beroepskanker en andere chemische narigheden
advertisement
Beroepskankerenandere chemischenarigheden BijscholingNVAB– KringAmsterdam2november2015 Drs.P.vanBalen Disclosure belangenspreker (potentiële) Belangenverstregeling Geen/Ziehieronder • Voorbijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven • Geen • • • • Sponsoring ofonderzoeksgeld Honorarium ofandere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relaties • • • • Geen Geen Geen Geen Stellingen Stelling1 Stelling2 Wij doen te weinig aan primaire preventie vanaan arbeid gerelateerde aandoeningen. De bedrijfsarts isgericht op tertiaire preventie en4e lijns preventie. Jaarlijks 20.000beroepsziekten waaronder 5000mensen die kanker krijgen. 20-30cases vanberoepskanker worden jaarlijks gemeld. Terugdringen verzuim en re-integratie. Nauwelijks periodiek medisch onderzoek (secundaire preventie). Programma • Voorstellen • Introductie • Probleemstelling • Casus Genetische Gemodificeerde Organismen • Een stukjegeschiedenis Dedosismaakthetgif • REACH enGHS Grenswaarden • Kankerverwekkende stoffen • Actuele visieopkanker Denken over kankerverwek k ende stoffen Risico branches enberoepen • Wettelijkeverplichtingen Even voorstellen • Peter van Balen Organisatiekundige Arbeidshygiënist/toxicoloog Stralingsdeskundige Opleider/trainer • Missie: Organisaties (en dus mensen) helpen om veiligheid en gezondheid te verbeteren. • Ervaring gezondheidszorg, nucleaire industrie en (management)consultant. • Om gezond oud te worden moet je jong beginnen. • [email protected] Kanker door het werk • 28 april 2015: (ETUC) International Workers’ Memorial Day. Vertraging in vaststellen Europese grenswaarden voor kankerverwekkende stoffen vanaf eind 2013 zorgt voor 150.000 doden. • NL jaarlijks 4200 mannen en 700 vrouwen. Recente voorbeelden • Defensie: Chroom VIproblematiek ->NS. PX-10:[benzeen]. • Brandweer: Blaas- (enandere vormen van)kanker als beroepsziekte. • Langdurig nachtwerk: Verhoging kansopborstkanker. • Dupont: Blootstelling aan perfluoroctaanzuur (PFOA) Gezondheidseffecten: Nierkanker, Zaadbalkanker, Schildklierafwijkingen, Verhoogd cholesterolgehalte, Hoge bloeddruk bij zwangerschap Colitis ulcerosa, Blootstelling via lozingen in het milieu (lucht en afvalwater) M$1.6 schadevergoeding (nierkanker) Vermijdbare beroepskanker • Jaarlijks krijgen in Nederland 3000– 5000 mensen kanker doorhun werk! • Kandat aantal dan ookniet kleiner? CasusGenetischGemodificeerde Organismen GGOkankerverwekkend hoezo? • ArtikelinNEJM20augustus2015. Landrigan &Benbrook GlyfosaatIARC2A(waarschijnlijk). 2,4-dichloorphenoxyazijnzuur IARC2B(mogelijk). • IndeVS • Glyfosaat->Onkruidbestrijdingsmiddel • 1974:400.000 kg/jaar. • 2014:113.000.000 kg/jaar. • Risicobeoordelingengebaseerdopverouderde studies: • Moderne inzichteninlagedosis,hormoonachtige werkingenepigenetische effectennietzijn meegenomen. • Impactopvoortplanting enkinderen zijnniet meegewogen. Eenandere maniervankijken • NonHodgkinLymfoominFrankrijkbeschouwdals beroepsziekte voormensenintuin- enakkerbouw. • NederlandverbiedtspuitenRoundup®opdestoep per1-1-2016,geenalgeheel verbod. • Commentaarbijhetartikel: Waardering:eenandere maniervankijken. Auteurswordtverwetenbiastehebben (vooringenomenheid: directeurorganisatievoor biologischelandbouw). GGOzorgtook voor lagereacrylamide(IARC2A)in aardappels. Paniekzaaierij:wetenschappelijkonvoldoende onderbouwd. Veiligheidsfactor10instudiesmeegenomenvoor gevoeligstegroepen. Eenstukjegeschiedenis • Praktisch:Kennisovergiftigestoffenisevolutionaireinformatie. • Wegaanlangterug: 1500BCEgypte(Ebers; Ontdektpapyrusrolmeteerstenogbekendefarmaceutischkompas). 