Nieuwsbrief maart 2017 - Dierenkliniek Rijnoever

NIEUWSBRIEF MAART 2017
Melanomen en Sarcoïden bij het Paard
Melanomen zijn een van de meest voorkomende huidtumoren. Ze kunnen bij
alle paarden voorkomen maar worden vaker gezien bij schimmels en
lichtgekleurde paarden. Het is een tumor die bestaat uit overmatig delende
pigmentcellen, melanocyten, die pigmentkorrels produceren. Ze zijn hierdoor
donker van kleur. Er kan een ophoping ontstaan als een knobbel, bult of gezwel.
De huid van schimmels bevat meer melanocyten, waardoor de kans op
melanomen veel groter is.
Voorkomen
Melanomen komen bij paarden jonger dan 6 jaar nauwelijks voor. Het meest worden ze
aangetroffen in de huid op plekken waar weinig tot geen haar zit of waar de huid pigment
bevat. Ze komen vooral voor rond de anus, op de staartwortel, de geslachtsdelen, oren, ogen,
mond, achter de kaaktakken en op de benen. Maar ze kunnen ook in de buik- en borstholte
voorkomen zoals in de darmen, longen of in het hart.
De grootte van een melanoom is zeer verschillend: van een klein knobbeltje tot de grootte
van een tomaat. Het is mogelijk dat het paard maar één melanoom heeft, maar vaak groeien
er meerdere melanomen op dezelfde plaats. Ze ontstaan vaak op latere leeftijd (>10 jaar).
Goed- of kwaadaardige tumor?
In verreweg de meeste gevallen zijn melanomen in de huid bij schimmels goedaardig.
Echter kan de plek, de hoeveelheid of de grootte van de melanomen soms wél een
probleem vormen. Melanomen in de mond of op de lippen kunnen bijvoorbeeld hinder
geven bij het dragen van een bit. En wanneer er veel melanomen rond de anus zitten
kan het paard problemen krijgen met mesten. Daarnaast is het zo dat de melanomen
goedaardig beginnen, maar op den duur kwaadaardig kunnen worden. Paarden die
een andere kleur hebben dan schimmel, kunnen ook melanomen krijgen. In dat geval kan er vanuit
gegaan worden dat het om een kwaadaardige tumor gaat. Wanneer de tumoren snel en invasief
groeien en (zeer snel) uitzaaien, duidt dit in veel gevallen op kwaadaardige melanomen.
Diagnose
Een schimmel met harde knobbeltjes op de genoemde voorkeursplaatsen is zeer verdacht van een
melanoom. Ter bevestiging van een melanoom kan een knobbeltje aangeprikt worden
(aspiratiebiopt). Een melanoom bevat donkere vloeistof. Met een appelboorbiopt kan, na onderzoek,
de aard van de tumor vastgesteld worden.
Therapie
Als de melanomen niet in de weg zitten voor het paard en niet hard groeien, wordt geadviseerd om
ze te laten zitten. Als ze wel verwijderd moeten worden kan dit via chirurgie of bevriezen
(cryochirurgie). Bij beiden is er kans op een recidief. Soms is het qua lokalisatie onmogelijk om ze te
verwijderen. Helaas bestaat er nog geen succesvolle methode om definitief af te rekenen met
melanomen.
Sarcoïden
Een sarcoïd is de meest voorkomende huidtumor bij het paard. Sarcoïden zijn er in veel
verschillende vormen. Het komt bij alle rassen, kleuren en leeftijden voor. Er is wel sprake van
een bepaalde genetische aanleg voor het ontwikkelen van sarcoïden, daarnaast speelt het Bovine
Papilloma Virus (BPV) een rol in het ontstaan van deze tumoren.
Voorkomen
Een sarcoïd wordt veroorzaakt door overmatige weefselgroei in de huid. Hierdoor ontstaat een
verdikking in, of net onder de huid. Bij hetzelfde paard kunnen er verschillende typen naast elkaar
voorkomen. Ze kunnen op alle delen van de huid ontstaan, maar ontstaan vaak op vochtige en
onbehaarde plaatsen, bijvoorbeeld rond de ogen, neus, oren, buik, liezen en benen. Ze zijn
doorgaans niet besmettelijk. Wanneer de knobbels/plekjes nog klein zijn, is er vaak nog geen sprake
van belemmering van de normale functie, pijn, jeuk of ontsteking. Wanneer de tumoren groter
worden of gaan ontsteken, kunnen ze voor overlast zorgen.
Verschillende vormen sarcoïden:
1. Verruceuze (wratachtig) vorm: lijkt op een bloemkooltje en heeft een droog verhoornd
oppervlak. Kan na beschadiging overgaan in het fibroblast type.
2. Occulte (verborgen, latent) vorm: een vlakke, grijze, schilferige plek die maandenlang
onveranderd blijft of iets groeit.
3. Nodulaire (knobbelvorming) vorm: bobbel die los onder de huid kan liggen of is vergroeit
met de huid. Door de druk kan de huid kaal, dun en verhoornd zijn.
4. Fibroblast (bindweefselcel) vorm: komt in verschillende vormen voor. De tumor kan
intact zijn maar kan ook openbarsten, groeit snel en kan aan een steel hangen.
5. Gemengde vorm: is een mix van voorgaande typen.
6. Maligne (kwaadaardig) vorm: komt maar zelden voor. Dit zijn snel groeiende en invasieve
sarcoïden.
Diagnose
De waarschijnlijkheidsdiagnose kan gesteld worden op hoe de tumoren eruit zien: hun vorm,
structuur, locatie en het verloop van de groei. De diagnose wordt bevestigd door een ponsbiopt.
Toch zal dit in het geval van sarcoïden niet de eerste keus zijn, omdat de sarcoïden door beschadiging
kunnen verergeren of ontsteken. Ook kan een uitstrijksel van de bult worden onderzocht op het
voorkomen van het BPV virus.
Therapie
Sarcoïden vormen een uitdaging om goed te behandelen. Er zijn meerdere behandelopties mogelijk;
zoals chirurgie, bevriezen en BCG-injecties (immunotherapie). Geen enkele is helaas 100% succesvol.
Een nieuwe behandelmethode die nog in onderzoeksfase is, is smeren met aciclovir. Dit is een middel
tegen virussen en is waarschijnlijk werkzaam tegen BPV. De behandeloptie is afhankelijk van de
plaats en vorm van het sarcoïd. In eerste instantie kan er soms worden afgewacht, soms verdwijnen
sarcoïden spontaan of zijn ze op korte termijn niet hinderlijk voor het paard.
Huidaandoeningen bij het paard lijken erg op elkaar. Raadpleeg bij het waarnemen van knobbels of
bulten dus altijd de dierenarts. Deze kan per situatie een inschatting maken of een behandeling nodig
en/of mogelijk is.