Voedingsadviezen bij Diabetes Mellitus

Havenziekenhuis
ROTTERDAM
Voedingsadviezen bij
Diabetes Mellitus
Deze folder gaat over voedingsadviezen als u Diabetes Mellitus heeft.
Inleiding
Diabetes Mellitus, beter bekend als diabetes of suikerziekte, is een
stofwisselingsziekte waarbij het bloedglucosegehalte ontregeld is. Mensen
met diabetes maken geen insuline aan of zijn verminderd gevoelig voor
insuline. Insuline is een hormoon dat een belangrijke rol speelt bij het
bloedglucosegehalte. Insuline is nodig om glucose (=suiker) in de cellen op
te nemen. Uit de glucose haalt het lichaam energie. Bij diabetespatiënten is
dit proces verstoord. Het bloedglucosegehalte is daardoor te hoog. De
nieren scheiden een deel van de glucose uit via de urine. Daardoor ontstaan
klachten als moeheid, dorst, veel plassen, jeuk en gewichtsverlies.
Er bestaan 2 soorten diabetes:
- Diabetes type 1 : de alvleesklier maakt geen of nauwelijks insuline aan.
Type 1 ontstaat vaak voordat je 30 jaar bent.
- Diabetes type 2 : de lichaamscellen zijn minder gevoelig voor insuline.
Diabetes type 2 ontstond oorspronkelijk bij mensen boven de 40 jaar.
Door overgewicht komt dit type steeds vaker op jonge leeftijd voor. 80 tot
90% van alle mensen met diabetes heeft diabetes type 2.
Doelen van de behandeling
- Het is belangrijk de bloedglucose binnen normale grenzen te houden en
grote schommelingen te voorkomen. Uw bloedglucose is goed als deze:
- voor de maaltijd tussen de 4 en 7 mmol/l zit;
- na de maaltijd onder de 9 mmol/l zit.
Een goede instelling van uw bloedglucose voorkomt klachten op
korte termijn, zoals moeheid, en complicaties op lange termijn
zoals klachten aan uw ogen, nieren, hart- en bloedvaten en
zenuwen.
- Een goed cholesterolgehalte; dit vermindert de kans op hart- en
vaatziekten.
Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten B.V. is een dochteronderneming van
Havenziekenhuis
ROTTERDAM
- Een gezond lichaamsgewicht. Overgewicht vermindert de werking van
insuline. Het is daarom raadzaam om 5-15% van uw lichaamsgewicht af
te vallen als u te zwaar bent.
Voedingsadvies
Voeding is een belangrijk onderdeel in de behandeling van Diabetes Mellitus.
De voedingsadviezen zijn afhankelijk van het gebruik van medicijnen
(tabletten) en/of insulinetherapie. De adviezen bij Diabetes Mellitus zijn
gebaseerd op Richtlijnen Goede Voeding, met extra aandacht voor de
koolhydraten, voedingsvezels en vetten.
Koolhydraten
Koolhydraten zijn voedingsstoffen die energie leveren aan het lichaam, net
als eiwitten en vetten. Koolhydraten worden ook wel suikers genoemd.
Het is een verzamelnaam voor:
- zetmeel in brood, aardappelen, rijst, deegwaren en peulvruchten;
- melksuiker (lactose) in melk, karnemelk, yoghurt, vla en kwark;
- vruchtensuiker (fructose) in fruit en vruchtensappen;
- suiker in snoep, frisdrank, ijs, gebak, koek, zoet beleg en suiker uit de
suikerpot.
Koolhydraten worden in het maagdarmkanaal afgebroken tot glucose.
Glucose wordt via de dunne darm opgenomen in het bloed. Daarna wordt
het bloedglucose genoemd. Insuline zorgt ervoor dat glucose in de
lichaamscellen wordt opgenomen.
