Op zoek naar het Higgs-deeltje Samen met vier andere scholen uit

Op zoek naar het Higgs-deeltje
Samen met vier andere scholen uit het Noorden van het land mochten we een bezoek brengen aan
CERN in Geneve. Na een lange en vermoeiende busreis kwamen we ’s avonds laat aan in het hostel.
Voor enkele leerlingen kon de busreis niet snel genoeg gaan omdat zij de wedstrijd tussen PSV en
Atletico Madrid niet wilden missen. Nadat we dus geïnstalleerd waren op onze kamers hebben we ons
naar de dichtstbijzijnde bar gespoed om de wedstrijd te bekijken. Na de wedstrijd zijn we allemaal op
tijd naar bed gegaan omdat de volgende dag een volgepland programma op ons wachtte, waarbij het
spektakelstuk op het einde van de dag plaats zou vinden.
Na een vroeg ontbijt en een korte busreis kwamen we om negen uur aan op CERN. We werden daar
door verschillende Nederlandse fysici verwelkomd. Na een korte introductie over de activiteiten van
CERN mochten we een bezoek brengen aan het CERN COMMANDO CENTRUM. De plek waar de
verschillende deeltjesversnellers die CERN telt worden aangestuurd. Het commandocentrum
zorgt ervoor dat de talloze experimenten die op CERN plaatsvinden van materiaal (lees versnelde
deeltjes) worden voorzien.
Na een korte rondleiding van een uur werden we naar een grote fabriekshal gestuurd waar de
gigantische magneten van CERN worden getest. Er werd uitgelegd hoe de magneten werkten en hoe
ze werden getest. Voor de leerlingen echter sprak de volgende anekdote het meest aan: omdat er bij
de installatie van de versneller veel haast was om alle magneten te testen had CERN veel
medewerkers nodig om dit werk te doen. Het bleek echter dat er weinig animo was onder de
werknemers om dit saaie werk te doen. Daarom moesten ze de salarissen van deze werknemers flink
verhogen. Dit heeft er toe geleid dat er binnen enkele jaren verschillende felrode Ferrari ’s voor de
fabriekshal stonden omdat deze mensen een belachelijk hoog salaris kregen voor hun
werkzaamheden.
Na de rondleiding in deze fabriekshal was het tijd om te gaan lunchen met daarna een bezoek aan het
datacentrum en LEIR. LEIR is de plek waar voorheen antiprotonen werden afgeremd om zo
uiteindelijk antiwaterstof te vormen. (Je kunt je antiwaterstof voorstellen als het spiegelbeeld van
gewoon waterstof.) De promovendus die ons rondleidde gaf aan dat ze graag willen weten of
antiwaterstof nou omhoog of omlaag beweegt door de werking van de zwaartekracht. Helaas moest hij
ons bekennen dat dat nog één van de vele onbeantwoorde vragen is waar ze op dit moment bij CERN
mee bezig zijn.
De spanning voor ons werd gedurende de hele dag langzaam opgebouwd. Want na de vele lezingen
en rondleidingen zouden we eindelijk mogen afdalen naar het duurste experiment dat de mensheid
ooit heeft uitgevoerd.
Na een korte busreis kwamen we aan op de locatie van de COMPACT MUON SOLENOID (CMS).
CMS is een gigantische detector die de meest elementaire deeltjes van onze natuur heeft ontdekt.
CMS omgeeft de deeltjesversneller als een reusachtige donut. Wanneer de deeltjes in de versneller
met gigantische snelheid botsen doen ze dat precies om de plek waar CMS is opgesteld. De detector
kan deze elementaire deeltjes vinden door (onder andere) te kijken naar muonen die bij deze
botsingen worden gevormd. Uit de analyse van deze botsingen kunnen ze dan nieuwe elementaire
deeltjes aantonen.
Er ging er nog een heel ritueel aan vooraf voordat we zover waren om dit apparaat, dat meer dan vijf
verdiepingen hoog is, te mogen aanschouwen. We moesten allemaal een helm op en gingen met de
lift 90 m onder de grond. Daar aangekomen moesten we nog door verschillende ruimtes waar onze
gids voortdurend de tijd wist te rekken. Zo deden we er uiteindelijk meer dan een half uur over om van
de lift naar de detector te komen. Toen we echter voor de detector stonden was dat het wachten wel
waard. Het was echt een prachtig meetinstrument waarbij we alle verschillende onderdelen ontzettend
goed konden zien. Het mooiste van het verhaal was dat één uur nadat wij voor de detector hadden
gestaan er geen bezoekers meer bij mochten komen voor de komende 10 maanden. Dit omdat de
deeltjesversneller weer aangezet zou worden en er dan levensgevaarlijke straling wordt uitgezonden
als de experimenten worden uitgevoerd.
Op vrijdag hebben we ook nog hele leuke activiteiten gedaan. Zo hebben de leerlingen zelf een
nevelvat mogen maken om te speuren naar elementaire deeltjes. Bij dit experiment, dat maar enkele
euro’s kost, hebben leerlingen ook zelf muonen kunnen detecteren.
De studiereis werd afgesloten met een lezing over de toepassingen die deeltjesversnellers hebben bij
het detecteren en bestrijden van kanker.
Dit veel te lange verslag besluit ik met een korte samenvatting: het was een leerzame reis en een
geweldige ervaring voor ons allemaal!
Tim Bouchée