400- 250BCGriekenland(Hippocrates,Aristotelis,Theophrastus werkoververgiften- Socrates gifbeker). 150BCGriekenland(Nicander: Theriaca;leergedichtdierlijkevergiften– Alexipharma;leergedicht vergiftenentegengiften). 82BCRome(Sulla:LexCornelia;verbodopdodenvanpersonendooreenvergift). 50ADRome(Dioscorides: Materia Medica;5delige encyclopedieoverkruidengeneeskundeen geneeskrachtigestoffen). 200ADRome(Galenus:o.a.beschrijvingenvanformuleringenvoorgeneesmiddelen gebaseerdop plantaardigeendierlijksgrondstoffen). 1520ModerneToxicologieenFarmacologie. • Grieks: Toxikos;vergiftig– logos;kennis/leer Pharmakon:vergift– Fármaka:geneesmiddel. Pioniers in de (arbeids)toxicologie: Alleen de hoeveelheid maakt het gif Experimentele basis voor toxicologie als wetenschap Paracelsus Philippus Bomabastus von Hohenheim (1493 -1541) Zwitserse alchemist en astroloog Grondlegger arbeidsgeneeskunde Grondlegger ‘Industrietoxikologie ’ Grondlegger moderne toxicologie Grondlegger moderne farmacologie Bernardino Ramazzini da Capri Mateo Boneventura Orfila OswaldSmiederberg Louis Lewin (1633-1714) Italiaanse arts (1787 -1853) Spaans- Fransearts (1838-1921) Duitse farmacoloog (1850 -1929) Duitse farmacoloog Beroepsmatige blootstelling enziekten 1775 (UK) Scrotumkanker schoorsteenvegers Percival Pott 1556(D) (Longkanker )sterfte onder mijnwerkers 1931 (UK) A sbestose beroepsziekte 1567 (CH) Mijnziekten 1700(I) Ramazzini schrijft over beroepsmatige blootstelling en ziekten 1500 1472(D) Gevarenzilver, kwikzilver en looddampen (goudsmeden en andere beroepen) 1600 1761 (UK) Neuskanker en snuiftabak John Hill 1700 1908(N L) Heijer mans, grondlegger ar beidsgeneeskunde, ‘Handleiding tot de kennis van beroepsziekten’ 1800 1900 1943(D) Longkanker door asbest is beroepsziekte 2000 1911(N L) Registratiesysteem beroepsziekten 1928(N L) 1ste Financiële compensatie voor beroepsmatige loodvergiftigingen, kwikvergiftigingen, miltvuur (anthrax) en mijnwormziek te. 1994 (NL) Ned Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) ± 1965 (NL) Kanker door asbest benoemd als beroepsziekte Stumphius (DeSchelde) Indelingtoxicologie(1) • Mechanisme vantoxische activiteit • Biochemischeenmoleculairetoxicologie Gedrags toxicologie Voedings toxicologie Carcinogenese Teratogenese Mutagenese Orgaantoxiciteit Meten vanstofen toxiciteit Analytischetoxicologie Toxiciteits testen Toxicologischepathologie Structuuractiviteit Bio-wiskunde– statistiek Epidemiologie Indelingtoxicologie(2) • Toegepaste toxicologie • Gebruik(chemisch) • Klinischetoxicologie Veterinairetoxicologie Forensischetoxicologie Omgevings - milieutoxicologie Arbeidstoxicologie Landbouw chemicaliën Medicijnen /farmacologie