Doel en opbouw van teksten

Schrijfvaardigheid en argumentatie
Vwo 5
Schrijfdoelen
Volgens het communicatiemodel
BOODSCHAP
ONTVANGER
ZENDER
DE SCHRIJVER
Wat de schrijver met zijn boodschap bij de lezer wil
bereiken = het schrijfdoel
DE LEZER
Schrijfdoelen
• Wij onderscheiden de volgende schrijfdoelen:
- Amuseren
(bij niet-zakelijke teksten)
Je wilt met jouw tekst een lezer vermaken.
- Informeren
Je wilt met jouw tekst een lezer meer informatie geven over een bepaald onderwerp, zodat
de lezer wat leert over dit onderwerp.
- Opiniëren
Je wilt met jouw tekst een lezer de kans geven zelf een mening te vormen over een bepaald
onderwerp. Dit doe je door meningen van andere tegenover elkaar te zetten en de lezer
verder te informeren over een bepaald onderwerp.
- Overtuigen
Je wilt met jouw tekst een lezer overtuigen van het standpunt dat jij in jouw tekst inneemt
en met argumenten ondersteunt.
- Activeren
Je wilt met jouw tekst een lezer aanzetten tot handelen.
Opbouw van een tekst
Een tekst bestaat uit drie delen. Ieder deel heeft zijn eigen functie:
Inleiding
Middenstuk
Slot
Opbouw van een tekst
Inleiding
Een inleiding heeft over het algemeen twee functies:
1. De aandacht van de lezer trekken
2. Het onderwerp van de tekst introduceren
Hoe trek je de aandacht van de lezer?
a. Door een voorbeeld te geven (verhaaltje, anekdote, weetje).
b. Door terug te grijpen op de geschiedenis (hoe er in het verleden met het
onderwerp is omgegaan).
c. Door in te spelen op de actualiteit ( je sluit aan bij iets wat nu in het middelpunt
van de belangstelling staat. Let!! Hierdoor kan je tekst een minder lange
houdbaarheidsdatum krijgen!)
d. Door in te spelen op het belang van de lezer (Je laat aan je doelgroep zien dat
het nut heeft om jouw tekst te lezen).
Opbouw van een tekst
Inleiding
Hoe introduceer je een onderwerp?
1.
2.
3.
4.
Een of meerdere vragen stellen
Een probleem formuleren
Een mening of standpunt verkondigen (bij een overtuigende tekst!)
De opbouw van een tekst aan te geven
Opbouw van een tekst
• Middenstuk
Het middenstuk is het grootste deel van de tekst. Hierin wordt de inhoud van je
tekst uitgewerkt  deelonderwerpen komen hierin aan bod.
Bepaalde tekstsoorten hebben een vaste structuur voor het middenstuk. Je
kunt je structuur verduidelijken door het gebruik van:
- Tussenkoppen (als dit bij de tekstsoort past)
- duidelijke alinea-indeling
Opbouw van een tekst
Slot
Het slot bevat in ieder geval de hoofdgedachte van de tekst. (Bij een
overtuigende tekst is dit dus wederom het standpunt). Je rondt in het slot jouw
tekst af.
Naast de hoofdgedachte kan het slot bestaan uit:
-Een korte samenvatting (meestal bij informatieve teksten)
- een afweging (meestal bij opiniërende teksten)
- een toekomstverwachting
- een aansporing (meestal bij activerende teksten)
BELANGRIJK!
In het slot mogen geen nieuwe deelonderwerpen of argumenten meer
gegeven worden! Die horen in het middenstuk.
Tekstsoorten
Aan de hand van de verschillende schrijfdoelen onderscheiden we ook verschillende
tekstsoorten:
Informerende tekst
Opiniërende tekst
Overtuigende tekst
-Instructie
-Recensie
-Betoog
Een reeks aanwijzingen;
legt uit hoe de lezer iets
moet doen.
