Operatie in uitvoering

Gelderse Vallei, Ede
Ontwerp met aandacht voor beleving en gebruik
Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede krijgt een volledig nieuw OK-complex met de nieuwste technologische
ontwikkelingen. Voor het ontwerp tekende Wiegerinck architectuur stedenbouw uit Arnhem.
"In nauwe samenwerking met de medische afdeling, technici, ontwerpers en adviseurs hebben we
gekeken naar efficiënte looplijnen en logistieke stromen om tot een optimaal functionerende afdeling
te komen”, vertelt projectarchitect Paul Numan. “We hebben vooral rekening gehouden met de wensen
van de gebruikers. Dit heeft geresulteerd in het creëren van een prettige, lichte sfeer en de toepassing
van transparante materialen." Een behandeling en verblijf in een ziekenhuis heeft volgens Numan
enorme impact op de patiënt. “Het steriel ogende ziekenhuis van weleer heeft plaatsgemaakt voor
ruimten met aandacht voor beleving. Het nieuwe operatiekamercomplex biedt rust en geborgenheid
voor de patiënten, wat zorgt voor stressreductie en een sneller herstel.” Daarbij heeft Wiegerinck extra
aandacht besteed aan de kleur en aankleding van de voorbereidings- en verkoeverruimte, de route naar
de operatiekamer en de pauzeerruimte voor het personeel. Het ontwerp van Wiegerinck zorgt daarnaast
voor een optimale werkplek voor de medewerkers.
Daglicht
Eén van de grote wensen van het medisch team was daglicht in de OK-ruimten. Numan: “We hebben
deze wens meegenomen in het ontwerp, zodat er straks helder daglicht door de ramen van de OK naar
binnen valt. Omdat het complex op de derde verdieping komt te liggen, hoefden er geen speciale voorzieningen getroffen te worden ten aanzien van de inkijk.” Momenteel is Wiegerinck met het bouwteam
de plannen aan het uitwerken waarbij een goede fasering zeer belangrijk is; de afdeling moet immers
blijven functioneren. “De essentie van architectuur zit in het doorwerken tot in detail. We blijven dan
ook betrokken tot de laatste OK is opgeleverd”, aldus Numan.
prima en ze voldeden ook nog aan alle wettelijke
eisen en normen. Als je echter kijkt hoe zaken in
de afgelopen jaren zijn veranderd ten aanzien van
de nieuwste normen en standaarden op het gebied
van hygiëne, luchtbehandeling, brandveiligheid,
operatietechnieken, ICT en logistiek, dan zijn deze
OK’s niet meer van deze tijd. De enige optie die
overbleef, was alle tien operatiekamers compleet
te renoveren”, aldus Spoelstra.
Ontwerpproces
Tekst: Loet van Bergen Beeld: Wiegerinck architectuur en stedenbouw
‘Operatie in uitvoering’
Dit is het motto voor het nieuwe operatiekamercomplex Ziekenhuis Gelderse Vallei. BAM Bouw en Techniek regio Oost
gaat het OK-complex bouwen middenin het bestaande gebouw. De bouw vindt de komende drie jaar gefaseerd plaats.
Komende zomer wordt begonnen met de eerste
bouwfase van het elf miljoen euro kostende
complex dat geheel uit eigen middelen wordt
gefinancierd. Het wordt volgens Theo Hoogveld,
manager OKC een complexe uitdaging: bouwen in
het hart van het primaire proces. “Maar dan is het
OK-complex weer toekomstbestendig.”
