kan u hier lezen - Interreligieuze Dialoog van de Kerk in Brussel

VERSLAG VAN BEZOEKEN AAN BOEDDHISTISCHE GEMEENSCHAPPEN IN
BRUSSEL
n.a.v. VESAKH 2015
De bezoeken werden afgelegd door Jan Van Eycken (beroepskracht IDkB), Jef Felix en Liem Dao
(vrijwilligers).
Telkens werd de aanleiding meegedeeld, gevolgd door de presentatie van de gelegenheidsbrief van
IDkB, gebaseerd op de brief van het Vaticaan gericht aan de boeddhistische gemeenschap wereldwijd.
Nadien werden volgende onderwerpen aangekaart:
1. Tot welke boeddhistische traditie behoort de gemeenschap en hoe verloopt het feest van
Vesakh1
2. Zijn er reeds initiatieven geweest waarbij mensen van andere levensbeschouwingen werden
betrokken, of waarbij u werd uitgenodigd
3. Zou u bereid zijn een project mee te ondersteunen op het vlak van interlevensbeschouwelijke
dialoog en sociale inzet, afkomstig van de katholieke Kerk in Brussel
Na de overhandiging van de wenskaart van ORBIT vzw werd de ontmoeting meestal besloten met een
korte presentatie van en rondleiding in het betrokken centrum.
Zondag 24 mei om 11u00
Vietnamese pagode Hoa-Nghiem
Anderlechtstraat 157, 1000 Brussel
Aanwezigheid tijdens de rituele ceremonie om 11u. Kort gesprek met dhr Benoît Piette die ons
meedeelde dat op dit feest ‘Boeddha spreekt’ en dat er dan geen andere toespraken kunnen gehouden
waren, wat we hadden voorgesteld. Ook een onderhoud met de nonnen was niet mogelijk gezien de
drukte. Er waren inderdaad heel veel mensen samen, die zich klaarmaakten voor het middagmaal. Er
wordt een nieuwe afspraak gemaakt om de brief te overhandigen en een gesprek te hebben.
Daarenboven leven de drie nonnen als in een slotklooster zonder veel aandacht voor buitenstaanders.
Dat is onder invloed van Laotianen die in het zuiden van Vietnam aanwezig zijn en een meer
afgeschermd leven leiden.
Woensdag 27 mei om 16h00
Tibetaans centrum Ogyen Kunzang Chöling (Ogyen Kunzang: verwijst naar de stichter van de orde /
Chöling=’plaats van de dharma’)
Livornostraat 111, Elsene
http://www.okc-net.org/fr/les-centres/bruxelles.html
Ontvangst door M Lamten, verantwoordelijke van de gemeenschap: [email protected] 0475-57 21 32
en door Pierre Ravach : [email protected]
1. Nyingma-pa (pa = zij die behoren tot; nyingma = de ouderen): de oudste school in Tibet
(introductie in de 8ste eeuw AD). Elk van de vier scholen wordt gekenmerkt niet zozeer door
verschillen in dogmatische ideeën of gebruiken, maar door het feit dat ze een andere stichter
1
Er zijn nog drie andere feesten in het Tibetaans boeddhisme: het eerste onderricht van Boeddha in Sarnath
(Vier Edele Waarheden); terugkeer naar de aarde na zijn onderricht aan de goddelijke wezens in de hemel;
Losar of het Tibetaanse Nieuwjaar met een ‘offerande aan de lama’s’. Daarnaast is er maandelijks een speciaal
ritueel op de dag van de ‘volle maan’. De data volgen de maankalender.
hebben die een specifieke ‘lignée de transmission’ hebben ingezet. De vier scholen werden
dan ook op een verschillend moment in Tibet gestart. Nyingma heeft weinig kloosters en
wordt dan ook niet georganiseerd rond een monastieke gemeenschap; bijgevolg ook nooit veel
politieke invloed in Tibet gehad (meestal bestond er een nauwe band tussen de
kloosterinstelling van een school en de burgerlijk overheid). Het leven wordt bepaald door de
families in de dorpen.
Het centrum in de Livornostraat is rechtstreeks afhankelijk van een klooster in Nepal, o.l.v.
