Robert Dilts introduceert

Bianca Minkman
Robert Dilts introducee
Workshop Field Based NLP
In een wereld waar het steeds meer lijkt te draaien om 'ik', wordt tegelijkertijd de roep om meer
aandacht voor onze wereld als geheel steeds luider. Niet alleen op het gebied van milieu, klimaat en
sociale samenhang, maar ook spiritueel. Die invloed doet zich nu zelfs ook gelden in het toch vrij
rationeel ingestelde vakgebied NLP. Een van de sleutelfiguren binnen NLP, Robert Dilts, brengt NLP op
een hoger plan door een 'vierde waarnemingspositie' toe te voegen, gebaseerd op 'het veld'.
Tijdens het schrijven van de ledenco-
ker zonder er een show van te
lumn voor het vorige nummer van
maken. Hij stond open voor vra-
INzicht verkeerde ik in de aangename
staat van flow. Ik beschreef de film
“Flow” is de
'What the bleep do we know?!' die mij
tot het verrassende inzicht had geleid
dat er een link is tussen NLP en kwan-
ken in mogelijkheden en dat je gedach-
optimale staat
ming bepaalt de werkelijkheid. Maar wat
sief. Uiteraard zette Dilts de
theoretische kaders, maar we
werden ook aan het werk gezet.
als al je velden
ten- (patronen) de realiteit beïnvloeden.
De structuur van je subjectieve waarne-
de pauzes aan toe bestookt
werd. De driedaagse was inten-
tum-fysica. Het voelde alsof het kwartje
was gevallen: beiden gaan uit van den-
gen, waarmee hij dan ook tot in
'Het veld' is immers vooral iets
om te ervaren. Het begrip 'veld'
staat voor ruimte of energie die
congruent zijn
ontstaat door relaties en interacties, patronen in een systeem
is die werkelijkheid dan? Als je die zelf
(groep, organisatie, verband
inkleurt via je eigen model of the world,
enzovoort). De eerste dag stelde
is het er dan eigenlijk wel? En waar
komt dan die flow vandaan?
hij het 'personal field' centraal,
op de tweede dag draaide het om het 'interpersonal
field' en op de derde dag tenslotte kwam het 'larger
Deze vragen intrigeerden mij zo, dat het geen toeval
field' aan bod.
kan zijn geweest dat juist op dat moment een mailing
van het IEP in mijn mailbox belandde, met daarin de
Personal field
aankondiging van een workshop door Robert Dilts over
Het personal field is het energieveld waarmee je
'field based NLP'! Dilts, de man die ik uit mijn NLP-
lichaam omgeven is. In de verfilming van het boek 'De
opleiding ken als het brein achter de (neuro)logische
celestijnse belofte' van James Redfield werden deze
niveaus (omgeving-gedrag-capaciteiten-waarden en
persoonlijke energievelden letterlijk weergegeven door
overtuigingen-identiteit en visie), zou mij zelf het ant-
een soort wolk van licht en kleuren om iemand heen.
woord kunnen geven op mijn prangende vragen. Dit
Dat kwam de filmmakers op veel kritiek te staan van
mocht ik niet missen. Ik ben dan ook erg blij dat ik,
nuchtere recensenten die het verschijnsel afdeden als
namens de Redactie INzicht en dankzij de gastvrijheid
'onzin net als aurafoto's'. Het mag dan in deze film tru-
van het IEP, de kans kreeg om deze workshop eind
cage zijn, voor een godsdienst als het Sjamanisme bij-
oktober bij het IEP te volgen.
voorbeeld is het een zeer reëel uitgangspunt. In onze
alledaagse werkelijkheid ervaren wij dit personal field
Velden
vaak als 'een goed of slecht gevoel' bij iemand of bij
Dilts had maar liefst drie dagen uitgetrokken voor zijn
een plaats. In ons taalgebruik hebben we het over
verhaal. Hij toonde zich daarbij een enthousiast spre-
'iemand die al mijn energie opslokt' bijvoorbeeld.
