De gouden peer

Nyenrode Corporate Governance Instituut
Governance in de semi-publieke sector
Door: prof. mr. Steven R. Schuit
NCGI, nieuwsbrief september/ oktober 2013
Op 11 september heeft de commissie Halsema 1 een voortreffelijk rapport aangeboden aan
minister Kamp (EZ). Reactie van de Minister: “Het rapport van de commissie levert in de eerste
plaats een waardevolle bijdrage aan de discussie over gedrag in de semipublieke sector. De
commissie adviseert twaalf bindende gedragsregels voor iedere instelling. En geeft handvatten
over hoe instellingen en branches zelf kunnen komen tot extra richtlijnen die moeten zorgen
voor een cultuur waarin het ‘Lastige Gesprek’ kan worden gevoerd. De commissie stelt de klant
centraal. Die moet kunnen rekenen op goede zorg, excellent onderwijs, adequate
woonvoorzieningen en goede dienstverlening op het spoor. De overheid ordent de markt, stelt
regels vast, houdt toezicht, maar dat is niet altijd genoeg om de kwaliteit van dienstverlening voor
de burger te kunnen zekerstellen; niet genoeg om het publieke belang volledig te borgen. Het is
het gedrag van professionals dat de doorslag geeft. Zij worden door ons allen toevertrouwd met
de discretionaire bevoegdheid die nodig is om beslissingen te kunnen nemen in antwoord op de
dilemma’s van alledag. En uiteindelijk is het de invulling van die discretionaire bevoegdheid die
de kwaliteit van de publieke dienst in zeer belangrijke mate bepaalt.”
Het advies leest als een trein: heldere opzet, niet al te zelfverzekerd en gericht op de inhoud van
de problematiek, zonder een overdaad aan regelzucht. De Commissie gaat royaal in op de
“weeffouten” in de semi-publieke sector. De geconstateerde weeffouten: (i) de politiek is vaak
niet in staat om aan te geven welke belangen door de semi-publieke instellingen in een bepaalde
sector moeten worden behartigd, (ii) bij de uitvoering van de publieke taken wordt verondersteld
dat onderlinge concurrentie, opgetuigd met financiële prikkels, een panacee is voor succes en (iii)
anders dan ondernemingen met aandeelhouders die de aandelen kunnen vervreemden, worden
semi-publieke organisaties gekenmerkt door gedwongen winkel-nering. Aldus ontbreekt daar de
disciplinerende werking die in de private sector zo heilzaam is.
1
Samenstelling: Femke Halsema, Maxim Februari, Marco van Kalleveen en Doekle Terpstra.
Website: www.nyenrode.nl/ncgi Contact: [email protected]
1
Nyenrode Corporate Governance Instituut
Eenvoudige oplossingen zijn er niet. De Commissie bepleit een “aanspreek”-cultuur (dus niet een
“afreken”-cultuur). Bestuurders, toezichthouders en burgers moeten bereid zijn tot het voeren
van “lastige” gesprekken, met als uitgangspunt dat tegenspraak en zelfkritiek gezond is.
Tot slot geeft de Commissie een aantal aanbevelingen voor in codes op te nemen richtlijnen.
Maar daar ligt niet de kracht van het rapport.
Zou misschien voor de semi-publieke instellingen in elke sector niet een ombudsman speciaal
moeten worden belast met het stimuleren van de dialoog, de reflectie, het zelfinzicht en de
politieke inspiratie?
Dit rapport mag niet in de la verdwijnen!
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2013/09/11/een-lastiggesprek-advies-commissie-behoorlijk-bestuur.html
Artikelen en columns gepubliceerd op de website en in de nieuwsbrief van het NCGI weerspiegelen niet per definitie een algemene visie van
het NCGI maar worden door auteurs op persoonlijke titel geschreven. Wenst u te reageren dan kan dat naar [email protected]
Website: www.nyenrode.nl/ncgi Contact: [email protected]
2