Sterren Kijken op de Bodem van de Zee.

Sterren Kijken op de Bodem van de Zee.
Aart Heijboer, Nikhef.
Onderzoek naar fundamentele deeltjes:
de kleinste bouwstenen van de Materie
Onderzoek naar het heelal met
behulp van die deeltjes.
Onderzoek naar fundamentele deeltjes:
de kleinste bouwstenen van de Materie
Onderzoek naar het heelal met
behulp van die deeltjes.
deeltjes uit de ruimte!
muon ontdekt in kosmische straling
primaire deeltjes: protonen
protonen uit de ruimte
aantal
protonen in de LHC
E = 7000 GeV
sommige kosmische
deeltjes: 10 miljard GeV
Energie
Deeltjesversnellers in het heelal die miljoenen keren sterker zijn dan LHC!
- Wie/ wat / waar zijn de kosmische versnellers?
proton
supernova-restant SN 1006A
- Wie/ wat / waar zijn de kosmische versnellers?
proton
sterrenstelsel met een straal: M87
- Wie/ wat / waar zijn de kosmische versnellers?
proton
photon (licht)
boodschapper-deeltje nodig dat
- gemaakt wordt in kosmische versnellers
- niet afgebogen wordt door magneetvelden
- niet geabsorbeerd wordt door stof of sterrelicht
- Wie/ wat / waar zijn de kosmische versnellers?
proton
photon (licht)
boodschapper-deeltje nodig dat
- gemaakt wordt in kosmische versnellers
- niet afgebogen wordt door magneetvelden
- niet geabsorbeerd wordt door stof of sterrenlicht
Neutrino
italiaans voor 'klein neutraal dingetje'
'Neutrinos are the closest thing to nothing you can study'
- Geen afmeting (voor zover we weten)
- Geen elektrische lading
- Geen massa (nagenoeg)
- Geen interactie met materie (nagenoeg / 'zwak')
- Geen spiegelbeeld
kernreacties
in the zon
60000000000 neutrinos per seconde per cm2
merk je niks van ↔ heel erg kleine kans op een interactie
- Wie/ wat / waar zijn de kosmische versnellers?
interactie van een neutrino
- erg zeldzaam
- neutrino verandert in een muon!
neutrino
muon
W-boson
proton
quark
restant
zeldzame gebeurtenis → enorm grote detector nodig
on
u
m
ino
r
t
neu
Uppsala 2000
Ivo van Vulpen
snelle geladen deeltjes
in water geven licht
12
Buoy
350 m
100 m
~60-75 m
Uppsala 2000
Ivo van Vulpen
totaal volume ~ 200 x 200 x 300 meter3
Junction box
13
ANTARES shore station
Bucarest
40 km
submarine cable
-2500m
ANTARES shore station
Shift crew bedient detector op afstand
Bucarest
40 km
submarine cable
-2500m
Wat zien we?
Heel veel muonen
Bepaal richting aan de hand van
aankomst-tijd van het licht.
Een op de 10 miljoen muonen
komt van beneden → neutrino!
Echte neutrinos maar niet (allemaal) uit de ruimte
→ zoeken naar bronnen.
De Volgende stap.
KM3NeT
- plan voor een nog-veel-grotere Detector
- minstens 1km x 1km x 1km
In de idee-fase:
- Plaats, vorm, etc nog te bepalen
- Nikhef denkt hard mee!
o.a. ontwerp voor betere bollen
Bedankt voor uw aandacht.