Een tekst waarin een
recensent zijn oordeel
geeft en je informeert
over een onderwerp,
zodat de lezer zijn
mening kan vormen.
Een tekst waarin een
schrijver een standpunt
in neemt t.o.v. een
onderwerp en dit
standpunt
beargumenteert.
-Verslag
-Ingezonden brief
Een beschrijving van een
gebeurtenis (evenement
of wedstrijd). Bevat ook
de mening van de
schrijver over de
gebeurtenis.
Schrijvers reageren op een
gebeurtenis of tekst en
geven hun
beargumenteerde
mening.
-Nieuwsbericht
Over een actuele
gebeurtenis; geeft
objectieve en
betrouwbare informatie.
De overtuigende tekst: argumentatie
BOODSCHAP
DE SCHRIJVER
DE LEZER
De overtuigende tekst: argumentatie
STANDPUNT:
Mening van een schrijver of
de positie die een schrijver
inneemt t.o.v een bepaalde
stelling
STELLING:
Illegaal downloaden van muziek moet harder worden aangepakt.
STANDPUNT SCHRIJVER:
Positief: Ik vind dat het illegaal downloaden van muziek harder moet worden aangepakt.
Negatief: Ik vind dat het illegaal downloaden van muziek niet harder moet worden
aangepakt/ versoepeld moet worden.
De overtuigende tekst: argumentatie
STANDPUNT:
Mening van een schrijver of
de positie die een schrijver
inneemt t.o.v een bepaalde
stelling
In een overtuigende tekst moet het standpunt van de schrijver beargumenteerd
worden, zodat de lezer inzicht krijgt in de positiekeuze van de schrijver.
• Middenstuk
In het middenstuk van een overtuigende tekst wordt de argumentatie uitgewerkt.
De overtuigende tekst: argumentatie
In schema kan een overtuigende tekst er als volgt uitzien:
STANDPUNT
ARGUMENT 1
+
ONDERSTEUNING
ARGUMENT 2
+
ONDERSTEUNING
ARGUMENT 3
+
ONDERSTEUNING
De overtuigende tekst: argumentatie
Om te laten zien dat je als schrijver geen eenzijdig beeld wilt geven, geef je ook
enkele tegenargumenten:
STANDPUNT
ARGUMENT 1
+
ARGUMENT 3
+
ARGUMENT 2
+
ONDERSTEUNING
ONDERSTEUNING
ONDERSTEUNING
Tegenargument 1
+
Tegenargument 2
+
weerlegging
weerlegging
Een weerlegging geeft aan
waarom het tegenargument
niet een reden is om het
oneens te worden met het
standpunt van de schrijver
De overtuigende tekst: argumentatie
Hoe ziet een alinea met een argument eruit?
Standpunt: Ik vind dat het illegaal downloaden van muziek niet harder moet worden
aangepakt/ versoepeld moet worden.
Alinea met argument 1
Door illegaal downloaden verdienen beginnende bands meer aan de
verkoop van concertkaartjes.(argument 1) = KERNZIN
De universiteit van Leuven heeft onderzocht dat 60% van nieuwe bands
die zijn opgericht tussen 2007 en 2010 40% meer kaarten bij concerten
verkopen in hun beginjaren, dan bands die zijn begonnen in de periode
tussen 1995 en 2000 toen het illegaal downloaden van muziek nog
geen rol speelde. (ondersteuning)
De overtuigende tekst: argumentatie
INDELING VAN DE TEKST
INLEIDING
STANDPUNT
ALINEA
ALINEA
ARGUMENT 1
+
ARGUMENT 3
+
ARGUMENT 2
+
ONDERSTEUNING
ONDERSTEUNING
ALINEA
ALINEA
ONDERSTEUNING
Tegenargument 1
+
Tegenargument 2
+
weerlegging
weerlegging
ALINEA
M
I
D
D
E
N
S
T
U
K