Onderzoek is grensverleggend – Het higgsdeeltje

Paragraaf 2.3 van Praktische didactiek voor natuuronderwijs
Onderzoek is grensverleggend – Het higgsdeeltje
Mensen (kinderen) die onderzoeken zijn vanuit nieuwsgierigheid of verwondering gericht op zoek
naar antwoorden. Ze zijn er nooit helemaal zeker van of dat lukt; dat maakt onderzoeken spannend.
Dat zie je aan kinderen bij Natuur & Techniek in de basisschool, maar het geldt net zo goed voor
knappe koppen in de wetenschap. Het CERN-onderzoek (over deeltjessnelheid, zie kader) in § 2.3 illustreert dat heel duidelijk. Steeds opnieuw is het spannend of de resultaten overeenkomen met wat
je als onderzoeker hoopt, veronderstelt of verwacht. Bewijskracht gaat niet over één nacht ijs.
Een ander recent voorbeeld uit de wetenschap betreft het onderzoek naar het higgsdeeltje, ook bij
CERN in Genève. In de deeltjesfysica onderzoekt men hoe materie is opgebouwd, met name de elementaire deeltjes waaruit de protonen en neutronen van atoomkernen bestaan. Volgens de gangbare
theoretische modellen moest er een higgsdeeltje bestaan.
Op www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1127755 vind je een documentaire van Holland Doc (4
februari 2010) over de zoektocht naar het higgsdeeltje. De uitzending maakt duidelijk hoe wetenschappers te werk gaan om een theorie op te bouwen of om een theorie (theoretisch model) te kunnen bewijzen, hoe ze twijfelen en hoe ze al verder vooruit proberen te denken: ‘Als …, dan …’
De zoektocht had ruim twee jaar later resultaat. En zoals zo vaak blijken de onderzoeksresultaten
weer nieuwe vragen op te roepen …
Het Klokhuis (www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/2426) toont een filmpje over het aantonen van
het higgsdeeltje in de deeltjesversneller van CERN in Genève; ook het NOS Jeugdjournaal maakt
melding van de bekendmaking van de ontdekking van het higgsdeeltje op 4 juli 2012: http://jeugdjournaal.nl/item/391400-wetenschapper-dolblij-met-ontdekking-van-de-eeuw.html. En het bleef
in het nieuws: www.nrc.nl/nieuws/2012/07/04/wat-is-het-higgs-deeltje-en-waarom-is-het-zomoeilijk-te-vinden.
Het Wetenschapsknooppunt van de Radboud Universiteit (www.wkru.nl) probeert jaarlijks enkele
bijzondere wetenschappelijke doorbraken te vertalen naar de onderwijspraktijk van de basisschool.
Een van de drie onderwerpen van 2014 is het higgsdeeltje. Tijdens de Winterschool op 29 januari
2014 heeft professor Nicolo de Groot uitgelegd waarom dit deeltje belangrijk is; het verklaart dat
atomen massa hebben en dus waarom dingen zwaar zijn.
Op de site van het Wetenschapsknooppunt (www.ru.nl/wetenschapsknooppunt/materialen/materialen-0/winterschool-2014) vind je ook een beschrijving van de workshop in aansluiting op deze
lezing: ‘Spelen met het higgsdeeltje’ (alle sites geraadpleegd op 27 februari 2014).
Zie voor aanvullende informatie:
Hendriks, L. & R. Walrecht (2012) Higgs gevonden; compleet overzicht van de bouwstenen van de materie. Amersfoort: Rob Walrecht Productions.