2.1 overzicht serious games

2.1 Overzicht bestaande SG voor grote
doelpublieken.
ESF – PROJECT : EEN SERIOUS GAME ALS OPLEIDINGSTOOL VOOR VEILIGHEID EN PREVENTIE
Joost Ingels, Projectmedewerker DAE-Research.
Samuel Eeckhaut, Projectmedewerker DAE-Research.
Definitie van Serious games
Een serious game is een computerspel met een ander primair doel dan puur entertainment. Het
voornaamste doel is het onderwijzen of het verwerven van inzicht. Het entertainment dient om de
beleving te versterken en daarmee ook de overdracht van informatie. Daartoe worden de doelen
impliciet ingebouwd in het spel, zodat de speler volledig kan opgaan in het spelen.
Het leren staat centraal bij een serious game. Dat ‘leren’
moet echter zeer breed worden opgevat. Ook het aan- of
afleveren van bepaalde primaire reacties (bijvoorbeeld
angst voor spinnen) of het ‘beleren’ van de spelers (moral
games) vallen hier onder. Anders gezegd, bij serious
games is er altijd een hoger doel dat buiten het spel zelf
ligt, het leert de gebruiker iets aan dat zij of hij in het
dagelijkse leven kan toepassen (Bergeron,2006).
Bestaande entertainment games kunnen echter ook
gebruikt worden om zaken aan te leren. Met andere woorden, elk videospel dat niet als primaire
doel heeft om ontspanning te bieden, kan worden beschouwd als een serious game. Andersom geldt
dat ontspanning altijd wel een noodzakelijk element is van een serious game, anders is er geen
sprake zijn van een game.
Michael en Chen (2006) geven de volgende definitie: “Een serious game is een game waarin
onderwijs (in zijn verschillende vormen) het primaire doel is in plaats van entertainment”.
Schalken et al. (2010) geven de volgende definitie: “Een serious game is een computerspel met een
serieus doel: gebruikers spelenderwijs informeren en hen kennis en vaardigheden eigen laten
maken.”
Modellen voor de ontwikkeling van Serious games.
In de literatuur vinden we verschillende modellen om serious games te ontwikkelen. Welke methode
geschikt is, hangt af van de complexiteit van de games, de resources en de eventueel al gekozen
ontwikkelsoftware. De meeste methodieken tonen een iteratief proces waarin analyse, ontwerp,
ontwikkeling, implementatie en evaluatie te onderscheiden fasen zijn die meerdere malen worden
doorlopen.
We bespreken hieronder kort een aantal modellen. Daarna verklaren we de keuze van het model
voor dit project.
RETAIN model. (Glenda A, 2007)
Het retain model is een acroniem voor Relevance, Embedding, Transfer, Adaption, Immersion and
Naturalisation. Het model is ontwikkeld voor 2 doelstellingen. Ten eerste, de ontwikkeling van
gamebased learning projecten en ten tweede het evalueren en beoordelen van gamebased learning
projecten.
tabel 2.1 Voorbeeld van een evaluatie van 3 levels in een game volgens het retain model.
Het model is vooral van toepassing om bestaande serious games te gaan evalueren. Het model is
minder geschikt als leidraad om een nieuw serious game te ontwikkelen.
EMERGO model. (Nadolski, 2008)
EMERGO is een methodiek en een toolkit voor het ontwikkelen en uitleveren van multimediale
casussen waarmee complexe vaardigheden worden aangeleerd. Een EMERGO-casus wordt via
internet uitgeleverd en is gericht op het:
- samen op afstand
- actief verwerven van complexe vaardigheden
- in multimediaal vormgegeven realistische praktijkconfrontaties,
- via gaming-elementen, simulatie-elementen, en pedagogische elementen
- met een mix van ingebouwde begeleiding en reële begeleiding waaronder peerbegeleiding.
Het EMERGO model is erg volledig. Het bestaat uit een gratis te downloaden toolkit en een
uitgebreidde documentatie folder. Het nadeel is dat het model erg uitgebreid is en meer gericht is op
e-learing met integratie van games, dan een model puur voor serious games ontwikkeling.
figuur 2.1 Het EMERGO model.
