internationaal magazine voor architectuur tuin en

I N T E R NAT I O NAAL MAG AZIN E VOOR ARC H ITEC TUUR TUIN EN LA NDS C H A P
01 2015
www.architectum.com
#15
02 | VOORWOORD | COLOFON
18
VOORWOORD
BESTE LEZER,
U heeft het al gemerkt op de cover van ons magazine: de naam ‘Garden & Place’ verdwijnt
en alle bijdragen over tuinarchitectuur worden vanaf nu gebundeld in ons magazine
­‘Architectum’. Hierdoor wordt de inhoud niet enkel rijker, maar ook gevarieerder. Architectuur,
stedenbouw en landscaping raken immers steeds nauwer met elkaar verweven.
Voor deze eerste editie van 2015 hebben we opnieuw enkele opmerkelijke buitenrealisaties
voor u in petto. Van over de hele wereld, maar ook dichter bij huis. Zo nemen we u mee
naar Koksijde waar de Antea Group en architect Xavier Donck over een tijdsspanne van 10
jaar vorm gaven aan het nieuwe golfterrein. Met aandacht voor terrassen en bestrating en
met respect voor natuur en historisch erfgoed.
Tuinarchitect Filip Van Damme neemt u mee in zijn wereld van strak en sober tuindesign
waarmee hij de brug legt tussen woonst en omringend landschap. In Roeselare tenslotte
zijn we getuige van de complete make-over van een oude, bestaande tuin, georchestreerd
door Henry Claeys en tuinarchitect Pieter Watelle. Een doordacht project eerder gestoeld
op evolutie dan op revolutie.
Veel leesgenot!
Sébastien Leenen – Kurt Lybeer – Lieven Van Den Berghe
COLOFON
UITGEVER Wienerberger AG, 1100 Wien PRODUCTIE Österreichischer Wirtschaftsverlag GmbH, 1050 Wien REDACTIE Christine
Müller (Österreichischer Wirtschaftsverlag), Rita Kremsner (Wienerberger AG) MET BIJDRAGEN VAN Marion Kuzmany (AT), Nancy
Christaens (BE), Elstak Daan (NL), Joanne Garside (UK), Dawn Henning (US), Juha Karilainen (FN), Rūta Leitanaitė (LT), Alexa Uplegger
(DE) FOTOS Christian Richters (6-7), Ruud Peijnenburg (28 – 29), Jens Krüger, Christian Wagner, Christoph Große (10-13), Laimonas
Bogušas (14-15), Nick Paniashvili (18-19), Paul Hill Manshed (20-23), J. Karilainen (24-25), Debbie de Brauwer (26-27, 30-31, 34-35),
Henrikas Štaudė (28-29), Chris Hamilton (32-33) DESIGN Simon Jappel (Österreichischer Wirtschaftsverlag) DRUK Stiepan & Partner
Druck GmbH, Hirtenbergerstraße 31, 2544 Leobersdorf PRODUCTIE Ueberreuter Druckzentrum GmbH
WIENERBERGER NV
Kapel ter Bede 121
B-8500 Kortrijk
T : 32 (0)56 24 96 35
F : 32 (0)56 51 92 75
[email protected]
www.wienerberger.be
twitter.com/architectum
facebook.be/wienerberger
INHOUD | 03
10
30
20
04
06
NIEUWS
MECANOO
Interview
26
16
LICHT EN SCHADUW
Deventer | Nederland
18
WARME AANBLIK
20
LEVENDIG STADSBEELD
24
HARMONIEUS GECOMBINEERD
26
KLEIKLINKERS BANEN DE WEG
Tbilisi | Georgië
08
28
30
PARK MET NIEUWE KRACHT
Mažeikiai | Litouwen
P RIVÉ P ROJE C T
TIJDLOZE SCHOONHEID
Marke | België
O P E N B A R E R U IM T E
08
EEN NIEUW TREFPUNT
10
KLEURRIJK ALTONA
14
INGELIJST VERHAAL
Amsterdam | Nederland
Hamburg | Duitsland
Klaipėda | Litouwen
Telford | VK
Helsinki | Finland
Koksijde | België
32
GA BIJ ELKAAR ZITTEN
34
OUDE TUIN HERBLOEIT
Hiram | USA
Roeselare | België
04 | NIEUWS | NIEUWE PRODUCTEN
DUITSLAND
MODEKLEUR ANTRACIETBLAUW
Naast de klassieke baksteenkleuren vallen vooral donkere tinten
erg in de smaak bij eigenaars van een tuin of terras. Met de nieuwe
kleiklinker ‚Sylt‘ breidt Wienerberger Duitsland zijn aanbod uit met
de kleurtoon antracietblauw. De led-elementen die Wienerberger in
combinatie hierbij aanbiedt, zorgen voor een visuele blikvanger. Ze
zijn voorzien van een lichtdiode (LED), die met een druk op een knop
flatterend matwit licht afgeeft. Doordat ze in het klassieke klinkerformaat worden geproduceerd, kunnen ze ook achteraf in bestrate
oppervlakken of tuinpaden worden geplaatst.
www.wienerberger.de
BELGIË
PUBLIEK GEHEIM
De kwaliteit van de openbare ruimte bepaalt het imago van een
stad of gemeente. Met zijn nieuwe assortiment UrbanA+ kleiklinkers
biedt Wienerberger België een oplossing om deze kwaliteit nog te
verhogen. De geperste en buitengewoon hard gebrande klinkers zijn
verkrijgbaar in de kleuren rood, zwart en paars, en werden speciaal
ontwikkeld voor de bestrating van voetgangerszones, fietspaden,
pleinen en verkeersluwe straten. De hoge slijtvastheid en minimale wateropname garanderen een lange levensduur. De UrbanA+
kleiklinkers voldoen aan de hoogste technische criteria en beantwoorden moeiteloos aan alle eisen in het publieke domein.
www.wienerberger.be
LEESTIP
LANDSCAPES OF CHANGE:
INNOVATIVE DESIGNS AND REINVENTED SITES VAN ROXI THOREN
Timber Press 2014, paperback, 256 pagina‘s, Engels, ISBN-10: 160469386X, ISBN-13: 978-1604693867, ca. 25 euro
De klimaatverandering, de migratie en vele andere factoren hebben elk bijgedragen tot de veranderde eisen
die we stellen aan landschapsontwerpen. Projecten moeten nu regenwater opvangen, stedelijke centra
koelen, wijken ontsluiten en een ruimte voorzien voor de ‚wilde‘ natuur. Landscapes of Change onderzoekt
hoe deze uitdagingen het ontwerpproces aansturen, nieuwe ontwerpstrategieën inspireren en resulteren in
innovatieve werken die het domein van de landschapsarchitectuur herdefiniëren.
Aan de hand van 25 casestudy‘s van over de hele wereld onderzoekt Roxi Thoren hoe sites een ontwerp
doen ontstaan. Elk baanbrekend project wordt beschreven aan de hand van de fysieke, materiële, ecologische en culturele processen die de site historisch hebben gevormd en blijven vorm geven.
