PowerPoint-presentatie - Steunpunt-VHT-VIB

Bethaniënhuis
Binnen en buiten met aandacht verbonden
Psychiatrisch Ziekenhuis
Videobeelden als ‘hulpmiddel’ in het
therapeutisch werken met psychisch
zieke moeders en hun baby
Marijs Lenaerts
Lic. Pedagogische Wetenschappen & Psychologie
Psychotherapeute
Projectverantwoordelijke Moeder-Baby-Eenheid
25 oktober 2011
Studiedag ‘Krachtgericht en effectief werken met videobeelden’
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Achtergrond en inspiratiebronnen
- Geen opleiding als VIB
- Inspiratiebronnen:
- Therapeutische scholing (psychodynamisch en
systemisch) + onderzoek Nicole Vliegen
- Hechtingstheorieën
- Gebruik van video:
- Onderzoek van Karin van Doesum + klinische
toepassing: vroegtijdige interventie bij depressieve
moeders en hun baby
- Boek: ‘Baby’s in beeld’ van Marij Eliëns
- EAS: kwalitatieve analyse van videomateriaal.
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Emotional Availability Scales
(Biringen, Robinson & Emde, 2000)
• Ouder-schalen:
− Ouderlijke sensitiviteit
− Ouderlijk structureren
− Ouderlijke non-intrusiviteit
− Ouderlijke non-vijandigheid
• Kind-schalen:
− Responsiviteit van het kind
− Het betrekken van de ouder door het kind.
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Krachtgericht en effectief werken met
videobeelden
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Moeder-Baby-Eenheid
1. Moeder is ‘ziek’ en daaraan gerelateerd een verstoring
in de afstemming tussen haar en haar baby
2. Therapeutische context (niet pedagogisch)
3. Focus op relationele ervaring en innerlijke beleving
van moeder, van baby, maar ook van therapeut
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Motherhood Constellation (Stern)
- Structurele reorganisatie van de persoonlijkheid : verhoogde
kwetsbaarheid
- Samenvallen van zorg voor de ouder en zorg voor de baby
- Multimodale aanpak met wisselende focus op:
• Baby
• Ouder-kindrelatie
• Individuele ouder
• Ouders als echtpaar
• Gezin en familie
• Psychosociale omgeving
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Motherhood Constellation:
therapeutische context
Therapeut
Holding environment
(steunend, meedragend, affectief warm, voorspelbaar)
Flexibel & soepel
Nadenkend & creatief
Inter-& intrapsychisch
Verbaal & non-verbaal
Moeder
Baby
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Therapeut
Baby
Moeder
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Opbouwen van veilige hechting bij
depressieve moeders
1. Ondersteunen van contact:
– Signalen van de baby naar voren brengen
– Draagkracht van de moeder naar voren brengen
– Bij gestructureerde feedback: vooral focus op ‘goede
momenten’.
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Voorbeeld gebruik video bij depressieve
moeders en hun baby
Contact
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Opbouwen van veilige hechting bij
depressieve moeders
1. Ondersteunen van contact :
- Signalen van de baby naar voren brengen
- Draagkracht van de moeder naar voren brengen
- Bij gestructureerde feedback: focus op ‘goeie
momenten’.
2. Opbouwen van positief intern werkmodel
- Mentaliserende interventies: ruimte geven aan de
‘mind’ van de moeder en de ‘mind’ van de baby
- Aandacht voor ‘ambivalentie’
- Plaatsmaken voor ‘angels’ en opruimen van ‘ghosts’
(Fraiberg, Lieberman, e.a.)
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Beleving van de moeder
(Otto Kernberg, Anna Huber - congres Waimh 2010)
Affect
Wat ik voel op
dit moment
Representatie
van de baby
Hoe ik denk dat
de baby naar
mij kijkt op dit
moment
Hoe kijk ik naar
mezelf?
Welk beeld heb
ik van mezelf?
Representatie
van zichzelf als
ouder
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Casus
• Inleiding
• Videofragment
• Bespreking in groepjes
– Focus op relationele en mogelijke ingangspoorten voor ondersteuning
– Focus op beleving van de moeder
• Hoe voelt ze zich hier en nu ? Hoe voelt ze zich als ‘moeder’?
• Hoe denkt zij dat de baby haar als moeder ervaart?
– Focus op de baby
• Hoe voelt baby zich?
• Hoe ervaart baby het contact?
– Focus op therapeut
• Wat komt bij jou op?
• Vervolg casus
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Beleving van de moeder
(naar Anna Huber: congres WAIMH 2010)
Affect
Representatie van de baby
Moe
Gestresseerd
Machteloos
Leeg
- Ze is boos op mij
- Ze moet me niet
- Het huilen is een
straf voor mij
Interventie
- Ik ben niet
bekwaam
-Ik had nooit een 2de
kind mogen hebben
-Ik kan geen 2
kinderen aan
Representatie van zichzelf
- Ik geniet van haar
- Meer energie
- Meer ontspannen
- Ze heeft me nodig
- Ze huilt niet als - Het ligt niet aan mij
straf voor mij
- Ik ben bekwaam
-Ze huilt omdat ze - Ik kan haar troosten
zich oncomfortabel
voelt
14
Inaccuraat werkmodel
Accuraat werkmodel
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Gebruik van video in therapeutische
context
• Focus op goeie momenten, maar ruimte geven
aan innerlijke ervaringswereld van de moeder
– Anders wordt mogelijks tekort gedaan aan negatieve gevoelens
van de moeder
– Noodzakelijk voor opbouw positief intern werkmodel dat een
veilige hechting met de baby faciliteert
– Anders blijven ‘goede contactmomenten’ kwetsbaar
• Reflectie bij beeldmateriaal
– Met andere ogen naar baby kunnen kijken
– Interpretatie signalen losser van eigen projecties
– Nadenkend en reflecterend kunnen denken over gedrag baby
15
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Gebruik van video in therapeutische
context
• Gestructureerde positieve feedback soms
niet voldoende :
– ruimte geven aan achterliggende ervaring
moeder en baby
• Gestructureerde feedback soms beter niet
– Kracht van ‘moment of meeting’ (Stern) kan
verloren gaan door te verbaliseren
• Gestructureerde feedback soms niet
toereikend
16
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Andere voorbeelden gebruik video
• Voorbeeld ‘moment of meeting’
– Opm: tegenindicatie gebruik video zolang
moeder psychotisch is
• Voorbeeld verandering instructie zodat
moeder andere relatie met baby kan
ervaren
– Initiatief volledig bij de baby laten
– Voorbeeld van moeder met NLD
17
Bethaniënhuis
Psychiatrisch Ziekenhuis
Besluit: the story of the weeping camel
18