Drugs(genots- ofstimulerendemiddelen) Voedingsadditieven(toevoegingen aanvoedsel) Industriëlechemicaliën Natuurlijkevoorkomende stoffen Verbrandingsproducten Regelgevende toxicologie Wet- enregelgeving Risico-beoordeling Dedosismaakthetgif • Dosiseffectrelaties • Blootstellingofopname • Blootstellingofeffecten meten Dosiseffectrelaties Overlijden LD50 LC50 100% 100% 90% 90% 80% 80% 70% 70% 60% 60% 40% 30% 20% Response 50% drempelwaarde Response Blootstelling – effect bij kankerverwekkende stoffen 40% 30% 20% 10% 0% 50% 10% Dosis 0% Dosis Giftigheid Indicatorenvanblootstelling Blootstelling (inhalatie) Oogblootstelling (spatten, wolk of nevel) Omgevings monitoring van blootstelling Blootstelling (ingestie) Huidblootstelling (wolk of nevel) OPNAME Huidblootstelling (spatten - contact) Interne dosis INGENOMEN DOSIS INDIVIDUELE LEVENSTIJL FACTOREN (roken, drinken, woongebied, hobby’s) Biologisch effectieve dosis Huidmonitoring van blootstelling wipes - pads VROEGE BIOLOGISCHE EFFECTEN Biologische monitoring van blootstelling biomarkers (bloed, urine, uitademingslucht, speeksel, neusslijmvlies) VERANDERENDE STRUCTUREN / FUNCTIES INDIVIDUELE GEVOELIGHEIDS FACTOREN (genetisch, geslacht, etniciteit, leeftijd, …) Medisch onderzoek AANDOENING Biomedisch onderzoek (chromosoom aberraties in lymfocyten, SCE, indicatoren) Aspectenvantoxischewerking • Tijd totoptreden (latentietijd) Directeeffecten Lateeffecten • Duurzaamheid vanhet effect Reversibeleeffecten(omkeerbaar) Irreversibeleeffecten(onomkeerbaar) • Plaats vanhet effect Lokaleeffecten Systemischeeffecten BlootstellingenEffect (Dosisvs Response) Blootstelling: • Incidenteel. Effecten: • Piekblootstellingen. • Irritatie. Vergiftiging. Chronisch. Sensibilisatie. Vergroting“kans”effecten. Acuut (drempelwaarde). • Late effecten (kans) Allergie. Carcinogeen. Reproductie-toxisch. Mutageen. Teratogeen. Informatieoverschadelijkeeigenschappen vanstoffen • Dierproeven: vaststellen LD50en LC50 waarden. • Laboratoriumproeven: bacteriën, gisten, zoogdiercellen (celkweek). • Incidenten met blootstelling. • Experimenten met blootgestelde vrijwilligers. • Epidemiologische onderzoeken. • Effecten: Welkeeffecten? Bijwelkedosistredendeeffectenop? Biologischwerkingsmechanismen • Blokkade cel-receptoren. • Verstoorde werking vancelmembranen. • Verstoring vande energie huishouding in cellen. • Binding aan macromoleculen (DNA,RNA, eiwitten). • Verstoring vande calcium huishouding. • Selectieve dood vancellen. • Schade aan erfelijk materiaal. 1493-1541 Hoeveelheid maakt het gif Wetgevingloopt Industriële Revolutie 1850-1929 Industriële achterbij toxicologie wetenschappelijke1787-1853 Moderne kennis! toxicologie 1838-1921 1556 (D) Longkanker mijnwerkers 1911 (NL) Registratie beroepsziekten 1886 (D) Concept OEL Moderne farmacologie (UK) 1775 Scrotumkanker schoorsteenvegers 1908 (NL) Basis arbeidsgeneeskunde 2000 1500 1600 toxicologie arbeidsgeneeskunde grenswaarden regelgeving 1700 1800 1938 (D) Lijst OELs 1941 (USA) ACGIH 2007 (EU) REACH, ECHA 1978 (NL) Lijst OELs 1944 (USA) Lijst OELs 1934 (NL) Veiligheidswet 1900 1991 (EU) Lijst OELs 1976 (NL) WGD 1951 (D) DFG 1995 (EU) SCOEL 1983 (NL) Arbowet 2007 (NL) Arbowet: private