Echtscheiding en nieuw samengestelde gezinnen

Echtscheiding
en nieuw
samengestelde
gezinnen
Invloeden op ouderschap
en kinderontwikkeling
Cruciale vragen
• Verschillen in psychisch welbevinden ts.
personen uit gescheiden en nietgescheiden gezinnen?
• Zijn eventuele verschillen veroorzaakt
door scheiding of door andere factoren die
ermee samenhangen?
• Is het eventuele nadelige effect tijdelijk of
meer permanent?
• Welke factoren bevorderen het risico,
welke factoren zijn beschermend?
• Onderzoek weerspiegelt niet
zeldende wijze waarop
maatschappelijk gedacht wordt over
scheiding
• Vroeger: scheiding is sowieso nadelig
• Nu: complexer beeld, met ook oog
voor positieve gevolgen op ouders en
kids
Scheiding als proces
• Ontkoppelen begint jaren voor de
scheiding en gaat na de scheiding nog
jaren door
• Eerste tekens van ‘ont-koppel-ing’
• Verschillende aard van het rouwproces
voor partner die wou stoppen en voor
partner die wou doorgaan
• Verschillend perspectief op een zelfde
scheiding bij jongere en oudere kinderen
Risico’s in
echtscheidingssituatie
• Alleenstaand ouderschap
• Verdergaand conflict met ex
• Financieel
• Bijkomende kindproblemen
• Minder efficiënt ouderschap
• Minder doorgroeimogelijkheden voor
ouders en kids
Beschermende factoren
• Aanpassingsvermogen
• Sociale vaardigheid
• Sociale steunnetwerken
• Werk
• Maatschappelijke voorzieningen
• Cognitieve betekenisgeving aan de
scheiding
Twee grote modellen
• Scheiding-stress-aanpassing: scheiding is
stressvol, zelfs na lange moeilijke periode
in het huwelijk en na doelbewuste stap.
Meestal tijdelijk risico. Zelfs bij positieve
uitkomst, is er aanzienlijke stress mee
gemoeid, ook op langere termijn nog.
(scheiding leidt tot stress)
• Selectie model: mensen met bepaalde
problemen of kenmerken hebben grotere
kans op scheiding en op problemen/stress
nadien. (Stress en problemen leiden tot
scheiding)
Onderzoek naar gevolgen van
scheiding voor volwassenen
• Groot aantal studies over negatieve
gevolgen, beginnende studies over
positieve gevolgen
• Grootte van de negatieve gevolgen
verschilt per studie
Tijdelijke crisis of
permanente bedreiging?
• Sommige studies: aanpassingsreactie van
2 à 3 jaar; enkel bij psychopathologie
duurt het langer
• Andere studies: ook zonder pathologie is
er langere termijn risico
• Algemene tendens: ½ gaat beter
functioneren, ¼ blijft licht onder stress, ¼
gaat slechter functioneren ook op langere
termijn
Mediërende factoren
(werken risico in de hand)
• Moeders die kind meestal bij zich
hebben, lopen risico als ze geen
steun hebben, als kinderen
gerdagsprobleem of
traumageschiedenis hebben, als ze
meer kinderen hebben
• Vaders die kind weinig zien, lopen
risico op vervreemding
• Alleenstaand ouderschap
• Blijvende onenigheid over opvoeding
Modererende factoren
(perken het risico in;
werken beschermend)
• Opleidingsniveau
• Steunnetwerken
• Nieuwe intieme steungevende relatie
• Cognitieve betekenisgeving aan de
scheiding
Effecten scheiding op
kinderen
• Aantal negatieve gevolgen voor
leerprestaties, emotioneel en
gedragsmatig
• Maar: effect is kleiner dan bij volwassenen
• Adolescentie (identiteitscrisis) en
jongvolwassenheid (aangaan van intieme
banden) is voor kinderen uit gescheiden
gezinnen blijkbaar lastiger; uitgestelde
woede komt nu tot expressie
Tijdelijke crisis of meer?
• Resultaten lopen hieromtrent uiteen
• Wel een traject met:
(1) tijdelijke moeilijke periode,
(2) waarna betere periode volgt,
(3) dan weer problemen bij de
moeilijkste van alle overgangen (de
adolescentie en jongvolwassenheid).
Mediërende factoren
• Ouderschap onder druk voor, tijdens
en na scheiding
• Negatieve emoties en depressie
beïnvloeden ouderschap negatief
• Vaderschap na de echtscheiding is
een soms uit het oog verloren
perspectief
Modererende factoren:
• Kinderen die actief in de hand nemen
versus kinderen die ontwijken,
afleiding zoeken
• Steun op school, sociale groep
• Zichzelf blameren gaat gepaard met
meer aanpassingsproblemen
• Co-ouderschap lijkt beter, maar
effect valt weg naarmate er meer
kids zijn
Ontwikkeling van kinderen
in stiefgezinnen
• Vroeger vooral het negatieve van
‘stief’, nu meer oog voor de kansen
• Meisjes doen het er gemiddeld beter
dan jongens
• Nieuwe scheidingen hebben nog
groter nadelig effect dan eerste
scheiding; tweede huwelijken lopen
nu frequenter mis dan twee decennia
geleden
Algemene tendens
• Aanpassingsreactie is normaal (mogelijks
enkele jaren)
• Zonder financiële problemen, ouderlijke
pathologie, kunnen kinderen het in NSG
even goed doen als in andere gezinnen
• Wel: bij elke nieuwe ontwikkelingsstap,
ontwikkelingstaak, onverwachte
interferenties, neigen ze wat dieper te
zakken
Risicofactoren bij kinderen in
NSG
• Moeilijk temperament en reeds
bestaande emotionele of
gedragsproblemen
• Bepaalde risico’s van elke leeftijd
• Geslacht: jongens minder flexiebel in
NSG
ouderfactoren
• Reactie van de ouders op de stress
van de scheiding en de stress van
het nieuwe gezin heeft meer invloed
dan de stress van de scheiding zelf
• Eerste jaar in NSG is jaar van ieder
zijn plaats zoeken
• Stiefouder die minder autoritair is en
warmer betrokken is, maakt meer
kans
Stiefbroers en -zussen
• Hoe meer kids in het spel, hoe langer de
aanpassingsperiode en hoe langer positief
effect kan uitblijven
• Door stiefsibling heeft men soms indruk
liefde met nog meer te moeten delen
• Invloed van hoe openlijk voordien in het
oorsprongsgezin het conflict was, op hoe
nadien in het NSG de relaties met de
nieuwkomers zullen liggen