Matthieu Ricard. Het huist geen permanente monnik die instaat voor het onderricht en de
‘transmission’, dat gebeurt vanuit een zustergemeenschap in Frankrijk. In het huis logeren een
aantal volgelingen, een ander aantal woont in de directe omgeving, zodat het leven zich
afspeelt op gemeenschappelijke basis. Er wordt weinig gevierd bij de mensen thuis, behalve
de individuele vrijwillige meditaties. Dagelijks is er een ochtend- en avondgebed. De
biowinkel en het vegetarisch restaurant zijn als dienstverlening ontstaan vanuit het centrum.
Het centrum werd gesticht in 1972. Lamten kwam één jaar later toe, vanuit Portugal zijn
geboorteland, waar hij eerst gepratikeerd had in de Japanse zentraditie.
Vesakh : Verlichting (Nirvana) en eraan gekoppeld het afsterven (Paranirvana). Waar
oorspronkelijk in de Tibetaanse scholen de geboorte een aparte herdenkingsdag had (zoals in
Theravada), wordt ook in de praktijk de geboorte eraan gekoppeld. De verlichting is een
gevolg van de geboorte. Er wordt geen echt feest gehouden, vermits Westerse boeddhisten
meestal geen culturele band hebben met de traditionele boeddhistische landen uit Azië. Het
beperkt zich tot specifieke onderrichtingen en meditaties in de gebedsruimte. Een
levensbeschouwing wordt wel doorgegeven binnen de context van een plaatselijke cultuur en
taal, maar is er inhoudelijk niet aan gebonden. Daarom dat westerse boeddhisten geen oosterse
ceremoniën overnemen uit het land van herkomst.
2. Enkele mensen, waaronder Lamten, nemen deel aan de bijeenkomsten van Cercle d’Eveil.
Pierre heeft contact met de Taizégroep in de H. Kruiskerk te Elsene (die zich bewust openstelt
voor niet-katholieken). Er is een religieus raakpunt wanneer de gelovige diepgang (mystiek)
aan bod komt: contemplatie zonder vormen noch woorden (à la Meister Eckhart). Het feit dat
een boeddhist zicht steeds tot een of andere godheid richt, gematerialiseerd in een beeld, is de
uitdrukking van de incarnatie van Verlichting in elke mens. Het beeld herinnert daaraan en
vervult de rol van voorbeeldfunctie. Naast een beeld van Boeddha en een foto van de Dalai
Lama, die voor alle boeddhistische scholen als geestelijke leider wordt aanvaard, staan in de
meditatieruimte drie grote beelden opgesteld: Padmasambhava (Indische monnik die het
boeddhisme in de 7de eeuw naar Tibet bracht); Shantarakshita (abt van de gemeenschap) en
Trisong Détsen (de toenmalige plaatselijke koning of keizer van Tibet).
Bij de ingang staat een grote kleurrijke cilinder die permanent (dag en nacht) rond zijn as
draait. Hij is opgevuld met 40.000 papiertjes met een soetracitaat ter herinnering aan de
opdracht de boodschap wereldwijd te laten circuleren. Op een andere plaats hangt een
schilderij van Boeddha met de 16 mystieke discipelen (arhants) die erover waken dat de
dharma altijd en overal intact behouden en verspreid wordt.
3. Solidariteitsprojecten en sociale actie behoren meestal niet tot de doelstelling van een
boeddhistisch centrum. De gemeenschap stelt zich tot doel een inwendige transformatie te
realiseren om de ‘storende inwerkingen’ te neutraliseren. Elk individu kan op eigen
verantwoordelijkheid overgaan tot maatschappelijk engagement. Het wordt niet door het
centrum aangeboden, noch gestimuleerd. Op dat vlak erkent het centrum de vaststelling van
Dalai Lama dat boeddhisten kunnen leren van westerlingen, en christenen in het bijzonder,
zich open te stellen voor maatschappelijke actie. Het geweldloos omgaan met mensen, dieren
en planten (dus met het natuurlijk milieu in het algemeen) is wel een direct gevolg van de
boeddhistische leer. Vandaar aandacht voor vegetarische en biologische voeding (winkel en
restaurant ‘La Tsampa’), als toepassing van één element van het Achtvoudige Pad: ‘eervolle
handelingen stellen’. Er wordt echter niets opgelegd. Het centrum merkt dat er een groeiende
bewustwording op gang is gekomen om zich meer op het sociale vlak te profileren.
