PowerPoint-presentatie

Dagbehandeling Traumatische Rouw
Dr. Geert Smid
13 mei 2014
“Eerst zal het trauma verwerkt moeten worden,
alvorens toe te komen aan het rouwproces”
13 mei 2014 © G.E. Smid
Aanleiding tot de opzet van de
Dagbehandeling Traumatische Rouw
• Ervaringen tijdens behandeling
• Analyse van ROM-data
• DSM-5, literatuur
13 mei 2014 © G.E. Smid
3
Patiënten verwezen voor gespecialiseerde
behandeling bij Centrum ‘45
1.
2.
3.
Oorlogsgetroffenen: WOII, asielzoekers, vluchtelingen
Beroepsgerelateerd getroffenen: veteranen, politieagenten
(Volwassen) kinderen van oorlogs- en beroepsgerelateerd
getroffenen
Locatie Oegstgeest
13 mei 2014 © G.E. Smid
Locatie Diemen
Dagbehandeling Traumatische Rouw
• Gestart 28
oktober 2013
Joan Miro
O Azul II (Blauw II)
1961
13 mei 2014 © G.E. Smid
5
Doelgroep
• Patiënten verwezen voor gespecialiseerde
behandeling
– Vluchtelingen
– Professioneel getroffenen
– Volwassen kinderen van geweldsgetroffenen
– Getroffenen door rampen en overige
geweldsgetroffenen
13 mei 2014 © G.E. Smid
6
Indicatiestelling
• Klinische diagnose posttraumatische
stressstoornis of depressie
• Confrontatie met een traumatisch verlies
– Een plots en/of gewelddadig verlies van een
naaste in de context van oorlog, levensdelict,
of andere geweldssituaties
• Hulpvraag gericht op (onder andere)
verliesverwerking
• Hoge score op TGQ
13 mei 2014 © G.E. Smid
7
Rouwen: een leerproces
(Bowlby, 1980)
• Wat het betekent dat onze naaste echt
niet meer is
• Wat onze relatie met de overledene
gaat zijn
• Wie wij zijn zonder de overledene
Dagbehandeling Traumatische Rouw Stichting Centrum '45 Locatie Diemen
Fase 1 (4 maanden)
10.00
Fase 2 (4 maanden)
Fase 3 (4 maanden)
Dagopening
10.15
Groeps-psychoeducatie
Beeldende Therapie
Beeldende Therapie
11:15
Psychomotorische Therapie
Individuele Rouwgerichte Therapie
Psychomotorische Therapie
12:30
Lunch
13:00 Kennismaking Beeldende Therapie
14:15
Spreekuur mentor,
trajectbegeleiding MW, therapeut,
psychiater
15:15
Sociotherapie
Module Activering
Spreekuur mentor,
trajectbegeleiding MW, therapeut,
psychiater
Spreekuur mentor,
trajectbegeleiding MW, therapeut,
psychiater
Dagsluiting
13 mei 2014©©G.E.
19-11-2013
G.E.Smid
Smid
9
Fase 1
Psychomotorische therapie
• Bewegingsactiviteiten
– In beweging komen
– Interactie met groepsgenoten
• Lichaamsgerichte activiteiten
– Spanningsregulatie
– Emotieregulatie
13 mei 2014 © G.E. Smid
10
Fase 1-3
Beeldende therapie
• Erkenning, herkenning en delen in de
beeldende therapiegroep
• Opdoen van nieuwe positieve ervaringen
• Vormgeven aan emoties en ervaringen
• Werken met symbolen en rituelen
• Betekenisgeving
13 mei 2014 © G.E. Smid
11
Beknopte Eclectische Psychotherapie
voor Traumatische Rouw (BEP-TG)
• Gebaseerd op:
– Beknopte Eclectische Psychotherapie voor
PTSS (Gersons & Olff, 2005)
– Behandelprotocol voor gecompliceerde rouw
(Boelen & van den Bout, 2011)
13 mei 2014 © G.E. Smid
12
Beknopte Eclectische Psychotherapie
voor Traumatische Rouw (BEP-TG)
1 Informatie en motivatie
Interpersoonlijk /
Systemisch
2-6 Rouwgerichte exposure
Cognitief /
Gedragsmatig
Psychodynamisch
7-16 Betekenisverlening en
activering
13-16 Afscheidsritueel
13 mei 2014 © G.E. Smid
13
Informatie en motivatie
Met partner of andere naaste:
• Bij traumatisch verlies is men vaak genoodzaakt om
actief te blijven en niet bij gevoelens stil te staan
• Gevoelens over het verlies kunnen zo hevig zijn dat
men er bang voor is
• Men probeert de gevoelens te controleren of
vermijden
• Dit kost veel energie: men wordt uitgeput en
vergeetachtig
• Nodig is het verdriet toe te laten en te aanvaarden
dat het verlies heeft plaatsgevonden
13 mei 2014 © G.E. Smid
14
Vier varianten van rouwgerichte
exposure
Exposure-variant Bij patiënten die..