30 | BOUWEN AAN DE ZORG
Voortraject
Aan dit omvangrijke project werken meerdere
bedrijven samen met technici, bouwkundigen,
medisch specialisten en OK-medewerkers van
Ziekenhuis Gelderse Vallei. In de komende periode
wordt in bouwteamverband gewerkt: de (ontwerp)
eisen worden gezamenlijk uitgewerkt tot werkteke-
ningen. “De voorbereidingen voor de nieuwbouwOK startten al in 2015”, zegt Theo Spoelstra, die
samen met Theo Hoogveld verantwoordelijk is voor
het bouwproces. “In het voortraject hebben we
alle opties bekeken. Eén optie was bijvoorbeeld
om de bestaande OK’s van zestien jaar oud te
upgraden. Op zich functionerende deze OK’s nog
“Om tot een optimaal ontwerp te komen, hebben
we in nauwe samenwerking met de afdeling technici, gebruikers, ontwerpers en adviseurs gekeken
naar efficiënte looplijnen en logistieke stromen, om
tot een goed functionerende afdeling te komen”,
licht Hoogveld toe. “Deze zijn allemaal in kaart
gebracht. Ook zijn we ten aanzien van de werkprocessen gaan kijken bij andere ziekenhuizen.
Daarnaast hebben we intensieve sessies gehouden
samen met architect, de OK-leverancier en gebruikers. Om daadwerkelijk de primaire processen na
te bootsen, hebben we in een oud restaurant een
OK één-op-één nagebouwd. Hierin konden alle
betrokken partijen experimenteren met de ruimte.
Verder hebben we gewerkt met een uniek medium
Virtual Reality dat in 3D veel meer inzicht gaf van
de OK-ruimte dan de platte tekeningen. De artsen
en verpleegkundigen waren erg enthousiast over
deze ervaring. Dit heeft veel waardevolle informatie opgeleverd voor het ontwerpproces. Uiteraard
hadden we als bouwteam veel wensen die niet allemaal gehonoreerd zijn. Maar het is ons wel gelukt
om de primaire werkprocessen in stand te houden.”
Hypermodern
“In het ontwerp is gezorgd voor de meest optimale
werkwijze voor de medewerkers: veilig en efficiënt”,
verduidelijkt Spoelstra. Van de tien nieuwe operatiekamers wordt er één voorbereid op een hybride OK,
waarin bepaalde operaties onder gelijktijdige röntgendoorlichting kunnen worden uitgevoerd. Ook
krijgt het ziekenhuis twee OK’s voor kortdurende
ingrepen (galblaas-, kniekijk- en liesbreukoperaties) en een voorbereiding- en uitslaapkamer voor
kinderen. Alle OK’s worden universeel ingericht met
de nieuwste digitale systemen en beeldschermen
die hangen op variabele oog-werkhoogte van de
chirurg en zijn team. Het ziekenhuis kan straks alle
soorten operaties uitvoeren.
bouw in kaart te brengen. Dit om de overlast voor de
patiënten en ziekenhuismedewerkers tot een minimum te beperken. Tijdens het project zal dit voortdurend afgestemd en gecommuniceerd worden
middels nieuwsbrieven, posters, website, enz. met
patiënten, gebruikers en betrokkenen.” Spoelstra
snapt dat er in die periode veel gevraagd wordt van
de medewerkers: waar liggen bijvoorbeeld de spullen? Ook wordt er in iedere fase gekeken naar de
bedrijfshulpverlening (BHV). “Het in bedrijf houden
van een ziekenhuis tijdens een bouwproces betekent voor alle betrokkenen een grote uitdaging”,
weet hij. Maar een operatiecomplex renoveren,
terwijl een deel van de afdeling in productie blijft, is
wat Spoelstra betreft de overtreffende trap van een
uitdagend proces.
Planning
“Natuurlijk gaat zo’n verbouwing tot overlast
zorgen”, zegt Hoogveld. “Dat kan niet anders; er
moet gesloopt en geboord worden, wat niet alleen
geluiden, maar ook veel stof veroorzaakt. Vandaar
dat het bouwgebied door zorgvuldig ontworpen en
uitgevoerde stofschotten volledig stofdicht, luchtdicht en geluiddicht wordt afgescheiden van de
rest van het OK-complex, zodat daar ongestoord en
veilig verder gewerkt kan worden. Om zoveel mogelijk verstoring door de bouwvakkers te voorkomen,
is het idee om op een wand een levensgrote foto van
een operatiekamer te plakken om de bouwvakkers
bewust te laten worden van wat er aan de andere
kant van de wand gebeurt. In het bouwproces gaan
we gebruikmaken van een soort lean-planning.