en publieke domein REACHenCLP REACH • Registratie, Evaluatie, Autorisatie en beperking vanCHemische stoffen. EuropeseVerordening2007. • Producenten enleveranciers; eigenschappen enrisico’s inhele keten (gebruik). GHSofCLP • UN- Globally Harmonised Systemof Classification and Labeling ofChemicals • EU- Classification,Labelling and Packaging Regelsvooretiketteringenhetindelenvan gevaarlijkestoffenindeEU(1-6-2015). • Gevarenklassen: ChemicalSafetyReports – Veiligheidsinformatiebladen(VIB). • Gebruikers: informatie meenemen voor veilige werkwijze. Werkplekinstructies(WIK). Aangevengebruik– blootstellingsscenario’s 9pictogrammen. • Fysischegevaren Gezondheidsgevaren Milieugevaren Aanvullendegevarenklasse CLPindelingmoetinVIB(REACH)zijn opgenomen! H(Hazard)enP(Precautions)zinnen 9nieuwepictogrammen Gevaarlijkechemischestoffen Gezondheidsgevaren Arbeidshygiëne Fysische gevaren Ontplofbare stoffen Acute toxische stoffen Ontvlambare stoffen Irriterende stoffen Oxiderende stoffen Gassen onder druk Zelfontledende stoffen & mengsels Pyrofore stoffen Sensibiliserende stoffen Milieugevaren Aquatisch milieu Mutagene kankerverwekkende stoffen Voortplanting toxische stoffen Brandbare gassen na contact met water Doelorgaan toxische stoffen Bijtende stoffen Inhalatiegevaar Ozonlaag Acuuttoxischestoffen Dedosismaakthetgif!(Paracelsus) • Categoriën: • Cat1:dodelijk bijinslikken(H300),huidcontact(H310)ofinademing(H330). Cat2:Alscat 1maarmindertoxisch(H300– H310– H330). Cat3:giftig(H301– H311– H331). Cat4:schadelijk(H302– H312– H332). Voorbeelden: Plantaardig:curare,nicotine,ricine,strychnine. Bacterieel:botuline,tetanus. Dierlijk:slangengif,batratoxine (pijlgifkikker),tetordotoxine (kogelvis). Mineraal:arseen,thallium,cadmium,cyaankali,waterstofsulfide. Synthetisch:zenuwgassen,dioxine,fosgeen. Voorbeeldindelinggevaarklasseacuut toxischestoffen(UN-GHS) Blootstelling route Cat 1 Cat 2 Cat 3 Cat 4 Oraal (mg/kg) 5 50 300 2000 Dermaal (mg/kg) 50 200 1000 2000 Gassen (ppmV) 100 500 2500 20.000 Dampen (mg/l) 0,5 2,0 10 20 Stofen aerosolen (mg/l) 0,05 0,5 1,0 5 Cat 5 5000 Specifieke indeling Irriterendestoffen • Categorieën (apart voor huid en oog): Cat1:bijtend(H314– H318). Cat2:irriterend(H315– H319). • Voorbeelden: Sterkezuren(zoutzuurenzwavelzuur). Sterkebasen(natronhydroxide). Hogeconcentratiesvanzwakkezurenenbasen. Sensibiliserendestoffen (Huidofluchtwegen) • Aandoeningen: Huidallergeencat 1(H317). Inhalatieallergeencat 1(H334). • Voorbeelden: Natuurlijkestoffen;zoalsgraspollen,meelstof enhuidschilfersvan(proef)dieren. Bestanddelen;vantwee-componentverven,lijmenenvloerproducten,zoalsepoxyhars,acrylaatharsenisocyanaten. Metalen;nikkel,kobalt,chroom. Conserveermiddelen;incosmetica,verven,lijmenetc. Mutagenestoffen (Kwetsbaredoelorgaan;geslachtscellen) • Categorieën: Cat1A:gegevensbijmensenbekend(H340). Cat1B:gegevensbijproefdierenbekend(H340). Cat2:verdachtmutageen(H341). • Voorbeelden: Benzeen,kaliumchromaat,colchicine. Kankerverwekkendestoffen • Categorieën: Cat1A:gegevensbijmensenbekend(H350). Cat1B:gegevensbijproefdierenbekend(H350). Cat2:verdachtcarcinogeen(H351). • Voorbeelden: Aflatoxine,asbest,K-Nachromaatendichromaat,melfalan. Reproductie-toxischestoffen • Aandoeningen: Verminderdevruchtbaarheid. Afwijkingenbijongeborenvruchtinbaarmoeder. • Categorieën: Cat1A:gegevensbijmensenbekend(H360). Cat1B:gegevensbijproefdierenbekend(H360). Categorie2:verdachtreproductie-toxisch(H361). • Voorbeelden: Narcosegassen(halothaan,lachgas),oplosbarealuminiumzouten,xyleen,warfarine (antistollingsmiddel/rattengif). • H362: voortplantingstoxiciteit via lactatie (moedermelk) Doel-orgaantoxische stoffen • Blootstelling: 1-malig (3categorieën) (H370– H371). Herhaalde (2categorieën) (H372– H373). • Categorieën: Cat1:betrouwbare gegevens bijmensen ofproefdieren bekend. Cat2:proefdier gegevens verondersteld schadelijk. Cat3:tijdelijke effecten (narcotisch en luchtwegirritatie) (H336). • Voorbeelden: Zenuwstelsel: bepaalde insecticiden. Luchtwegen: chloor, ammonia. Hart en vaatstelsel: koolmonoxide, waterstofsulfide, tolueen. Grenswaarden • Privaat InprincipedeverplichtingvanuitREACHvoorproducentenenleveranciersomdezevastte stellenvooralleblootstellingsscenario’s. • Publiek (min SZW) • Aanvullendopprivaat. Wettelijkverplicht(EU-grenswaardenenNL). BijlageXIIIAArbeidsomstandighedenregeling(nietkankerverwekkendestoffen). enXIIIBArbeidsomstandighedenregeling(kankerverwekkendestoffen). Beide gezondheidskundige grenswaarden Uitzonderingdegrenswaardenvoorkankerverwekkendeenmutagenestoffeneninhaleerbare allergenestoffenzonderveiligegrenswaarde->haalbaarheidstoets. CRMstoffen- definities • Mutagene stoffen(H340- H341) Hetvermogenvaneenstofomheterfelijkmateriaalteveranderen(gen,groepengenenofeen heelchromosoom). Mutatiesingeslachtcellenkunnen wordenovergedragenop hetnageslacht. • Carcinogene stoffen(H350- H351) Hetvermogenvanstoffenomoptermijnkankerteveroorzaken Genotoxischcarcinogenen: werkingsmechanismeviagenetischeschade: geendrempelwaarde. Niet-genotoxischcarcinogenen: andermechanisme. Bijvaststellengrenswaardeishetmaximalerisicojaarlijks1extragevalvankanker op10.000 blootgestelden. • Reproductie toxische stoffen (H360– H361) Effectenopdevruchtbaarheidvanmanofvrouw Effectenopseksueelfunctioneren Ontwikkelingsstoornisdoorblootstellingongeborenkindindebaarmoeder(teratogenestoffen). Kankerverwekkend? InternationalAgencyResearchonCancer (IARC) • Monografieën: • Bewijslast: Aanwijzingen/onderzoekbijmensen Aanwijzingen/onderzoekbijdieren Wetenschappelijkeoverwegingen • Indeling in5categorieën: Kankerverwekkendbijmensen Waarschijnlijkkankerverwekkendbijmensen Mogelijkkankerverwekkendbijmensen Nietclassificeerbaar Waarschijnlijknietkankerverwekkendbijmensen IARC-indeling Geen bewijs gevonden Cat 4 Onvoldoende bewijs Cat 3 Bewijs: ✔Proefdieren ✗Mensen Bewijs: ✔Proefdieren ✓Mensen? Cat 2B Cat 2A Bewezen bij mensen Cat 1 Categorie2BenCategorie2A • Waarschuwing: Potentie! Wees voorzichtig! • Mogelijk (2B)? Treedthetwerkingsmechanismebijmensenop? Zoja,onderwelkeomstandigheden? • Waarschijnlijk (2A)? Isereendrempelwaarde? Hoeveelmensenzijnblootgesteld? Watisdeblootstelling? Kankerverwekkendestoffen- GHS SCOEL • Categorieën: Cat1A:gegevensbijmensenbekend(H350). Cat1B:gegevensbijproefdierenbekend (H350). Cat2:verdachtcarcinogeen(H351). Mutagenen Mutaties Structurele veranderingen