INSPIRATIE | NIEUWS | 05
DE ZWEVENDE BRUG VAN LONDEN
Groenzones bieden een uitwijkplaats uit de dagelijkse sleur en veel levenskwaliteit voor hun bewoners. In parken en stadstuinen kan men
zich na een hectische dag ontspannen, met de kinderen ravotten, sportelen of gewoon van de rust genieten. Londen heeft zeer veel van deze
plekken: bijna 40 procent van de oppervlakte van de Britse hoofdstad
wordt ingenomen door openbare parken, stukken bos en tuinen, in
totaal meer dan 14.000 hectaren. En hoewel de ruimte schaars is, lijken
de stedelingen toch nog niet genoeg te hebben. Daarom wagen ze zich
aan visioenen die bijna utopisch aandoen. De Garden Bridge moet een
zwevende tuin worden die boven het water hangt en uitsluitend voor
voetgangers toegankelijk zal zijn. Zelfs fietsers zullen moeten afstappen.
Een groen symbool dat de hoofdstad tot een meer voetgangersvriendelijke en leefbaardere metropool moet maken.
Het voorstel voor de Garden Bridge komt oorspronkelijk van de actrice
Joanna Lumley, die het idee reeds in 2006 opperde en de brug aan de
overleden prinses Diana wilde opdragen. De tuinbrug werd ontworpen
door Thomas Heatherwick, die ook de uit 204 rozenblaadjes gemaakte
schaal voor het Olympische vuur ontwierp. Samen met de ingenieurs
van Arup wonnen ze in het voorjaar een ideeënwedstrijd van het Londense verkeerswezen. Wanneer alles volgens plan verloopt, moet de
groene brug ten laatste vanaf 2018 de Theems overspannen en van
de zuidoever (Southbank) naar het metrostation Temple aan de noordzijde lopen. Specialisten menen dat de brug elk jaar bijna acht miljoen
toeristen kan trekken. Ook de Londenaars zelf zijn enthousiast over het
project. Volgens een enquête is 88 procent van hen voor de bouw van
de groene brug.
Toch kent het project niet alleen voorstanders. Critici vinden dat de brug
veel te duur is – ze moet zo‘n 175 miljoen pond, omgerekend ongeveer
220 miljoen euro kosten - en geen echt nut heeft. Maar komen zal ze
er waarschijnlijk toch, want zowel de gemeenten Westminster als Lambeth, die hun stem moesten geven voor de goedkeuring, hebben met
het plan ingestemd. Wanneer nu ook nog de Londense burgemeester
Boris Johnson groen licht geeft, kan volgend jaar reeds gestart worden
met de bouw.
www.gardenbridgetrust.org
06 | INTERVIEW
Masterplan voor NOMA
Manchester, Groot-Brittannië, Voltooiing 2012 – 2014
MECANOO
Mecanoo werd in 1984 in Delft opgericht door de architecte Francine Houben en biedt momenteel werk
aan 120 architecten, ontwerpers en landschapsarchitecten uit 25 verschillende landen. De talrijke internationale projecten lopen sterk uiteen: zowel eengezinswoningen, openbare gebouwen en hoogbouw
als hele wijken en stedenbouwkundige concepten.
Daaronder bevinden zich uitstekende voorbeelden
van het gebruik van kleiklinkers in de landschapsarchitectuur, zoals de Library of Birmingham (zie „Garden & Place“, het vakmagazine van Wienerberger
AG, 2014), het Mekelpark van de Technische Universiteit Delft, het Nederlandse Openluchtmuseum in
Arnhem en het masterplan voor het project NOMA op
Angel Square in Manchester. Welke ontwerpprincipes
precies bij deze projecten betekenisvol zijn, verklaart
architect en mecanoo-partner Paul Ketelaars in het
volgende interview:
Hoe schat u het belang in van het bouwmateriaal
in de landschapsarchitectuur?
Paul Ketelaars: Een goed ontworpen openbare ruimte bevat een verscheidenheid aan texturen, overgangen tussen zachte en harde oppervlakken en toont
zorg voor detail. De keuze van het materiaal is een
essentieel onderdeel van het ontwerp. De juiste materialiteit die is geselecteerd volgens het voorziene
gebruik en de gewenste stemming, vormt de basis
van elk succesvol project; met structuren en kleuren
kunnen ruimtes worden gedefinieerd.
Hoe ontwerpt Mecanoo openbare ruimtes, waardoor de mensen ervan gaan houden en graag gebruiken?
Mecanoo verenigt architectuur, interieurarchitectuur,
engineering, landschapsarchitectuur en stedenbouw.
Al onze ontwerpen zijn gebaseerd op dezelfde basishouding: mens, plaats, doel. We observeren mensen
INTERVIEW | 07
Nederlands Openluchtmuseum,
Arnhem, Nederland
Voltooiing 1999 – 2000
in erg verschillende steden, klimaatzones en culturen,
en proberen identiteit in onze geglobaliseerde wereld
te brengen, vooral als het openbare gebouwen of ruimtes betreft.
Hoe groot is het aandeel kleiklinkers dat u uit ervaring in uw groenprojecten gebruikt?
Wij gebruiken straatstenen naargelang de context
in het desbetreffende project. Dankzij de natuurlijke
aanwezigheid van klei in Nederland hebben we een
lange baksteentraditie die blijkt uit ons straatbeeld. In
onze Aziatische projecten daarentegen worden bakstenen nauwelijks gebruikt, omdat er in Azië geen zulke traditie heerst en de stenen niet in de lokale setting
zouden passen. Voor ons project NOMA in Manchester hebben we bakstenen gecombineerd met Yorkstone, een zandsteentype uit Yorkshire. Het contrast
tussen deze beide steentypes inzake kleur en textuur
draagt in hoge mate bij tot dit project: de kleur van de
kleistenen harmonieert met de stalen constructie van
het gebouw en schept een warme atmosfeer.
Kunt u enkele decoratieve mogelijkheden beschrijven die kleiklinkers in uw projecten ­hebben?
Paul Ketelaars: De brede waaier aan kleuren, oppervlakstructuren en afmetingen maakt het bouwmateriaal „kleiklinkers“ ongelooflijk veelzijdig bruikbaar. Algemeen geldt voor het natuurproduct baksteen dat
geen enkel exemplaar identiek is en dus een resem
fijne nuances in kleur en vorm kan worden gerealiseerd. Bovendien is het gebruik van baksteen voordelig
en duurzaam, verleent het een hoogwaardig karakter
en heeft het een mooi patina. Door de keuze aan erg
verschillende stenen en legpatronen kunnen ook de
meest uiteenlopende stijlrichtingen – van rustiek tot
modern-industrieel – worden gecreëerd.
Mekel Park – Campus Technische
Universiteit Delft, Delft, Nederland
Voltooiing 2007 – 2009
Paul Ketelaars,
Partner Architekt, Mecanoo
08 | AMSTERDAM | NEDERLAND
AMSTERDAM | NEDERLAND | 09
EEN NIEUW TREFPUNT
„Het Makassarplein is een nieuw centraal trefpunt in de wijk. Een plein dat zich tot het wooncentrum
van deze omgeving kan ontwikkelen. Hoewel de uitvoering eenvoudig en functioneel is, maakt zij
een sterkere sociale cohesie, een grotere verbondenheid en een verhoogde veiligheid mogelijk. Een
dergelijke plek was dringend nodig“, aldus Nevin Özütok, wethouder van Amsterdam-Oost.
D
e Indische Buurt in Amsterdam-Oost ontstond
in het begin van de 20e eeuw. De straten zijn
genoemd naar eilanden in het voormalige koloniale gebied Nederlands-Oost-Indië. De Indische
Buurt is op etnisch en taalkundig gebied zeer gevarieerd; hier worden meer dan 100 talen gesproken.