De Catholic Climate Petition (http://catholicclimatemovement.global/petition/) ter
ondersteuning van wereldwijde politieke actie ter bescherming van het milieu (opwarming van
het klimaat) zal door IDkB worden toegestuurd.
Woensdag 27 mei om 19h00
Tibetaans centrum Nalanda
Olmstraat 50, Schaarbeek
http://www.institut-tibetain.org/v2/index.php?page=nalanda-brussel
Ontvangst door de verantwoordelijke Mme Philippine Van Zuylen: [email protected] en een
medewerkster,
gevolgd om 20u door meditatie met de gemeenschap.
1. Nalanda behoort tot de Kagyu-pa school, bekend door de Dalai Lama.
In het Tibetaans heet Vesakh: ‘Saghadawa’ en legt de nadruk op paranirvana (15 juni 2015).
Daaraan wordt ook de geboorte van Bouddha en het nirvana gekoppeld.
2. Regelmatig komen klassen van het Franstalig Gemeenschapsonderwijs op bezoek, vermits
kennis over de wereldgodsdiensten tot het leerplan behoren van het S.O. Nalanda heeft enkele
‘gidsen’ uit de gemeenschap zelf die zich daarvoor vrijwillig ter beschikking stellen2. Op
dezelfde dag worden ook meestal de Grote Moskee, de Grote Synagoge en de kerk van de
dominicanen in de Renaissancestraat bezocht. Er is ook een groeiende interesse bij de senioren
in de wijze waarop een boeddhist omgaat met stervensbegeleiding of –voorbereiding. Daartoe
bestaat een specifieke meditatiewijze t.g.v. de ‘ontbinding van het lichaam’.
3. Het centrum biedt studie en meditatie aan die normaal gezien de adepten moeten in staat
stellen via inwendige bewustwording ook een sociale opdracht op zich te nemen, vanuit het
ideeëngoed dat een boeddhist dient te vermijden aan iemand of iets kwaad te berokkenen. De
meditatieoefeningen hebben tot doel de ‘84.000 negatieve of storende emoties’ te
neutraliseren en om te zetten in een vorm van ‘helder bewustzijn’, waardoor het mogelijk
wordt alle mogelijkheden in de mens tot ontwikkeling te brengen. Boeddha zou niet hebben
gevraagd de positieve emoties te stimuleren, vermits dat een vorm van ‘hoogmoed’ kan
worden, die dan weer een negatief effect hebben op de bewustzijnsontwikkeling.
4. Het centrum biedt elk maandag en dinsdag een stille begeleide meditatie aan van 20u tot 21u
met als doel mentale rust en evenwicht te versterken (‘shamata’): elke gedachte wordt
geweerd en de geest wordt ervan bevrijd. Een goede lichaamshouding speelt daarbij een grote
rol. Die meditatiesessies staan open voor iedereen omdat er geen teksten worden gebruikt. Er
komen ook niet-boeddhisten op af. We namen deel aan het begin van de Chenrezimeditatiesessie (op woensdagavond).
5. De Catholic Climate Petition (http://catholicclimatemovement.global/petition/) ter
ondersteuning van wereldwijde politieke actie ter bescherming van het milieu (opwarming van
het klimaat) zal door IDkB worden toegestuurd.
Dinsdag 2 juni om 14u00
2
Er zijn geen bezoldigde medewerkers, wegens gebrek aan middelen en om het vrijwilligerswerk niet te
marginaliseren.
Theravada meditatiehuis Dhamma Group
Hertoginstraat 2, Etterbeek
http://www.dhammagroupbrussels.be/
Ontvangst door Marie-Cécile Forget, stichteres en voorzitster van de vereniging :
[email protected]
1. Dhamma Group behoort tot de oudste traditie: Theravada (Zuid-oost Azië), meer bepaald tot
de Birmaanse tak van Mahasi Sayadaw.
Een ceremonie n.a.v. een feest dient geleid te worden door een monnik, die hier niet ter
plaatse verblijft en niet steeds ter beschikking is in het buitenland. Dit jaar dus niet gevierd.
