St i cht i ngVaki nf or mat i eSi er gewassen-Lei den Noviteiten Dendrobium nobile Comet King ‘Akatsuki’ Star Class Akatsuki Vanda ‘Spcdw1505’ Sunanda Sandy Spots Dendrobium is een van de grootste geslachten binnen de familie van de orchideeën. Dendrobium nobile werd na zijn ontdekking een van de bekendste soorten. ‘Akatsuki’ komt uit een kruising en is een sterke plant. Onder de orchideeën is de Vanda een populaire bloem bij bloemisten. Hij verschijnt vaak in boeketten en arrangementen. Noviteit Vanda Sunanda Sandy Pots is zandkleurig met een donkerrode tekening in het blad. Tekst: Leo Miedema, Floricode.com, foto’s: Floricode.com Tekst: Leo Miedema, Floricode.com, foto’s: Floricode.com en Cornéline Lanooy Het geslacht Vanda telt circa vijftig soorten en is zeer verwant met het orchideeëngeslacht Aerides. Vanda groeit in Zuidoost-Azië van India tot de noordkust van Australië. Vanda is de nationale bloem van Singapore en wordt ook vaak gebruikt in de bekende bloemenkransen op Hawaii. In 1799 is het geslacht Dendrobium officieel vastgelegd door Olof Peter Swartz (1760-1818). Hij was een Zweedse taxonoom en studeerde onder Carolus Linnaeus jr. Hij was de eerste gespecialiseerde taxonoom op het gebied van orchideeën en classificeerde de 25 geslachten die hij herkende. D endrobium is een van de grootste geslachten binnen de orchideeënfamilie. Volgens de ene wetenschapper - Bechtel - bedraagt het aantal soorten rond de negenhonderd en volgens een andere (Hawkes) zelfs meer dan zestienhonderd. In de jaren tachtig van de vorige eeuw leverde onderzoek een aantal herplaatsingen op in nieuwe geslachten, wat het aantal soorten terugbracht tot circa 450. Omdat Dendrobium voorkomt in een vrij groot gebied met tal van geïsoleerde groeigebieden en ook de plantopbouw sterk verschilt, is er nog veel studie nodig om het precieze aantal soorten vast te stellen. Het leefgebied van de planten strekt zich uit tussen de keerkringen: van Noord-India, China tot de oostkust van Nieuw-Guinea, de Filippijnen, Australië en eilanden in de Grote Oceaan. Ze zijn te vinden op koele berghellingen, in het regenwoud en in droge woestijnen. Hoewel door deze grote verschillen in groeiomstandigheden de vorm van de stam en de bladeren enorm variëren, verschilt de bloemvorm nauwelijks. Alleen de grootte kan verschillend zijn. Ontdekt in China Door de vormverschillen binnen Dendrobium zijn er verschillende typen gegroepeerd. De belangrijkste voor de sierteelt zijn Dendrobium nobile, Dendrobium phalaenopsis en Dendrobium bigibbum. Dendrobium nobile werd 30 pas beschreven in 1830, maar groeide al snel uit tot de bekendste Dendrobium. Hij werd ontdekt in China en kwam via India naar Europa. De rassen die horen tot nobile (= nobel) zijn vrij makkelijk te telen, maar bloeien soms zeer onregelmatig. Al in de oudheid werden de planten gebruikt in de Chinese geneeskunst. Soms worden verse stammen gebruikt, maar meestal gedroogd. Ze kunnen bijvoorbeeld verwerkt worden in kruidenthee of als middel om het immuunsysteem op te peppen of tegen een droge hoest. Maar een verkeerde dosis kan het tegengestelde veroorzaken, zeggen gerenommeerde doktoren. Naam: Kenmerken: Herkomst: Houdbaarheid: Verkrijgbaarheid: VBN-nummer: Veiling: Verzorging: Dendrobium nobile Comet King ‘Akatsuki’ Star Class Akatsuki potplant met lancetvormig blad en okselstandige bloemtrossen; bladgrootte tot 15 cm; bloemdoorsnede tot 6,5 cm; bloemkleur paars met een witte basis Zuidoost-Azië enkele weken tot maanden jaarrond 115817 FloraHolland Connect