In vergelijking met alle andere Amsterdamse wijken
vindt men hier de meeste sociale woningen, die nu
moeten worden omgevormd tot privéwoningen. De
herwaardering van de wijk komt ook tot uiting in een
trendy, pas geopende jeugdherberg, een promenade
met cafés en terrassen, een conferentiecentrum en
een winkelstraat met een mediterraan gevoel.
MEER INSPRAAK De ontwikkeling van het Makassarplein liep ver achter in de algemene herwaardering van de stadswijk. Dit plein lag verscholen tussen de omliggende woongebouwen en was voor een
groot deel niet meer dan een anonieme steenvlakte.
De sfeer veranderde er in de loop van de dag ge­
voelig: overdag zag je er moeders met kinderen, later
werd het een druk bezocht trefpunt voor avondvertier.
In 2012 besloot men de bewoners te betrekken in het
debat over de toekomst van het plein. Meer openheid en mogelijke ontmoetingsplaatsen, in de vorm
van speel- en ontspanningsvoorzieningen, picknicktafels, een terras, meer zitgelegenheden en ook een
ingericht ‚centrum‘, bijvoorbeeld in de vorm van een
fontein, moeten tegemoetkomen aan alle wensen van
de bewoners en deze dichter bij elkaar brengen.
ENERGIE DOOR SPEL EN SPORT De ambities
van Amsterdam en de wensen van de omwonenden
smelten samen in een groene en gezellige omgeving.
Regelbare verlichting vermindert het stroomverbruik
en komt tegemoet aan de vraag naar meer veiligheid.
Plantenbakken met grassen en struiken beantwoorden aan de wens voor meer groen met een hoge
belevings- en gebruikswaarde. De picknicktafels
staan in de schaduw van aanlokkelijke fruitbomen.
Sportterreinen en een speelzone zorgen voor nieuwe
­energie – zowel letterlijk als figuurlijk.
Voor de bestrating van deze kwalitatieve en functionele opwaardering opteerde men voor kleiklinkers.
De keuze viel op een mengeling van ‚dikformaat‘ Arte
Paars gereduceerd en Auraton. Arte Paars gereduceerd (rood en blauwrood) heeft een authentiek en
natuurlijk karakter, terwijl Auraton (geel, rood en b
­ ruin)
eerder vrolijk en speels aandoet – en precies dat moet
de nieuwe inrichting van het plein uitstralen. Bovendien gaat dit kleurenpalet zeer mooi samen met de
bestaande stedenbouwkundige context.
INFO
PROJECT
Herinrichting Makassarplein,
­Amsterdam, Nederland
OPDRACHTGEVER
Stadsbestuur Amsterdam (stadswijk
Oost)
ARCHITECT
Stadsbestuur Amsterdam
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Arte Paars gereduceerd DF + Auraton
DF
VOLTOOIING
2014
010 | HAMBURG | DUITSLAND
KLEURRIJK ALTONA
De verouderde en donkere voetgangerstunnel op de Paul-Nevermann-Platz in de Hamburgse
stadswijk Altona moest volledig worden gerenoveerd. Het areaal moest niet alleen visueel maar ook
functioneel worden opgewaardeerd. Vooral de toegankelijkheid voor gehandicapten en de veilige
oversteek van de Max-Brauer-Allee stonden daarbij centraal. Voor de bestrating opteerden de
planologen en architecten voor kleiklinkers van Wienerberger in zes kleurtinten.
HAMBURG | DUITSLAND | 011
T
oen een Zweedse investeerder zijn opwachting
maakte in Altona voor zijn eerste meubelwinkel
in de binnenstad, moesten niet alleen oude gebouwen wijken. Ook infrastructuren zoals straten, voetgangerstunnels, trappen en wegen werden gecontroleerd, omdat experts toch rekening hielden met
een verdubbeling van het dagelijks aantal passanten
tot ca. 50.000. Slotsom: een grondige renovatie was
aangewezen.
SPECIAAL FORMAAT IN ZES KLEUREN Het
Hamburgse Bureau arbos Freiraumplanung haalde
de aanbesteding binnen die werd uitgeschreven
door de wijk Altona. De landschapsarchitecten kozen voor gebrande klei, een typisch bouwmateriaal voor de Hanzestad. Voor dit bijzondere project
waren echter bijzondere kleiklinkers nodig. Daarom
ontwikkelden de ontwerpers samen met Wienerberger een klinker die iets dikker was dan normaal, in
het speciale formaat van 240 x 78 x 71 millimeter.
De bouwwerkzaamheden gingen van start in
oktober 2013. Op een oppervlakte van ongeveer
1.400 m² werden zes soorten kleiklinkers gebruikt,
die samen voor een buitengewoon kleurrijk resultaat
zorgden. De modellen Titan, Schwarz-Braun Kohlebrand, Rotblaubunt Kohlebrand, Penter Blue, Köln
en Penter Gelbbunt Kohlebrand werden in een visgraatverband gelegd.
KLEURVERLOOP UIT DE LOSSE HAND Het
meest in het oog springende element is de blauw­
zwarte Penter Blue, die bijna de helft van de totale
oppervlakte inneemt. De andere vijf kleuren werden
ongeveer in gelijke hoeveelheden gebruikt. Opvallend: er was geen exact legplan voorgeschreven
voor de verschillende klinkers. Het geplande zichtbare verloop van donkere tinten in de tunnel naar
een lichtere bestrating bij het station of in de voet­
gangerszone in de Neue Große Bergstraße, werd
gewoon ‚uit de losse hand‘ geplaatst. Mede door
een doordacht verlichtingsconcept en andere vormgevingselementen zoals een goudkleurige lamellenwand met achtergrondverlichting, nodigt deze omgeving nu weer uit tot een aangenaam verblijf.
012 | HAMBURG | DUITSLAND
Een gezellige openbare ruimte –
het voorplein en de gerenoveerde
tunnel van de Max-Brauer-Allee. Deze
verbindt het station Altona met de
oudste voetgangerszone van Hamburg.
Opvallend element is de kleurrijke
bestrating, waarvoor zes soorten
kleiklinkers van Wienerberger werden
gebruikt.
INTERVIEW
3 VRAGEN AAN CHRISTIAN WAGNER:
Christian Wagner,
landschapsarchitect bij arbos
­F reiplanung, Hamburg
U stelde reeds bij het eerste planologische ontwerp het gebruik van kleiklinkers voor. Waarom
koos u voor dit materiaal?
De beslissing om ook voor deze aanbesteding
kleiklinkers te gebruiken, steunt op de goede ervaringen bij andere projecten. Het kwam erop aan de
omgeving op te waarderen en veiliger in te richten.
Een illegale weekmarkt en de slechte toestand van de
tunnel en de verlichtingssituatie zorgden ervoor dat
het gebied door delen van de bevolking als te mijden
werd ervaren. Aangezien gebrande klei het typische
materiaal van de Hamburgse architectuur is, opteerden wij voor de bestrating bewust voor kleiklinkers.
Deze zijn vorstbestendig, nagenoeg onverwoestbaar,
kleurvast en bieden ontelbare ontwerpmogelijkheden.
Zo kleurrijk ziet men zelden: hoe kwam u bij dit
kleurconcept?
Dat was een voortdurend ontwikkelingsproces.
Voor de bestrating streefden wij in alle ontwerpfasen
naar een kleurverloop van donkere tinten in de tunnel
naar een lichte bestrating aan het einde van de voe-
tgangershelling. Aanvankelijk zouden alleen antraciet
en lichtgrijs worden gebruikt, maar dat vonden wij niet
levendig genoeg. In overleg met het districtsbestuur
ontstond het idee om met vijf kleuren te werken. In
het verdere ontwerpproces werden dit met Titan in
bruin antraciet zelfs zes tinten. Een geslaagde nieuwe, moderne toepassing van het klassieke karakter
van gebrande klei.