Mevr Forget ontmoet in 1986 dr Rewata Dhamma in het Tibetaans centrum Capouilletstraat.
Hij was in contact gekomen met geëmigreerde Tibetanen in India waar hij studeerde. Toen
werd hij door Dalai Lama naar Europa gestuurd voor onderricht; vestigt zich in Birmingham;
sticht de Brusselse groep; sterft in 2004. De Tibetaanse rituelen leken haar zeer ingewikkeld;
daarom koos ze voor een eenvoudige vorm van meditatie die meer aansloot bij de
oorspronkelijke bedoeling van het boeddhisme en kwam uit bij Vipassana, de zuiverste vorm
zonder interpretatie van de teksten door latere leraars of scholen. Rituelen zijn immers niet
slecht, maar niet noodzakelijk, vermits meditatie het hart van boeddhisme is. Daarnaast de
ethische voorschriften: 5 voor een leek; 8/9/10 voor een leek tijdens de retraite; 227 voor een
monnik en 240 voor een non. Beide vormen de basis voor de weg naar nirvana en zorgen voor
een menselijke en universele harmonie, die steeds dient versterkt te worden. Vooral meditatie
op zichzelf gericht zorgt voor een zuivering en schept ruimte voor andere boeddhistische
elementen (metta, …) tot je rondom je vrede uitstraalt = nirvana. Je kan dat niet objectief
vaststellen, maar je voelt het bij iemand intuïtief aan. De meditatie wordt niet ondersteund
door zich op een bepaald voorwerp te richten (samatha): je contempleert steeds wat er in jezelf
omgaat (vipassana). Meditatiesessies al dan niet gevolgd door onderricht vinden ’s avonds
plaats.
2. Rewata Dhamma ging in Engeland steeds in op uitnodigingen van interlevensbeschouwelijke
aard. In Brussel lijkt dat niet sterk het geval te zijn. Aan de beperkte omvang van de
meditatiekamer te zien en te oordelen aan het feit dat die kamer zich in het privéhuis van de
voorzitster bevindt, kan geconcludeerd worden dat er niet veel mensen bij betrokken zijn. De
groep beschikt echter over een groot meditatiecentrum in het Waalse Rivière. Er worden vier
retraites per jaar aangeboden o.l.v. een non of een monnik die wordt uitgenodigd. Het gaat
over een onderrichtings- en meditatiecentrum, niet over een kloostergemeenschap: er is dus
niets te zien of te beleven, buiten de meditatiesessies.
Westerse boeddhisten nemen enkel de leer van Boeddha over zoals die in het begin werd
doorgegeven. De culturele of ‘exotische’ aspecten blijven achterwege, omdat je in het Westen
in een andere culturele context leeft en je de uiterlijke aspecten niet nodig hebt voor de weg
naar nirvana.
3. Sociaal engagement behoort niet tot de opdracht van een centrum: je begint te werken aan
jezelf om de interne negatieve krachten te beheersen. Daardoor zal je beter functioneren in
familieverband en daarna ook in de samenleving. Het wordt echter aan iedereen overgelaten
om al dan niet een sociaal of politiek engagement op zich te nemen, maar de groep doet
daartoe geen voorstellen. Men ziet daarvoor eerder een rol voor de BUB. De groep heeft geen
directe contacten met andere Theravadagroepen: traditionele pagodes bij ons dienen vooral
voor geëmigreerde Aziaten die hun culturele en ceremoniële tradities verder te zetten in de
diaspora. Vaak beoefenen zij niet eens de authentieke meditatie; dat lijkt een bewuste keuze te
zijn bij westerlingen.
4. Er wordt een historische samenvatting over de groep in het Engels overhandigd en enkele
folders in het Nederlands over het centrum in Riviere.
5. De Catholic Climate Petition werd door mevr Forget namens de vereniging ondertekend. Een
tweede formulier zal ter beschikking van de leden gelegd worden.
Dinsdag 2 juni om 17u45
Tibetaanse groep Rigpa (‘kennis, inzicht’)
Bernierstraat 10, Sint-Gillis
http://www.rigpa-belgique.be
Ontvangst door enkele leden van de gemeenschap, waaronder de verantwoordelijke: Stéphane
Vandezande (nationaal directeur Rigpa België en tweetalig).
