5V Lezen hoofdstuk 2 Opdracht 2 (Klimaat: Wie wint, zon of mens

5V Lezen hoofdstuk 2 Opdracht 2 (Klimaat: Wie wint, zon of mens?)
A
1 (de oorzaak van) de temperatuurstijging op aarde / van de klimaatverandering / van de opwarming
van de atmosfeer
2 alinea 1 en 2
3 alinea 21
B
4 (broeikas)sceptici (al.6) – degenen die twijfelen (aan het broeikaseffect)
commotie (al.8) – opschudding
intrigerende (al.10) – boeiende, interessante
suggestie (al.10) – geopperd denkbeeld, voorstel
kosmische (al.10) – betrekking hebbend op het heelal
fenomenen (al.12) – verschijnselen
beslecht (al.16) – beslist
onmiskenbaar (al.18) – niet te ontkennen, overduidelijk
kornuiten (al.18) – vrienden, medestanders
C
5 1 Broeikaseffect of zonneactiviteit? – alinea 3
6 2 Maatschappelijke consequenties – alinea 7
7 3 Invloeden van de zon: de eerste theorieën – alinea 10
8 4 De strijd beslist?- alinea 18 (of 17)
9 over de vraag ‘Waar komt dat door (dat het klimaat opwarmt)?’
10 de ene partij: de grootste gemene deler van de hedendaagse klimaatwetenschap / het
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)
de andere partij: de zogeheten broeikassceptici / een losse coalitie van allerlei wetenschapsmensen
11 De zon beïnvloedt het magnetisch veld rondom de aarde en dat magnetisme beïnvloedt de
kosmische straling, die het ontstaan van wolken beïnvloedt. Omdat wolken de temperatuur sterk
beïnvloeden, lijkt de zon de oorzaak van de opwarming van de aarde.
12 Nee, de milieubeweging wil graag de opwarming toeschrijven aan het gedrag van de mens. Dan
kan ze de mensen voorschrijven welke maatregelen nodig zijn.
13 Die heeft geleid tot het inzicht dat het onderzoek naar de opwarming van de aarde zich moet
richten op de jaren na 1980, want voor 1980 was het zeker de zon die veel invloed had op het klimaat.
14 Die redenering sloot aan bij al lang bestaande inzichten dat zonnevlekken invloed hebben op
allerlei dingen op aarde (zoals de eerste lentebloesems en de graanprijzen).
15 Zij onderzochten het magnetisch veld rond de zon en stelden vast dat de zon vanaf 1985 juist wat
minder actief is.
16 (1) Lockwood heeft een goede naam in astronomische kringen.
(2) Lockwoods onderzoek ziet er gedegen uit
17 Kees de Jager is (emeritus hoogleraar en) Nederlands grootste zonnedeskundige.
18 Ja, want als de zon niet verantwoordelijk gehouden kan worden voor de klimaatverandering, moet
het wel de mens zijn; die veroorzaakt dan het versnelde broeikaseffect. Dan kan de milieubeweging
actief blijven om de mens tot ander gedrag te brengen.
19 (1) Elders in het zonnestelsel (bijvoorbeeld op Mars) is ook sprake van opwarming.
(2) Er zijn steeds meer aanwijzingen, vooral satellietmetingen, dat de gemiddelde temperatuur op
aarde sinds 1998 niet meer stijgt.
20 D verklaringstructuur: in de tekst worden mogelijke verklaringen gegeven voor de opwarming van
de aarde.
Ook goed: G vraag/antwoordstructuur: in de tekst wordt gezocht naar het antwoord op de vraag wie
verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde: de zon of de mens. De auteur beantwoordt de
hoofdvraag ‘Zon of mens?’ niet definitief en neemt dus geen standpunt in; de lezer mag dat zelf doen.
Eigenlijk wordt de lezer geadviseerd nog geen standpunt in te nemen, maar nieuwe onderzoeken af te
wachten.
21 D een uiteenzetting met beschouwende elementen; de tekst geeft vooral uitleg, in de vorm van een
historisch overzicht; de beschouwende elementen zijn de visies van diverse betrokkenen.
D
Juistheid en volledigheid: Op juistheid en volledigheid lijkt niet veel af te dingen: de auteur geeft veel
informatie en die maakt een correcte indruk, ook al doordat de auteur gedegen bronnen (uit beide
kampen) gebruikt.
Betrouwbaarheid: De tekst lijkt zeer betrouwbaar en is als uiteenzetting/beschouwing behoorlijk
objectief. Dat oordeel kun je vooral baseren op:
- de bronnen: De auteur geeft zowel de inzichten weer van de milieubeweging en wetenschappers die
haar steunen, als die van de broeikassceptici; hij geeft ook van beide partijen de argumenten en
(tamelijk) recente en dus actuele onderzoeksresultaten die hun standpunten bevestigen.
- de publicatieplaats: Elsevier is geen wetenschappelijk tijdschrift, maar wel een gedegen opinieblad
voor een algemeen publiek (misschien een beetje rechts van het politieke midden, terwijl Vrij
Nederland wat meer links van het politieke midden opereert).
Het overige criterium voor het beoordelen van een tekst op betrouwbaarheid doet hier niet ter zake:
over de (deskundigheid van de) auteur is niets bekend. Hij lijkt geen professionele betrokkenheid te
hebben bij zijn onderwerp.