Samen met Wienerberger ontwikkelde u een
­nieuw formaat kleiklinkers. Hoe kwam u daarbij?
Wij hadden een duidelijk beeld van hoe ‚ons‘ project er aan het eind moest uitzien. Om er op zulke
grote oppervlakken voor te zorgen dat de klinkers
niet zouden verschuiven, was een visgraatverband
noodzakelijk. Vanuit esthetisch oogpunt kwamen
standaardformaten voor ons echter niet in aanmerking voor een plaatsing op de smalle kant. In overleg
met Wienerberger ontstond daarom het idee van een
extra dikke kleiklinker in het speciale formaat 240 x
78 x 71 millimeter, die voor alle zes de kleurtinten in
dezelfde hoge kwaliteit werd vervaardigd.
HAMBURG | DUITSLAND | 013
Voor: Weinig uitnodigend en donker. Vóór de renovatie werd de omgeving
van de slecht verlichte tunnel door delen van de bevolking als te mijden
ervaren.
Na: De tunnel ligt er nu uitnodigend bij. Ook de trappen (r.) werden onder
handen genomen om de verdubbeling van het dagelijkse voetgangersverkeer aan te kunnen.
INFO
PROJECT
Grondige renovatie van de voetgangerstunnel op de Max-Brauer-Allee,
Hamburg-Altona, Duitsland
OPDRACHTGEVER
Vrije en Hanzestad Hamburg, districtsbestuur Altona, afdeling economie,
bouw en milieu
ARCHITECT
arbos Freiraumplanung GmbH & Co.
KG, Peter Köster & Christian Wagner
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Penter Blue, Titan Kohlebrand,
Schwarzbraun Kohlebrand,
Rotblaubunt Kohlebrand, Köln,
Gelbbunt Kohlebrand
VOLTOOIING
Juni 2014
Een plaatstalen lamellenwand met achtergrondverlichting verwijst naar de
‚levensader‘ van Hamburg, de Elbe. Voor de bestrating kozen de ontwerpers van arbos voor een kleurverloop dat vanaf de overdekte tunnel naar
het einde van de voetgangershelling in de openlucht toe steeds lichter
wordt.
014 | KLAIPĖDA | LITOUWEN
INGELIJST VERHAAL
De ambitieuze plannen van de stad Klaipėda om de vervallen gotische burcht weder op te bouwen
en om te vormen tot een cultuurcentrum, beginnen bij de vroegere locatie van de burcht. De exacte
omtrek van de plattegrond van de burcht werd afgebeeld in de bestrating van het nieuwe plein. Een
tekening, tot stand gebracht met kleiklinkers in verschillende kleuren, toont bezoekers de grootte en
inrichting van de burcht.
D
e Memelburg werd in de 13e eeuw aan de
monding van de Dange gebouwd als onderdeel van een vestigingssysteem, tot ze in de
19e eeuw haar strategisch belang verloor. Gedurende drie decennia was de burcht eigendom van een
scheepsherstelwerf, die de waterkanalen rond de
burcht als aanlegplaatsen voor privéjachten gebruikte, terwijl de burcht zelf als scheepswerf dienstdeed.
Sinds begin deze eeuw onderneemt de stad Klaipeda stappen om het grondgebied van de burcht terug
te geven aan de gemeenschap en op te nemen in
een netwerk van openbare pleinen. In 2009 verliet
de scheepswerf het terrein van de burcht, zodat er
plaats kwam voor het ambitieuze plan van de stad
om hier een cultureel, toeristisch en vrijetijdscentrum
op te richten. Reeds in 2002 was in de kelderverdieping een geschiedkundig museum ondergebracht
dat echte restanten van middeleeuwse kruisridderburchten en verschillende archeologische vondsten
tentoonstelde.
SYMBOLISCHE VOETAFDRUK Het plan om in
de verre toekomst hier opnieuw een middeleeuwse
burcht in de gotische stijl van de 16e eeuw te bouwen, begon toen het hele gebied van de burcht
werd ontdaan van de opslagplaatsen. De door ar-
KLAIPĖDA | LITOUWEN | 015
De contouren van het grondplan van het kasteel zijn in de bestrating ingewerkt en
geven de bezoekers een impressie van hoe het historische complex na voltooiing
eruit zal zien.
INFO
cheologische kennis bevestigde plattegrond van
de burcht, wordt nu weerspiegeld in het oppervlak
van het n
­ ieuwe plein. De in de bestrating verwerkte
­omtrek van de plattegrond toont bezoekers de grootte, structuur en inrichting van de historische burcht.
Om het plein een moderne aanblik en tegelijk een
duurzaam en gebruiks­vriendelijk karakter te geven,
kozen de architecten voor kleiklinkers in natuurlijke
kleuren: De muren van de burcht worden voorgesteld
door een donkerbruine buitenlijn, terwijl de binnenruimten worden aangegeven met oranje kleiklinkers.
Voor het contrast is de resterende oppervlakte van
het plein bedekt met grijze kiezelstenen, zodat het
verschil tussen ‚binnen‘ en ‚buiten‘ de burcht zowel
zichtbaar als voelbaar is.
Hoewel slechts voorlopig aangelegd, zal het
­nieuwe plein enkele jaren behouden blijven tot het
omgevende landschap en de v­estingsstructuren
­worden heropgebouwd en de stad klaar is om de
symbolische voetafdruk te vervangen door een
­nieuwe burcht uit rode baksteen.
PROJECT
Wederopbouw van de Memelburg in
Klaipėda, Litouwen
OPDRACHTGEVER
Stadsbestuur van Klaipėda
ARCHITECT
JSC „Uostamiesčio projektas“
www.uostamiescioprojektas.lt
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Wienerberger STT Red Kare,
STT Terra Kare
VOLTOOIING
2014
016 | DEVENTER | NEDERLAND
S
inds het begin van de wijkrenovatie in 2005 bestond de wens
het oostelijke en westelijke deel van de stad beter met elkaar te
verbinden. Talloze pogingen mislukten. Ofwel waren ze te duur,
­ofwel waren de bewoners niet tevreden over de ontwerpen. De huidige
­plannen werden uiteindelijk ontwikkeld in nauwe samenwerking met de
woningbouwmaatschappij ‚Rentree‘ en de bewoners. In april 2014 werd
het project voltooid.
BOVEN EN ONDER De door One Architecture uitgewerkte oplossing
plaatst het ene deel van de weg iets hoger, het andere wat lager. De
rijweg boven werd verbreed tot in totaal vier rijbanen; de fiets- en voetgangersweg daaronder zorgt voor een veilige oversteek van de drukke
straat. Nu kan de Amstellaan de verkeersdrukte weer aan en biedt ze
bovendien een veilige verbinding tussen beide delen van de Rivierenwijk.
DEVENTER | NEDERLAND | 017
LICHT EN SCHADUW
De Amstellaan in Deventer is onderdeel van het Hanzetracé
en een belangrijke verkeersader voor de stad. Op een
bepaald ogenblik kon zij het toenemende verkeer niet meer
verwerken. Door de renovatie werd de straat niet alleen
functioneel aangepast aan de veranderde omstandigheden,
maar werd door creatief gebruik van straatklinkers en
verlichtingselementen een visueel kunststukje gecreëerd.