[email protected] – 0486-618 652
1. De gemeenschap behoort tot de Nyingma-pa (zie het centrum in Elsene). Om gelijkaardige
redenen als in andere westerse centra wordt het feest niet als zodanig gevierd. In het Tibetaans
heeft de dag van nirvana en paranirvana: ‘saga dawa duchen’. Er wordt niet gesproken over de
‘dood’ wel over de ‘ontbinding van het lichaam‘ (dissolution du corps de Bouddha). Over de
geboorte is niets bekend. Er worden specifieke soetra’s en onderrichtingsteksten gelezen
tijdens de meditatie i.v.m. Boeddha’s Verlichting. Aan het einde van de groepssessie, die om
18u startte, volgde nog een lange offeranderitueel, eindigend in een maaltijd. Tijdens de sessie
worden teksten in Het Tibetaans en Frans opgezegd. Wierook, klankschalen en beelden op het
altaar versterken de aandacht. Alles is kleurrijk. Er is geen residerende monnik. In Frankrijk
woont de stichter Sogyal Rinpoché. Er is geen structureel contact met andere Tibetaanse
centra in Brussel, behalve de uitwisseling van dezelfde leermeesters (monniken). De groepen
horen eerder organisch dan hiërarchisch bij elkaar.
De groep ontstond in het jaar 2000 door de gezamenlijke studie van de Franse vertaling ‘Livre
Tibétain de la Vie et de la Mort’. De specifieke toevoeging van he Tibetaans boeddhisme is
dat je door hulpmiddeltjes in de meditatie sneller het pad naar verlichting kan doorlopen en
slechts enkele levens nodig hebt; soms volstaat één aards leven reeds.
2. De echtgenote van de directeur vertegenwoordigt de groep in het Gemeentelijk Platform voor
Interlevensbeschouwelijke Dialoog van Sint-Gillis met als bedoeling elkaars plaatsen te
bezoeken (toekomstproject) en een gebedsmoment te houden op 11 november (enkele malen
gerealiseerd).
3. Vermits de gemeenschapsmeditatie en rituele sessie snel van start ging, werden de voorstellen
voor sociale inzet en samenwerking nadien per mail opgestuurd (petitie en
bezoekmogelijkheid in het Nederlands). Het onthaal was goed voorbereid; men verwachtte dat
we het grootste deel van de avond zouden meemaken (wat gedeeltelijk lukte). De brief werd
aan de gemeenschap voorgelezen. Iedereen was op de hoogte van het bezoek. In de
meditatiezaal was een volledig versierd altaar met dezelfde afbeeldingen als in Elsene, met
een foto van de stichter toegevoegd, geplaats op een soort zetel (onderrichtshouding).
Zaterdag 6 juni om 15u00
Dojo Zen
Cattoirstraat 11, Elsene
http://www.zazen-bru.be/nouvelles_fr.php
Ontvangst door Jean-Marie Bourgeois en monnik-stichter Jacques Goossens
[email protected]
1. De dojo behoort tot Japanse traditie van Zen Soto : meditatie is belangrijkste aspect van
boeddhistische levenshouding. Zazen (zittende meditatie) werd immers door Boeddha zelf
onderwezen. Zonder dat ontsnapt men niet aan de illusie waarin men leeft. In Europa werd
Zen soto ‘ingevoerd’ toen de Japanse meester Deshimaru (stierf in 1982) in 1970 In Frankrijk
terechtkwam en een aantal leerlingen rond zich verzamelde. De traditie gaat terug tot Dogen in
de 12de eeuw. Er zijn ongeveer 60 dojo’s3 in Europa (‘plaats waar meditatie wordt beoefend’).
Naast de dagelijkse oefeningen in groep, zijn er regelmatig seshins (retraites), geleid door
meester Roland Rech4, onder meer in Maredsous. Deshimaru wilde dat de Japanse zen in
zuivere vorm in het westen kon worden beleefd. In zijn ogen dient zen zich aan de culturele
omgeving aan te passen. Al wat Japans is, wordt niet opgedrongen, er zijn geen rituelen of
culturele ceremonieën. Jacques Goossens was zes jaar zijn leerling en stond aan de wieg van
de groep. Na een individuele start in 1976 stichtte hij de groep in Elsene in 1980.