Model van Bergeron. (Bergeron, 2006)
De sterkte van het model van Bergeron ligt zich in de eenvoud. Het model stelt dat er vier
basiselementen aanwezig zijn in een serious game. De vier basiselementen moeten in evenwicht zijn
met elkaar en kwalitatief goed ontwikkeld zijn om een geslaagde serious game te realiseren. Het
nadeel van het model is dat het beperkt is in de specifieke uitwerking van een serious game.
figuur 2.1 Het model van BERGERON.
Het FourDimensional Framework. (De Freitas en Oliver, 2006)
Het model is opgebouwd rond vier dimensies. Deze vier dimensies zijn:
1. Wat is de context van waar het leren plaatsvind en is dit formeel of informeel?
2. Wie is de doelgroep en wat zijn hun kenmerken (leerstijl, voorkennis van leerstof,
computervaardigheden,…)?
3. Tot op welk niveau moet de leeromgeving of platform ontwikkeld worden en hoe realistisch moet
het zijn om het leren effectief te maken?
4. Welke leer theorieën of modellen zoals behavioristisch, associatief, cognitief of sociaal situationeel
moeten geïmplementeerd worden?
figuur 2.1 Het vier-dimensionaal framework.
Triadic Game Design. (Harteveld, C. 2011)
Het ontwerpen van een serious game is een complex gegeven waarbij verschillende problemen
vanuit verschillende disciplines samenkomen. Het model helpt de makers van een serious game om
de keuzes te maken uit de verschillende mogelijkheden. Het model is gebaseerd rond 3
componenten: play, betekenis en realiteit. De spanning tussen deze 3 componenten bepalen de
uiteindelijke vorm van het serious game. Het model is ontstaan tijdens het ontwerpen van een
filosofie om het serious game Levee Patroller te ontwikkelen. Het serious game wordt in de praktijk
gebruikt om dijkwachters scherp te houden op grote en kleine dijkproblemen en ze te oefenen in het
stellen van de juiste diagnose. Daarnaast leren ze in het spel om effectief te rapporteren en te
communiceren over gesignaleerde problemen.
figuur 2.1 Triadic Game-Design.
EASLE MODEL. (de Byl,P. 2009)
Het Embedded Authentic Serious game-based Learning Experience model, kort weg EASLE is
ontwikkeld als leidraad om serious games te ontwerpen. De sterkte van het model is de eenvoud.
Het model gaat uit van een bottom-up benadering waarbij 7 lagen worden opgebouwd. Iedere laag
bouwt verder op de vorige laag en zo wordt het serious game stap voor stap gerealiseerd. De 7 lagen
zijn 1) genre2) Gameplay Mechanics, 3) Spelregels, 4) Thema, 5) Iconen, 6) Scènes en 7) Story.
Keuze van serious game ontwikkelingsmodel voor dit project.
Vanuit de verschillende ontwikkelingsmodellen hebben we voor dit project het model van Bergeron
geselecteerd. Het model van Bergeron is sterk door zijn eenvoud. Serious games zijn volgens
Bergeron opgebouwd uit vier basiselementen: visualisatie, verhaallijn, interface en game play. Deze
vier elementen zijn in balans met elkaar bij een kwalitatieve serious game. Zo vereist een
kwalitatieve visualisatie (simulatie), een sterke verhaallijn, intuïtieve interface en een goed
doordachte game play en vica versa. In recentere serious games komen daar 2 extra elementen bij,
namelijk networking en artificiële intelligentie.
Figuur 2. Basiselementen van een serious game (Bergeron, 2006.)
De vier elementen streven vooral het leren als hoger doel na, maar een goede game play blijft een
essentieel ingrediënt. Bij het ontbreken van een goede game play wordt het spel niet of nauwelijks
gespeeld, vindt er geen herhaling plaats en worden de leerdoelen niet gehaald. Bij een serious game
moeten de visualisatie en de game play vooral functioneel zijn. De mate van detail van de visualisatie
omgeving hangt samen met de doelgroep en het doel van een game.
Verhaallijn
De verhaallijn beschrijft het begin, het verloop en het einde van wat een personage meemaakt in de
serious game. De verhaallijn beschrijft de structuur en de gebeurtenissen in de serious game. Het is
een chronologische opsomming van wat er gebeurt in de game.
