De Ark Ede Toerusting in het seizoen 2015/2016 Aantekeningen bij

De Ark Ede
Toerusting in het seizoen 2015/2016
Aantekeningen bij de toerustingsdienst
op zondag 03 januari 2016
5 Promotie
Genesis 41:1, 37 t/m 57
Uit de gevangenis
Als Jozef naar het hof van farao geroepen wordt om diens dromen uit te leggen, breekt er weer een nieuwe
fase in zijn leven aan. Opnieuw laat hij zich door God gebruiken en ontvangt de wijsheid die hij nodig heeft.
Hij laat dingen achter zich en richt zich op wat voor hem ligt (vgl. Paulus in Flp. 3:14). Als wij een nieuwe
fase van ons leven binnengaan (bijv. een nieuw jaar), kunnen ook wij dan de dingen achter ons laten en ons
richten op wat voor ons ligt?
Inmiddels zijn twee jaren voorbijgegaan (vs. 1). De schenker is Jozef vergeten. Dat moet natuurlijk een
grote teleurstelling voor hem zijn geweest. Maar dan, als faro op een morgen zijn personeel vertelt van de
dromen die hij ‘s nachts droomde, herinnert de schenker zich ineens Jozef. Direct laat farao hem halen,
zodat hij ook zijn dromen uitleggen. En zo is het gegaan. Let erop dat Jozef niet zelf met de eer gaat
strijken. Hij blijft bescheiden. Jozef verwijst telkens naar God (zie vss. 16, 25, 28 en 32, vgl. 40:8). Steeds
weer een getuigenis. Jozef doet hier wel een beetje denken aan Johannes de Doper die ook de aandacht
niet naar zichzelf trok maar wees op Jezus Christus: ‘Hij moet groeien, ik kleiner worden’ (zie Jh. 3:30).
Nadat Jozef farao heef geadviseerd wat hij moet doen, stelt farao hem aan als tweede man in Egypte, een
soort onderkoning of vicepresident.
Nieuwjaar
Er breekt voor Jozef een wel heel nieuwe fase aan in zijn leven. Hij maak promotie. Vroeger sprak met van
Jozefs verhoging. Volgens oude Joodse bronnen gebeurt dit op nieuwjaarsdag. De Talmud vermeldt
namelijk: ‘Op nieuwjaar kwam Jozef uit de gevangenis. Waarom we dit weten? Omdat er geschreven is:
‘Blaas de bazuin op de nieuwe maan, op de volle maan van onze feestdag. Hij stelt het als een getuigenis in
Jozef’. Dat is een citaat ut Psalm 81.
Jozef was dertig jaar oud toen hij bij farao in dienst trad (vs.46). Dat was in Israël de leeftijd waarop levieten
aantraden (zie 1 Kron. 23:3). Op die leeftijd was men geestelijk rijp. Volgens Joodse traditie is dit de
minimum leeftijd waarop een rabbi openbaar optreedt. Bovendien is er een bijzondere parallel met Jezus.
De evangelist Lukas vertelt dat Hij Zijn dienstwerk begon toen Hij ongeveer dertig jaar was (Lk. 3:23).
Jozef en Jezus
Jozef wordt een type van Christus genoemd. Er zijn meer overeenkomsten dan de leeftijd. Jozefs promotie
en de eer die hem toevalt doen denken aan Jezus. Het is alsof wij Paulus’ bekende Christushymne horen,
van Jezus die Zich vernederde, maar ook bijzonder is verhoogd, opdat iedereen zich voor hem zal buigen
(vgl. Flp. 2:10 met Gen. 41:43).
Jozef krijgt een andere naam. Dat was gebruikelijk in hofkringen. Je leest dat later ook van Daniël en zijn
vrienden aan het Perzische hof (zie Dan. 1:7). Dat is niet slechts integratie in een andere omgeving, zo
assimileerde men volkomen in de nieuwe cultuur omgeving. Jozef wordt Zafnath Paäneach. De betekenis is
niet helemaal duidelijk. Deskundigen stellen voor: ‘hij onthult dingen die verborgen zijn’ (dat past bij het
uitleggen van dromen). Anderen denken aan ‘behouder van het leven’ of ‘die het brood des levens geven’
(dat past bij zij nieuwe functie).
Jozef voorziet Egypte en de wereld van brood (zie vss. 54, 55). Welbeschouwd doet hij dat niet zelf maar
God (denk aan Jozefs verwijzing, zie ook Psalm 104:14). Ook hierin lijkt Jozef op Jezus. Denk aan de
wonderlijke brooddeling (Ik ben het brood des levens (Jh. 6:35). Jezus laat delen in Zijn overvloed (vgl. Jh.
10:10).
Farao wijst zijn bevolking door naar Jozef: ‘Doe wat hij zegt’ (vs. 55). Jozef brengt verandering in de crisis.