Het Vesakhfeest is op zich niet belangrijk, bij zen gaat het niet om de Boeddha en wat er in
zijn leven gebeurde, wel om de persoonlijke groei van elkeen. Er worden geen echte feesten
gevierd, het leven dient elke dag gevierd te worden. Boeddha was trouwens geen god, hij was
een menselijk wezen dat een bepaalde leer verkondigde. Woorden en teksten zijn
ondergeschikt aan de meditatiepraktijk, want ze kunnen gehechtheid eraan voortbrengen.
Woorden appelleren trouwens aan het mentale, dat door meditatie dient te worden
uitgeschakeld. Alleen worden verzen uit de Hartsoetra in het Japans gereciteerd, vooral het
laatste deel ‘Gate, gate, paragate, parasamgate’ (voorbij alle wijsheid). Werd vertaald vanuit
het Sanskriet naar Pali en Japans; heeft een sterke kracht wanneer de oorspronkelijke woorden
worden uitgesproken.
Zen kan ook door christenen worden beoefend, omdat het woorden- en vormloos beoefend
wordt. Vaak door benedictijnen. Jezus wordt gezien als een Ontwaakte, iemand die zijn inwendige
groei vervolledigd had.
In de groep komen dagelijks 4 tot 20 mensen, van een totaal van 60 leden (niet altijd
dezelfde, sommigen komen altijd, andere onregelmatig): 6u30 en ook ’s avonds, behalve op
donderdag. Er zijn veel verschillende
Europese nationaliteiten. Konrad Maquestiau is lid.
Bij zen gaat het om een praktijk, niet om een aantal dogma’s of strikt na te volgen
onderrichtingen. Er is geen openbaring door een wezen buiten jezelf, de transcendentie ontstaat in
jezelf maar overstijgt je ook (geen
dualisme). Ook het individu fusioneert met de groep, daarom is groepsmeditatie een sterke
ervaring. Op zaterdag om 16u30 komen er meestal enkele mensen kennismaken met zen.
2. Het sociaal engagement vloeit voort uit de beloften van de bodhisatva en wordt vooral op
individueel vlak uitgeoefend, niet vanuit de groep aangeboden. De energie die zazen in de
mens doet ontstaan zet je haast automatisch aan om het goede voor de medemens te doen;
zazen stelt je immers voortdurend in vraag door je vooroordelen en de illusie te ontmaskeren;
zo kan grenzeloze liefde groeien, gesymboliseerd door Avalokitesjvara of Kannon (de
bodhisatva van het mededogen of de grote vrijheid).
De overhandigde klimaatpetitie, brief en wenskaart zullen aan de leden bekend gemaakt
worden.
Enkele termen:
3
Do betekent weg, jo betekent plaats : ‘de plaats waar men de weg leert’, oorspronkelijk een oefenzaal voor
zelfverde-digingskunsten of vechtsporten.
4
Roland Yuno Rech est Maître Zen et vice-président de l'Association Zen Internationale (AZI) dont le siège est
à Paris. Après un voyage autour du monde qui le conduisit finalement à pratiquer le Zen à Kyoto, il rentra en
France pour suivre l'enseignement de Maître Taisen Deshimaru de 1972 à 1982. Peu après la mort de son maître,
il reçu leshiho (la transmission du Dharma) de Niwa Zenji, supérieur de Eihei-Ji et la plus haute autorité du Zen
Soto au Japon. Maître Roland Yuno Rech dirige le temple Gyobutsu ji à Nice et dirige de nombreuses sessions
zen partout en Europe.
-
zafu = hard en rond meditatiekussen
kimono = zwarte jas voor de meditatieoefening
kolomo = idem voor de monnik die onderaan een witte jas draagt
kesa: vierkantig stuk stof met tekst die tegen de borst wordt gedragen (onzichtbaar), boven de
kolomo; uitsluitend voor de monnik; zelfgeweven lappendoek, uit grof geweven wol of
katoen; wordt ook rakusu genoemd5.
