Normale histologie van het nefron Overzicht histologie

Normale histologie van het nefron
Prof. Dr. J. Bogers
Cel- en weefselleer
Overzicht histologie
•  Algemene kenmerken
•  Bloedvoorziening
•  Nefron - Glomerulus
–  Bouw
»  Podocyt
»  Glomerulaire basaalmembraan
»  Endotheel
–  Filtratie
•  Nefron - Tubuli
–  Verloop
–  Microscopische kenmerken
1
Algemeen
•  Boonvormig orgaan
–  Nierbekken
»  Uitmonding calyces majores en minores
–  Macroscopische doorsnede
»  Merg
»  Schors
»  Mergpiramiden
Bloedvoorziening
•  A. renalis
–  Interlobaire aterieën
»  aa. arcuatae
•  aa. interlobulares (aa. radiatae)
–  afferente arteriole
–  Glomerulair vaatkluwen
–  efferente arteriole
•  Peritubulaire capillaire plexus
•  Vasa recta (juxtamedullaire efferente arteriolen)
–  Merg nauw contact tussen v. en a. rectae
–  Osmotische gradient naar de papil toe
»  Vv. Stellatae
–  Vv. Arcuatae
•  V. renalis
2
3
Overzicht histologie
•  Algemene kenmerken
•  Nefron - Glomerulus
–  Bouw
»  Podocyt
»  Glomerulaire basaalmembraan
»  Endotheel
–  Mesangiumcel
–  Filtratie
•  Nefron - Tubuli
–  Verloop
–  Microscopische kenmerken
•  Juxtaglomerulair apparaat
Nefron (nierlichaampje;
lichaampje van Malpighi)
•  Glomerulus
–  1-2 miljoen/menselijke nier
–  Arteriolair vaatkluwen
–  Filtratieruimte (ruimte van Bowman) omgeven
door kapsel van Bowman met visceraal en
parietaal blad
–  Produktie van primaire urine
•  Tubulussysteem
•  Eindigt in ductus colligens
(verzamelbuis)
4
Tubulus contortus primus
Tubulus contortus secundus
Ductus colligens
Lus van Henle
Opmerking: afferente en efferente arteriole!
5
6
7
LM: “Glomerulaire
basaalmembraan”
•  Endotheel
–  Fenestrae
»  70-150nm diameter
»  Geen diafragma
•  Basale membraan
–  Negatief geladen (oa. heparaansulfaat)
–  Op EM: drie lagen
»  Lamina rara interna
»  Lamina densa
»  Lamina rara externa
8
LM: “Glomerulaire
basaalmembraan”
•  Podocyten
– Viscerale blad van kapsel van
Bowman
– Primaire uitlopers (trabekels)
– Secundaire uitlopers (pedikels)
– Filtratiespleten afgesloten met dun
diafragma
» Vertraagt passage van moleculen
Glomerulaire filter
•  Endotheliale fenestrae
–  RBC
•  Basale membraan
–  Negatief geladen deeltjes geblokkeerd door lading
(heparaansulfaat!)
»  Bvb albumine (60kDa)
–  Positief geladen deeltjes tegengehouden vanaf 70
kDa
•  Filtratiespleet podocyt
–  Moleculen < 3,5nm met positieve of neutrale
lading gemakkelijker dan negatief geladen of
grotere deeltjes (bvb. Albumine 3,6nm en negatief
geladen)
9
Mesangium
•  Intraglomerulaire structuur
•  Mesangium cellen
10
Twee types nefronen
•  Corticale nefronen
–  Buitenste deel cortex
–  Korte lus van Henle
»  Niet tot in merg
–  Efferente glomerulaire arteriole wordt peritubulair
capillair netwerk
•  Juxtamedulaire nefronen
–  Op grens cortex-merg
–  Lange lus van Henle tot in merg
–  Efferente glomerulaire arteriole daalt in merg als
vasa recta
11
Overzicht histologie
•  Algemene kenmerken
•  Nefron - Glomerulus
–  Bouw
»  Podocyt
»  Glomerulaire basaalmembraan
»  Endotheel
–  Filtratie
•  Nefron - Tubuli
–  Verloop
–  Microscopische kenmerken
•  Juxtaglomerulair apparaat
Tubulus contortus primus
Tubulus contortus secundus
Ductus colligens
Lus van Henle
12
Tubulus contortus primus
Proximale tubulus
•  Eenlagig kubisch epitheel
•  Kenmerken
–  Microvilli
–  Basolaterale interdigitaties
–  Talrijke mitochondria
•  Functionele betekenis
–  Diffusie glucose en aminozuren
–  Na+-pomp
–  Energievoorziening
13
Tubulus contortus primus
Tubulus contortus secundus
Ductus colligens
Lus van Henle
14
Tubulus contortus secundus
Distale tubulus
•  Eenlagig kubisch epitheel
•  Kenmerken
–  Basolaterale interdigitaties
–  Talrijke mitochondria
•  Functionele betekenis
–  Na+-pomp
–  Energievoorziening
15
Tubulus contortus primus
Tubulus contortus secundus
Ductus colligens
Lus van Henle
Lus van Henle
Dik, opstijgend deel
Dun dalend/stijgend deel
•  Eenlagig kubisch
epitheel
•  Kenmerken
•  Eenlagig afgeplat epitheel
–  Geen microvilli
–  Basolaterale
interdigitaties
–  Talrijke mitochondria
•  Functionele betekenis
–  Geen gefaciliteerde
diffusie
–  Na+-pomp
–  Energievoorziening
•  Kenmerken
–  Geen microvilli
–  Geen basolaterale
interdigitaties
–  Zeldzame mitochondria
•  Functionele betekenis
–  Geen gefaciliteerde diffusie
–  Geen actief transport
–  Lage energiebehoefte
16
LvH
VR
Tubulus contortus primus
Tubulus contortus secundus
Ductus colligens
Lus van Henle
17
Afvoerbuis
Ductus colligens
•  Eenlagig kubisch epitheel
•  Twee celtypes
–  Hoofdcellen
»  Heldere cellen met duidelijke celgrenzen
»  Absorberen Na+ en water
»  Secreteren K+
–  Geintercalleerde cellen
»  Secreteren H+ of HCO3»  Spelen een rol in de zuur-base huishouding
18
Ductus papillaris (ductus Bellini)
19
Overzicht histologie
•  Algemene kenmerken
•  Nefron - Glomerulus
–  Bouw
»  Podocyt
»  Glomerulaire basaalmembraan
»  Endotheel
–  Filtratie
•  Nefron - Tubuli
–  Verloop
–  Microscopische kenmerken
•  Juxtaglomerulair apparaat
Juxtaglomerulair apparaat
•  Macula densa
–  Sensorfunctie
»  Osmolariteit
»  Natrium
–  Onderdeel van distale tubulus
»  Plaats waar DT aan het vas afferens raakt
•  Extraglomerulaire mesangiumcellen (cellen van
Goormagtigh of cellen van Lacis)
–  Functie?
•  Juxtaglomerulaire cellen (epitheloide cellen van
Ruyter)
–  Gladde spiercellen van tunica media afferente arteriole
–  Secretie van renine
20
21