Gameplay
Met de term gameplay wordt bedoeld hoe een gebruiker een computerspel ervaart of de elementen
van het spel zelf. Hierbij kan worden gedacht aan de besturing, het geluid, de interface, de game
mechanics, een rewardsysteem, de grafische stijl van het game enz. Gameplay is een erg subjectief
begrip omdat iedere speler een spel anders ervaart. Tevens zijn de criteria waaraan de gameplay
wordt beoordeeld verschillend per genre of zelfs per spel. Enkele criteria die over het algemeen
terugkomen zijn de besturing, game mechanics, een rewardsystem, de balans en
camerastandpunten. Als het spel als prettig, boeiend, afwisselend en uitdagend wordt ervaren, krijgt
de gameplay een hoge score.
Visualisatie
Visualisatie is het vertalen van een gedachte naar een beeld. De visualisatie van de serious game
betekent hier dus op welke manier we de serious game in beeld brengen. De term visualisatie is een
overkoepelend begrip over alles dat met het visuele van de game te maken heeft. De karakters, de
gebouwen, de omgeving, de interface, de manier van tekst in informatie weergeven, enz. Het is bij
een serious game belangrijk dat de visualisatie functioneel is, dat ze ten dienste staat van datgene
dat geleerd moet worden.
Interface
De interface zorgt ervoor dat de gebruiker het serious game kan besturen. De interface bestaat uit
een softwarematig en een hardwarmatig gedeelte. Het softwarematige gedeelte is dan de GUI of
Graphical User Interface. Dit is de weergave van het serious game op het scherm. Waar staan de
menubalken, waar wordt de score weergegeven, waar komt de opdrachtenbalk, enz. Het
hardwarmatig gedeelte zijn dan toetsenbord, muis, joystick, kinect, tabled,…
De verschillende soorten serious games.
Serious games kunnen in een aantal klassen worden onderverdeeld. Julian Alvarez en Olivier
Rampnoux (2007) hebben een classificatiesysteem met 5 groepen: edutainment, advergaming,
edumarket games, politieke games en “training en simulatie” games.
Edutainment
Een edutainment game is een spel dat er volledig op is gericht om een educatieve boodschap over te
dragen. Het scenario heeft het overbrengen van deze boodschap als primair doel. Ze zijn specifiek
ontwikkeld voor het onderwijs om leerlingen spelenderwijs te onderwijzen. Deze stroom van serious
games heeft inmiddels een slechte naam ontwikkeld,
voornamelijk door de periode waarin het is ontstaan
(Egenfeldt-Nielsen, 2005). In deze periode was de techniek
binnen de games industrie niet voldoende volwassen. Hierdoor
konden educatieve instellingen de nodige technische
ontwikkelingen niet bolwerken. Dit zorgde er voor dat er een
duidelijk verschil in kwaliteit was tussen gewone en
edutainment games. Daarnaast voldeden de games
onvoldoende op educatief vlak. Ze waren dus niet leuk en niet
voldoende leerzaam (Harteveld, 2007).
Figuur 2.1 - Donkey Kong Jr. Math (1985: Nintendo)
Advergames
Advergames worden gebruikt om een product of dienst van een bedrijf te promoten. Het is de
samenvoeging van "advertising" en "games". De term werd bedacht in januari 2000 door Anthony
Giallourakis, en werd later vermeld in Wired’s magazine in 2001. Met de groei van het internet,
hebben advergames zich verspreid en een belangrijke plaats ingenomen in de media strategie en
campagnes van ondernemingen. Advergames zijn geëvolueerd doorheen de jaren. In de beginjaren
waren de advergames veredelde banners. Hoofddoel was om om het imago te versterken en extra
dataverkeer naar de website van de onderneming te creëren. Nu zijn de advergames veel
geavanceerder. Klanten registreren zich om prijzen te winnen, vrienden worden uitgenodigd om deel
te nemen, we spreken over virale marketing. De klantengegevens worden door de ondernemingen
bijgehouden en geanalyseerd.
Figuur 2.1 – Danette Game (2010: Danone)
Edumarket en politieke games
Edumarket en politieke games gebruiken games om een beladen boodschap over te brengen. Dit
soort boodschappen variëren van sociale belangen tot politieke berichten. De speler wordt actief bij
de onderwerpen betrokken. Het doel is dat de speler zich het onderwerp van het game meer gaat
aantrekken.