10
I N z i c h t
W i n t e r
2 0 0 6
rt 'het Veld' binnen NLP
Robert Dilts
Foto beschikbaar gesteld door het IEP
Interpersonal field
soms onbekende) persoon uit. Deze persoon stelt hen
Het interpersonal field is het veld dat ontstaat tussen
(op zijn gevoel) letterlijk zodanig in de ruimte op dat
personen bij interactie. Het maken van rapport is de
de onderlinge verhoudingen worden gevisualiseerd. De
voorwaarde, het hebben van een intentie de basis. Dit
representanten spelen geen rol, want zij kennen de
kan positief uitwerken als een 'wij-gevoel', een gevoel
achterliggende problematiek immers niet, maar hande-
van betrokkenheid bij een groep. De andere kant van
len op basis van 'wat zij aanvoelen'. Dit levert vaak
de medaille is groepsdruk, zoals bijvoorbeeld bij een
verrassende inzichten op omdat het veelal blijkt te
bende. Hellinger maakt in zijn familieopstellingen ook
kloppen met de werkelijkheid terwijl de representanten
gebruik van het interpersonal field, in de context van
geen informatie hierover hadden. Het kan dan ook niet
een familie. In zo'n opstelling beelden de deelnemers,
anders dat zij dit 'door krijgen' van een hoger niveau:
representanten, de familiaire relaties van een (hen
het larger field.
J e u g d
e n
G e z i n
11
Larger field
is dat de wijsheid die nodig is voor verandering al in
Dit larger field, of generative field, is het spirituele
het veld aanwezig is en dat deze ontdekt en vrijge-
veld, het allesomvattende energieveld. Sommige men-
maakt kan worden door de juiste context te creëren
sen noemen het God, je zou het ook 'ons collectieve
('creating a resource state'). Dat betekent bijvoorbeeld
geheugen' kunnen noemen. Dit is het niveau dat
dat de rol van een coach faciliterend moet zijn. De
Sheldrake, wetenschapper van de synchroniciteitsleer,
coach brengt niet de oplossing, die ligt immers als
definieerde als 'morfogenetisch veld': een collectieve
besloten in het veld (de ruimte, energie tussen present
bron van informatie waar elk organisme op afstemt en
waaruit het zijn ontwikkelingsinformatie ophaalt1.
of problem state - het hier en nu - en de desired state
Mozart duidde dit niveau als volgt aan: 'mijn muziek
ontvankelijk hiervoor te worden. Om dat te kunnen,
komt niet van mij, maar via mij.'
moet de coach 'zelf centered' zijn, oftewel in contact
Er is sprake van flow als deze drie velden met elkaar in
met zijn eigen personal field, congruent zijn. Als hij
overeenstemming zijn. Dit is alleen te ervaren met
zich daarvan bewust is, wordt het mogelijk het inter-
meerdere zintuigen tegelijk. Flow is zowel visueel,
personal en larger field te ervaren.
- waar je naar toe wil). De coach kan zijn cliënt helpen
kinestetisch als auditief. Flow op zich is - helaas - niet
te modelleren maar wel de toestand waarin je er het
Omgekeerde piramide van Dilts
meest ontvankelijk voor bent ('creating a resource
Derde generatie NLP gaat over het exploreren van de
state').
wereld van de relationele logica en hoe die te integreren met de logica van de bewuste geest. Dilts geeft
Eerste en tweede generatie NLP
uitdrukking aan derde generatie NLP door een omge-
Deze opbouw van velden vertoont een analogie met de
keerde piramide op zijn eigen Piramide van Dilts (de
ontwikkeling van NLP in de loop der jaren. De eerste
(neuro)logische niveaus) te plaatsen: de top waar de
en tweede generatie NLP zijn gericht op het personal
missie zit, wordt het brandpunt naar de nieuwe pirami-
en interpersonal field, de derde generatie op het larger
de-op-zijn-kop van trans-missie. De spirituele niveaus
zijn familie, professie, gemeenschap en planeet2.
field.