zet de plant op een plek in het volle licht, maar niet in direct zonlicht; kamertemperatuur is ideaal; dompel hem regelmatig in water op kamertemperatuur en laat overtollig vocht goed weglopen Kruising ‘Akatsuki’ is een ras dat regelmatig bloeit en voortkomt uit een kruising tussen Dendrobium New Comet en Dendrobium Wave King. Deze nieuwe kruising kreeg de naam Comet King. De hier uit geselecteerde ‘Akatsuki’ betekent dageraad. De selectie is van Jiro Yamamoto van Yamamoto Dendrobiums. Het veredelingsbedrijf staat in Japan, de vermeerdering gebeurt in Thailand en de opkweek op Hawaii. De hybriderassen van Yamomoto hebben alle kleuren van de regenboog. De Star Class-serie wordt gevormd door zorgvuldig geselecteerde sterk groeiende rassen die over de hele stam bloeien. I n 1613 werd Vanda in China ontdekt door de Jezuïet Alvin Semedo en hij noemde de plant tiao hua: plant die in de lucht groeit. Hij doelde daarmee op de epifytische groeiwijze. De wetenschappelijke naam Vanda is toegeschreven aan sir William Jones (1746-1794). Hij kwam in 1783 naar India en werkte als rechter aan het Gerechtshof in Calcutta. Samen met publicist Charles Wilkins startte hij The Journal Asiatic Researches. Hierin schreef hij voor het eerst over Vanda. In het Sanskriet een woord dat gegeven was aan een lokale orchideeënsoort in Bengalen en Noordoost-India; maar ook voor een soort maretak die groeit in Indiaase eiken, Vandaca genoemd. Het geslacht is in 1820 beschreven door dr. Robert Brown (1773-1858) een Schotse botanist. Hiervoor gebruikte hij Vanda tessellata, maar hij noemde deze Vanda roxburghii. blijft staan tot een team specialisten de Vanda, liefst inclusief boom, heeft verplant naar een duurzamere plek. Orchid for Millions De term ‘Orchids for Millions’, die staat voor het op een betaalbare manier bereikbaar maken van bijzondere orchideeën voor het grote publiek, is voor Vanda gelukt door inspanningen van met name Anco pure Vanda. Dit bedrijf startte eind vorige eeuw met de komst van het ras ‘Blue Magic’. Bij bloemisten is Vanda inmiddels een geliefde bloem om te verwerken in bloemwerk (zie foto onder). De grootbloemige Sunanda Sandy Spots is een zandkleurig ras met een donkerrode tekening. Hij sluit daarmee goed aan bij de trendy dierenprintmode en bonte jumpsuits. Naam: Kenmerken: Herkomst: Houdbaarheid: Verkrijgbaarheid: VBN-nummer: Veiling: Verzorging: Vanda ‘Spcdw1505’ Sunanda Sandy Spots snijtak bladloos met circa acht bloemen per bloeiwijze; bloemdoorsnede tot 11 cm; bloemkleur ondergrond lichtgeel met naar randen een bruine zweem, donkerrood gespikkeld; lipkleur donkerrood Zuid-oost Azië: van India, Sri Lanka tot Queensland in Australië drie weken zeer beperkt jaarrond 117314 FloraHolland Aalsmeer en Naaldwijk bewaar de bloemen boven 12ºC; verpak ze in dozen en isoleer ze als de temperatuur lager is om kouschade te voorkomen; dompel slappe takken een nacht in lauw water; zet losse bloemen of een tak op een waterbuisje; het watergebruik is zeer weinig en navullen hoeft vaak niet Bedreigd Vanda krijgt vaak de titel ‘koningin onder de orchideeën’ toebedeeld. De epifytisch groeiende orchidee heeft lange, robuuste, maar tevens breekbare luchtwortels en grote bloemen in bijzondere kleuren met soms opvallende tekening. Het aantasten van het regenwoud bedreigt de Vanda. Het kappen van bomen betekent ook het einde van de planten. Er zijn inmiddels regels ingesteld dat als een Vanda wordt aangetroffen bij de kap van een boom deze Bloem en Blad 08 l 2015 Bloem en Blad 08 l 2015 31