Figuur 2.1 – Darfur is Dying (www.darfurisdying.com)
Training en simulatie games
In een simulatiegame moet een speler opdrachten uitvoeren in een virtuele leefomgeving.
Simulatiegames vormen een vereenvoudiging van de werkelijkheid en bieden de speler de
mogelijkheid om veilig beslissingen te nemen en de effecten daarvan te evalueren. Trauma Center is
een voorbeeld van een simulatie game. In dit spel kan de speler verschillende soorten operaties
uitvoeren. Trauma Center is gebruikt om chirurgen te trainen door ze het spel wekelijks meer dan
drie uur te laten spelen. De chirurgen bleken 32% minder fouten te maken bij bepaalde operaties (Jr,
Lynch, Cuddihy, Gentile, Klonsky, & Merrell,2007).
Figuur 2.3 Trauma Center Under the Knife (2005:Nintendo)
De classificatie in 5 groepen die Julian Alvarez en Olivier Rampnoux (2007) hanteren heeft het
voordeel dat het heel bevattelijk is. Het nadeel is dat er wat kort door de bocht gegaan wordt en
sommige games in geen enkele categorie thuis horen of juist in 2 categorieën. Er zijn in de literatuur
verschillende andere classificatiesystemen te vinden. Voor de overzichtelijkheid hebben we
hieronder de indeling naar markten (eerste niveau –gebaseerd op Michael & Chen, 2006) en naar
typen spellen (tweede niveau – gebaseerd op Aldrich, 2005) gecombineerd. In principe staat de
toepassing van een bepaald spel type los van de sector of markt. Er zijn allerhande interessante
uitwisselingen mogelijk, zoals het gebruik een first-person shooter om anatomie te leren (Bergeron,
2006).
Markt
Speltype
Voorbeeld
Militair
• Simulatie
• First-person
• Rollenspel
• Interactieve spreadsheats
• Game-gebaseerde modellen
• Merken
• Simulatie
• Marketing games
• Advergames
• Virtuele producten
• Virtual labo
• Simulatie
• Marketing games
• Advergames
• Virtuele producten
• Virtual labo
• Fysieke games
• Pijn bestrijdende games
• Therapie
• Motoriek
• ShipSim, Tramtunnel
• America’s Army
• Brandweertraining
• CO2Fx (Medgame)
• Flex Your Power
• Behrloo, Profchecks, Medgame
• GuelphQuest
• MassBalance
• Baas op Zuid
Educatie
Bedrijven
Overheid
Gezondheidszorg
Maatschappij
• Politieke games
• Nieuws games
• Morele games
• GuelphQuest
• MassBalance
• Baas op Zuid
• PowerGrid
• Snow World, Re-Mission
• The Matrix, Earthquake in
Zipland
• Balance Rehabilitation Unit
• Simendo
• A Force More Powerful
• Kuma/War
• Darfur is dying
Voorbeelden van games.
In deze rubriek gaan we een aantal serious games bespreken. We doen dit in 3 stappen.
Eerst geven we een opsomming van serious games waarbij we het marktsegment en het speltype
vermelden. Ten tweede geven we een gedetailleerd infofiche van een selectie van 10 games. De
games zijn geselecteerd in functie van het game die we voor het AZ Groeninge ontwikkelen. Ten
derde geven we in bijlage 2.1.1 een gedetailleerde infofiche van alle 78 serious games.
1) Opsomming van serious games.
