REIS - Sociaal Werk Nederland

Managementrapportage programma
Regionale Effectieve Interventies
Samenwerkingsverbanden (REIS)
Colofon
Managementrapportage programma Regionale Effectieve Interventies
Samenwerkingsverbanden (REIS)
Onderdeel van het vierjarenprogramma ‘Beter in Meedoen’ van het ministerie VWS
Uitgave
MOgroep
Maliebaan 71 H
3581 CG Utrecht
Tel.: 030 – 721 07 21
[email protected]
www. mogroep.nl
In opdracht van
MOgroep
Tekst
dr. D. Wienke
Utrecht, maart 2013
Managementrapportage REIS 2009-2012
1
|
Managementrapportage REIS 2009-2012
|
Inhoudsopgave
Inleiding
3
Doel van het programma
3
Structuur en opzet REIS-groepen
3
Procesverloop
3
Andere opbrengsten REIS
4
Handleiding implementeren en trainingen ............................................................................4
Menulijst...............................................................................................................................5
‘wat werkt’: brochures en filmpjes ........................................................................................5
Regionale conferenties.......................................................................................................... 5
Project traineeship Noord Nederland ....................................................................................5
Afsluitende landelijke conferentie .........................................................................................6
Algehele terugblik
6
Geleerde lessen
6
BIJLAGE I
8
2
|
Evaluaties door de kwartiermakers per regio
Managementrapportage REIS 2009-2012
|
Inleiding
In deze notitie staan resultaten en procesverloop van het programma REIS.
In de Bijlage staan de evaluaties per regio. Allereerst de plaatsbepaling van REIS.
Doel van het programma
Doel van REIS was het bevorderen van het werken met effectieve interventies of
methoden in de sociale sector. Daarbij ging het vooral om implementatie (via de
MOgroep) en zo mogelijk evaluatie (via MOVISIE) van weldoordachte methoden.
Dit begon met het verzamelen, selecteren en beschrijven van methoden. In het
algemeen beoogde REIS het methodisch werken in de sociale sector te bevorderen.
Structuur en opzet REIS-groepen
Er zijn zes REIS-groepen gevormd; in het laatste jaar (2012) splitste West zich in
Noord-/Zuid Holland en Utrecht. MOgroep W&MD had de algehele coördinatie van
REIS in handen. De verschillende REIS-groepen werden begeleid door een
zogenaamde regionale kwartiermaker. Beoogd werd om per regio zo’n tien
organisaties te laten meedoen. MOVISIE was bij REIS betrokken voor
ondersteuning bij de ontsluiting, beschrijving en ontwikkeling van methoden.
REIS was bedoeld als verbinding tussen ‘bewezen’ effectieve interventies enerzijds
(‘evidence based practice’) en de praktijk van de sociale sector anderzijds (‘practice
based’ werken). Het was ingericht als een bottom-up project, maar er werd
gewerkt binnen de kaders die vanuit het programma Effectieve Interventies in de
Sociale Sector (EISS, een van de vier programmalijnen uit het programma Beter in
Meedoen) heeft vastgesteld voor effectieve interventies. Dat betekende dat
belangrijke keuzes binnen het project werden gemaakt en getoetst aan de criteria
van EISS.
Dit vergde nauw overleg tussen het werkveld, MOgroep en MOVISIE-EISS, en
vereiste ook medeverantwoordelijkheid van het werkveld.
Procesverloop
Het project REIS kende de volgende stadia:
1. Draagvlak voor REIS creëren bij welzijnsorganisaties in de regio (2009-2010).
Dit gebeurde via bijeenkomsten waarbij alle organisaties W&MD in de regio
werden uitgenodigd.
De beoogde deelname van tien organisaties per regio werd niet gerealiseerd in
de regio Overijssel en Gelderland. In het algemeen bleek het lastig om de
organisaties te motiveren voor blijvende deelname; met name gold dit voor de
directies (tijdgebrek, prioriteiten bij andere zaken).