Klassiekmodelcarcinogenese Belangrijke kankerverwekkende stoffen DIRECT WERKENDE CARCINOGENEN PROCARCINOGENEN METABOLISCHE ACTIVATIENOODZAKELIJK Alkylerende stoffen: • 1,3-Propiolacton • dimethylsulfaat • di-epoxybutaan • cyclophosphamide • chlorambucil • nitrosoureas Polycyclische enheterocyclische aromatische koolwaterstoffen: • benz[a]anthraceen • benzo[a]pyreen • dibenz[a,h]anthraceen • 3-methylcholanthreen • 7,12-dimethylbenz[a]anthraceen Natuurlijke plantaardige enmicrobiële producten: • aflatoxin B1 • griseofulvine • cycasine • safrool (fenylpropeen) • betelnoten • benzeen Methylerende stoffen: • 1-acetyl-imidazol • dimethylcarbamoyl chloride Aromatische amines,amides,azo-kleurstoffen: • 2-naphthylamine(β-naphthylamine) • benzidine • 2-acetylaminofluoreen, • Dimethylamino-azobenzeen (butteryellow) Overig: • nitrosamineen-amides • vinylchloride • nikkel • chroom • insecticiden • fungiciden • polygechloreerde biphenyl Modernevisieopkanker Onderzoek Voorbeelden kankerdoorhetwerk • Hallmarksofcancer • Blaaskanker • TheHalifaxproject • Longkanker • StudieEC2014 • Leukemie • Huidkanker • Leverkanker • Neus- en bijholtes • Pleura en peritoneum Niet afhankelijk van groeisignalen Ongevoelig voorgroei onderdrukkers Deregulering cellulaire energie systemen Ontwijken immuunsysteem Weerstaan van celdood Ongevoelig replicatie celdood Tumor stimulerende ontstekingen Genoom instabiliteit &mutaties Aanmaken vannieuwe bloedvaten Activatievan invasieen metastase Cell 2011 144, 646-674DOI: (10.1016/j.cell.2011.02.013) Halifax-project • Groepen wetenschappers over hele wereld • Voor iedere Hallmark (kenmerk ) zijn stoffen in milieu en arbeidsplaats aangetroffen die deze stimuleren of in stand houden. • Bijv: Bloedvatenaanmaken:biphenyl Verstoordmetabolisme: cadmium Weefselbinnendringingenmetastase: ftalaten Weerstandtegenceldood:lindaan Replicatieve onsterfelijkheid:paracetamol Voortdurendeproliferatiesignaal:ftalaten Tumorstimulerendeontsteking:zwavelzuur Verstorenimmuunsysteem:bisfenol A Omzeilenantigroeisignaal:chloorpyrifos Tumormicroklimaat:nikkel Genoominstabiliteit:genotoxischecarcinogenen Risicoberoepen/branches • Longkanker Hout,papierenmeubelstoffering. Bouwmaterialen,glas- ensteenproducerende industrie.Scheepsbouwenandere transportmiddelenindustrie. Werknemersdie aankwartsstofwordenblootgesteld. Zinksmelterijen,verchromen,productie chroompigment,lassers,verfspuiters. • Borstkanker Verpleegkundigenenvliegtuigpersoneel. • Huidkanker Bestrijdingongedierten,kolen- en staalindustrie,olieindustrie,dakdekkers, wegenbouwersenhoutimpregnatie, autoindustrie,drukkers,electronische industrie, agrarischesector. • Longkanker Arseen, asbest, beryllium, bischloor methyl ether, cadmium, chroom, cokesovenemissies, dieseluitlaatgassen, kwarts, passief roken, PAK’s (koolteer, roet), nikkel. • Borstkanker Organische oplosmiddelen, w.o. alcohol Langdurig nachtwerk • Huidkanker Arseen, pesticiden, PAK’s, trichloorethyleen, bontverf, polychlorinated biphenyl, lood MaatregelenIARC- 2Aen2B • Preventie: Zorg ervoor dat ietsdat mogelijk schadelijk isnietschadelijk wordt. Houdtdeblootstellingopeenveiligniveau. Vervangdooreenveiligeralternatief. Stophetgebruikhelemaal. Watzegtdewet • Kankerverwekkendestoffen(H350)staanindeSZW-lijst;bewezen indeEU(SCOEL)! Opgelet:IARCisnietleidend! • AanvullendeeiseninArbobesluitart4.12enafdeling2hoofdstuk4. 