Het advies is om de koolhydraten over de dag te verdelen. Wat de juiste
verdeling is verschilt per therapie. Uw diëtist kan u hierin adviseren/
begeleiden.
Suiker en suikerrijke producten kunnen deel uitmaken van de voeding. Deze
producten leveren echter behalve veel extra calorieën geen andere
waardevolle voedingsstoffen (bijv. vitamines en mineralen) voor het lichaam.
Daarnaast zorgen ze voor een stijging van het bloedglucosegehalte. Het is
verstandig om suiker en suikerrijke producten met mate te gebruiken.
Zoetstoffen zijn dan een goed alternatief. Uw diëtist kan u hierin adviseren.
www.havenziekenhuis.nl
Have_Inprintfolders_Def.indd 2
- 2 van 7 -
Voedingsadviezen bij diabetes
31-10-11 14:55
Havenziekenhuis
ROTTERDAM
Voedingsvezels
Voedingsvezels geven bij voldoende inname een verbetering van de
bloedglucosewaarde. Voedingsvezels, ook wel vezels genoemd, zitten
alleen in plantaardige producten en worden niet verteerd door het lichaam.
Er zijn twee soorten voedingsvezels:
- Oplosbare voedingsvezels, zoals in fruit, groente en peulvruchten.
- Onoplosbare voedingsvezels, zoals in graanproducten, noten en zaden.
Gebruik bij voorkeur volkoren producten zoals bruin/volkoren brood,
volkoren pasta's en zilvervliesrijst.
Vetten
Er zijn verschillende soorten vet in de voeding; verzadigd vet en onverzadigd
vet.
Verzadigde vetten zijn "slechte vetten". Deze vetten verhogen het
cholesterolgehalte en de kans op hart- en vaatziekten en insulineresistentie.
U kunt verzadigd vet vervangen door onverzadigde vetten, de 'goede
vetten'. Onverzadigd vet verlaagt de kans op het krijgen van hart- en
vaatziekten.
Verzadigd vet
Verzadigd vet zit vooral in roomboter, harde margarine in een wikkel, hard
frituurvet, vet vlees en vette vleeswaren, volvette kaas en volle melk(producten), melkpoeder/koffiecreamer, slagroom, chocolade, koek en
gebak.
Onverzadigd vet
Onverzadigd vet zit vooral in alle soorten olie, (dieet)margarine/halvarine,
vloeibaar bak-, braad- en frituurvet, vis, noten, avocado en olijven.
Omega-3 vetzuren hebben een gunstige invloed op het voorkomen van
hart- en vaatziekten. Deze vetzuren komen vooral voor in vette vis. Het is
daarom goed om ongeveer twee keer per week vis te eten, bij voorkeur
vette vis zoals zalm, makreel, tonijn, haring en sardines. Wie niet van vis
houdt kan visoliecapsules gebruiken, hierin moet ca. 0.45 gram omega-3
vetzuren zitten. Hogere doseringen mag u alleen in overleg met een arts
gebruiken.
www.havenziekenhuis.nl
Have_Inprintfolders_Def.indd 2
- 3 van 7 -
Voedingsadviezen bij diabetes
31-10-11 14:55
Havenziekenhuis
ROTTERDAM
Alcohol
Wees matig met het gebruik van alcoholische consumpties, 1 glas per dag
voor vrouwen en 2 glazen per dag voor mannen. In geval van overgewicht
en/of een hoge bloeddruk wordt aangeraden de alcoholconsumptie zoveel
mogelijk te beperken.
Wees voorzichtig met het gebruik van grote hoeveelheden alcohol. Alcohol
heeft een vertraagd bloedglucose verlagend effect (zie hypoglykemie). Het
kan de bloedglucose verlagen tot 10 uur na consumptie.
Alcoholische dranken zijn te verdelen in dranken met koolhydraten (o.a. bier,
likeur, port en zoete wijn) en zonder koolhydraten (o.a. jenever, cognac en
droge wijn).