Woensdag 10 juni om 10u00
Viëtnamese Pagode (Chua) ‘Linh Son’ (=’bergtop van de gier’, waar Boeddha een van zijn vele
toespraken hield)
Overwinningsstraat 88, 1060 St Gillis
Onvangst door: M Lê Vinh Quyen - [email protected] - 0474 - 771 400
en Benoît Piette – 0498-40 07 68
1. Behoort tot Mahayanatraditie en werd in Europa opgericht om geëmigreerde Vietnamezen
(meestal bootvluchtelingen uit 1975-80) de gelegenheid te geven hun culturele en religieuze
gebruiken te bewaren maar ook hen in de westerse samenleving te integreren. De zetel
bevindt zich in Parijs en wordt geleid door monnik Thich Huyen VI. Historisch is de
vereniging verbonden met het klooster An Quang in Vietnam, doch door het communistisch
regime werden heel wat leidende monniken vervangen door regimegetrouwe religieuzen,
waardoor de Europese groepen onafhankelijk opereren. In Brussel werd met de gemeenschap
gestart in 1979. Leden van de ambassade zijn welkom, maar komen niet tussen in de werking
van de pagode. Aanpassingen aan de plaatselijke omstandigheden zijn soms noodzakelijk,
daarvan twee voorbeelden. Ook al wordt er geen vlees gegeten, in een koud klimaat is vlees in
beperkte mate toegestaan (zie ook in het Tibetaans hooggebergte waar geen landbouw
mogelijk is6); ook al is de consumptie van alcoholische dranken verboden volgens de
voorschriften van het Achtvoudige Pad7, toch kan een glaasje tijdens een receptie of een
gelegenheidsbezoek uit beleefdheid aanvaard en gedronken worden. Het boeddhisme legt niets
op en laat de persoon zelf in geweten beslissen, binnen de lijnen van het onderricht. In die zin
zijn er geen onwrikbare dogma’s. Er dient steeds gezocht te worden naar de ‘gulden
middenweg’ (zoals een gitaar waarvan de snaren te fel of te los aangespannen zijn geen
muziek voortbrengen). De twee nonnen wonen ook hier afgescheiden van de bezoekers (idem
als in de Hoa-Nghiem pagode), maar een leek ontvangt ze wegens grotere openheid in de
Sino-Vietnamese traditie. De religieuzen leiden de belangrijke ceremonies, terwijl de
lekenverantwoordelijken de dagelijkse of wekelijkse rituelen en meditaties animeren. De
belangrijkste soetra is die van Amithaba (onderdeel van de Hartsoetra). Voor retraites wordt
een beroep gedaan op uit Vietnam afkomstige monniken, meestal via de zustergroepen in
Frankrijk. Er wordt veel aandacht besteed aan rituelen voor geboorte en overlijden, gezien de
culturele afkomst van de leden (ongeveer 500 families uit heel België). Moeilijker verloopt de
initiatie van jongeren: buiten lessen Vietnamese taal is er niet veel belangstelling voor het
onderricht. De ouders dienen bij mondjesmaat uitleg te geven, waardoor het gevaar bestaat dat
er een zekere a-culturalisatie gaat optreden. Vanaf de leeftijd van 18 jaar kan men formeel zijn
5
The rakusu represents the garments that the Buddha put together to wear after he left his palace to
seek enlightenment. According to Buddhist scripture, Siddhārtha left the palace where he was a prince, and
collected rags from trash heaps, funeral pyres, and various other places. He then cleaned the rags by rubbing
them in saffron, which gave his robes an orange-golden appearance)
6
Toch mag er geen grotere voorraad aangelegd worden dan de dagelijkse behoefte. Mensen en dieren zijn
levende wezens met een vorm van bewustzijn, daarom niet doden; planten en mineralen dienen ook behouden
worden, want alles bestaat in onderlinge afhankelijkheid.
7
Omdat alle bedwelmende middelen de geest benevelen waardoor niet alleen de aandacht voor meditatie
verslapt, maar ook de mens zich in zijn handelen kan verlagen tot een dier.
‘toevlucht nemen tot de drie juwelen’ (Boeddha, dharma (leer) en sangha (gemeenschap)). Bij
die gelegenheid geeft een monnik je een bijkomende naam (Tri Minh Phap, Minh Dao, enz.).