SCHADUWSPEL Voor de bestrating en verharding van het wegdek
werd gekozen voor een mengeling van 80 procent Euroton Brons en 20
procent Authentica Varia in ‘dikformaat’. De berm langs de onderdoorgang bestaat uit in verband gelegde kleiklinkers die‘s nachts voor een
boeiend licht- en schaduwspel zorgen.
INFO
PROJECT
Renovatie van de Amstellaan in
­Deventer, Nederland
OPDRACHTGEVER
Deventer stadsbestuur
ARCHITECT
One Architecture, Amsterdam
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Euroton Brons DF +
Authentica Varia DF
VOLTOOIING
April 2014
018 | TBILISI | GEORGIË
TBILISI | GEORGIË | 019
WARME AANBLIK
Het is veel meer dan een hotel met 139 kamers. Het is een reisdoel op zich. Het voormalige
bedrijfsgebouw van een oude uitgeverij werd zeer geslaagd verbouwd tot een modern hotel met vijf
verdiepingen. Het wezen en de geschiedenis van het gebouw werden behouden. Het vat perfect de
ruwe, postindustriële en onconventioneel bohemienachtige sfeer samen die typisch is voor dit deel
van de hoofdstad.
„
Vanaf het begin hadden wij het idee dit historische gebouw, dat in het midden van de 20e eeuw
oorspronkelijk als uitgeverij werd gebouwd, voor
de stad te bewaren. Tijdens het uitwerken van ons
ontwerp deden wij er alles aan om het oorspronke­
lijke gebouw, dat altijd een onderdeel is geweest van
de stadsgeschiedenis, te behouden. De straat waar
het Rooms Hotel Tbilisi zich bevindt, ligt in een van
de oudste wijken van Tbilisi. Wij wilden de geest van
deze tijden weer tot leven wekken“, aldus architect
Goga Chkhetia van de Adjara Arch Group over zijn
overwegingen voor dit project.
NIEUW LEVEN IN DE ‚BAKSTEENSTRAAT‘
Wegens de vlakbij gelegen steenbakkerijen werd de
straat vroeger ‚baksteenstraat‘ genoemd. Een groot
deel van de huizen in Tbilisi is inderdaad met bakstenen gebouwd. Dat is de reden waarom de architect
in zijn concept voor de inrichting van de binnenplaats
en voor de verfraaiing van de aan het hotel grenzende
zones kleiklinkers wilde gebruiken. Met de bruinachtige tint creëert hij bovendien een bijzonder warme en
natuurlijke aanblik. Goga Chkhetia: „Wij geloven dat
daardoor de gezelligheid van de wijk terugkeert die
vroeger in deze omgeving heerste. We kozen voor
kleiklinkers van Wienerberger omdat zij traditionele
technieken gebruiken waardoor de klinkers niet symmetrisch of glad worden, en dat is net de charme ervan. Wij denken dat wij het streefdoel, het oorspronkelijke gebouw te behouden en tegelijk nieuw leven in
te blazen, met succes hebben gehaald.“
Goga Chkhetia is de hoofdarchitect
van de Adjara Arch Group.
De investeerders en ontwerpers
opteerden om verschillende redenen
voor kleiklinkers. Ze zijn kleurvast,
verouderen mooi en hebben een zeer
lange levensduur.
INFO
NIET ALLEEN MOOI Naast al deze schoonheid
werd ook de functionaliteit niet vergeten, want de
omgeving van een hotel wordt natuurlijk zwaar belast door auto‘s en bestelwagens. Daarom werden
de kleiklinkers in visgraatverband gelegd. Vooral voor
de helling naar de garage en voor de parkeerplaatsen langs de straat is dit legpatroon bijzonder aan te
bevelen, omdat het de stabielste variant is die zelden
vervormt door het manoeuvreren van auto‘s.
PROJECT
Rooms Hotel in Tbilisi, Georgië
OPDRACHTGEVER
Adjara Arch Group
ARCHITECT
Goga Chkhetia
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Arte Nero en Incana bezand
VOLTOOIING
2014
020 | TELFORD | VK
LEVENDIG
TELFORD | VK | 021
STADSBEELD
Kleiklinkers van Wienerberger creëren een totaal nieuwe stedelijke omgeving in Southwater. In
het stadscentrum van Telford wordt in totaal 250 miljoen pond geïnvesteerd om voor bewoners,
handelaars en bezoekers een dynamische, levendige en duurzame omgeving te creëren.
022 | TELFORD | VK
TELFORD | VK | 023
D
e eerste fase van het baanbrekende Southwater stadsontwikkelingsproject in Telford is nu klaar. De onthulling van het goudkleurig
beklede Telford & Wrekin stadhuis symboliseert het begin van een
investeringsproject met een volume van 250 miljoen pond in deze stad
in het graafschap Shropshire. Het project, dat in een groene randgordel
aan het water ligt, was een enorme esthetische uitdaging voor de ontwikkelaars van Morgan Sindall. Een zorgvuldige materiaalkeuze was van
cruciaal belang voor het ontwerp.
SYMBOLISCHE VERBINDING De opdrachtgever formuleerde als
nadrukkelijke eis dat de bestrating in Southwater One een fysieke alsook
symbolische verbinding moest vormen tussen het uitgesproken, onmiskenbaar modernistische karakter van de bebouwing en de natuurlijke
omgeving. Arte Zandgeel (Hague Cream) kleiklinkers van Wienerberger
beantwoorden perfect aan deze instructie, aangezien de warme, zandkleurige tinten mooi samengaan met het omringende natuurlandschap.
Bovendien zorgen de soorten Arte Mastiek en Auraton door hun zuivere,
groene oppervlakken voor een fris patina aan het water.
en hier en daar ook de visgraattechniek, ontstaat een gevoel van continuïteit en variatie.
Ten slotte resulteren de hoge architecturale ambities van het project
in een winkellandschap dat ‚werkt‘, waar Telford zijn voorzieningen voor
ondernemingen, winkels, bedrijven en openbare instellingen kan ontwikkelen.
Keith Barker, commercieel directeur van Wienerberger zegt hierover:
„Dit project vergde veel afwegingen, gaande van de materiaaleigenschappen en de integratie in de plaatselijke omgeving tot de beslissingen over de kleinste details. Maar het is juist die perfectie tot in het detail
die de kwaliteit van het project uitmaakte en waartoe wij dus overtuigd
hebben bijgedragen.“
INFO
PROJECT
Herinrichting van het winkellandschap
in Telford, VK
OPDRACHTGEVER
Telford en Wrekin
VOOR EEN WINKELLANDSCHAP DAT ‚WERKT‘ De nieuwe bebouwing moet een dynamische handelszone creëren en tegelijk een gevoel van rust en stabiliteit uitademen. Het gebruik van kleiklinkers heeft
ertoe bijgedragen dat dit doel bereikt werd. De duurzaamheid van de
baksteenproducten benadrukt de stabiliteit, terwijl legpatronen en kleurkeuze de rust bevorderen. Door toepassing van zowel streks verband
ARCHITECT
Morgan Sindall
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Arte Zandgeel, Auraton, Arte Mastiek
VOLTOOIING
September 2014
024 | HELSINKI | FINLAND
HELSINKI | FINLAND | 025
HARMONIEUS GECOMBINEERD
In de wijk Zuid-Hermanni in Helsinki ontstond een volledige woonwijk uit in totaal vier
wooncomplexen, waar op de binnenplaatsen kleiklinkers werden gebruikt. „Wij zagen de
vormgeving van de binnenplaatsen vanaf het begin als onderdeel van het architecturale ontwerp“,
aldus de architecten Olli Sarlin en Marja Sopanen, die in 2008 de architectuurprijsvraag voor de
volledige planning wonnen. Het doel bestond erin een kwalitatief hoogwaardige woonomgeving met
een gezellige sfeer te creëren.