3
|
Managementrapportage REIS 2009-2012
|
2. Kiezen, beschrijven en implementeren van methoden (2010-2012)
De bedoeling was oorspronkelijk om per REIS-groep minimaal twee methoden
per jaar te kiezen uit de Databank EISS of uit eigen repertoire, die vervolgens
te beschrijven aan de hand van het format van MOVISIE, daarna de methoden
te implementeren en tot slot ze zo mogelijk te evalueren.
Deze ambitie bleek nergens realiseerbaar, en is in 2010 in tussentijds overleg
tussen MOVISIE en de MOgroep bijgesteld tot 12 methoden in totaal gedurende
het gehele project ofwel twee methoden per REIS-groep over de gehele periode.
In vijf van de zes regio is het gelukt om minimaal twee methoden te kiezen, te
beschrijven en (deels) te implementeren.
In deze fase van het programma REIS werden verschillen zichtbaar tussen de
regio. De volgende voorbeelden:
Zo werd in regio Noord veel aandacht gegeven aan het methodisch werken (het
implementeren van de regulatieve cyclus, als voorwaarde voor effectiviteit) en
aan het eigen methodisch repertoire van organisaties, dat door vergelijking met
vergelijkbare interventies van de Databank kon worden herijkt.
In regio West werd vooral gezocht naar de werkzame factoren in de
verschillende methoden, waarbij de keuze van de methoden diende aan te
sluiten bij de strategische thema’s waar organisaties mee te maken hebben.
In regio Zuid werd ook gaandeweg meer aandacht gegeven aan het definiëren
van werkzame bestanddelen in vergelijkbare methodieken (zoals die met
betrekking tot veiligheid), en aan het verbeteren van methodisch werken in het
kader van de actuele transities.
In regio Amsterdam (waar drie interventies zijn gekozen, beschreven en deels
geïmplementeerd) is vooral gewerkt aan het vergroten voor draagvlak voor
methodisch werken, en aan een gemeenschappelijke uitdaging en interesse om
van elkaar te leren.
Bij de implementatie van gekozen methoden/interventies was het de bedoeling
om per deelnemende organisatie al datgene te doen wat bijdraagt aan
duurzame beklijving en inbedding, waaronder training voor de professionals.
Andere opbrengsten REIS
Handleiding implementeren en trainingen
In opdracht van de MOgroep is een algemene handleiding implementatie van
methoden in de sociale sector geschreven. Trainingen ten behoeve van zorgvuldig
implementeren zijn gegeven in de regio’s Amsterdam (2x), Noord (2x) en Zuid
(1x).
In de drie andere regio zijn de trainingen niet gegeven omdat de bijdrage die werd
gevraagd van de betrokken organisaties, met name omdat het vrijmaken van
stafmedewerkers en uitvoerende professionals, niet haalbaar bleek.
Tijdens de trainingen werd duidelijk dat het in bijna alle deelnemende organisaties
aan één van de voorwaarden voor succesvol implementeren, het methodisch
werken, vaak ontbrak.
De overtuiging ontstond bij betrokkenen dat bij het ontbreken van deze voorwaarde
de kans van slagen op goede inbedding en beklijving van een nieuwe,
geïmporteerde interventie klein is. Methodisch werken werd omschreven als
enerzijds het doorlopen van een regulatieve cyclus, gebaseerd op p-d-c-a, en
anderzijds op het eventueel kiezen van een specifieke methode in die cyclus (bij de
‘p’).
4
|
Managementrapportage REIS 2009-2012
|
Ook ontstond het betekenisvolle inzicht dat het bevorderen op organisatieniveau
van de ‘algemeen werkzame factoren’ bij de professional bijdraagt aan grotere
effectiviteit; het gaat hierbij om met name om communicatieve vaardigheden,
professionele attitude (‘reflective professional’), en vermogen tot samenwerken.
Menulijst
Er is een lijst ontworpen, op basis van een onderzoek bij negen organisaties, van
de meest voorkomende diensten en producten. Deze zijn geplaatst in de
prestatievelden Wmo, waardoor er een ‘menulijst’ beschikbaar is voor gemeenten,
aan de hand waarvan zij organisaties kunnen vragen om bij de betreffende velden
diensten te leveren. De organisatie kan vervolgens haar aanbod daarop inrichten,
en de professionals toerusten om dat aanbod zo effectief en doelmatig mogelijk te
verzorgen. De onderbouwing van de menulijst bestaat uit een overzicht van
relevante rapporten uit de laatste acht jaar inzake de sector W&MD.