Hypoglykemie
Bij een hypoglykemie (hypo) is er sprake van een te lage
bloedglucosewaarde. Er is sprake van een hypoglykemie als de
bloedglucosewaarde lager is dan 4 mmol/l. Bij een hypoglykemie kunnen de
volgende klachten ontstaan: transpireren, beven, wazig zien, wisselend
humeur, honger, hoofdpijn en moeheid. Als u één van deze klachten heeft, is
het verstandig om uw bloedglucosewaarde te meten. Heeft u een hypo dan
heeft u koolhydraten nodig die snel in het bloed opgenomen worden.
Een goede richtlijn is om bij een hypo 20 gram snelwerkende koolhydraten
te gebruiken, zoals:
- 6 tabletten druivensuiker (Dextro Energy) (=18 gram koolhydraten);
- een glas (200 ml) gewone frisdrank (geen light) of 40 ml limonadesiroop
aangelengd met water.
Controleer na 20 minuten opnieuw uw bloedglucosewaarde, is deze te laag
dan kunt u het beste nogmaals 20 gram koolhydraten gebruiken.
Is uw bloedglucosewaarde goed en duurt het nog meer dan 1½ uur voor de
volgende maaltijd, neem dan een extra koolhydraatrijk tussendoortje.
Bijvoorbeeld een stuk fruit, een plakje ontbijtkoek, een snee brood etc.
Zorg voor een goed lichaamsgewicht
Een goed lichaamsgewicht is belangrijk. Overgewicht ontstaat als u
dagelijks meer energie opneemt dan uw lichaam verbruikt. Bij overgewicht
is de hoeveelheid vetweefsel groter. Het lichaam heeft dan meer insuline
www.havenziekenhuis.nl
Have_Inprintfolders_Def.indd 2
- 4 van 7 -
Voedingsadviezen bij diabetes
31-10-11 14:55
Havenziekenhuis
ROTTERDAM
nodig. Als u overgewicht heeft, is het gunstig voor de bloedglucosewaarden
om te proberen af te vallen. 5-15% gewichtsverlies geeft een verbetering
van de bloedglucosewaarden. Dit heeft ook een positieve invloed op het
cholesterolgehalte en de bloeddruk.
Veel mensen denken bij afvallen vooral aan minder eten. Dat is een
misverstand. Het gaat om verandering van eetgewoonten en gedrag.
Mannen hebben gemiddeld .2500 kilocalorieën per dag nodig, vrouwen
2.000. Probeer als je af wilt vallen uit te gaan van .1800 kilocalorieën per
dag voor mannen en 1.500 voor vrouwen. Minder eten lukt pas als je op
regelmatige tijden rustig en met aandacht eet. Neem dus goed de tijd voor
ontbijt, lunch en avondmaaltijd en probeer minder vaak en minder veel
tussendoor te eten. Het is verstandig om zuinig te zijn met producten die
veel energie leveren zoals zoete en hartige snacks, vette voedingsmiddelen,
frisdranken en alcoholische dranken. Daarnaast is het gezond om van
andere producten voldoende te eten, zoals brood, groenten en fruit. Uw
diëtist kan u hierin verder adviseren.
Zorg voor voldoende lichaamsbeweging
Regelmatig bewegen heeft een gunstig effect op de gezondheid. Onder
regelmatig bewegen wordt verstaan 30 minuten matig intensief bewegen op
ten minste 5 dagen maar bij voorkeur alle dagen van de week. Om af te
vallen is het aan te raden om dagelijks 60 tot 90 minuten matig intensief te
bewegen. Bewegen is daarbij niet alleen zweten in de sportschool,
voetballen of tennissen, maar ook de dagelijkse bezigheden. Denk aan alles
wat het hart sneller doet kloppen, bijvoorbeeld:
- wandelen op een pittig tempo;
- fietsen op een pittig tempo;
- ramen zemen;
- traplopen;
- tuinieren.