Z
uid-Hermanni ligt in de nabijheid van het centrum
van Helsinki. De omgeving had decennialang
vooral een industriële bestemming. Ook delen
van de Universiteit van Helsinki waren hier gevestigd.
Toen de industrie wegtrok, werden de oude gebouwen afgebroken en de omgeving vrijgegeven voor
woningbouw. Alleen een oude buis uit rode baksteen
herinnert nog aan vroegere tijden. De pas gebouwde
wooncomplexen werden voorzien van gevel­
stenen
van Wienerberger. Als bestratings­materiaal voor de
binnenplaatsen werd overeenkomstig de ­
plannen
van de stad uitsluitend voor natuurlijke materialen
geopteerd. De keuze ging tussen natuursteen of klei­
klinkers.
AANGENAME STRAATSTENEN Landschapsarchitecte Soile Heikkinen van VIREARC werkte het
eigenlijke ontwerp van de binnenplaats uit. Zij legt
uit dat de materialen voor dit project een zeker kwaliteitsniveau moesten halen en de iets robuustere
kleiklinkers dus beter voldeden aan de eisen van het
bouwplan. „Er werd ook voor kleiklinkers gekozen om
een uniforme aanblik van het woningblok te verkrijgen. De nieuwe gebouwen zijn net als de bestaande
gebouwen in de omgeving met baksteengevels uitgevoerd. Bovendien onderscheiden zij zich door hun
hoge kwaliteit en zijn ze ook visueel aantrekkelijker
dan vele andere materialen“, aldus Heikkinen.
verschillende vormen en materialen zorgen voor een
zeer bijzondere aanblik, die ook mooi zichtbaar is vanuit de ramen van de omliggende woongebouwen.
Het gebruik van kleiklinkers als bestratingsmateriaal was voor de architecten een nieuwe ervaring,
maar over het resultaat zijn zij zeer tevreden. „Tegenwoordig worden binnenplaatsen in de stad veel meer
naar waarde geschat dan vroeger, en de mensen zijn
ook bereid erin te investeren. Een mooie, gezellige
binnenplaats verhoogt de waarde van het complex en
van elke woning op zich“, merkt architect Sarlin op.
De architecten Olli Sarlin en Marja
Sopanen zijn blij met hun beslissing
om kleiklinkers als bestratingsmateriaal te gebruiken binnen het woonblok.
De kleiklinkers werden harmonieus
met andere materialen gecombineerd.
INFO
PROJECT
HET TOTAALBEELD TELT De definitieve kleurkeuze van de kleiklinkers is gebaseerd op de geschiedenis van dit gebied en de oude gebouwen in
de omgeving, die allemaal verschillende rode baksteentinten te zien geven. De geschikte kleiklinker
vond men uiteindelijk in de productreeks van Wienerberger, die ook gebruikt werd voor toegangshellingen
aan de ingangen en voor enkele trappenhuizen. De
totale bestrate oppervlakte is 4.500 vierkante meter
groot en onderverdeeld in drie binnenplaatsen. De
Renovatie van een binnenplaats,
Helsinki, Finland
OPDRACHTGEVER
VVO Asunnot Oy
ARCHITECT
Architecten Sarlin+Sopanen en
landschapsarchitect VIREARC
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Oud Hollands Oud Veendam
VOLTOOIING
Augustus 2013
026 | KOKSIJDE | BELGIË
W
aar vind je zomaar 85 hectare om een nieuw golfterrein te ontwikkelen? Hoe ga je om met aanwezige relicten van grote historische waarde? Hoe verzoen je het vlakke polderlandschap met
het golvend aspect van een golfterrein? Hoe hou je de originele water­
huishouding van de polder intact? Op deze en nog veel andere vragen
wist Antea Group een sluitend antwoord te formuleren, in samenspraak
met diverse partners en tijdelijke associaties. Het kwam er gewoon op
neer om op een intelligente, diplomatische en respectvolle manier de
vaak ogenschijnlijk tegenstrijdige belangen met elkaar te verzoenen.
RESTANTEN VAN DE OUDE DUINENABDIJ Karel Dewitte werkt
reeds 15 jaar voor Antea Group en volgt het project van bij de start
op: “Vanuit historisch oogpunt werd in een eerste fase 4 ha ontgraven
voor archeologisch onderzoek, waarbij o.a. oude kreekstructuren wer-
den blootgelegd. Voor de bouw van het Clubhouse moesten bepaalde
delen van de aanwezige oude hoeve en het bakhuis bewaard blijven. De
oude boerenwoning vermeldde bv. het jaartal 1698 op de gevel, maar
de vroegste sporen ervan zouden dateren van de historische Duinenabdij uit het begin van de twaalfde eeuw.” De hele zone voor de bouw van
het golfterrein diende eerst volledig bomvrij gemaakt te worden. Terwijl
golfarchitect Jeremy Pern zich over de vormgeving van het golfterrein
ontfermde, slaagde architect Xavier Donck erin om een clubhouse te
ontwerpen dat volledig opging in de landelijke sfeer en omgeving, en dat
bovendien een hedendaagse invulling gaf aan tradities en technieken die
bij de oorspronkelijke boerderij werden toegepast”.
KLEI VOOR EEN NATUURLIJKE BESTRATING Karel Dewitte: “Ook
de verhardingen en bestratingen kregen onze volle aandacht bij Golf
KOKSIJDE | BELGIË | 027
KLEIKLINKERS BANEN DE WEG
Het adviesbureau Antea Group bracht dit jaar het totaalproject Golf Ter
­Hille in Koksijde tot een geslaagd einde, dag op dag bijna 15 jaar na de
eerste verkennende gesprekken met de opdrachtgevers. De complexiteit
van een dergelijk project is niet altijd zichtbaar voor de buitenwereld,
terwijl hier toch wegens (cultuur)historische, milieu-gerelateerde en
landschappelijke belangen vaak op de toppen van de tenen moest gelopen
worden. De inzet was groot, de weg was lang, maar het resultaat mag
gezien worden.
Voor het trottoir werd de nieuwe UrbanA+ kleiklinker
gebruikt die speciaal voor voetgangerszones en pleinen werd
ontwikkeld. De geperste en bijzonder hard gebrande klinker is
er ook in zwart en paars.
INFO
PROJECT
Golf Ter Hille, Koksijde, België
OPDRACHTGEVER
AGB Koksijde
ARCHITECT
Ter Hille. Op dat vlak werden de verharde oppervlaktes in verschillende
zones ingedeeld elk met hun eigen functie en noden op vlak van be­
strating.”
Het mooiste en grootste deel van de verharding wordt gevormd door
de terrassen rond het clubhouse en door de paden richting golfterrein
en driving range. Er werden twee types kleiklinkers gebruikt: voor het
grote opgehoogde terras dat ook naar binnen werd doorgetrokken onder de veranda door, viel de keuze op een mix van Megaton en Alfaton.
