijk dat de hormonen
Er komt weliswaar geen ontlasting meer
Afstemming per patiënt
in de lever worden opgenomen en via
uit de anus, maar in het onderste deel
In ziekenhuizen is volgens de zieken-
de gal weer terug naar de darm gaan.
van de darm kan het slijmvlies nog wel de
huisapotheker altijd wel een oplossing
Ze draaien als het ware een rondje, de
werkzame stoffen opnemen.’
mogelijk voor het geven van medicatie,
bijvoorbeeld via een infuus. Eenmaal
enterohepatische cyclus. Die kringloop
wordt vaak doorbroken bij mensen met
Meten is weten
ontslagen uit het ziekenhuis en niet meer
een stoma. Dus weten we niet wat er met
Een andere optie: gewoon uitproberen.
onder behandeling van een maag-darm-
de anticonceptiepil gebeurt. Gelukkig
‘Bij acute klachten kan dat niet, maar bij
leverarts, kan het voor de patiënt lastig
bestaan er goede alternatieven, zoals de
aandoeningen zoals een hoge bloeddruk
zijn om goede medicijnen voorgeschre-
prikpil, pleister of spiraal.’
is dit een prima oplossing’, stelt Gerhard
ven te krijgen. Dat beseft Gerhard Tijssen
Er zijn ook geneesmiddelen die niet
Tijssen. ‘Het is geen acute aandoening en
heel goed.
in de dunne, maar in de dikke darm
van veel medicijnen tegen hoge bloed-
‘Het voorschrijven van de beste medicatie
worden opgenomen. Medicijnen met
druk weten we niet in welk deel van de
vraagt om veel afstemming per patiënt,
een vertraagde afgifte bijvoorbeeld, zoals
darm ze worden opgenomen. De patiënt
om een behandeling-op-maat. Het vergt
ontstekingsremmers of harde vitamine-
begint met een middel met een redelijk
goed overleg met de huisarts. En juist
tabletten. Ze zijn speciaal ontwikkeld om
kans van slagen, en na enige tijd meet
dat zal niet altijd meevallen. Huisartsen
heel langzaam hun werkzame stoffen
de arts of het middel inderdaad resultaat
hebben niet veel te maken met mensen
af te geven. Er is een grote kans dat deze
heeft. Bij het voorbeeld hoge bloeddruk
met een stoma. Vraag de huisarts daarom
tabletten niet geschikt zijn voor mensen
kan dat heel eenvoudig door gewoonweg
goed te overleggen met een MDL-arts
met een ileostoma. Injecteren kan dan een
de bloeddruk te meten.’
of apotheker bij het voorschrijven van
alternatief zijn om toch een goede afgifte
Als er weinig mogelijkheden zijn bij
nieuwe medicijnen.’
van het medicijn te bewerkstelligen.
een bepaald medicijn, kan ook gekozen
Bij een stoma laag in de dikke darm zijn
worden om de concentratie van het
er bij deze middelen geen problemen
medicijn in het bloed te bepalen. Dat
Met dank aan Deline Hiel, ziekenhuisapotheker
te verwachten. Het tabletje heeft dan al
gebeurt in het laboratorium. Zo kan wor-
in opleiding in het Albert Schweitzer Ziekenhuis.
™
Vooruitgang
™juni 2012
13