2. De gemeenschap wordt vertegenwoordigd in het interlevensbeschouwelijk platform van de
gemeente Sint-Gillis.
3. De Catholic Climate Petition zal worden aangeboden aan de leden. Volgens onze
gesprekpartners zijn boeddhisten de eerste ecologisten en staan zij in principe open voor inzet
ten voordele van de bescherming van het milieu.
Zondag 14 juni om 13u30
Laotiaanse Pagode Wat Rattana Khoth
Tielemansstraat 36, Laken
Wat = tempel / Rattana = juwelen (de 3 juwelen: Boeddha, Dhamma, Sangha) / Khoth = familie
Ontvangst door:
- M Souksamlane Vongsaly, voorzitter van de asbl, woont in Koekelberg, werkt overdag en kan zich
dus in de week weinig vrijmaken voor afspraken : 0466-07 07 48 [email protected]
- Viravouth Khamnouandeth, woont buiten Brussel: 0474-55 96 75 [email protected]
- abt Avatphay Siphone : 0470-54 73 07 [email protected]
1. De gemeenschap behoort tot Hinayana, de oudste boeddhistische traditie en is volledig
autonoom, zonder rechtstreekse band met een pagode in het buitenland of in Laos zelf. De
groep is in Laken gehuisvest sinds 1997. In België is er nog een tweede monastieke
gemeenschap te Luik. Momenteel verblijven er twee monniken op permanente basis, waarvan
één de abt is, namelijk diegene die het langst geloften heeft afgelegd, niet noodzakelijk de
oudste in leeftijd.
In Laos wordt de geboorte en het afsterven van Boeddha op dezelfde dag gevierd. Op Vesakh
er is geen sprake van verlichting of nirvana. Blijkbaar is dat volgens hen een Tibetaanse
toevoeging. Een ander belangrijk moment is de drie maanden durende retraite tijdens het
regenseizoen in Azië (moesson). Dan kunnen de monniken toch niet rondtrekken of
aalmoezen inzamelen en verblijven ze al vastend op een vaste plaats. In het westen worden de
regels in dat verband aangepast, toch is het ook hier niet toegestaan het huis te verlaten.
Andere leden zorgen dan voor hun onderhoud. Dit jaar valt die periode van eind september tot
eind november.
Tijdens de ceremonie in de voormiddag werd het leven van Boeddha in herinnering gebracht,
werden soetra’s gebeden en hield de abt een preek. De aanwezigen brachten hun gaven aan en
als afsluiting aten eerst de monniken (na het middaguur nemen ze weinig of geen voedsel
meer tot zich), daarna de andere talrijk opgekomen leden van de gemeenschap in een veel te
kleine ruimte.
Tijdens het gesprek viel het op dat de monnik ons niet rechtstreeks in de ogen keek en op een
kleine afstand bleef zitten; wellicht om zijn celibataire geloften niet te schenden. In de
gebedsruimte beneden was alles reeds opgeruimd en legde de tweede monnik de touwtjes
terug samen die bij het vertrek van de mensen rond hun polsen werden gedraaid als
gelukbrengend ritueel.
3. In een recent verleden was er regelmatig contact met groepen uit de buurt voor wederzijds
bezoek. Ook werd ooit een uitwisseling gehouden met een groep benedictijnen uit
Zevenkerken. Er blijkt een goede verstandhouding te bestaan met de Vietnamese pagode in de
Anderlechtstraat. Vermits er weinig of geen mensen voldoende het Frans of Nederlands
beheersen, was tijdens de ontmoeting de communicatie zeer beperkt. De gegevens werden
uitgewisseld voor een eventueel verder contact.
4. De klimaatpetitie werd uitgelegd en overhandigd. Er heerste instemming dat boeddhisten
gevoelig zijn voor thema’s van milieubescherming.
BESLUIT:
Nog voor het einde van het werkjaar wordt aan elke gesprekspartner een mailbericht verstuurd met een
dankwoord en foto. Er wordt een tweede bezoek in het vooruitzicht gesteld na de zomervakantie,
wellicht in een of andere kerk in Brussel. De aanleiding en het programma wordt begin september
besproken.
Een korte samenvatting van dit project zal als interviewartikel verschijnen op de nationale bladzijden
van Kerk en Leven d.d. 24 juni 2015.