Een en ander is te vinden op het digitale Platform MOgroep.
‘wat werkt’: brochures en filmpjes
Vanuit de regio zijn vele inspirerende praktijkvoorbeelden geleverd die, bij gebleken
geschiktheid op basis van klantwaardering en theoretische onderbouwing, via
brochures en filmpjes ter beschikking zijn gesteld voor het veld (organisaties,
professionals, opleidingen). Ook deze materialen zijn te raadplegen via het digitaal
Platform MOgroep.
Regionale conferenties
In vier van de zes regio hebben regionale conferenties plaatsgevonden, met
gemiddeld 80 deelnemers vanuit de verschillende organisaties per regio. In deze
conferenties werden thema’s behandeld zoals ‘methodisch werken’, ‘raadplegen
Databank MOVISIE’, ‘succesvolle interventies’.
De waardering door de deelnemers was goed tot hoog.
Project traineeship Noord Nederland
Een volgens alle betrokkenen geslaagd project was het traineeship Noord
Nederland. Aanleiding was de constatering van de Drentse Welzijnsondernemers
dat zij wel over talentvolle medewerkers in de organisatie beschikken, maar dat
deze niet altijd over de actuele vakkennis, vaardigheden of attitude beschikken die
vereist zijn voor ambitieuze en innovatieve projecten die nodig zijn om in te kunnen
spelen op de snel veranderende vraag uit de markt.
Samen met de FCB, Hanzehogeschool, NHL Hogeschool, STAMM , DIMON en het
Netwerk Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening Drenthe heeft de MOgroep in
het kader van REIS een verbetertraject voor professionalisering opgezet; daarbij
waren op onderwerp ervaren professionals de coaches/trainers voor de minder
ervaren professionals. Een belangrijke opbrengst voor REIS was dat sturing van
professionaliseringsactiviteiten moet gebeuren op basis van invulling door
gemeenten van Wmo-prestatievelden en vertaling daarvan in instellingsaanbod.
Vraagarticulatie van professionals moet een afgeleide zijn van noodzakelijke
competenties die horen bij aanbod (diensten en producten) van de organisatieinstelling; en die zijn weer een afgeleide van invulling van prestatievelden door
gemeente met daaruit voortvloeiende opdrachten voor de organisatie.
5
|
Managementrapportage REIS 2009-2012
|
Afsluitende landelijke conferentie
Na vier jaar REIS werden op 17 januari 2013 de belangrijkste resultaten
gepresenteerd, door de uitvoerders zelf. In 22 workshops werden de werkzame
bestanddelen van effectieve interventies toegelicht, en werd duidelijk gemaakt
waarom het werkt en hoe daarmee de professional in het welzijnswerk, en daarmee
de klant, zijn voordeel kan doen.
Deze conferentie werd bezocht door ruim 100 vertegenwoordigers van organisaties
W&MD uit het hele land.
Tevens waren er verschillende plenaire bijdragen, waarin de resultaten van REIS in
een breder perspectief werden geplaatst: de ontwikkeling van de sector W&MD, de
samenwerking met lectoraten, en de essenties van professionalisering en
implementatie van interventies.
Algehele terugblik
Doel van REIS was het bevorderen van het werken met effectieve interventies of
methoden in de sociale sector. Op basis van de evaluaties van de kwartiermakers
per regio kan de volgende balans worden opgemaakt (zie voor een meer
uitgebreide verantwoording de Bijlage I):
positief
• het bewustzijn van de noodzaak van methodisch werken, als voorwaarde
voor effectiviteit, is in bijna alle regio bij de professionals van de
deelnemende organisaties gegroeid
• er zijn, met behulp van MOVISIE, twaalf methoden/interventies beschreven
• de professionals maken meer bewust gebruik van de landelijke Databank
EISS, meestal door eigen methoden/interventies te toetsen aan
vergelijkbare methoden op de Databank
• met behulp van het format voor methodebeschrijving van MOVISIE (en de
trainingen daarbij) zijn de methoden meer gestandaardiseerd – en daarmee
beter overdraagbaar• de regionale conferenties hebben geleid tot meer gebruikmaking van elkaars
repertoire aan methoden
lastig
• vele directies van organisaties W&MD ervoeren druk (transities, bezuiniging,
concurrentie) waardoor er soms minder prioriteit was voor de doelen van
REIS, en de kwartiermaker in de positie kwam van ‘push and pull’
• de uitdagende en essentiële samenwerking tussen de MOgroep (bottum-up
strategie) en MOVISIE (landelijke kaders) vroeg nauwgezette aandacht.
