Wat is rabies?

ISI rabies (hondsdolheid)
Wat is rabies?
Rabies, ook wel hondsdolheid genoemd, wordt veroorzaakt door een virus dat besmette dieren
bij zich dragen. Het is een dodelijke ziekte. In Nederland komt hondsdolheid zeer zelden voor,
de laatste patiënten hadden de ziekte in het buitenland opgelopen.
Wat zijn de ziekteverschijnselen van rabies?
De ziekte begint met griepachtige verschijnselen zoals koorts. Daarna ontstaan er toenemende
spierkrampen, stuipen en/of verlammingsverschijnselen. Uiteindelijk treden slik- en
ademhalingsproblemen en soms watervrees op. De patiënt raakt in coma en komt te overlijden.
Na besmetting duurt het 3 weken tot 2 maanden (spreiding 5 dagen tot een jaar) voordat er
ziekteverschijnselen optreden.
De volgende verschijnselen treden bij dieren op: vossen worden minder schuw (terwijl ze
gewoonlijk mensen mijden) en kunnen mensen aanvallen. Honden en katten veranderen van
karakter, gaan zwerven, vermageren en onzeker lopen. In een laat stadium van de ziekte loopt
speeksel uit hun bek.
Hoe kun je rabies krijgen en hoe kun je anderen besmetten?
Het virus wordt overgebracht doordat speeksel van een besmet dier in een wondje of op het
slijmvlies van een mens terechtkomt. Dat kan gebeuren door bijten, likken of krabben door een
besmet dier. Hondsdolheid komt wereldwijd voor. In landen buiten Nederland kunnen
vleermuizen, vossen, honden, katten en andere zoogdieren besmet zijn met het virus. In
Nederland zijn alleen bepaalde soorten vleermuizen mogelijk besmet. Besmetting van mens op
mens komt niet voor. Dieren die besmet zijn kunnen het virus overdragen voordat ze zelf
ziekteverschijnselen tonen.
Wie kan rabies krijgen en wie loopt extra risico?
Mensen die in Nederland in contact komen met vleermuizen lopen risico op besmetting. In het
buitenland bestaat ook risico op besmetting bij contact met andere (zoog)dieren, toeristen
lopen risico indien zij door plaatselijk loslopende dieren (honden, katten, apen) gebeten
worden.
Hoe kan rabies worden voorkomen?
Vermijd contact met dieren in gebieden waar hondsdolheid voorkomt. Raak dode of zieke dieren
niet aan. Haal in het buitenland onbekende honden en katten niet aan, voer ze ook niet; let op
dat (kleine) kinderen onbekende dieren niet aanraken. Pak ook in Nederland vleermuizen niet
vast.
Laat u direct behandelen bij een beet, krab of lik van een mogelijk met hondsdolheid besmet
dier.
Na een verwonding door een dier in het buitenland, of een vleermuis in Nederland:
Maak de plaats van de beet of krab goed schoon met een borsteltje, water en zeep. Ontsmet de
wond met jodium of alcohol. Ga zo snel mogelijk, in elk geval binnen 24 uur naar een arts.
Deze beoordeelt of er kans bestaat op hondsdolheid. In dat geval is postexpositieprofylaxe
nodig, die bestaat uit een vaccinatieserie van 5 inentingen, al dan niet in combinatie met
antistoffen (afhankelijk van het soort verwonding). Als u eerder bent ingeënt tegen
hondsdolheid is nog steeds een herhaling van de inenting nodig (2 prikken). Met de
vaccinatieserie moet zo snel mogelijk na de beet gestart worden. Dat verkleint de kans om ziek
te worden.
Vaccinatie tegen hondsdolheid is mogelijk. In Nederland is dat alleen aan te raden wanneer
mensen door hun beroep of (toeristische) activiteiten (in Nederland of in het buitenland) risico
ISI Rabies 2009
Pagina 1 van 2
lopen. Het voordeel hiervan is dat na mogelijke blootstelling alleen nog hervaccinaties nodig
zijn, en geen antistoffen meer hoeven worden toegediend.
Neem voor advies of vaccinatie contact op met de GGD.
Is rabies te behandelen?
Er is geen behandeling voor rabies, als blootgestelde personen verschijnselen van hondsdolheid
krijgen zullen ze overlijden aan de ziekte. Daarom moet na een krab, lik of beet door een
mogelijk besmet dier zo snel mogelijk gestart worden met een behandeling met antistoffen en
vaccinaties. De arts weet waar en hoe de inentingsmaterialen te verkrijgen zijn.
Kan iemand die is blootgesteld aan rabies naar kindercentrum, school of werk?
Iemand die gestart is met preventieve vaccinaties tegen rabies na een mogelijke blootstelling
en die zich goed voelt kan gewoon naar kindercentrum, school of werk.
Wat doet de GGD?
De GGD probeert te achterhalen waar de patiënt besmet is, en of in Nederland meer mensen
besmet kunnen zijn. Wanneer het dier in Nederland te achterhalen is, wordt het ofwel gedood
en onderzocht op het virus ofwel in quarantaine geplaatst als dat mogelijk is, en geobserveerd
op het ontstaan van hondsdolheid. Reizigers naar het buitenland kunnen bij het
reizigersspreekuur van de GGD terecht voor specifieke informatie en vaccinaties.
ISI Rabies 2009
Pagina 2 van 2