Oorspronkelijk was NLP als gedachtegoed het resultaat
van de bestudering door Bandler en Grinder van thera-
Zingeving
peuten die goede resultaten wisten te behalen. De
Als we het over een spiritueel niveau hebben, is de
effectieve technieken en methoden werden in kaart
stap snel gemaakt naar zingeving. Derde generatie NLP
gebracht en gemodelleerd. De therapeutische relatie
speelt zich immers af op identiteitsniveau in plaats van
vormde de context om veranderingen te realiseren op
het niveau van gedrag of overtuigingen. Hoe past dat
het niveau van gedrag en capaciteiten. Deze fase, die
in het plaatje van de velden? Dilts zegt hierover: “It's
globaal de jaren zeventig en medio tachtig beslaat,
your job to keep the channel open to let your energy,
staat bekend als 'Eerste generatie NLP' .
your field flow into the world. That's your contribution.”
Geleidelijk verlegde NLP zijn focus buiten de therapeu-
Hij legt dit uit aan de hand van de niveaus van leren
tische wereld, naar het onderwijs, de gezondheidszorg
en veranderen van Bateson.
en sales bijvoorbeeld. Uitgangspunt was nog steeds de
Level 0 is de huidige situatie, een automatische
één-op-één relatie, maar nu lag de nadruk op de rela-
respons. Level 1 is een correctieve verandering in dit
tie tussen de ander en jezelf, je kern. In deze fase,
gedragspatroon, je probeert iets anders te doen. In
zogenoemde 'tweede generatie NLP', verdiepte NLP
organisaties hebben we het dan over een reorganisatie.
zich met inzichten over waarden, overtuigingen, meta-
Bij level 2 switch je naar een ander patroon, van
programma's, tijdlijnen, submodaliteiten en waarneem-
jezelf. Tot nu toe zitten we in het personal field. De
posities. Er kwam als het ware een niveau bij.
hulpbronnen van een ander breng je in je eigen veld in
op level 3-niveau. Dat is wat we in feite doen als we
Derde generatie NLP
iemand modelleren. Nu is sprake van actie in het inter-
In de jaren negentig zijn daar aandacht voor identiteit,
personal field. Bij level 4-learning, ook wel field lear-
visie en missie bijgekomen. In deze 'derde generatie
ning, denk of doe je iets wat geen ander eerder heeft
NLP' ligt de nadruk op verandering in een heel sys-
gedaan. Denk aan het voorbeeld van Mozart die zei dat
teem: de 'vierde waarnemingspositie'. Deze positie
zijn muziek niet vanuit hem kwam, maar dat het hem
omvat en ontstijgt tegelijkertijd de andere drie posities
'toeviel'. In het bedrijfsleven hebben we het over inno-
(ik-de ander-de waarnemer). De vierde positie is je
vaties. Om toegang te hebben tot level 4 moet je van-
identificatie met het veld, de energie tussen de drie
uit verbondenheid met jezelf, je kern (personal field) in
overige posities. De aanname van derde generatie NLP
een staat komen van 'stillness' of 'flow' aldus Dilts.
12
I N z i c h t
W i n t e r
2 0 0 6
Daarvoor is het nodig om 'uit ons hoofd' te blijven.
Met een gevoel van voldoening en iets bijzonders mee-
Niet nadenken over onze gevoelens of gedachten gaan
gemaakt te hebben, ging ik naar huis. Mijn vragen zijn
analyseren, maar gewoon zíjn in het hier en nu. Dat
beantwoord. Flow is de optimale staat als al je velden
klinkt heel simpel, maar is het absoluut niet. Dilts hielp
congruent zijn. Dat is helaas niet altijd de realiteit, het
ons hierbij door een geleide meditatie te doen.
ligt er maar aan hoe je je eigen werkelijkheid inkleurt.