Deze klinkers passen perfect in de authentieke stijl en architectuur van
het clubhouse en het landelijke kader. Bovendien versterken ze ook de
sfeer van klasse en verfijning die de golfsport uitstraalt. Duurzaamheid
en authenticiteit staan hierbij centraal. De doorleefde en verweerde look
van de kleiklinkers sluit bovendien perfect aan bij de lange voorgeschiedenis van de site. Bij alle wandelpaden en wegverhardingen binnen de
Antea Group ism X Donck Architects,
Waregem
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
UrbanA+ Rood – Mix Megaton+Alfaton
(terras Clubhuis)
VOLTOOIING
2014
gereconstrueerde walgracht werd geopteerd voor de UrbanA+, een iets
moderner ogende kleiklinker uit het Wienerberger aanbod, die bovendien een grotere belasting kan verdragen. Zonder meer een lang, ambitieus en complex project dat door alle betrokken partijen tot een zeer
geslaagd einde werd gebracht.
028 | MAŽEIKIAI | LITOUWEN
PARK MET NIEUWE KRACHT
Na zijn herinrichting wordt het oude, vroeger verwaarloosde park een nieuwe plek voor evenementen en festiviteiten en een groene ontmoetingsplaats voor de bewoners van de oude binnenstad. De
met gele kleiklinkers aangelegde voetpaden vormen een duidelijk herkenbaar oriëntatiesysteem en
creëren een uitnodigende atmosfeer in het dennenbosje.
MAŽEIKIAI | LITOUWEN | 029
D
e jongste tijd legt Mazeikiai, sinds 1980 een belangrijke
stad in de Litouwse olie-industrie, de klemtoon op een
betere openbare infrastructuur en het stimuleren van
de stadsontwikkeling. De kleine stad met 36.000 inwoners
bouwt daarom sportvoorzieningen, saneert scholen en vernieuwt straten en parken, waaronder het park in de oude
binnenstad. Het park aan de rand van de historische binnenstad omsluit een dennenbos met een oppervlakte van
9,4 hectare. Oorspronkelijk was het een plek voor sport en
recreatie, met daarnaast ruimte voor de herinnering aan
het verleden, met een kerkhof voor in de 2e Wereldoorlog
ge­sneuvelde soldaten. De voorbije 40 jaar was het echter
zwaar verwaarloosd. Overwoekerd door plantengroei, verkommerde het plantsoen tot een onaangename plek waar
elke infrastructuur voor vrijetijdsbesteding ontbrak. Door
zijn nabijheid bij de belangrijkste administratieve en cultu­
rele instellingen van de stad, wilde men het park na de
herin­richting gebruiken als openbare ruimte voor grote evenementen z­ oals concerten, festivals of volksfeesten. In de
eerste plaats moest het als enige groenvoorziening in de
nabijheid van de oude stadskern echter beschikbaar zijn als
openbaar recreatiegebied voor de omwonenden.
VOOR ELK WAT WILS In het kader van de herinrichting
werden oude struiken en bomen gesnoeid, zodat er vrije
groenzones ontstonden voor de mensen en het park een
luchtiger karakter kreeg. Het grote sportterrein ten zuiden
van de stad werd verder ontwikkeld. Het oude, vervallen stadion daarentegen werd vervangen door een groot grasveld –
als open ruimte voor grote evenementen. De architecten legden een nieuw, ringvormig systeem van paden aan die alle
delen van het park met elkaar verbinden – kinderspeelplaats,
sportterrein, tennisvelden – en de bezoekers naar de centrale ruimte leiden. Door de gele kleiklinkers zijn de voetpaden duidelijk herkenbaar, waardoor men zich makkelijk kan
oriënteren in het park. Volgens architect Henrikas Štaudė
leveren de door Wienerberger voorgestelde kleiklinkers een
grote bijdrage aan het kernconcept van een uitnodigende
openbare ruimte: de zachte kleur past bij het natuurlijke
kleurenpalet van het dennenbos en zorgt voor een gezellige
en warme atmosfeer.
INFO
PROJECT
Herinrichting van het openbare park in
Mazeikiai, Litouwen
OPDRACHTGEVER
Stadsbestuur van het district
Mažeikiai
ARCHITECT
H. Štaudė, S.M. Štaudė, V.Pilkauskas,
A. Juršytė, A. Valkūnaitė
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Märkisch
VOLTOOIING
2014
030 | MARKE | BELGIË
TIJDLOZE SCHOONHEID
Filip Van Damme houdt van het tijdloze aspect dat eigen is aan de beste tuinontwerpen.
Enerzijds heeft dit te maken met de juiste materiaalkeuze en anderzijds met het ogenschijnlijk
ongecompliceerd aanvoelen van het ontwerp. U kan er echter donder op zeggen dat het net die
tuinen zijn die er ongecompliceerd, soms nonchalant en dus tijdloos uitzien waar het meeste is over
nagedacht. Niets vindt zomaar zonder reden plaats in de natuur en dus ook niet in het tuinontwerp.
Om de tijdloosheid van zijn eigen ontwerpen kracht bij te zetten, maakt hij overvloedig gebruik van
eerlijke en duurzame materialen zoals kleiklinkers.
MARKE | BELGIË | 031
INFO
PROJECT
Privéproject in Marke, België
TUINAANNEMER
Tuinen Vermandele, Oostrozebeke
ARCHITECT
Filip Van Damme, Bellegem
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Trendline Caron Tegel
VOLTOOIING
2014
N
a zijn studies aan de tuinbouwschool van Melle
deed Filip Van Damme eerst ervaring op bij een
bureau voor tuinarchitectuur. Na 4 jaar hield hij
het er voor bekeken en begon voor eigen rekening te
werken. Met een belangrijke rode draad voor ogen:
weg van de drukte van alledag.
Filip Van Damme: “De hedendaagse mens leidt op
professioneel en privé vlak een hectisch bestaan. De
weinige vrije tijd die hem rest, wil hij tot rust komen in
zijn tuin. En, geef toe, tot rust komen is veel moeilijker
in een tuin waar men dagelijks geconfronteerd wordt
met een achterstand in onderhoud… Vandaar dat ik
liefst eenvoudige en rustgevende tuinen ontwerp die
weinig werk en onderhoud vergen.
Voor deze moderne privéwoning ging Filip Van
Damme op zoek naar een kleiklinker die perfect bij de
architectuur en de stijl van de woning zou passen. De
zwarte Wienerberger Trendline Caron tegel voldeed
hier perfect aan.
Filip Van Damme: “Door het vierkante formaat hebben we hier met een tegel te maken en niet met een
klassieke kleiklinker in één van de traditionele formaten. Als voorstander van strakke en moderne tuinen
laat deze tegel me toe om heel creatief de ­ruimtes in
te vullen terwijl de bouwheer geniet van alle voordelen
die een kleiproduct te bieden heeft zoals duurzaamheid, kleurvastheid, vocht- en vorstbestendigheid,
onderhoudsgemak…”.
EEN KLEIKLINKER VERMOMD ALS MODERNE
TEGEL Filip Van Damme: “Vaak denken mensen bij
het horen van het woord -kleiklinker- enkel maar aan
rustieke klinkers die geassocieerd worden met een
klassieke architectuur. Niets is echter minder waar.
Dankzij de aanhoudende inspanningen op vlak van
productontwikkeling bij fabrikanten zoals Wienerberger, beschikt de bouwheer vandaag over een ruime
keuze aan kleiklinkers van uiteenlopende kleur, inspiratie en vorm. Zelfs wie zweert bij een ultramoderne
bouwtrant hoeft zich de typische natuurlijkheid en
warme duurzaamheid van kleiklinkers niet te ontzeggen”.
