preventie van ziekenhuisinfecties
advertisement
preventie van ziekenhuisinfecties les asepsie voor studenten geneeskunde team ziekenhuishygiëne UZ Gent DEEL 1 theorie inhoud nosocomiale infecties overdracht van micro-organismen standaard voorzorgen overdrachtsgebonden voorzorgen nosocomiale infecties nosocomiale infecties definitie infecties die optreden > 48u na opname in het ziekenhuis nosocomiale infecties soorten luchtweginfecties urineweginfectie bloedstroominfectie postoperatieve wondinfectie andere … nosocomiale infecties enkele cijfergegevens 5% tot 10% van gehospitaliseerde patiënten mortaliteit: directe mortaliteit 1% 2 à 3 % bijdrage tot overlijden verlenging hospitalisatieduur: 4 dagen nosocomiale infecties enkele cijfergegevens in België per jaar 110.000 ziekenhuisinfecties in acute ziekenhuizen 2500 à 3000 overlijdens 440.000 extra hospitalisatiedagen kost € 116.000.000 nosocomiale infecties wet van 15 mei 2007 wet betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg vergoeding van schade als gevolg van het verlenen van gezondheidszorg het niet verlenen van zorg een infectie opgelopen als gevolg van de verleende zorg het volstaat dat de patiënt kan aantonen dat de verleende zorg schade heeft veroorzaakt overdracht van micro-organismen overdracht van microorganismen hoe? BRON OVERDRACHTSWEG ONTVANKELIJKE GASTHEER preventie van overdracht standaard voorzorgen overdrachtsgebonden voorzorgen airborne voorzorgen droplet voorzorgen contact voorzorgen standaard voorzorgen standaard voorzorgen Toe te passen bij alle patiënten bedoeld ter bescherming van patiënt en gezondheidswerker ongeacht de kennis van de microbiologische status van de patiënt standaard voorzorgen handhygiëne bescherming van de kledij bescherming van de slijmvliezen van het aangezicht aandacht voor het gebruikte materiaal aandacht voor de omgeving overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen handhygiëne Evolutie van mortaliteit tgv. kraambedkoorts (Semmelweis, Weense Allgemeines Krankenhaus, 1848) handhygiëne handhygiëne wassen hygiënisch: water en zeep antiseptisch: Hibiscrub ontsmetten handenantisepticum alcohol + handbescherming handschoenen handhygiëne 1 ontsmetting van de handen met alcohol is te verkiezen boven het wassen met water en zeep 2 Wassen Vóór Ontsmetten Na Vóór Na 30’’ handhygiëne Handen zichtbaar bevuild? JA NEEN Handen wassen met water en zeep Handen Ontsmetten met handalcohol + Handen Ontsmetten met handalcohol HANDSCHOENEN = aanvulling en geen vervanging van het ontsmetten of wassen handhygiëne DOE ZELF DE TEST handhygiëne handhygiëne Aandachtspunten bij handenontsmetting neem voldoende alcohol (min. 5 ml) waak erover dat elke plaats met het desinfectans in contact komt laat gedurende 30 seconden drogen aan de lucht handhygiëne indicaties VÓÓR patiëntencontact NA patiëntencontact handhygiëne indicaties VÓÓR een zuivere of invasieve handeling handhygiëne indicaties NA blootstelling aan lichaamsvochten of slijmvliezen NA contact met de directe patiëntenomgeving handhygiëne AANDACHTSPUNTEN: juwelen nagels handlotions zeep en handdoekjes bescherming van de kledij gebruik van schorten en voorschoten proper niet steriel of plastiek als men spatten of aerosolen kan verwachten met bloed en lichaamsvochten bevuilde schorten verwijderen en nadien steeds handhygiëne toepassen bescherming van de slijmvliezen van het aangezicht masker, beschermbril, aangezichtsschild aandacht voor gebruikt materiaal linnen steeds als potentieel besmet beschouwen standaard = witte of groene zak gele zak bij patiënten besmet met Streptococcen groep A, antrax, schurft, SARS blauw afvalvat bij prionen indien linnen bevuild met bloed verzorgingsmateriaal Indien bevuild zo verwijderen dat je jezelf noch een volgende patiënt besmet aandacht voor de omgeving Alle plaatsen en voorwerpen die regelmatig aangeraakt worden moeten frequent gereinigd en gedesinfecteerd worden. plaatstoewijzing onhygiënische patiënten = kamer alleen overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen DOEL Voorkomen van blootstelling aan bloedoverdraagbare pathogenen via intacte huid, slijmvliezen, parenteraal contact bij ZORGVERLENERS HOE? Door toepassing van een aantal voorzorgsmaatregelen bij ALLE patiënten t.o.v. bepaalde lichaamsvochten overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen Als besmettelijk te beschouwen: bloed semen vaginaal secreet