hoe bewaar ik mijn geneesmiDDelen?

Bart van den Bemt is apotheker van de Maartensapotheek,
de poliklinische apotheek van
de Maartenskliniek in Nijmegen.
De Maartensapotheek is de
enige openbare apotheek in
Nederland, die in reumatologie,
orthopedie en revalidatie gespecialiseerd is. Kijk voor meer
informatie op
www.maartenskliniek.nl.
geneesmiddelen
Koel bewaren
Ofschoon de meeste geneesmiddelen droog bij kamertemperatuur
kunnen worden bewaard, zijn er ook geneesmiddelen die in de koelkast moeten worden bewaard tussen de 2° tot 8° Celsius. Het gebeurt
nogal eens dat het geneesmiddel te dicht bij de achterkant van de
koelkast wordt bewaard en daardoor gaat bevriezen. Gebeurt dat,
overleg dan met de apotheek. Wanneer een geneesmiddel bevroren is
geweest, kan het middel onherstelbaar beschadigd raken. In zo’n geval
moeten bijvoorbeeld biologicals worden vernietigd. Toedienen van
een biological die eerst bevroren is geweest, kan de kans op bijwerkingen vergroten. Voorkom bevriezen en bewaar deze middelen niet
achterin de koelkast of in de groentenla.
Hoe bewaar ik
mijn geneesmiddelen?
Veel mensen bewaren hun geneesmiddelen in de
badkamer. Dat is niet de meest ideale bewaarplaats,
omdat de meeste geneesmiddelen het best kunnen
worden bewaard bij een temperatuur van 8° tot 25°
Celsius, bij voorkeur in een donkere, droge omgeving.
Een badkamer is vaak vochtig en de temperatuur
schommelt daar dikwijls behoorlijk. Een droge (afsluitbare) kast is voor het bewaren van geneesmiddelen
veel beter.
Bewaar geneesmiddelen bij voorkeur ook in de originele verpakking. Op de originele verpakking staat niet alleen de naam en
houdbaarheid van het geneesmiddel, soms ook is de originele
verpakking speciaal ontworpen om het geneesmiddel te beschermen tegen licht en luchtvochtigheid.
Zodra een geneesmiddel uit de fabriek komt, kan er van alles
mee gebeuren. Zo kan het geneesmiddel onder invloed van licht
of vocht chemische reacties ondergaan, waardoor het geneesmiddel ontleedt, de elementen waaruit het is samengesteld,
uit elkaar vallen. Het kan zijn dat het geneesmiddel hierdoor
minder werkzaam wordt, maar het kan ook gebeuren dat het
geneesmiddel ontleedt in stofjes die juist net meer bijwerkingen
kunnen veroorzaken. Ook kunnen de geneesmiddelen (vooral
34
thuis heeft staan, te controleren om te kijken of er geen geneesmiddelen verlopen zijn. Controleer zeker ook oogdruppels, neusdruppels
en neussprays regelmatig. Wanneer oogdruppels, neusdruppels en
neussprays aangebroken zijn, zijn ze erg gevoelig voor bederf en zijn
ze doorgaans maar een maand houdbaar. Gebruik ook geen afgebrokkelde, verkleurde, verpulverde of aan elkaar geplakte tabletten of
capsules. Of geneesmiddelen die anders dan normaal zijn gaan ruiken
(zoals paracetamol met een azijngeur). Mocht de houdbaarheidsdatum
van geneesmiddelen zijn verlopen, dan kun je deze inleveren bij de
apotheek.
vloeistoffen of crèmes met relatief veel water) gaan bederven doordat
er bacteriën en schimmels in terecht komen. Geneesmiddelen hebben
net zoals levensmiddelen een uiterste houdbaarheidsdatum.
Houdbaarheidsonderzoek
Gelukkig doen fabrikanten veel onderzoek naar de houdbaarheid
van het geneesmiddel. Zo mag een geneesmiddel alleen maar in
de handel worden gebracht als de fabrikant testresultaten kan laten
zien, waarin de houdbaarheid van het geneesmiddel is aangetoond.
Uit deze testresultaten moet bijvoorbeeld blijken dat na een bepaald
tijdsverloop er meer dan negentig procent van de werkzame stof in
het geneesmiddel nog aanwezig is, dat er geen verkeerde afbraakproducten zijn gevormd, dat drankjes niet ontmengd raken na verloop
van tijd en dat er geen bacteriën of schimmels in drankjes groeien. Op
basis hiervan wordt vervolgens besloten wat de houdbaarheidstermijn
van een geneesmiddel is.