EEN BOEIEND SAMENSPEL VAN NIVEAU’S
EN MATERIALEN Zowel bij de opritten vooraan als
bij terrassen en paden achteraan werd gewerkt met
een halfsteensverband. Het terrein vertoonde bovendien serieuze niveauverschillen, die met de Trendline
Caron tegel vlot werden overbrugd. Achteraan werd
een verhoogd terras opgetrokken dat via een soort
promenade met de woning is verbonden. Het geheel
straalt rust en evenwicht uit, waarmee het uiteindelijk
doel van bouwheer en tuinontwerper volledig werd
bereikt.
032 | HIRAM | USA
HIRAM | USA | 033
GA BIJ ELKAAR ZITTEN
Aanvankelijk als klein terras gepland, groeide dit project uit tot een grotere onderneming.
Uiteindelijk duurde het vier maanden en waren er 19.000 kleiklinkers nodig om de ideeën van de
eigenaar van het huis te verwezenlijken. Omgeven door een zorgvuldig ontworpen beplanting,
verbinden de Phoenix kleiklinkers van General Shale verschillende buitenzones tot een fantastische
recreatie- en ontspanningsruimte.
Blik op de terraszone: hedendaags comfort versmelt met de rustieke
schoonheid van het omliggende landschap. Phoenix kleiklinkers
vormen het verbindingselement tussen beide taferelen.
W
ayne en Leslie Tibbitts gaven Kelly Landscaping Management de opdracht een ‚klein
buitenterras‘ aan te leggen bij hun huis aan
zee in Hiram, Georgia. De eigenaars kozen alleen op
basis van zijn schoonheid voor de Phoenix kleiklinker van General Shale. „De kleiklinkers ademen een
zekere oude atmosfeer uit die doet denken aan de
kasseiwegen uit de 19e eeuw“, zegt James Kelly,
eigenaar van Kelly Landscaping Management. „De
Tibbitts werden zeer aangesproken door het uiterlijk
van de kleiklinkers en waren tijdens de plaatsing zeer
enthousiast over hoe de bestrating harmonieerde met
hun huis.“
ONTMOETINGSPLEK VOOR HET GEZIN Door
hun plaatsing in visgraatverband, weerspiegelen
de kleiklinkers de natuurlijke aanblik van de natuur­
steengevel van het huis en het omgevende landschap.
Het oorspronkelijke project waarmee alles begon, toont Phoenix
kleiklinkers in strek- verband.
Naarmate de werkzaamheden vorderden, ontdekten
de Tibbitts de schoonheid en elegantie van het terras en besloten ze het bouwproject uit te breiden tot
één grote woonruimte in de openlucht. De kleiklinkers
passen perfect bij de verschillende buitenvoorzieningen rondom het huis - een whirlpool, een stookplaats
en een zomerkeuken, inclusief zitgelegenheid aan de
bar - en creëren een ontmoetingsplek die een ongekende landelijke charme uitstraalt. Het resultaat is
een even verfijnde als ongedwongen relaxruimte in
de openlucht.
Ook voor de bestrating van de voetpaden van de
woning naar de andere delen van het terrein werden
Phoenix kleiklinkers uit de Brickhaven fabriek in Moncure, North Carolina gebruikt. Deze sieren de toegangsweg naar de straat en delen van de oprit die
over het terrein loopt.
INFO
PROJECT
Privétuinproject, Hiram, USA
OPDRACHTGEVER
Leslie & Wayne Tibbitts, huiseigenaars
ARCHITECT
Kelly Landscapes Management
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
General Shale Phoenix
VOLTOOIING
Juni 2014
034 | ROESELARE | BELGIË
ROESELARE | BELGIË | 035
OUDE TUIN HERBLOEIT
De uitloper van het Meetjesland richting Brugge vormt de thuisbasis voor het tuin- en
landschapsbedrijf Watelle. De familiezaak werd in 1986 opgericht door vader Jef Watelle, die
intussen de hulp gekregen heeft van zonen Pieter en Dries. Pieter Watelle sloeg enige tijd geleden
de handen in elkaar met Henry Claeys, voor het renoveren van de tuin rond het ouderlijk huis van
laatstgenoemde.
P
ieter Watelle is van vele markten thuis. Zo combineerde hij een economische opleiding tijdens
het middelbaar met een studie landschaps- en
tuinarchitect. Een combinatie waar hij tot op heden
de voordelen van plukt in het sturen van het e
­ igen
familiebedrijf. Pieter Watelle: “Ik hou van eenvoudige en eerlijk vormgegeven tuinen zonder overbodige tierelantijntjes. In ons vak is het de eenvoud die
echt kan ontroeren. Zeker als je daarbij ook gebruik
maakt van duurzame materialen. Ik stel me gedurende de ontwerpfase ook continu in de plaats van de
opdrachtgevers, hoe leven ze, wat verlangen ze…?
Een tuinontwerper moet een beetje een kameleon zijn
om zich perfect te kunnen inleven”.
dat het sterker is om met de wagens over te rijden.
De keuze voor kleiklinkers was ook hier bijzonder
sterk gefundeerd: door hun authentieke recuperatielook lijkt het alsof de klinkers hier al steeds gelegen
hebben. Ze zorgen voor een directe integratie met de
woning en de omgeving. Ook achteraan deze woning
hebben we met kleiklinkers gewerkt, waarbij we veel
gebruik gemaakt hebben van grindpaden afgeboord
met de smallere versie van de Authentica Retro Varia
kleiklinker. Iedereen is het erover eens dat het plaatje
helemaal klopt”.
BOEIEND CREATIEF SAMENSPEL Voor de renovatie van deze villatuin konden twee creatieve
geesten, tuinontwerper Pieter Watelle en gerenommeerd designer Henry Claeys hun ideeën de vrije
loop ­laten. Pieter Watelle: “Henry Claeys heeft zelf
ook een ­duidelijke, creatieve kijk op milieu in het algemeen en op groen en tuinaanleg in het bijzonder
en was eerder reeds betrokken bij de aanleg van diverse andere groenprojecten. Hier konden we beiden
vanuit onze eigen leefwereld en expertise een aantal
ideeën samen­brengen tot een verrassend maar sterk
gestructureerd geheel. Henry Claeys kende de tuin
ook door en door want hij heeft hier zijn jeugd doorgebracht”.
HET PLAATJE KLOPT MET KLEIKLINKERS De
woning was omgeven door een vrij ­ruime parktuin die
dateert uit de jaren zeventig. Initieel waren er ook al
verhardingen in kleimateriaal aangebracht. De concrete opdracht betrof hier overduidelijk geen revolutie
maar een evolutie. Om die reden werd er unaniem
voor gekozen om de verhardingen op­nieuw in kleiklinkers aan te leggen. De keuze viel op de Authentica
Retro Varia van Wienerberger.
Pieter Watelle: “Aan de voorzijde werd een grote,
ronde verharding aangebracht als parkeerruimte voor
de wagens, die via aansluitende klinkerpaden toegang geeft tot de woning. we kozen hier voor een
visgraatverband omdat het mooi oogt maar ook om-
INFO
PROJECT
Privéproject in Roeselare, België
OPDRACHTGEVER
Henry Claeys, Roeselare
ARCHITECT
Pieter Watelle, Damme
GEBRUIKTE KLEIKLINKERS
Authentica Retro Varia DF en WF
VOLTOOIING
2013
www.architectum.com