cervicaal secreet cerebrospinaal vocht amnionvocht pleuravocht pericardvocht peritoneaal vocht synoviaal vocht overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen Enkel als besmettelijk te beschouwen bij zichtbaar bloed: urine faeces speeksel sputum braaksel transpiratie tranen nasaal secreet overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen Na gebruik maar voor het wegwerpen Tijdens gebruik van voorwerp Tussen verschillende stappen van procedure Bij het terugplaatsen van kap Instrument achtergelaten op grond, tafel, bed, … Bij plaatsen van voorserp in naaldcontainer Bij behandeling van herbruikbaar voorwerp Bij het terugtrekken van een naald Andere tijdstip van voorkomen van een prikongeval (situatie UZ Gent, studie IDEWE 2004) Voorwerp stak door afvalzak Voorwerp stak uit opening naaldcontainer Voor het gebruik van het voorwerp In bedwang houden patiënt Voorwerp doorboorde wand van naaldcontainer 0 5 10 15 20 Percentage prikongevallen 25 30 35 overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen naar schatting gebeuren er 2000 accidentele bloedcontacten per jaar in België 0.6 tot 6 seroconversies per jaar voor Hepatitis C 1 seroconversie per 5 jaar voor HIV 70% van de accidentele bloedcontacten is potentieel te voorkomen! Eva Leens (WIV), situatie Belgische ZHen, 1 juni 2003 - 31 dec 2005 overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen Algemene maatregelen handhygiëne, handschoenen, schort, masker, bril / schild huidbeschadiging afdekken bloedcontact vermijden op huid, slijmvliezen en kledij hulpmiddelen bij reanimatie prikaccidenten voorkomen overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen overdrachtsgebonden voorzorgen overdrachtsgebonden voorzorgen airborne voorzorgen droplet voorzorgen contact voorzorgen airborne voorzorgen voorzorgen bij micro-organismen die via ingeademde lucht worden overgedragen (< 5µ) open longtuberculose Indien geen immuniteit: mazelen windpokken (varicella) Herpes zoster (zona) airborne voorzorgen longtuberculose Bij verdachte symptomen: steeds consult pneumoloog goede hoesthygiëne aanleren na ontslag: sedimentatietijd voorzien NOOIT immuungecompromitteerde (HIV) patiënten en patiënten met open longtuberculose op dezelfde afdeling hospitaliseren droplet voorzorgen voorzorgen bij micro-organismen die via vochtpartikels, spray of aërosol worden overgedragen (> 5µ) bacteriële en virale pneumonie (longontsteking) en meningitis (hersenvliesontsteking) ernstige virale infecties zoals: griep, bof, rubella, ... contact voorzorgen voorzorgen bij micro-organismen die via rechtstreeks of onrechtstreeks contact worden overgedragen huidinfecties, virale/hemmorhagische conjunctivitis, virale gastrointestinale of respiratoire aandoeningen bij jonge kinderen en zuigelingen infecties met kiemen met hoge virulentie zoals hepatitis A, rotavirus infecties of -kolonisaties met epidemiologisch belangrijke multiresistente micro-organismen (MRSA, MRGN, …) contact voorzorgen multiresistente gram-negatieven (MRGN, CAZ, ESBL, hyperproducer) in één tijd onmiddellijk resistentie voor meerdere groepen antibiotica ‘kleven’ aan huid en slijmvliezen plasmiden Enterobacter aerogenes, Enterobacter cloacae, Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter baumannii, Escherichia coli, Klebsiëlla pneumoniae, … contact voorzorgen multiresistente gram-negatieven (MRGN, CAZ, ESBL) STRATEGIE kolonisatie extra aandacht voor de gekoloniseerde zones infectie contactisolatie stop voorzorgen na 3 negatieve culturen contact voorzorgen methicilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA) gram positief, coagulase positief epidemiologische eigenschappen overleeft lang in de omgeving neusdragerschap verhoogde adherentie aan de huid contact voorzorgen methicilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA) niet meer te behandelen met goedkopere en veilige antibiotica vancomycine (Vancocin ®) = duur = ernstige neveneffecten Staph. aureus is een echte pathogeen die ernstige infecties kan veroorzaken contact voorzorgen methicilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA) STRATEGIE: isoleren of cohorteren gele armband screening patiënten en personeel mupirocine neuszalf DEEL 2 praktisch voorbeeld aantrekken van steriele kledij contact Prof. dr. G. VERSCHRAEGEN d (2) 3637 Lic. M. VANNESTE d (2) 2174 Lic. P. DE WAEGEMAEKER d (2) 5655 Fax: [email protected] (2) 3325