Hoe lang houdbaar?
De houdbaarheid van een geneesmiddel staat altijd op de verpakking. Soms staat er ‘tenminste houdbaar tot’ of ‘niet gebruiken na’. Maar
meestal staat de afkorting ‘EXP’ gevolgd door een nummer voor de
maand en het jaar op de zijkant van de verpakking. Bijvoorbeeld EXP
10-2013 betekent dat het geneesmiddel tot oktober 2013 houdbaar
is. Het is dan ook verstandig om regelmatig de geneesmiddelen die u
oktober 2013
Kort buiten de koelkast
Als een geneesmiddel in de koelkast moet worden bewaard, wil dat
niet altijd zeggen dat het geneesmiddel niet een korte periode buiten
de koelkast mag blijven. Hoe lang, verschilt sterk per geneesmiddel.
Bijvoorbeeld Epoetine (Eprex®), een geneesmiddel dat de bloedaanmaak stimuleert, kan maar kort buiten de koelkast worden bewaard.
Van de biologicals Enbrel® en Humira® weten we dat deze middelen
in elk geval een korte periode (korter dan 24 uur) buiten de koelkast
kunnen worden bewaard. Het is dan wel van belang dat deze middelen niet warmer dan 25 graden worden. Op reis is een koeltas aan te
bevelen (zeker met warm weer wat zoals afgelopen zomer). Overigens
is het sowieso handig om het geneesmiddel enige tijd voor de injectie
uit de koelkast te halen omdat het toedienen van een koude vloeistof
pijnlijk kan zijn.
Bij twijfel, altijd contact opnemen met de eigen apotheek
Twijfel je over de houdbaarheid van het geneesmiddel, neem dan gerust contact op met jouw apotheek. Zij kunnen een advies geven dat is
afgestemd op jouw eigen situatie.
Bart van den Bemt
oktober 2013
Resultaten meldactie medicijnen
Uit de meldactie Medicijnen van patiëntenfederatie
NPCF blijkt dat het beleid waarbij zorgverzekeraars
alleen goedkopere medicijnen vergoeden, bij meer dan
de helft van de mensen die ermee te maken hebben,
tot problemen leidt. Twee derde vindt dat ze vooraf
niet voldoende geïnformeerd zijn over de gevolgen
die dit zogenoemde preferentiebeleid mogelijk voor
ze heeft. Desondanks vindt de meerderheid van de
mensen die er ervaring mee hebben, het beleid een
goede maatregel om de zorgkosten terug te dringen.
67% van de 11.000 mensen die de vragenlijst
invulden, zou nog steeds meedoen met het
preferentiebeleid, ook als zorgverzekeraars het niet
verplicht zouden stellen. “Een opmerkelijke uitkomst
van deze meldactie,” vindt Wilna Wind, directeur van
patiëntenfederatie NPCF. "Enerzijds zie je dus draagvlak
en begrip voor de maatregel, anderzijds zie je dat flink
wat mensen problemen ervaren.”
Van de mensen die ervaring hebben met het
preferentiebeleid ondervindt meer dan de helft
problemen. 36 procent ervaart zelfs grote problemen.
Van de deelnemers die problemen ervaren met het
voorkeursmedicijn, heeft zo’n twee derde de huisarts
of apotheek om een ander medicijn gevraagd. “Vaak
kregen mensen hun oude medicijn terug, maar niet
altijd,” licht Wilna Wind toe. “Soms zelfs werden
mensen zelfs van het kastje naar de muur gestuurd;
de apotheek verwees terug naar de huisarts, die
stuurde de patiënt opnieuw naar de apotheek, en
vervolgens kreeg de patiënt daar te horen dat hij zijn
zorgverzekeraar maar moest bellen. Dat is natuurlijk
volstrekt onacceptabel. Als mensen een probleem
ervaren, bijvoorbeeld bijwerkingen, dan moeten ze
worden geholpen en het medicijn krijgen waar ze wel
goed op reageren.”
Patiëntenfederatie NPCF vindt dat apothekers,
voorschrijvende artsen en zorgverzekeraars mensen
beter moeten informeren en begeleiden. Ook moeten
de partijen duidelijke afspraken met elkaar maken.
Het moet voor mensen gemakkelijker zijn om terug te
gaan naar hun oude medicijn op het moment dat ze
bijwerkingen ervaren.
35