Aeneis 6.788-807

Afvaart van
Aeneas
Augustus
Aeneis 6.788-807
Algemeen
Belangrijke tekst: in deze tekst noemt Vergilius Augustus bij
naam. Natuurlijk nog binnen de context van de blik in de
toekomst die Aeneas krijgt.
Doel van noemen van Augustus:
(Binnen het verhaal) Aeneas aansporen verder te gaan met zijn taak.
Die taak zal immers een prachtig einde krijgen.
(Buiten het verhaal) Augustus is degene
die Aeneas’ werk afmaakt: lof op de
heerser die immers Vergilius sponsort.
Augustus wordt voorgesteld als iemand
die door het lot is voorbestemd: al in
Aeneas’ tijd stond kennelijk vast, dat hij
keizer zou worden en een goede keizer
zou worden. Vergilius leest Augustus voor uit de Aeneis
De beschrijving van Augustus sluit direct aan op de
beschrijving van Romulus. Noem twee dingen die zij
gemeenschappelijk hebben.
1. Beide zijn a.h.w. de stichter van Rome (Romulus heeft het natuurlijk
echt gesticht; Augustus is een soort tweede stichter, brengt eindeljk
weer vrede en voorspoed)
2. Beide hebben een groot rijk en zijn enorm beroemd
788
Huc geminas nunc flecte acies, hanc aspice gentem
Romanosque tuos.
Wend nu je beide ogen hierheen, kijk naar dit volk (en) jouw
Romeinen.
788 hanc gentem – nl. de Gens Julia (de Romeinse familie, waar ook
Gaius Julius Caesar vanaf stamde en dus ook keizer Augustus)
789 Romanos tuos – uitleg bij gentem
Hic Caesar et omnis Iuli
790
progenies magnum caeli ventura sub axem.
Dit [is] Caesar en het hele nageslacht van Iulus dat onder
het grote hemelgewelf zal komen.
789 Caesar – in het algemeen wordt gedacht, dat hier niet Gaius Julius
Caesar mee wordt bedoeld. Dan zou Anchises ook van hem wel
mooie daden vermelden. Caesar is hier meer de ‘functienaam’ van
Augustus (‘keizer’) - zie 792
Iulus – andere naam voor Ascanius (zoontje van Aeneas); van hem
komt de naam Gens Julia
790 ventura – benoem de werkwoordsvorm
ptc fut Act van venire
(vrouwelijk, omdat het congrueert met progenies)
bijvoeglijk gebruikt
791
Hic vir, hic est, tibi quem promitti saepius audis,
Augustus Caesar, divi genus
Hier [is] de man, hier is hij, van wie je meermalen hoort dat
hij aan jou beloofd wordt, Augustus Caesar, nakomeling van
een god,
791 hic, hic – anafoor
promitti – welke vorm?
infin praes P
saepius – welke vorm?
comparativus van saepe
792 divi genus – van welke god(en) stamt Augustus dan af?
Van Julius Caesar, die na zijn dood tot god was
verklaard, maar mythologisch ook van:
- Mars (vader van Romulus en Remus)
- Venus (moeder van Aeneas)
792
aurea condet
saecula qui rursus Latio regnata per arva
794
Saturno quondam,
die opnieuw gouden eeuwen zal laten ontstaan in Latium in
het land eens geregeerd door Saturnus
792 condet – futurum (Anchises beschrijft de toekomst)
792-3 aurea saecula – hyperbaton
De beroemde Gouden Eeuw, waarvan in
verschillende Romeinse werken wordt gezegd, dat
die ooit zal terugkeren. Ook Vergilius zegt dit in zijn
beroemde 4e Ecloga.
793 rursus – die Gouden Eeuw is ooit (quondam)
geweest en keert nu terug (rursus)
793-4 Latio … quondam – de mythologische Gouden
Eeuw wordt geplaatst in de tijd, toen Jupiter aan de
macht kwam. Jupiter had zijn vader Saturnus
verjaagd en deze was in Latium gaan wonen
Het beroemde verhaal,
waarin Saturnus één voor
één zijn kinderen opat,
omdat was voorspeld dat
zijn zoon hem van de troon
zou stoten
super et Garamantas et Indos
795
proferet imperium;
en die zijn heerschappij zal uitbreiden verder dan de
Garamanten en de Indiërs;
De omvang van het Romeinse
Rijk onder keizer Augustus
794 Garamantes – volk in Noord-Afrika, in 20 v. Chr. inderdaad
onderworpen door Augustus
Indos – India hoorde niet tot het Romeinse Rijk, maar er waren wel
veel contacten
795
iacet extra sidera tellus,
extra anni solisque vias, ubi caelifer Atlas
797
axem umero torquet stellis ardentibus aptum.
buiten de sterren ligt zijn land, buiten de wegen van het jaar
en de zon, waar de hemeldrager Atlas het met vurige
sterren bezaaide hemelgewelf op zijn schouder laat draaien.