Geleerde lessen
Bijdragen vanuit REIS aan vernieuwde regionale ontwikkel- en
implementatiestructuur W&MD
Deze ‘lessen’ kunnen ook gelezen worden als aanbevelingen voor een vernieuwde
structuur Wmo-REIS 2.0. Ze zijn gebaseerd op de evaluatie van REIS met de
kwartiermakers.
6
|
Managementrapportage REIS 2009-2012
|
1. De regionale insteek op basis van REIS is sterk bevorderlijk gebleken voor
gebruikmaking van eigen potentieel van organisaties ten behoeve van
professionalisering (uitwisseling en samenwerking)
2. Een voorwaarde is krachtige sturing vanuit de directies van organisaties op
voortgang en resultaat. De huidige ‘kwartiermaker’ kon niet meer zijn dan
een aanjager en verbinder; gebleken is dat een meer directieve sturing
nodig is. Bovendien is gebleken in sommige regio REIS dat het project te
sterk is losgeraakt van de organisaties. De voor het inductieve proces
noodzakelijke vraagarticulatie dient óók of in ieder geval via de directies te
verlopen. Directies dienen uitdrukkelijk medeverantwoordelijk gemaakt te
worden voor een succesvolle regionale ontwikkel- en implementatiestructuur
W&MD.
3. De regionale insteek leidde in de meeste gevallen tot een beperkte set
generieke methoden/interventies die:
• bruikbaar is voor directies van organisaties W&MD bij beleids- en
planvorming
• houvast geeft aan de professionals in de uitvoering
• transparantie verschaft voor subsidieverstrekkers en opdrachtgevers.
4. Belangrijk blijkt, bij doorontwikkeling van het regionaal inventariseren en
ontwikkelen van effectieve interventies, is een verdere focus op
implementatie van die effectieve interventies en van het methodisch
handelen, alsmede het ontsluiten van deze kennis ten behoeve van de
gehele sector.
5. Behulpzaam voor de in de regio vertegenwoordigde gemeenten is een
‘menulijst’ zijn, met een beperkt aantal generieke methoden/interventies;
die dienen voor gemeenten/opdrachtgevers als keuzelijst na invulling van de
prestatievelden Wmo, voor de directies als referentiekader voor
beleidsvorming en –plan, en voor professionals als houvast gevend in het
handelen.
6. Meer en betere spreiding van de regio’s over het land, om bereikbaarheid en
samenhang te bevorderen (bijv. 12 tot 15 regionale verbanden met per
regio een groep samenwerkende organisaties die vanuit de door hen
geformuleerde professionaliseringsvraag (mede op basis van input vanuit de
opdrachtgever/lokale overheid) afspraken maken voor ondersteuning met
het onderwijs en andere partijen)
7. Goed om het organisatorische model van de Wmo werkplaats te gebruiken
(samenwerken van de drie kernpartners welzijn , onderwijs en gemeente),
aangevuld met de procesmatige aanpak van REIS (activeren professionals,
professionalisering van onderop en brede focus op het begrip
professionaliteit) en een regio-indeling conform de Wmo regio’s (46 regio’s
met centrumgemeenten, opgeschaald naar 12 tot 15 regio’s).
Dit betekent concreet dat waar al Wmo werkplaatsen zijn, deze aangevuld
kunnen worden met de REIS aanpak en zo kunnen dienen als regionale
structuur voor professionalisering.