Concentreren op je ademhaling, alle zintuigen wijd
Gelukkig biedt NLP tools om je te helpen congruent te
open zetten en gedachten loslaten.
worden. En te weten dat de oplossing al besloten ligt in
het veld, is een geruststellende gedachte.
Oefeningen
De materie over de velden is abstract dus daarom
waren de oefeningen een belangrijk onderdeel in de
workshop. Dilts bouwde daarbij op van personal naar
uiteindelijk large field. Je moet je immers eerst bewust
worden van je eigen veld, je eigen energie en jouw
plaats in het geheel (in dit geval was het interpersonal
field de workshopgroep) alvorens je contact kunt
Bianca Minkman heeft haar eigen bedrijf, Minkman
Journalistieke Producties en is NLP-Master student bij Frank Bruining Personal Training &
Coaching.
maken met het large field. Dat voelen van het large
Contact auteur:
field was overigens niet altijd makkelijk. Een van de
[email protected]
oefeningen om elkaars energie te voelen (interpersonal
field), was bijvoorbeeld het spiegelen van elkaars
bewegingen waarbij je telkens een nieuw element
1 'Ik zie, ik zie wat jij niet ziet… NLP and beyond', door
moest toevoegen. Op een gegeven moment 'voel je
Cathelijne Wildervanck in: INzicht nr. 3-2006
2 Workshopbundel IEP bij workshop Field based NLP door
elkaar aan' en gaat dat 'als vanzelf'. Soms resulteerde
dat voor toeschouwers in een mooi esthetisch bewe-
Robert Dilts, 2006.
gend geheel.
Een oefening die mij wel aansprak, was het brengen
van hulpbronnen uit het interpersonal field naar je personal field. In een opstelling representeerden groepsleden (het interpersonal field in dit geval) een bepaald
gevoel dat je hebt (problem state). Vervolgens stelde
een ander groepslid zich op als het gevoel óver dat
gevoel (daar zit vaak het probleem!). In dezelfde
IEP Workshop: 'The Hero's Journey'
door Robert Dilts en Stephen Gilligan
januari 2007 in Groesbeek
opstelling namen representanten plaats die symbool
stonden voor de staat die je wilde bereiken (desired
state) en het gevoel dat je hebt als je deze toestand
bereikt zou hebben. Degene die het gevoel voor de
opstelling inbracht, moest vervolgens de plaats inne-
Wie ook een workshop met Robert Dilts wil meemaken, krijgt op 25, 26 en 27 januari 2007 de kans.
Bij het IEP geeft Robert Dilts samen met Stephen
men van de representanten. Opvallend was dat de
Gilligan, een grote naam in Ericksoniaanse hypno-
representanten 'als vanzelf' hun houding, plaats of
therapie, een workshop met als thema de helden-
intensiteit van beweging of uitdrukking gingen aanpas-
reis, een eeuwenoude blauwdruk voor persoonlijke
sen (net als bij familieopstellingen geldt hier de invloed
transformatie.
van het larger field). Door één voor één de plaats van
de representanten over te nemen, leek het wel alsof je
blik werd verruimd.
Twee van de meest creatieve en ervaren ontwikkelaars van veranderingsmodellen laten hun licht
schijnen over de archetypische reisroute voor
Dilts besloot de driedaagse workshop met een oefening
menselijke verandering.
waarbij diverse muziekstijlen de vijf ritmes van
Kernbegrippen zijn transformatie, roeping, zelf-
Gabrielle Roth representeerden. De ritmes, die duide-
bewustzijn, het verlaten van je 'comfort zone',
lijk in de muziekfragmenten naar voren kwamen,
waren flow, staccato, chaos, lyrical en stillness. Vanuit
contact met het personal field ging iedereen bewegen
op de muziek, zodat er een aparte 'groepssfeer' (interpersonal field) ontstond.
J e u g d
e n
G e z i n
energie en creativiteit, flexibiliteit, reframing, field
based NLP en het reorganiseren van je levenspad.
Meer informatie: www.iepdoc.nl
13