795 tellus – nl. het land waarover de Romeinen
de macht hadden t.t.v. Augustus
796 extra anni solisque vias – bedoeld is de
baan van de zon en van de sterrenbeelden
(die samen het jaar aangeven);
het Rom. Rijk strekt zich dus uit tot buiten de
bewoonde wereld.
798
Huius in adventum iam nunc et Caspia regna
responsis horrent divum et Maeotia tellus,
800
et septemgemini turbant trepida ostia Nili.
In afwachting van zijn komst huiveren nu al door de
voorspellingen van de goden, zowel het Kaspische rijk als
het Maeotische land, en angstig zijn de mondingen van de
zevenvoudige Nijl onrustig.
798 Huius – gen van hic; wie wordt bedoeld?
Augustus
iam nunc – wanneer is dat dan?
het moment dat Anchises en Aeneas
staan te praten
798-800 Caspia regna, Maeotia tellus,
ostia Nili – trikolon, personificatie
horrent, turbant, trepida – waarom zijn ze
bang?
omdat ze door de Romeinen veroverd
gaan worden
Maeotia tellus
= De Krim
Caspia regna: ligt bij
de Caspische Zee
801
Nec vero Alcides tantum telluris obivit,
fixerit aeripedem cervam licet, aut Erymanthi
803
pacarit nemora et Lernam tremefecerit arcu;
Werkelijk noch Hercules heeft zoveel (van) land bezocht,
ook al heeft hij de bronsvoetige hinde geschoten, of de
wouden van Erymanthus tot rust gebracht en Lerna laten
sidderen door zijn boog;
801 Alcides – Augustus veroveringen worden vergeleken met Hercules.
Welke overeenkomsten zijn er?
- veel reizen
- veel overwinningen behalen
- mensheid bevrijden van ‘monsters’
(in het geval van Augustus figuurlijk
bedoeld)
803 aeripedem cervam, Erymanthi nemora,
Lernam – trikolon
Hier wordt verwezen naar de avonturen
van Hercules:
De avonturen van Hercules
- Het Cerynitische Hert
- Het Erymanthische everzwijn
- De Hydra van Lerna
nec qui pampineis victor iuga flectit habenis
805
Liber, agens celso Nysae de vertice tigres.
noch Liber die als overwinnaar zijn tweespan met teugels
van wijnranken wendt, zijn tijgers vanaf de hoge top van de
Nysa voortdrijvend.
804 pampineis –omdat Bacchus god van de wijn is, zijn
natuurlijk zijn teugels van wijnranken.
804-5 Hier wordt Augustus vergeleken met Liber
(=Bacchus). Overeenkomsten:
- overwinningen
- civilisatie brengen
805 Liber - enjambement
Nysa – berg in India; het gelijknamige dorpje hierbij zou
door Bacchus (Dionysus) zijn gesticht en van hieruit
heeft hij de wereld veroverd.
tigres – Bacchus wordt vaak als overwinnaar op een
span met tijgers voorgesteld (temmen van tijgers =
civilisatie).
Oosters Dionysusmozaïek
Nikè
Dionysus
met thyrsos
Triomfwagen bespannen met tijgers
806
Et dubitamus adhuc virtutem extendere factis,
aut metus Ausonia prohibet consistere terra?
En aarzelen wij dan nog onze voortreffelijkheid te
verspreiden door daden, of weerhoudt angst [ons] om ons te
vestigen in het Ausonische land?
806 dubitamus – wie is de ‘wij’?
Eigenlijk Aeneas, maar Anchises leeft erg mee w.b. de
onderneming die gaat komen.
807 Ausonia terra – welk land was dit ook al weer?
Italië
Het Cerynitische Hert: hert met gouden gewei en bronzen
poten; supersnel; verstopte zich; gewijd aan godin Artemis,
dus heilig. Na een jaar lang achtervolgen kreeg Hercules
het hert te pakken. Hij ving het levend en liet het aan zijn
opdrachtgever Eurystheus zien en gaf het toen terug aan
Artemis.
Terug
De Hydra van Lerna: een waterslang in een meer; giftige
adem, 9 koppen, at mens en vee in omgeving; als je een
kop afhakte kwamen er twee nieuwe; middelste kop
onsterfelijk. Hercules hakte wel de koppen af, maar
schroeide meteen de nek dicht met een fakkel; de middelste
kop begroef hij onder een rotsblok.
Terug
Het Erymanthische everzwijn: woest zwijn, dat de oogst
vernietigde. Hercules heeft het opgedreven, levend
gevangen genomen en vastgebonden. Als hij met het zwijn
aankomt, kruip zijn opdrachtgever Eurystheus van angst in
een grote voorraadpot.
• Terug