Effecten van lichaamsbeweging bij Diabetes Mellitus:
- Uw lichaam wordt gevoeliger voor insuline;
- Gunstig effect op het lichaamsgewicht;
- Gunstig effect op de bloeddruk, de bloedvaten worden wijder;
- Vermindering van de kans op hart en vaatziekten, er komt minder vet in
het bloed.
Als u insuline spuit is het belangrijk om uw bloedglucose voor en na het
sporten te meten/controleren. Op die manier ontdekt u welk effect bewegen
www.havenziekenhuis.nl
Have_Inprintfolders_Def.indd 2
- 5 van 7 -
Voedingsadviezen bij diabetes
31-10-11 14:55
Havenziekenhuis
ROTTERDAM
op het insulineverbruik heeft. Ook na het bewegen is het mogelijk dat uw
lichaam nog een verminderde behoefte heeft aan insuline, in verband met
de verbeterde insulinegevoeligheid.
Meer informatie
Mocht u naar aanleiding van bovenstaande informatie nog vragen hebben,
dan kunt u telefonisch contact opnemen met afdeling Diëtetiek van het
Havenziekenhuis, tel: 010 - 404 34 95.
Het Voedingscentrum geeft een aantal brochures uit. Er zijn diverse
brochures verkrijgbaar met uitgebreide, praktische informatie. Kijk voor meer
informatie, uitgaven en bestelwijze op: www.voedingscentrum.nl/webshop
De Diabetes Vereniging Nederland geeft ook diverse informatieve brochures
uit. Ook organiseert deze vereniging regelmatig voorlichtingsbijeenkomsten
over diabetes en alles wat daarmee samenhangt. Voor meer informatie:
Diabetes Vereniging Nederland
Postbus 470
3830 AM Leusden
Klantenservice: 033 - 463 05 66 (9.00-17.00 uur)
Email: [email protected]
Raadpleeg voor informatie ook internet: www.dvn.nl
Bronvermelding
-
NDF voedingsrichtlijnen bij Diabetes editie 2010
Richtlijnen goede voeding 2006, Gezondheidsraad
Voedingscentrum
Behandelingsmethoden van Obesitas
www.havenziekenhuis.nl
Have_Inprintfolders_Def.indd 2
- 6 van 7 -
Voedingsadviezen bij diabetes
31-10-11 14:55
Havenziekenhuis
ROTTERDAM
Wat is uw mening?
Het Havenziekenhuis wil haar patiënten goede zorg mét persoonlijke aandacht
bieden. Als u tevreden bent over onze zorg, dan horen we het graag. Maar
ook ideeën voor verbetering van onze zorg en service zijn van harte welkom. U
kunt uw suggesties doorgeven via onze website www.havenziekenhuis.nl bij
'patiënten' of uw mening delen via www.zorgkaartnederland.nl
Vragen
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen aan
uw medisch specialist via ons algemene telefoonnnummer 010 - 404 33 00.
Afspraak afzeggen of wijzigen
Bent u onverwacht verhinderd? Laat u dit dan zo spoedig mogelijk aan ons
weten. Een andere patiënt kan dan wellicht eerder worden geholpen.
Meer informatie
Voor meer informatie kunt u kijken op www.havenziekenhuis.nl
118115
DIE/13/10/VOEDINGSADVIES BIJ DIABETES
Deze folder is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan
geen rechten kunnen worden ontleend.
© Havenziekenhuis
POSTADRES
Telefoon & fax
HOOFDLOCATIE
buitenpolikliniek krimpen
Postbus 70031
010 - 404 33 00
Haringvliet 2
Patrijzenstraat 59
3000 LN Rotterdam
010 - 412 15 17
Rotterdam
Krimpen aan den IJssel
www.havenziekenhuis.nl
- 7 van 7 -
Voedingsadviezen bij Diabetes Mellitus