Naam van game
Marktsegment
NASA – Eyes on the solar System
The solar System – Explore your
backyard
The Day The Earth Shook
P&H Mining Shovel Training
Simulator
Global Ground Support, Deicing
Training Simulator
McCurdy’s Armor
Pfizer Virtual Pork Production
Simulator
Safety Training Game
Immercive Learning Simulators
Heifer Virtual Village: Nepal
Team Hospital – Hospital Tycoon
TruSim: Patient Rescue
TruSim: Triage Trainer
TruSim: Interactive Trauma Trainer
Florance: Transfusion Sanguine
Florence: Sécurité Incendie
The Sims
Second Life
America’s Army
Pulse
Dental Implant Training Simulation
Free Dive
Educatie
Educatie
Speltype
Simulatie
Simulatie
Educatie
Bedrijven
Simulatie
Simulatie
Bedrijven
Simulatie
Militair
Bedrijven
Simulatie
Simulatie
Bedrijven
Educatie
Maatschappij
Bedrijven
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Game
Game
Militair
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Simulatie
Simulatie
Morele games
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Pijn bestrijdende games
Virtual Bank
A Force More Powerful
Peacemaker
Incident Commander
Code Orange
24 Blue
ReMission
Monkey Tales
Global Conflicts: Palestine
Playmancer
WEIC – The Stress Game
Playing History
Bedrijven
Maatschappij
Maatschappij
Overheid
Gezondheidszorg
Militair
Gezondheidszorg
Educatie
Maatschappij
Gezondheidszorg
Bedrijven
Educatie
Simulatie
Politieke game
Morele game
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Game gebaseerde modellen
Politieke morele games
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Do I Have A Right
Argument Wars
We The Jury
People’s Pie
Delicious Deluxe
Win The White House
Ludomedic
Simcity
Stop Disasters
MoSBE
Cisco Binary Game
Planet Green
Revolution
Daesign for the Banque cantonale
vaudoise
Fat World
Petites Histoires de Dents
Lumosity Brain Training
Hospital Waste Disposal
Campto
Multaq
Flower For All
Pillo
CRAFT Mechatronica
De Ultimate Ontdekkingstocht
Na-Aapje
De Ontdekker
Geriatrix
Deliver the Net
La Machine à Caca
ABCDE Sim
Staying Alive
Heartville
Dolo: Kids
CliniSpace
Learnexx 3D Virtual Laboratories
Seveso: The Game
Maatschappij
Educatie
Educatie
Overheid
Game
Maatschappij
Gezondheidszorg
Game
Game
Game
Educatie
Maatschappij
Educatie
Bedrijven
Game gebaseerde modellen
Game gebaseerde modellen
Game gebaseerde modellen
Game gebaseerde modellen
Game gebaseerde modellen
Educatie
Educatie
Educatie
Gezondheidszorg
Bedrijven
Bedrijven
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Educatie
Educatie Gezondheidszorg
Educatie
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Educatie
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Educatie
Overheid
Game gebaseerde modellen
Politiek game
Simulatie
Simulatie
Game gebaseerde modellen
Game gebaseerde modellen
Mini game
Morele game
Game gebaseerde modellen
Game gebaseerde modellen
Mini game
Mini game
Simulatie
Mini game
Game gebaseerde modellen
Game gebaseerde modellen
Game gebaseerde modellen
Simulatie
Game gebaseerde modellen
Mini game
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Mini game
Simulatie
Simulatie
Game gebaseerde modellen
Simulatie
Simulatie
Simulatie
Simulatie
1) Gedetailleerde infofiche van 7 games
Deze 7 games zijn geselecteerd in functie van de serious game die voor het AZ Groeninge wordt
ontwikkeld.
Name:
Link:
Type:
Developer(s):
Target(s):
Description:
Trailer:
Screens:
Florence: Sécurité Incendie [No-Free Download]
http://www.sante-training.com/catalogue/19-serious-games/9-serious-game-securiteincendie
Simulation – Healthcare
Sante Training (Training eHealth)
Everyone
In een zorginstelling is het mogelijk dat er brand ontstaat. Hoe ga je te werk?
-
Name:
Link(s):
Type:
Developer(s):
Target(s):
Description:
Trailer:
Screens:
Florance: Transfusion Sanguine (Blood Transfusion) [No-Free Download]
http://www.sante-training.com/catalogue/19-serious-games/8-serious-game-transfusionsanguine
Simulation – Healthcare
Sante Training (Training eHealth)
Healthcare Students
Protocol van een bloedtransfusie doorlopen met mogelijke complicaties.
http://www.sante-training.com/catalogue/19-serious-games/8-serious-game-transfusionsanguine
Name:
Link(s):
Type:
Developer(s):
Target(s):
Description:
Trailer:
Screens:
Team Hospital – Hospital Tycoon [No-Free Download]
http://www.ign.com/games/theme-hospital/pc-3074
http://drstudios.co.uk/games/hospital-tycoon/
Business Simulation
Bullfrog – DR Studios
Everyone
Een ziekenhuis leiden zoals een bedrijf werkt.