Hiermee kunnen we in feite per dag zien wat de
voortgang is en waar eventuele bijsturing nodig is.
Met als doel om over drie jaar een operatiecomplex
te hebben dat volledig voldoet aan alle huidige en
toekomstige ontwikkelingen.”
•
Uitvoering
Komende zomer wordt begonnen met de
werkzaamheden van fase 1. Dan wordt in het
OK-complex een nieuwe technieklaag aangelegd
die tevens ruimte biedt aan toekomstige uitbreiding/
aanpassingen, et cetera. Tegelijkertijd start ook de
bouw van de eerste twee nieuwe operatiekamers.
Zodra deze klaar zijn, wordt met de volgende twee
operatiekamers gestart. Spoelstra: “Op deze manier
gaat er nauwelijks operatiecapaciteit verloren. We
zijn nu bezig om alle logistieke processen tijdens de
FEITEN EN CIJFERS
ARCHITECT
Wiegerinck architectuur en stedenbouw, Arnhem
OK ADVISEUR
OK-Consultancy Nederland
BOUWKOSTEN
circa 11 miljoen euro
BOUWEN AAN DE ZORG | 31
Gelderse Vallei, Ede
Deventer Ziekenhuis, Deventer
Tekst en beeld: Max de Krijger
De brug naar de bouw vanaf de werkvloer
Renoveren in een bestaand gebouw in een actief OK-proces vraagt om een gedegen Plan van Aanpak: productieverlies voorkomen, faseringsplannen maken,
hygiënische zonering bewaken en vooral patiëntveilige zorg blijven bieden. “Met deze uitdaging gingen we op pad”, vertelt Janet Vissinga van OK Consultancy
Nederland (OKCN).
OKCN, gespecialiseerd in de ontwikkeling van operatiecentra, begint met het samenstellen van werkgroepen, bestaande uit een afspiegeling van de werkvloer.
Van schoonmaker tot top specialist; alle gebruikers worden betrokken bij de ontwikkeling van een Pakket van Eisen. Daniëlle Cantin, Michel Kremer en Ton Sol
hebben de verschillende werkgroepen bevlogen geleid. Resultaat was een Pakket van Eisen waarmee de architect en installatieadviseur konden gaan ontwerpen.
Een fikse klus, want de gebouwstructuur gaf niet veel vrijheden.
“De werkprocessen zijn veelvuldig ‘gedummied’ en in een interactief ontwerpteam is
intensief samengewerkt met de gebruikers”, vertelt Vissinga. De door OKCN samengestelde
ontwerpuitgangspunten en technische visie vormen de brug naar het ontwerpteam en de
bouw, met maar één doel; samen zorgen voor een optimaal eindresultaat.
DEVENTER ZIEKENHUIS
krijgt bovenregionale functie dankzij hybride OK
Sinds december 2016 heeft het Deventer Ziekenhuis 230 vierkante meter extra ruimte erbij. Een hybride OK is tegen het
ziekenhuis aangebouwd, inclusief een extra verdieping voor de apparatuur. En er is nu nog een casco ruimte, die op termijn
als dertiende OK van het ziekenhuis dienst zal gaan doen. ›
Het ZGV mag zich verheugen op een mooi bouwproject: tien ‘state of the art’ OK’s, waarvan
twee voor het ‘high turnover circuit’ en één geschikt voor toekomstige hybride toepassingen.
De holding-verkoever vormt een harmonicamodel en sluit naadloos aan op beide fysieke
OK-gebieden. Goederenlogistiek is gecentraliseerd en de OK- en opdekgebieden worden
vraaggestuurd van voorraad voorzien. Innovaties in een ‘gebouw gedreven’ ontwerp, een
uitdaging maar met een mooi eindresultaat, dankzij actieve participatie van de gebruikers.
Chapeau!
32 | BOUWEN AAN DE ZORG
BOUWEN AAN DE ZORG | 33