Zoals Jezus doet dat op de bruiloft in Kana. Als de ceremoniemeesters signaleren dat er geen wijn meer is
en als Maria de spanning voelt, zegt zij precies hetzelfde: doe wat Hij zegt (zie Jh.2:5).
Huwelijk
De promotie heeft voor Jozef meer gevolgen. Farao geeft hem een vrouw. Niet zomaar de eerste de beste,
maar Asnath, priesteres van On, dochter van Potifera (vs. 45). Sommigen identificeren Asnath met de
vrouw van Potifar of diens dochter. Hoe dat ook zij, Jozef en Asnath komen uit verschillende sociale en
godsdienstige milieu’s. Een gearrangeerd huwelijk. Gebruikelijk in die tijd. Er is sprake van een zogenaamd
gemengd huwelijk. Volgens een Nederlands gezegde rust daar geen zegen op: ‘Twee geloven op één
kussen, daar slaapt de duivel tussen’. Zou het? Er zijn in de Bijbel meer voorbeelden van zulke huwelijken.
Denk aan Mozes en Zippora (zie Ex. 2:21) en Eunice de moeder van Timotheüs (zie 2 Tim. 1:15 en Hd. 16:1).
Ook nu blijft Jozef touw aan het geloof in de HERE God. Dat blijkt wel uit de namen die hij aan zijn zoons
geeft: beide getuigen van God (zie vs. 51 en 52).
Een gemengd huwelijk hoeft geen geloofsafval te betekenen. De apostel Paulus staat daar uitvoerig bij stil
in zijn brief aan christenen in de Griekse havenstad Korinthe. Daar was de vraag actueel hoe je met zulke
relaties moest omgaan. ‘De ongelovige behoort dankzij het geloof van de gelovige God toe’ (zie 1 Kor. 7:12
e.v.)
Volgens Paulus zijn op die manier de kinderen geheiligd (apart gezet, aan God gewijd). Kennelijk gebeurt
dat ook bij Jozef en Asnath. Later zal vader Jakob Manasse en Efraïm adopteren (zie Ge. 48). De zonen
nemen de plaats van vader Jozef in als stamhouders. Zij worden bij Israël ingelijfd (vgl. Ps 87).
Werk
Intussen vervult Jozef zijn hoge functie. Hij is trouw in zijn werk: integer, punctueel. Met visie
(langetermijnvisie, 2x7 jaar). Het lukt Jozef om geloof om te zetten in beleid! En Jozef moet druk geweest
zijn, heel druk, want er is veel te doen. Zeven vette jaren breken aan. Economen spreken dan van
hoogconjunctuur. Omzet neemt toe, welvaart stijgt. De graanoogst is bijzonder overvloedig. Jozef bouwt
magazijnen en silo’s om voorraden aan te leggen voor andere tijden. Want die volgen ook. Zeven magere
jaren. Droogte breekt aan, de graanoogst valt weg, hongersnood breekt uit. Tegenwoordig spreken wij dan
van crisis. Maar Jozef beheerst haar als kundig crisismanager.
Intussen werkt de HERE God via Jozef. En Jozef laat zich gebruiken als instrument in Zijn hand. Zijn promotie
is een getuigenis. Farao signaleert dat. Heel opmerkelijk. Normaliter streek hij goddelijke eer op als
godenzoon, zoon van Ra. Uitgerekend hij moet in Jozef zijn meerdere erkennen. Farao ziet God in Jozef aan
het werk: ‘Zouden wij iemand anders kunnen vinden in wie de Geest van God werkt?’ (vs. 38). Heidenen,
ongelovigen kunnen de grootheid van God zien in Zijn kinderen, omdat de Heilige Geest in hen werkt.
Gespreksvragen
1. Voor Jozef breekt een nieuwe fase aan in zijn leven. Als wij een nieuwe fase van ons leven binnengaan,
kunnen ook wij dan de dingen achter ons laten en ons richten op wat voor ons ligt?
2. Jozef verwijst voortdurend naar God. Overigens doet de Here Jezus hetzelfde (zie bv. Lk. 18:19). Hoe
doe jij dat? Kunnen andere mensen in jou de Geest aan het werk zien?
3. Wat heeft de leeftijd van Jozef (vs. 46) ons te zeggen?
4. Zijn er meer voorbeelden in de Bijbel te vinden van mensen die door Gods kracht in hun eentje tot
zegen werden voor velen? Ga eens na hoe dat in onze tijd zou kunnen.
5. Jozef trouwt met Asnat. Wat leer je hiervan voor vriendschappen, relaties, huwelijk?
6. Zegt deze geschiedenis iets over economie? Zo ja: wat, zo nee: waarom niet? Wat doe jij in vette en
magere jaren?
7. Het lukt Jozef om geloof om te zetten in beleid. Hoe doe je dat tegenwoordig, persoonlijk (thuis, in
studie en werk) en gemeenschappelijk (als gemeente/kerk)?