Imaginaire exposure
Herinneringen aan concrete gebeurtenissen
vermijden
Algemene exposure
Moeite hebben met het aanvaarden van het verlies
en/of toelaten van verdriet
Stimulus-exposure
Concrete situaties/voorwerpen vermijden
Rouwgedrag
verminderen
Vermijden om disfunctioneel rouwgedrag op te geven
13 mei 2014 © G.E. Smid
15
Schrijfopdrachten
• Doorlopende afscheidsbrief aan
overledene: wat men nog had willen
zeggen, wat men mist
• Drie Brieven Opdracht bij sterke
ambivalentie
• Brief aan een denkbeeldige lotgenoot
• Boze brief (dader van moord; nalatige
omstanders; overheid)
13 mei 2014 © G.E. Smid
16
Betekenisgeving en activering
• Thema’s:
–
–
–
–
–
Veiligheid
Controle, rituelen, cultuur
Eigenwaarde
Vertrouwen
Intimiteit en hechting
• Specifieke thema’s gekoppeld aan traumatisch verlies:
– Boosheid en wraakgevoelens
– Overlevingsschuld en overlevingsschaamte; daderschap
– Rituelen die niet konden plaatsvinden
• Taak therapeut:
– Normaliseren
– Negatieve assumpties uitdagen of bewerken
– Cultuursensitieve attitude
• Betekenisgeving → uitbreiden dagelijkse activiteiten
13 mei 2014 © G.E. Smid
17
Afscheidsritueel (Van der Hart 2003)
•
Kracht van handelen
•
Rechtvaardigen van emoties
•
Begrenzen van verdriet
•
Begrenzen van ervaren contact met de overledene
•
Onder ogen zien van de realiteit van het verlies
•
Leren door ervaren
•
Een uitingsvorm voor ambivalente gevoelens vinden
•
Ervaren van steun
Voorbeelden:
–
–
–
Bezoeken van een speciale plek
Creëren van gedenksymbool
Afstand doen van spullen die verbonden zijn aan de
traumatische gebeurtenis rond het overlijden
13 mei 2014 © G.E. Smid
18
Conclusie
• Patiënten verwezen voor gespecialiseerde behandeling na
psychotrauma hebben veelal ernstige klachten, bij
vluchtelingen vaak beperkt herstel
• Persistente complexe rouwstoornis (PCRS) komt voor bij
ruim 1 op de 6 patiënten verwezen voor gespecialiseerde
behandeling, het meest frequent bij vluchtelingen
• Dagbehandeling voor traumatische rouw is geïndiceerd bij
comorbide PCRS, PTSS en/of depressie, hulpvraag gericht
op verliesverwerking en sterke beperkingen in functioneren
• 3 fasen: stabilisatie, rouwverwerking en resocialisatie
• BEP-TG combineert evidence based behandeling van
gecompliceerde rouw en PTSS in een geïntegreerd protocol
13 mei 2014 © G.E. Smid
Met dank aan
• Universiteit Utrecht: prof.dr. Paul Boelen, prof.dr.
Rolf Kleber
• Stichting Centrum ’45 / Arq Research Program:
prof.dr. Berthold Gersons, dr. Simone de la Rie,
dagkliniek-team
Locatie Oegstgeest
13 mei 2014
19-11-2013
20-6-2013
©©©
G.E.
G.E.
G.E.
Smid
Smid
Smid
Locatie Diemen
20