http://www.youtube.com/watch?v=K_64DAOrSMM
http://www.youtube.com/watch?v=RV5w7aZnS4o
Name:
Link:
Type:
Developer(s):
Target(s):
Description:
Trailer:
Screens:
Ludomedic (MediKids) [Free Web Play]
http://www.ludomedic.com/index.php?option=com_content&view=article&id=8&Itemid=130
Healthcare simulation – Educational
CCCP Studio (Confluence Composite de Concepteurs et Prestataires)
Children, Adults
Bedoeling om jonge patiëntjes beter te laten brijpen wat hun ziekte inhoud en hoe men de
ziekte tegemoet gaat. Ook gebruikt als middel om de dokters te helpen bij het uitleggen van
de ziekte en behandeling aan hun patiënten (en diens ouders).
http://www.youtube.com/watch?v=qDMZ5C6I0FQ
Name:
Link:
Type:
Developer(s):
Target(s):
Description:
Trailer:
Screens:
Seveso: The Game (2012) [Free Play]
http://seveso.be/nl/game
Intervention - Healthcare
Seveso?
Everyone
Men toont hier wat je moet doen bij een industrieel ongeval. Wat moet je doen als er een
chemisch bedrijf een ongeval heeft en een giftige rook in de omgeving komt.
-
Name:
Link:
Type:
Developer(s):
Target(s):
Description:
Trailer:
Screens:
WEIC – The Stress Game [Free Web Play]
http://www.seriousgames.dk/thestressgamecase
Single player web based
Serious Games Interactive (Group)
Public Employees
Aanleren van het tegengaan van stress a.d.h.v. de werkomgeving.
http://www.seriousgames.dk/thestressgamecase
Name:
Link:
Type:
Developer(s):
Target(s):
Description:
Trailer:
Screens:
Geriatrix [No Free Play]
http://www.nyoyn.com
http://congresboek.nl/sitedata/index.php/abstractslijst/117-abstracts-sessie-a/posters/236a142
http://www.dutchgameawards.nl/2012/geriatrix/
Medical Healthcare
UMC
Students Healthcare
1 uur durende medische game voor dokters in spé. Deze moeten leren beslissingen nemen in
de diagnostiek en de daaropvolgende behandeling. Men kan in een veilige omgeving
verschillende strategieën uitproberen en de mogelijke consequenties ervaren.
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=RC8PcJYqRNk
Referenties
Aldrich, C. (2005). Learning by Doing. A comprehensive guide to simulations, computer
games, and pedagogy in e-Learning and Other Educational Experiences, San Francisco:
Wiley & Sons.
Alvarez, J., & Rampnoux, O. (2007). Serious Game: just a question of posture? Proceedings AISB Annual
Convention. Newcastle.
Bergeron, B. (2006). Developing Serious Games. Hingham, MA: Charles River Media.
de Byl, P. (2009). Designing Games-Based Embedded Authentic Learning Experiences
Egenfeldt-Nielsen, S. (2005). Beyond Edutainment: Exploring the Educational Potential of
Computer Games. Copenhagen: IT-University of Copenhagen.
Glenda A. Gunter; Robert F. Kenny and Erik H. Vick (2007). Taking educational games seriously: using the
RETAIN model to design endogenous fantasy into standalone educational games
Harteveld, C. (2007). Balancing Reality, Pedagogy and Game. Delft.
Harteveld, C. (2011). Triadic game design: balancing reality, meaning and play. London: Springer-Verlag.
Jr, J. C., Lynch, P. J., Cuddihy, L., Gentile, D. A., Klonsky, J., & Merrell, R. (2007). The
Impact of Video Games on Training Surgeons in the 21st Century. Archives of Surgery , 181186.
Michael, D. R., Chen, S. L. (2005). Serious Games: Games That Educate, Train, and Inform. Muska &
Lipman/Premier-Trade.
Nadolski, R. J., Hummel, H. G. K., Van den Brink, H. J., Hoefakker, R., Slootmaker, A., Kurvers, H., & Storm, J.
(2008). EMERGO: methodology and toolkit for efficient development of serious games in higher education.
Simulations & Gaming,39(3), 338-352.
Schalken, F. et al. (2010). Handboek online hulpverlening: hoe onpersoonlijk contact heel persoonlijk wordt.
Houten: Bohn Stafleu van Loghum.