7
|
Managementrapportage REIS 2009-2012
|
BIJLAGE I
Evaluaties door de kwartiermakers per regio
regio Amsterdam
oorspronkelijke doelen
methodisch werken in sector Welzijn bevorderen
twee interventies per jaar, beschreven, implementeren en meten. In totaal zes
interventies.
gerealiseerd
drie interventies beschreven, implementatie en wordt/gaat gemeten worden
methodische werken stimuleren is gelukt:
stuurgroep; drie werkgroepen; trainingen(handboek schrijven, leren
implementeren); bijeenkomst MW opkomst 50 personen uit 10 organisaties,
niet gerealiseerd
drie interventies
waarom niet gerealiseerd
uitstellen beslissingen en verlopen tijd
timing, politieke onrust, vragen over voortbestaan, ontslagenen.
regio Noord
oorspronkelijke doelen
• bevorderen van methodisch werken, evidence en practise based werken
• verzamelen van effectieve interventies/methoden/werkwijzen in de regio
• implementeren hiervan en evalueren op hun bruikbaarheid.
• verkrijgen van inzicht in gebruikte methoden en sociale interventies en in de
implementatie van deze methoden en interventies.
gerealiseerd
• drie methoden zijn aangeleverd op de databank en beschreven
(buurtgerichte sociale activering, Maatwerk en dorpswaardering).De
samenwerking met de Wmo werkplaats heeft nog eens twee methoden
opgeleverd (IRB en community Support).
• drie organisaties zijn aan de slag met de implementatie van buurtgerichte
sociale activering .
• men onderschrijft wees meer de urgentie van methodisch werken en
effectieve interventies
niet gerealiseerd
implementatie; belemmerend punt: organisaties moeten in hun jaarplanning
maar net met deze methode aan de slag kunnen gaan
reden
moeilijk om mensen bij elkaar te krijgen, druk; bezuinigingen werkten
belemmerend.
implementatie is nog niet van de grond gekomen; organisaties moeten in hun
jaarplanning maar net met deze methode aan de slag kunnen gaan.
regio Zuid
oorspronkelijke doelen
Inventariseren, prioriteren, beschrijven, implementeren van methodieken
alsmede flankerende trainingen en conferentie
gerealiseerd
alles
niet gerealiseerd
implementeren
reden
voortschrijdend inzicht: organisaties willen van elkaar leren, uitwisselen maar
niet (als vanzelfsprekend) één geselecteerde methodiek in hun (in de praktijk
gegroeide) aanpak integreren
8
|
Managementrapportage REIS 2009-2012
|
regio Gelderland
oorspronkelijke doelen
methodisch werken stimuleren in de welzijnssector
aantal good practices zoeken van methodisch werken in beeld brengen
good practices voordragen bij Movisie voor landelijke databank
handboeken laten beschrijven van good practices
deelname aan landelijk overleg
opzetten regionale conferentie over methodisch werken
gerealiseerd
4 good practices in uitvoering
regionale conferentie methodisch werken
niet gerealiseerd
directeuren en managers warm maken voor dit project.
reden
geen tijd, geen geld, andere prioriteiten, bv fusies, WNSl.
regio West & regio Utrecht
N.B.: Reis West is bijna 2 jaar later gestart dan de startdatum van REIS als
zodanig. Er is daarom gekozen voor een korter intensiever traject. REIS
Utrecht is pas gestart in september 2012.
oorspronkelijke doelen
zie plan REIS
gerealiseerd
er zijn drie themagroepen gevormd (jeugdinterventies, activering en
wijkaanpak) waarin best practice (projecten, methoden/interventies) zijn
ingebracht en nader onderbouwd
regio Overijssel
oorspronkelijke doelen
verzamelen van effectieve interventies, uitwerken van deze interventies en deze
implementeren bij organisates die er ook mee willen werken.
gerealiseerd
goed gevulde databank met verschillende interventies en methodieken; rredelijk
bekend bij de deelnemende organisaties.
niet gerealiseerd
implementatietraject
reden
voor OveREISsel was er onvoldoende intern draagvlak; OveREISsel is nooit goed
van de grond gekomen; men wilde wel meewerken maar kon of wilde niet
investeren.
9
|
Managementrapportage REIS 2009-2012
|