1. Plicht:Voorkomzoveelalsmogelijk deblootstellingaankankerverwekkendeenmutagene stoffen. 2. Gebruikdaarvooralletechnisch mogelijke maatregelen, inclusiefvervanging. 3. Aanvullenderegistratieeisen(zieookvolgendedia) 4. Eenregister vanblootgestelde werknemers: blootstellingaankankerverwekkendeofmutagene stoffenofaanstoffendievrijkomenbijkankerverwekkendeprocessen(hierbijmoetookdehoogte vandeblootstellingwordenvermeld). 1. 2. Werknemershebben rechtopinzageindegegevensover zichzelf. Erzijnspecialeeisenvoor pro-actief informerenvan werknemers. 5. Erzijnspeciale eisen voorhergebruikvanluchtopdewerkplek. 6. Hetisvoorwerknemers onderde18jaarverbodenommetkankerverwekkendeofmutagenestoffen tewerken. Aanvullende registratie-plicht • De reden waarom het gebruik van kankerverwekkende of mutagene stoffen of het toepassen van een kankerverwekkend proces noodzakelijk is. • Het aantal werknemers dat betrokken is. • Registratie van de namen van werknemers die met deze stoffen werken. Blootstellingsregister (zie vorige dia). • De doeltreffende beheersing van de blootstellingsrisico’s (met extra eisen voor een aantal specifieke stoffen). • De reden waarom vervanging technisch niet uitvoerbaar is. • De hoeveelheid kankerverwekkende of mutagene stof die per jaar gebruikt of gemaakt wordt of die aan die aanwezig is. • Het aantal keer dat een kankerverwekkend proces per jaar wordt toegepast. • De persoonlijke beschermingsmiddelen die gebruikt worden. • Het soort werk dat met kankerverwekkende of mutagene stoffen wordt gedaan. • • Het soort werk waarbij een kankerverwekkend proces wordt toegepast. De gevallen waarin kankerverwekkende of mutagene stoffen of de kankerverwekkende processen worden vervangen, zodat werknemers geen of minder gevaar lopen. Hoe zit het nu met Roundup® Hoe zit het nu met Roundup® • Roundup® blijft in Nederland gewoon te koop! • Karwei, Intratuin en Ranzijn zijn verkoop Roundup® gestopt! Exitpoll– Dekiezer(bedrijfsarts)bepaalt Ikdoevoldoende aanprimairepreventie Ikdoeonvoldoende primairepreventie • GROEN • PAARS • ARGUMENT • ARGUMENT Bronnen • Geschiedenis vandetoxicologieenarbeidsgeneeskunde: JolandaRijnkels &Teake Pal.HistorischPerspectief.Grenswaardenvoor beroepsmatigeblootstellingaan bestaandestoffen(NVT-ATsymposiumseptember2014). ErnestHodgson (ed),Atextbook ofmodern toxicology,3d ed (2004). • REACHenGHS http://reachhelpdesk.nl http://www.unece.org/trans/danger/publi/ghs/ghs_welcome_e.html • Hallmarks ofcancer: DouglasHanahan, RobertA.Weinberg.Hallmarks ofCancer: thenextgeneration.Cell,vol144,5,march 2011, pp646-674. • TheHalifaxproject: W.H.Goodson etal.Assessing thecarcinogenic potential oflow-dose exposures to chemical mixturesinthe environment: thechallenge ahead.Carcinogenisis,2015, vol36,supplement1,S254-S296. http://www.gettingtoknowcancer.org • BeroepskankerindeEU Lothar LiBner,KlausKuhl,TimoKaupinen, Sanni Uuksulainen.Exposure to carcinogens andwork-related cancer:Areviewofassessmentmethods.EE-OSHA2014.
